Bakanlık Makamının 17/02/2016 tarih ve 94949537-10.04-32178 sayılı Onayı ile yürürlüğe girmiştir. 
Bakanlık Makamının 14/08/2018 tarih ve E.662192 sayılı Onayı ile yapılan değişiklik işlenmiştir. 

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç ve Kapsam, Yasal Dayanak, Tanımlar ve Kısaltmalar

Amaç ve kapsam

MADDE 1- (1) Bu Yönerge, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamındaki kültür ve tabiat varlıkları ile ilgili olarak yapılacak yüzey araştırması, sondaj ve kazı çalışmalarındaki usul ve esasları belirler.

Yasal dayanak

MADDE 2- (1) Bu Yönerge, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ve 4848 sayılı Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile Kültür ve Tabiat Varlıklarıyla İlgili Olarak Yapılacak Araştırma, Sondaj ve Kazılar Hakkında Yönetmelik hükümlerine dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar ve kısaltmalar

MADDE 3-  (1) Bu Yönergede geçen;

a) “Bakanlık”: Kültür ve Turizm Bakanlığını,

b) “Bakanlık Temsilcisi”: Kanun’un 48’inci maddesi ve Yönetmeliğin 17’nci maddesi gereğince yüzey araştırması ve kazıda Bakanlık adına görevlendirilen uzmanı,

c) “Bakanlık Temsilcisi Raporu” Bakanlık temsilcisi tarafından yüzey araştırmasının/kazının durumuna ilişkin, Yönetmelik’in 20’nci maddesi (b) bendinde ve bu Yönerge’de istenilen bilgileri içerecek biçimde, çalışmanın başlangıcında Ek-1’e uygun hazırlanacak başlangıç raporunu, çalışmaların başlangıcından itibaren her 15 günde bir hazırlanacak ara raporları ve Yönetmeliğin 20’nci maddesinin (c) bendinde ve bu Yönerge’de istenilen bilgileri içerecek biçimde Ek 2’ye uygun olarak hazırlanacak sonuç raporunu

ç) “Danışma ve Değerlendirme Kurulu”:Mevzuat çerçevesinde kazı ve yüzey araştırması işlemlerine ilişkin bilimsel ve teknik görüşleri alınarak değerlendirmede bulunan kurulu,

d) “DÖSİMM”: Kültür ve Turizm Bakanlığı, Döner Sermaye İşletmesi Merkez Müdürlüğü’nü,

e)“Genel Müdürlük”: Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nü

f) “İnceleme Komisyonu”: Kazı öncesinde, sırasında ve sonrasında yerinde inceleme yapmak amacıyla Genel Müdürlükçe görevlendirilen ve inceleme sonucunda  Ek 3’e uygun olarak rapor hazırlayan, Bakanlık uzmanları veya bilim insanlarından oluşan komisyonu,

g) “İzin Belgesi”: Yüzey araştırmaları ve Müze Müdürlüğü tarafından yapılan kazılar için verilen ve yılı içinde geçerli olan belgeyi,

ğ) “Kanun”: 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nu,

h) “Kazı Alanı”: Kazı Başkanı tarafından yıllık çalışma programında belirtilen ve sınırları Genel Müdürlükçe uygun görülen alanı,

ı) “Kazı/Yüzey Araştırması Başkanı”: Kazı ve yüzey araştırmasının bilimsel, idari ve mali organizasyonundan, işleyişinden ve ortaya çıkan sorunların giderilmesinden Bakanlığa karşı sorumlu bilim insanını,

i) “Kazı/Yüzey Araştırması Başkanı Başvuru Raporu”: Kazı/yüzey araştırması başkanı tarafından, bir sonraki yılda çalışmalara devam edilmesine yönelik olarak her yıl Aralık ayı sonuna kadar Genel Müdürlüğe yapılması gereken, ruhsatname/izin belgesi yenileme ve süre uzatımı başvurusu ekinde bulunan ve yıl içinde gerçekleştirilen çalışmalara ilişkin, Ek-4/A ve Ek-4/B’ye uygun olarak hazırlanan bilimsel, idari ve mali raporu,

j) “Kazı/Yüzey Araştırması Başkanı Sonuç Raporu”: Kazı/yüzey Araştırması başkanı tarafından, Yönetmelik’in 9’uncu maddesinin (k) bendinde ve bu yönergede istenilen bilgileri içerecek biçimde çalışmanın bitişinden itibaren 3 ay içinde hazırlanan, çalışmanın 31 Aralık tarihine kadar sürmesi halinde, izleyen yılın Ocak ayı sonuna kadar Genel Müdürlüğe ve ilgili Müze Müdürlüğü’ne iletilmesi gereken bilimsel, idari ve mali raporu,

k) “Kazı Başkan Vekili”: Kazı başkanı ve kazı başkan yardımcısının kazıda bulunmadığı sürede, kazı başkanının talebi ile yeterli bilgi ve tecrübeye sahip ekip üyelerinden veya Bakanlıkta çalışan uzmanlar arasından Genel Müdürlük tarafından sınırlı süreyle kazı başkanının işlerini sürdürmek üzere görevlendirilen kişiyi,

l) “Kazı Başkan Yardımcısı”: Kazının bilimsel, mali ve idari organizasyonunda, işleyişinde ve ortaya çıkan sorunların giderilmesinde kazı başkanına yardımcı olan ve kazı başkanının bulunmadığı hallerde Bakanlığa karşı sorumlu bilim insanını,

m) “Konservasyon Raporu”: Kazı alanında yürütülen konservasyon çalışmalarına ilişkin olarak, heyette yer alan ilgili koruma uzmanı tarafından hazırlanarak kazı başkanı ile Bakanlık Temsilcisine iletilmesi gereken raporu,

n) “Koruma Uzmanı”: Kazı heyetinde bulunan ve kültür varlıklarını korumaya yönelik çalışmaları gerçekleştirecek olan restoratör, konservatör, mimar/yüksek mimar, mühendis vb. uzmanı,

o) “Kurtarma Kazısı”: Tahribata açık veya tahribata uğramış taşınır ve taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının kurtarılması ve korunması amacıyla aciliyet gerektiren bilimsel nitelikli kazıyı,

ö) “Müze Komisyonu”: Kazı veya yüzey araştırmasında elde edilen ve yurt içindeki bilimsel kuruluş veya üniversitelerin ilgili birimlerine götürülmek istenen amorf nitelikteki örnekler ile yurt içi veya yurtdışında analiz yapılacak örnekleri incelemek üzere, ilgili Müze Müdürlüğü tarafından oluşturulan ve Ek-5’e uygun olarak rapor hazırlayan komisyonu,

p) “Öğrenci Çalışması Raporu”: Genel Müdürlükçe izin verilerek, yüksek lisans veya doktora düzeyindeki öğrenciler tarafından arazide gerçekleştirilen araştırmalara ilişkin, bu Yönerge’de istenilen bilgileri içerecek biçimde ilgili Müze Müdürlüğü tarafından Ek-6’ya, öğrenci tarafından ise Ek 7’ye uygun hazırlanan ve çalışmanın bitişinden itibaren 3 ay içinde Genel Müdürlüğe iletilmesi gereken raporu,

r) “Ruhsatname”: Bakanlar Kurulu Kararı ile yapılması uygun görülen kazının çalışma koşullarına ilişkin, Genel Müdürlükçe düzenlenen ve yılı içinde geçerli olan belgeyi,

s) “Sondaj”: Taşınır ve taşınmaz kültür varlıkları ile taşınır tabiat varlıklarının tespit edilmesi amacıyla bilimsel yöntemlerle yapılan kazıyı,

ş) “Yönetmelik”: Kültür ve Tabiat Varlıklarıyla İlgili Olarak Yapılacak Araştırma, Sondaj ve Kazılar Hakkında Yönetmeliği,

t) “Yüzey Araştırması”: Taşınır ve taşınmaz kültür varlıkları ile taşınır tabiat varlıklarının tespit, tahkik, tahlil ve teşhis edilmesi amacıyla kazı yapmaksızın toprak üstünde ve su altında yapılan çalışmaları,

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

Başvurular ve Genel Kurallar

Bakanlar Kurulu Kararlı kazı başvurusu

MADDE 4- (1) Kazı yapmak isteyen Türk ve yabancılarda aşağıdaki hususlar dikkate alınır.

a) Bakanlar Kurulu Kararlı kazı başvuru dosyasında yer alan tüm bilgi ve belgelerin aslı veya kazı başkan adayı/kazı başkanıtarafından aslının aynısı olduğu belirtilen sureti verilir. Yabancı kurumlarca yapılan kazı başvurularında tüm bilgi ve belgelerin Türkçe olması ve/veya mevzuatına uygun şekilde Türkçe çevirilerinin bulunması zorunludur. Yıl içinde Bakanlık ile yapılacak tüm yazışmalarda da bu hususa uyulur.

b) Kazı başkanı adaylarının lisans eğitimleri itibarıyla arkeolog, konusu ile ilgili olmak kaydıyla sanat tarihçisi veya antropolog olması zorunludur. Başkan adaylarının bu dallarda, bir üniversite veya yüksekokulun öğretim üyesi ya da konu ile ilgili bir bilimsel kuruluşun mensubu olması gerekmektedir. Bu mesleklerin dışındaki disiplinlere ait bilim insanları kazı başkanı olarak görevlendirilmez.

c) Kazı talebi, Yönetmelik gereğince Aralık ayı sonuna kadar, Türk heyetleri için bağlı bulundukları bilimsel kuruluş, yabancı heyetler için bağlı bulundukları bilimsel kuruluş ve dış temsilciliklerimiz aracılığıyla yapılır. Emekli bilim insanları tarafından başvurular doğrudan Bakanlığa yapılır. Bu tarihten sonra yapılan başvurular dikkate alınmaz.

ç) Kazı başkanı adayının en az “doçent” unvanına ve asgari beş (5) yıllık fiilî kazı tecrübesine sahip bulunması, çalıştığı bilim dalında yayınlarının olması, bunları başvurusuyla birlikte Bakanlığa teslim etmesi, kazı yapmada hukuki açıdan sakıncalı durumunun bulunmaması gerekir. Yabancı kazı başkanı adaylarının, en az doçent unvanına sahip olduklarını YÖK’ten alacakları denklik belgesi ile belgelendirmeleri gerekir.

d) Yeni kazı başvurusunda, talep edilen alanda bir yüzey araştırması yapılması veya araştırmanın belli bir oranda tamamlanmış olması, bu alanlarda her türlü teknik ile (örneğin, 3D laser scanner) elde edilebilecek 1/1000 ve/veya 1/500 ölçekli arkeolojik rölövelerin hazırlanmış olması tercih edilir. Bu uygulama, kazı alanının büyüklüğü dikkate alınarak aşamalı olarak da yapılabilir.

e) Devam etmekte olan kazı çalışmaları için ruhsatname yenileme amacıyla her yıl başvuruda bulunulur. Ruhsatname yenileme talepleri Ek-4/A’daki kazı başkanı başvuru raporu ile birlikte yapılır. Rapor;

1- Önceki dönemde yapılacağı belirtilip tamamlanan çalışmaların, tamamlanmadı ise gerekçelerinin,

2- Ön lisans ve lisans öğrencileri hariç, çalışmaya katılmayan ekip üyelerinin gerekçelerinin,

3- Kazı alanının koruma ve güvenliğinin sağlanmasının,

4- Mimari restorasyon ve konservasyon çalışmalarında gelinen aşamanın,

5- Buluntuların korunması ve saklanmasına ilişkin yapılan işlemlerin,

6- Teknik alt yapının yeterliliğinin,

7- Planlanan bütçe ile gerçekleşen bütçe harcamaları arasındaki ilişkinin,

8- Önceki sezonda yapılan çalışmaların yayınlanıp yayınlanmadığının

belirtileceği biçimde hazırlanır.

f) Kazı başkan adayı/kazı başkanının bilimsel ve mali olarak önerildiği ve proje süresince destekleneceği, bağlı bulunduğu kurum ve kuruluşça (üniversite, enstitü vb.), kazı talebi değerlendirilmeden önce yazılı olarak Bakanlığa bildirilir. Bunun dışında sağlanacak ilave kaynaklar, kazı başkan adayı/kazı başkanı tarafından yazılı olarak taahhüt edilir. Türk kazıları için kazı başkan adayının/kazı başkanının bağlı bulunduğu bilimsel kurum veya kuruluş tarafından her yıl ayni/nakdi olarak destekleneceği taahhüt edilir.

g) Kazı için uzun vadeli programın, programa uygun vadeli finans kaynağının ve miktarının belgelenmesi ile çalışma takviminin oluşturulması koşulları aranır.

ğ) Kazı evi, kazı alanının kamulaştırılması için kaynağın sağlanması, korumaya yönelik projelerin hazırlanması ve yeterli teknik elemanın heyette bulundurulması, kazı başkanının görevidir. Bakanlık, Türk kazılarına teknik ve mali yardımda bulunabilir.

h) Yeni kazı başvurularında, kazı alanının kamulaştırma ihtiyacı olmamalıdır. Devam eden kazı çalışmalarında ise kamulaştırma ihtiyacı bulunmaması esastır. Zorunlu hallerde özel mülk sahibinin yazılı izni ve Bakanlığın uygun görüşü ile kazı veya alanı belirleyici tel örgü, çit gibi uygulamalarda bulunulabilir. Aksi durumlarda doğan zararlardan kazı başkanı sorumludur.

ı)Kazı başkan adayı/kazı başkanınca kazı alanının, kazı evinin ve kazı deposunun her türlü güvenliğinin sağlanacağı ve yeterli sayıda bekçi tutulacağı taahhüt edilir.

i) Türk heyetlerin listesinde yer alan yabancı üyeler de başvurularını, kazı başkan adayı/kazı başkanının yazısı ile birlikte dış temsilcilikler aracılığıyla yaparlar. Dışişleri Bakanlığı, yabancı heyetlerden aldığı başvuruları, kendi görüşü ile birlikte Bakanlığa iletir.

j) Kazı heyetlerine katılacak ek üye talepleri, izinler çıkıncaya kadar kabul edilir.

k) Kazının yanı sıra yüzey araştırması yapılmak istenilmesi halinde ayrıca başvuru yapılır; bu şekildeki başvuru, kazıdan ayrı bir izin kapsamında değerlendirilir.

l) Kazı başkan adayı/kazı başkanı, kazı yapılması istenen yerin veya alanın tarihsel ve kültürel dokusuyla ilgili bilim dallarında uzman olduğunu belgelendirmelidir.

m) Başvurularda, çalışma programı içerisinde kazı yapılmak istenilen alanı tanımlayan, yapılacak çalışmalardan beklenen faydalar ve ulaşılması istenilen amaçlar açıklanır. Kazılması ve korunması planlanan alanlar 1/1.000 veya 1/500 ölçekli harita üzerinde işaretlenerek Bakanlığa önerilir. Bakanlıkça uygun görülen alanlar dışında kazı yapılamaz. Kazı alanı sınırları, Bakanlıkça değiştirilebilir.

n) Kazı başvuru dosyasında öngörülen finans miktarı ve bu finansmanı sağlayacak olan kişi ya da kuruluşlardan alınan taahhütlerin, kazı ruhsatnamesi çıkarılana kadar yazılı ve imzalı finans belgeleri haline getirilmesi zorunludur. Yabancı kazı heyetlerinin çalışma öncesinde, çalışma sırasında ya da çalışma sonrasında ilgili mevzuata bağlı olarak ortaya çıkabilecek mali ve hukuki yükümlülüklerinin yerine getirileceği, mensup olunan bilimsel kurum tarafından taahhüt edilerek diplomatik yol ile Bakanlığa bildirilir.

o) Eş zamanlı ancak farklı alanlarda gerçekleştirilecek çalışmaların bir Bakanlık Temsilcisi tarafından izlenmesinin mümkün olmayacağı hallerde çalışma programı, Bakanlık Temsilcisi’nin izleyebileceği biçimde hazırlanır. Uygulamada, başvurularda belirtilen yıllık çalışma programı ve çalışma tarihlerine uyulması esastır. Milli ve dini bayramlarda çalışmaya ara verilir, istisnai durumlarda Bakanlığa bilgi verilir.

ö) Kazının yapılacağı yer, çalışma programı ve takvimi ile çalışmaya katılacak heyet üyelerinin (T.C. uyruklu ön lisans ve lisans öğrencileri hariç) bilgilerini içeren başvuru formu dosyaya eklenir. T.C. uyruklu heyet üyeleri Ek-8’de yer alan formu, yabancılar ise Dışişleri Bakanlığı’nca verilen formu doldururlar.

p) 02/07/1964 tarih ve 492 sayılı Harçlar Kanunu gereğince belirlenen Ruhsatname harcı, herhangi bir Malmüdürlüğü veya Vergi Dairesine yatırılarak Ruhsatname hazırlanmadan önce ödemeye ilişkin belge Genel Müdürlüğe iletilir.

r) Kazı çalışmasına katılan T.C. uyruklu ön lisans ve lisans öğrencileri Ek-8 formunu çalışmaya katıldıktan sonra doldururlar ve bu form kazı arşivinde saklanır. Çalışmaya katılan öğrencilerin isimleri liste halinde Ek-17 forma uygun olarak Bakanlık temsilcisi tarafından sonuç raporu ekinde Bakanlığa iletilir.

s) Kazı Başkanının kazı çalışmalarında fiilen bulunması esastır. Ancak, kazı başkanının görevinin başında bulunamadığı hallerde kazı başkan yardımcısı kazı başkanını temsil eder. İkisinin de yasal mazeretleri nedeniyle bulunmamaları durumunda, kazıyı kazı başkan vekili yürütür.

ş) Kazı başkanının mazereti nedeniyle kazı sezonu süresince fiilen çalışmalarda bulunamaması durumunda Bakanlık görüşüne göre işlem yapılır.

t) Heyet üyelerinin kazının niteliğine uygun bilim dalında ve yeterli sayıda olması gerekir. Kazı heyetinde o yılki çalışma programına bağlı olmak üzere mimar/yüksek mimar, restorasyon uzmanı restoratör, konservatör gibi koruma uzmanlarının bulunması esastır. Kazı başkanı, heyette görevlendirilen jeofizik mühendisi, mimar vb. üyelerin ilgili meslek odasına kayıtlı olup olmadıklarından ve bu çerçevedeki mevzuat hükümlerinin yerine getirilip getirilmediğinden sorumludur.

u) Kazı başkanı tarafından Türk bilim insanları arasından bir kazı başkan yardımcısı belirlenir ve yıllık başvuru sırasında bu kişinin adı Bakanlığa önerilir. Kazı başkan yardımcısının görevlendirilmesinde, kazı başkanlığı için aranan koşullar arasında belirtilen bilim dallarına mensup olunması şartı aranır. 

ü) Kazı başkan yardımcısının en az “doktor” unvanına ve 3 yıllık kazı tecrübesine sahip olması esastır. Kazı başkan yardımcısı adayı, kazı başkan adayı/kazı başkanının 1. ve 2. derece yakınları arasından önerilmez. Belirtilen şartları taşıyan başkan yardımcısı bulunamaması durumunda Bakanlığın görüşüne göre hareket edilir.

Yüzey araştırması başvurusu

MADDE 5- (1) Yüzey araştırması yapmak isteyen Türk ve yabancılarda aşağıdaki hususlar dikkate alınır.

a) Başvuruda bulunanın akademik unvanı en az “doktor” düzeyinde olmalıdır.

b)Yeni başvurularda yüzey araştırması başkanı adayının mesleki tecrübe kapsamında arazide en az 5 yıl çalıştığı, bağlı olduğu bilim kuruluşundan getireceği referanslarla belgelenmelidir.

c) Yüzey araştırması, projenin bütünü göz önünde bulundurularak yılda 2 il sınırını geçmeyecek şekilde programlandırılır. Yılda 2 il sınırını aşan sualtı araştırma talepleri Genel Müdürlükçe değerlendirilir.

ç) Mevcut il sınırlarının yer aldığı ve çalışma alanının işaretlendiği uygun ölçekli araştırma haritası Bakanlığa iletilmelidir.

d) Başvuru dosyasında finans kaynağı ve miktarının belgesi ile çalışma takvimi ve proje süresi bulunmalıdır.

e) Yeni başvurularda yüzey araştırması başkanı adayı bilimsel nitelikli yayınlarından birer örneği Bakanlığa teslim etmelidir.

f) Yüzey araştırması heyeti, yeterli sayıda ve ilgili disiplinlerdeki uzmanlardan oluşturulmalıdır.

g) Çalışma l0 günden kısa programlanmamalıdır.

ğ)Çalışma Temmuz-Ağustos dışındaki aylarda yapılacak biçimde düzenlenmelidir. Zorunlu hallerde Bakanlığın görüşüne göre işlem yapılır.

h) Yüzey araştırması projeleri, yüzey araştırması başkanı/başkan adayının uzmanlık konusu ile bağlantılı olarak hazırlanmalıdır.

ı) Başvuru dosyasında yer alan tüm bilgi ve belgelerin aslı veya yüzey araştırması başkanı/başkan adayı tarafından aslının aynısı olduğu belirtilen sureti verilir. Yabancı kurumlarca yapılan yüzey araştırması başvurularında tüm bilgi ve belgelerin Türkçe olması ve/veya mevzuatına uygun şekilde Türkçe çevirilerinin bulunması zorunludur. Yıl içinde Bakanlık ile yapılacak tüm yazışmalarda da bu hususa uyulur.

i) Yüzey araştırması talebi,  Yönetmelik gereğince Aralık ayı sonuna kadar, Türk heyetleri için bağlı bulundukları bilimsel kuruluş; yabancı heyetler için bağlı bulundukları bilimsel kuruluş ve dış temsilciliklerimiz aracılığıyla yapılır. Emekli bilim insanları tarafından başvurular doğrudan Bakanlığa yapılır. Bu tarihten sonra yapılan başvurular dikkate alınmaz.

j) İzin Belgesi yenileme başvuruları Ek-4/B’deki araştırma başkanı başvuru raporu ile birlikte yapılır. Rapor bir önceki yılda;

1- Bildirilen zaman içinde programda yapılacağı belirtilen çalışmaların tamamlanıp tamamlanmadığı, tamamlanmadı ise gerekçelerinin,

2- Ön lisans ve lisans öğrencileri hariç, çalışmaya katılmayan ekip üyelerinin gerekçelerinin,

3- Planlanan bütçe ile gerçekleşen bütçe harcamaları arasındaki ilişkinin,

4- Yapılan çalışmaların yayınlanıp yayınlanmadığının

belirtileceği biçimde hazırlanır.

k) Türk heyetlerin listesinde yer alan yabancı üyeler de başvurularını, yüzey araştırması başkanı/başkan adayının yazısı ile birlikte dış temsilcilikler aracılığıyla yaparlar. Dışişleri Bakanlığı, yabancı heyetlerin başvurusunu kendi görüşü ile birlikte Bakanlığa iletilir.

l) Yüzey araştırması heyetlerine katılacak ek üye talepleri, izinler çıkıncaya kadar kabul edilir.

m) Yüzey araştırması yapmak isteyenler, yüzey araştırması yapılacak yerin veya alanın tarihsel ve kültürel dokusuyla ilgili bilim dallarında uzman olduğunu belgelendirirler.

n) Başvuruda; Bakanlığa verilmesi gerekli olan çalışma programı içerisinde, yapılacak bilimsel çalışmalarla ulaşılması beklenilen hedefler açıklanır.

o) Yüzey araştırması başkanının çalışmada fiilen bulunması gerektiğinden, sezon süresince fiilen çalışmalarda bulunamaması durumunda çalışmaya o yıl izin verilmez.

ö) Başvuruda, yüzey araştırması için öngörülen finans miktarı ve bu finansmanı sağlayacak olan kişi ya da kuruluşlardan alınan taahhütlerin, araştırma izin belgesi çıkarılana kadar yazılı ve imzalı finans belgeleri hâline getirilmesi zorunludur.

p) Eş zamanlı ancak farklı alanlarda gerçekleştirilecek çalışmaların bir Bakanlık temsilcisi tarafından izlenmesinin mümkün olmayacağı hallerde, çalışma programı Bakanlık temsilcisinin izleyebileceği biçimde hazırlanır. Uygulamada, başvurularda belirtilen yıllık çalışma programı ve çalışma tarihlerine uyulması esastır. Milli ve dini bayramlarda çalışmaya ara verilir, istisnai durumlarda Bakanlığa bilgi verilir.

r) Araştırmanın yapılacağı yer, çalışma programı ve takvimi ile çalışmaya katılacak heyet üyelerinin (Türkiye Cumhuriyeti uyruklu ön lisans ve lisans öğrencileri hariç) bilgilerini içeren başvuru formu dosyaya eklenir. Türkiye Cumhuriyeti uyruklu heyet üyeleri Ek 8’de yer alan formu, yabancılar ise Dışişleri Bakanlığınca verilen formu doldururlar.

s) Yüzey Araştırması’na katılan Türkiye Cumhuriyeti uyruklu ön lisans ve lisans öğrencileri Ek-8 formunu çalışmaya katıldıktan sonra doldururlar ve bu form Yüzey Araştırması arşivinde saklanır. Çalışmaya katılan öğrencilerin isimleri liste halinde Ek-17 forma uygun olarak Bakanlık temsilcisi tarafından sonuç raporu ekinde Bakanlığa iletilir.

Öğrenci çalışması başvurusu

MADDE 6- (1) Yüksek lisans ve doktora öğrencilerinin arazi araştırması başvuruları, öğrenci belgesi, danışman öğretim üyesinin referans yazısı ile birlikte ilgili üniversite kanalıyla Bakanlığa yapılır. Öğrenci çalışması, projenin bütünü göz önünde bulundurularak yılda 2 il sınırını geçmeyecek biçimde planlanır.

(2) Yabancı uyruklu yüksek lisans ve doktora öğrencilerinin başvuruları dış temsilcilikler aracılığıyla yapılır.

Danışma ve Değerlendirme Kurulu’nun oluşumu ve çalışması

MADDE 7- (1) Danışma ve Değerlendirme Kurulu, kazı ve yüzey araştırması yapılan alanlarla ilgili, farklı anabilim dallarından dört bilim insanı ile aynı sayıda Genel Müdürlük çalışanıyla, kazı/yüzey araştırması başvurusu ve iptalini birlikte değerlendirmek amacıyla, her yıl Bakanlık Makamı’nca oluşturulur. Kurul tarafından yapılan değerlendirmelere ilişkin nihai karar Bakanlık Makamı’nca verilir.

 (2) Kurul değerlendirmelerinde, ilk başvuruların yeterliliği, devam eden çalışmaların durumları, inceleme komisyonu raporuyla iptali istenen çalışmalar ve Genel Müdürlüğün görüşülmesini gerekli gördüğü konular hakkında;

a) Çalışma alanının Genel Müdürlüğün öncelikli alanlarından olması,

b) Çalışmaların bilimsel etik, ilke, yöntem ve kıstaslara uygunluğu,

c) Başvuru dosyasının bütünlüğü,

ç) Kazı/yüzey araştırması programının yeterliliği,

d) Kazı alanındaki güvenlik sorunlarının çözümü,

e) Kazı alanında kamulaştırma ihtiyacının karşılanması, sürecin işleyişi,

f) Kazı evi ve kazı deposu ihtiyacının karşılanması, yapım süreci,

g) Projenin bütçe analizi,

ğ) Mali giderlerin karşılanmasında temin edilen kaynaklar, buna ilişkin güvence/belgeler,

h) Çevredeki mevcut diğer çalışmalarla ilişkisi, sağlayacağı katkı,

ı) Alanda daha önce yapılan çalışmalara ilişkin bilgi ve belgelerin hazırlanması ve başvuru dosyasıyla ilişkilendirilmesi,

i) Kazı alanındaki kültür varlıklarının korunması ve koruma amacıyla yapılan uygulamalar,

j) Ortaya çıkan sorunlara ilişkin kazı başkanınca çözüm yollarının üretilmesi

gibi kıstasları göz önüne alır.

Başvuru değerlendirme takvimi

MADDE 8- (1) Başvurular 31 Aralık’a kadar yapılır. Yeni başvurular, Ocak-Şubat aylarında değerlendirilerek Mart ayında Danışma ve Değerlendirme Kurulu’nda görüşülür. Genel Müdürlükçe yapılan değerlendirme sonrasında gerekli işlemler tamamlanarak Bakanlık Makamı onayına sunulur. Ruhsatname ve izin belgesi yenileme başvuruları çalışma takvimleri dikkate alınarak değerlendirilir.

Kazı ve yüzey araştırmaları çalışmalarına ilişkin genel kurallar

MADDE 9- (1) Yönetmelik’in 9’uncu ve 10’uncu maddelerinde yer alan hükümlere ilave olarak kazı ve yüzey araştırmalarındaki genel kurallar aşağıda belirtilmiştir.

a) Arkeolojik miras ögeleri, korunması, saklanması ve sınıflandırılması için uygun önlemler alınmadan kazı yerinden çıkartılmamalı; kazı sırasında ve sonrasında korumasız bırakılmamalıdır.

b) Kazı alanlarındaki maddi izlerin gelecek kuşaklar tarafından incelenmek üzere korunması amacıyla, toprak üstünde ya da su altında görünür bir kalıntı olmasa bile arkeolojik rezerv alanları oluşturulur.

c) Kazı çalışmaları, alanında uzman ve bu amaçla yetiştirilmiş kişiler tarafından yürütülür.

ç) Kazı başkanı, arazi çalışmaları sırasında, çalışmalardan ayrılması gerektiği durumlarda, makul bir mazeretiyle birlikte kazıdan ayrılmadan önce Bakanlığa yazılı olarak bilgi verir. Kazı başkanının bulunmadığı zamanlarda çalışmalar kazı başkan yardımcısı gözetiminde sürdürülür. Kazı başkanının çalışmadan mazeretsiz ayrılabileceği süre, yıllık arazi programında belirtilen sürenin % 8’ini geçemez.

d) Yıllık kazı programında yer alan çalışmaların (kazı, restorasyon,  konservasyon, yayın, depo ve büro çalışmalarının) eş zamanlı gerçekleştirilmesi esastır. Kazı devam ederken programda bir değişiklik yapılmasının zorunlu olduğu durumlarda, Bakanlığın görüşüne göre hareket edilir.

e) Kazılar fiilî olarak yılda iki (2) aydan az olmamak üzere programlanır. Programda öngörülmeyen veya kazı sezonu dışında yapılmasının daha uygun olacağı kararlaştırılan kazı işlemi dışındaki restorasyon ve çevre düzenlemesi vb. çalışmalara ilişkin proje, program ve ekip listesi Bakanlığa gönderilir. Talebin uygun görülmesi halinde, yapılacak çalışmanın niteliğine göre ilgili Müze Müdürlüğü veya ilgili Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü denetiminde uygulamaya gidilir.

f) Kazı alanlarında Bakanlık dışında yapılan/yaptırılan restorasyon ve çevre düzenlemesi projelerinin ilgili Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğünce incelenmesi gerekir. Bu projeler Genel Müdürlükçe de uygun bulunması sonrasında ilgili Koruma Bölge Kuruluna gönderilir. Uygulama öncesinde onaylı projenin bir örneği arşivlenmek üzere kazı başkanlığınca Bakanlığa gönderilir. Uygulamanın Yüksek Kurul İlke Kararları, onaylı Kurul Kararları ile çağdaş restorasyon ilkelerine uygun yürütülmesinden kazı başkanı sorumludur.  Çalışma, heyet üyesi mimar/restoratör mimar ile Bakanlığın görevlendireceği yapı denetim görevlisi (restorasyon konusunda uzman mimar, mühendis, konservatör) gözetiminde gerçekleştirilir. Özel durumlarda Restorasyon ve Konservasyon Bölge Laboratuvarı Müdürlükleri ile irtibata geçilerek, uygulamalar görüş birliğine varılarak gerçekleştirilir.

g) Kazı başkan yardımcısı, gerek çalışmaların uzun vadeli stratejik planının hazırlanmasında gerekse kazı başkanı, kazı heyet üyeleri ve bakanlık temsilcisi ile birlikte kazı sezonu süresince çalışmaların eşgüdümlü gerçekleştirilmesi konularında, kazı başkanına yardımcı olur. Kazı başkan yardımcısının sezon süresince arazide bulunması esastır.

ğ) Kazı alanındaki taşınmaz kültür varlığı veya kültür varlığı parçalarının, bulundukları yerde korunması esastır. Bu varlıklara ilişkin gerekli kayıt işlemleri yapılır, gerektiğinde güncellenerek kazı bekçisine teslim edilir. Müze Müdürlüğü’nce düzenli kontrolleri yapılır. Müzeye veya kazı deposuna taşınması zorunlu olanlar için ilgili Koruma Bölge Kurulu’ndan izin alınır. İzin alınıncaya kadar taşınmaz ve parçalarının güvenliğinden kazı başkanı, kazı sezonu dışında ise kazı başkanı ile birlikte Müze Müdürlüğü sorumludur.

h) Kazıda ortaya çıkarılan taşınır kültür varlıkları, açığa çıktığı gün belgelendirilerek araziden alınır ve kazı deposuna nakledilir. Aynı gün taşınması mümkün olmayan durumlarda, gerekli güvenlik önlemlerinin alınmasından kazı başkanı sorumludur.

ı) Kazı alanında bulunan taşınmaz kültür varlıklarının korunmasına yönelik arazide yapılacak ilk müdahaleler (her türlü korumaya yönelik acil statik müdahaleler ve konservasyon çalışmaları) ilgili koruma uzmanı gözetiminde yapılır. Gerçekleştirilen çalışmalara ilişkin düzenlenecek konservasyon raporunun bir örneği kazı başkanınca ilgili Müze Müdürlüğüne verilir. Bakanlık temsilcisi de raporun bir nüshasını Bakanlığa iletir.

i) Bakanlık Makamı'nın  21/08/2014 gün ve 161427 sayılı Onay’ı ile yürürlüğe giren "Müze ve Ören Yerleri Giriş, Bilgilendirme ve Yönlendirme Tabelalarına İlişkin Yönerge" hükümleri, kazı başkanı tarafından ilgili Müze Müdürlüğü ile eşgüdüm kurularak gerçekleştirilir. Kazı başkanı, çevre düzenleme projesi yapılacak alanlarda, arazinin eş yükselti eğrilerinin, her türlü mimari, arkeolojik ve doğal ögelerin aplikasyonlu ve ölçülü olarak işlendiği onaylı güncel hali hazır haritanın hazırlanmasıyla yükümlüdür. Bu konuda yıl içinde sürdürülen, geliştirilen veya güncellenen çalışmalar, kazı dönemi sonunda kazı başkanı ve Bakanlık temsilcisi tarafından hazırlanan kazı başkanı sonuç raporu ve bakanlık temsilcisi sonuç raporunda yer alır. İlgili Müze Müdürlüğü, çalışmalara ilişkin görüşlerini Bakanlığa ayrıca bildirir.

j) Kazı alanlarında koruma ve güvenlik önlemleri kazı başkanı tarafından sağlanır. Türk bilim insanlarınca gerçekleştirilen kazılarda, fiili olarak kazı çalışmalarının yürütülmediği sürelerde, kazı alanının ve alandaki tesislerin temizliği, bakımı ve güvenliğini sağlamak amacıyla Bakanlık tarafından gönderilen kazı ödenekleri kullanılarak, ilgili Müze Müdürlüğü koordinasyonunda, kazı başkanı dışında ilgili İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, İl/İlçe Özel İdareleri veya Müze Müdürlüğü’nce işçi, bekçi veya güvenlik görevlisi çalıştırılabilir. Koruma ve güvenlik önlemleri ilgili Müze Müdürlüğü tarafından denetlenir. Yabancı heyetler tarafından yürütülen kazı çalışmalarında görev yapan bekçilerin ve ilgili mevzuata bağlı olarak ortaya çıkabilecek tüm ödenekleri yabancı kazı başkanları tarafından karşılanır. Yabancı heyetler tarafından yürütülen kazı çalışmalarında, alınacak yeni güvenlik, temizlik, restorasyon ve konservasyon gibi hizmetlerin özel hizmet alımı yöntemi ile gerçekleştirilmesi esastır.

k) 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 8’inci Maddesinin Yedinci Fıkrası ile 100’üncü Maddesi’nin Uygulanması Hakkında Tebliğ uyarınca, kazının işyeri unvanı ve adres bilgileri ile kazıda ücretle çalışanlara ait kimlik bilgileri Bakanlık temsilcisi tarafından Ek-9’a uygun olarak gereği için Sosyal Güvenlik Kurumu İl Müdürlüğüne, bilgi için Bakanlığa gönderilir. Kazı başkanı ve Bakanlık temsilcisi bu işlemlerin gerçekleştirilmesinden birlikte sorumludur.

l) Kazı başkanı, çalışma alanlarında Maliye Hazinesi’ne ait arkeolojik sit alanlarının tapu kayıt bilgilerini (pafta, ada, parsel) belirleyerek Bakanlığa tahsisinin sağlanması amacıyla, Genel Müdürlüğe bildirir.

m) Bakanlık temsilcisinin görevinden ayrılmasının gerekmesi halinde, durum Bakanlığa bildirilir. Talebin uygun görülmesi halinde yeni Bakanlık temsilcisi görevi devralana kadar görevli temsilci görev yerini terk edemez. İstisnai hallerde Bakanlık izni ile yeni Bakanlık temsilcisi göreve başlayana kadar, kazı/yüzey araştırması görev devir-teslimi yapılarak ilgili Müze Müdürlüğü denetiminde sürdürülebilir. Yeni görevlendirilen Bakanlık temsilcisi görevi teslim alırken Ek-16’da bulunan Görev Devir-Teslim Tutanağı’nın hazırlanmasını sağlar.

n) Kazı/yüzey araştırması başkanı, heyetteki üyelerin yayın haklarına ve yayın çalışmalarına ilişkin bilgileri, sonuç raporu ile birlikte Genel Müdürlüğe bildirir.

o) Kazı çalışmalarına ilişkin yayınlar kazı başkanı tarafından Bakanlık ile birlikte ilgili Müze’ye iletilir.

ö) Kazı/yüzey araştırmasına ilişkin yabancı dilde yapılan yayınların Türkçe olarak da yayınlanması esastır.

p) Yüzey araştırması alan sınırları, Genel Müdürlükçe değiştirilebilir.

r) Yüzey Araştırması heyetlerinin öngördüğü yıllık çalışma takvimi, zorunlu hallerde Genel Müdürlük tarafından değiştirilebilir.

s) Gerekmesi halinde aynı alanda ve konuda birden fazla yüzey araştırması izni verilebilir. Bu durumdaki heyetlerin çalışma programı ve tarihleri Genel Müdürlük tarafından organize edilir.

ş) Misafirler, kazı/yüzey araştırmasında fiilen çalıştırılmamaları koşulu ile sezon içinde toplam bir haftayı geçmemek üzere konuk edi­lebilirler.

t) Türkiye Cumhuriyeti uyruklu ön lisans ve lisans öğrencileri kazı/yüzey araştırması başkanının uygun görüşüyle çalışmalara katılabilirler. Bu öğrenciler çalışmaya katıldıktan sonra, Ek-8 form doldurularak bu belge kazı/yüzey araştırması arşivinde saklanır. Çalışmaya bu şekilde katılan öğrencilerin kimlik bilgileri Ek-17 forma uygun olarak tanzim edilir ve Bakanlık temsilcisi tarafından sonuç raporu ekinde Bakanlığa gönderilir.

u) Bakanlık temsilcisine, sorumluluk alanına giren konularda gerek duyulan bilgilerin verilmesi, görevini tam yerine getirmesi için gerekli kolaylığın sağlanması,  uygulamada karşılaşılan olası hatalı iş veya sorunların giderilmesine yönelik öneri ve uyarılarının dikkate alınması hususlarında kazı/yüzey araştırması başkan ve heyet üyeleri yardımcı olur.

ü)Kazı çalışmaları ve yüzey araştırmaları sırasında elde edilen önemli kültür varlıkları ile yurtiçinde ve yurtdışında analiz yapılmak üzere götürülen örneklere ilişkin kültür tarihi açısından yüksek değer ifade eden bilimsel veriler hakkında Bakanlıktan izin alındıktan sonra basın-yayın kuruluşlarına bilgi verilebilir.

v) Yüzey araştırmasında tespit edilen envanterlik kültür varlıkları envanter listesi ve envanter fişi ile birlikte ilgili Müzeye teslim edilir. Bunların dışındaki buluntuların toplanmaması esastır. Ancak Bakanlık temsilcisinin de görüşü alınarak bilimsel çalışmaları destekleyici nitelikteki etütlük veya amorf malzemelerden yeteri kadar örnek seçilerek, incelenmek üzere ilgili Müzeye getirilebilir. Bu örneklerin Müzeye teslimi sırasında Müze Müdürlüğü örneklerin miktarında sınırlamaya gidebilir.  Müzeye getirilen bu eserler ile ilgili araştırma ve incelemenin müzelerde gerçekleştirilmesi esastır. Üzerinde araştırma ekibi tarafından çalışma gerçekleştirilen ve Müze Müdürlüğünce Müzede alıkonulması uygun görülmeyen amorf örnekler, varsa Bakanlık temsilcisi yoksa Müze Müdürlüğünce görevlendirilen bir uzman denetiminde araştırma ekibi tarafından örneklerin toplandığı alana uygun bir şekilde geri bırakılır.

y)Yüzey araştırması veya kazı ile elde edilmiş olup bilimsel çalışma için ilgili Müzeye getirilen ve yurt içindeki bilimsel kurum ve kuruluşlara götürülmek istenen amorf nitelikteki örnekler, Müze Müdürlüğü’nce oluşturulacak Komisyon tarafından incelenir. Talebin uygun bulunması halinde incelenmek üzere belirlenen buluntuların çalışma sonunda iade edileceği tarihin de yer aldığı tutanak ve raporların bir nüshası Müze Müdürlüğü’nün resmi üst yazısı ile ilgililere teslim edilerek, bir nüshası Müzede alıkonulur ve bir nüshası da Ek-5 form ile Genel Müdürlüğe gönderilir. Çalışma sonunda Müzeye teslim edilen ancak Müzede alıkonulması gerekli görülmeyen örnekler, bu maddenin (v) bendi kapsamında uygun bir şekilde alana geri bırakılır.

z) Müzede alıkonulması gerekli görülmeyen amorf örneklerden olup, üniversitelerin ilgili bölüm başkanlıklarınca yazılı talepte bulunulması ve ilgili Müze Müdürlüğünce de uygun görülmesi kaydıyla, yeteri kadar örnek eğitim maksadıyla yararlanılması amacıyla ilgili bölüm sorumlusuna zimmetle verilebilir. Tutanak karşılığında teslim edilen amorf örnekler hakkında ayrıntılı bilgi ayrıca Genel Müdürlüğe gönderilir.

aa) Kazı/yüzey araştırmasında elde edilen korunması gerekli taşınır ve taşınmaz kültür varlıklarından analiz için örnek alınması ilgili Müze Müdürlüğünün iznine tabidir. Bu kapsamda alınacak analiz örnekleri, ilgili Restorasyon ve Konservasyon Bölge Laboratuvarı Müdürlüğünün uygun görüşü doğrultusunda değerlendirilir. Yurt içindeki laboratuvarlarda analizi yapılabilecek örneklerin yurt dışına çıkartılmaması esastır. Örnekler alınırken buluntunun nitelik ve görünümüne zarar verilmemelidir. Konuyla ilgili hazırlanan tutanak ve raporların, bir nüshası Müze Müdürlüğünün resmi üst yazısı ile il­gililere teslim edilerek, birer nüshası ilgili Müze’de alıkonulur, bir nüshası da Ek-5 form ile Genel Müdürlüğe gönderilir. Diğer kurumların görev alanına giren örnekler, ilgili kurumların değerlendirme ve iznine tabidir.

bb)  (Değ: 14/08/2018 -E.662192 say. Makam Oluru) Arkeolojik kazı çalışmaları sırasında bulunan genetik materyallerin (bitki, hayvan, böcek ve mikroorganizmaya ait her türlü canlı materyal veya onlara ait parça kalıntısı) yurtiçi veya yurtdışındaki bir başka laboratuvarda incelenmesi gerekiyorsa ilgili işlemler, bu maddenin (aa) bendine uygun olarak örneklerin bulunduğu en yakın müze müdürlüğü tarafından yapılır.  Bulunan genetik materyalin nitelik ve niceliğine ilişkin bilgi ve yapılacak araştırma konusu, ilgili Müze Müdürlüğü tarafından Tarım ve Orman Bakanlığı, Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM) ile paylaşılır. TAGEM gerek gördüğü takdirde bulunan genetik materyalin kendisini, eş örneğini ya da yapılan araştırma sonuçlarını, materyale ilişkin bilginin kendisine ulaşılmasını takiben 1 ay içerisinde talep edebilir.

cc)Kazı/yüzey araştırması çalışmaları kapsamında elde edilen ve analiz için herhangi bir bilimsel kuruluş veya üniversitelerin ilgili birimlerine teslim edilen örneklerin (kemik, diş, seramik parçası vb.),  yurt içi veya yurt dışındaki bir başka laboratuvarda incelenmesine ihtiyaç duyulması durumunda gerekli işlemler, bu maddenin (aa) bendine uygun olarak, örneklerin bulunduğu yere en yakın Müze Müdürlüğü tarafından yapılır ve ilgili Müzeye bilgi verilir.

çç) Kazılardan ele geçen iskelet kalıntıları, bilimsel çalışma amacıyla laboratuvar ve koruma koşulları uygun olan yurtiçindeki bilimsel kuruluş veya üniversitelere, daimi ya da süreli olarak Genel Müdürlüğün onayı ile devredilebilir.

dd) Kazı/yüzey araştırması başkanı, Ek-11/A-B’ye uygun olarak hazırlayacağı sonuç raporunu en geç üç (3) ay içinde, 31 Aralık tarihini aşmamak üzere Bakanlığa gönderir. Oluşturulacak veri tabanında yer almak üzere, araştırma çalışmalarına ilişkin tüm bilgi, belge, fotoğraf, çizim, günlük rapor ve diğer tüm dokümanlar ile çalışmalara ilişkin yıl içinde çıkan yayınlar dijital ortama aktarılarak DVD veya taşınabilir hard diske kaydedilerek güvenli bir şekilde Bakanlığa gönderilir. Gerekli belgeleri göndermeyen kazı/yüzey araştırması başkanlarının bir sonraki yıl başvuru veya yenileme talepleri kabul edilmez.

 ee) Kazı başkanları tarafından tercihen her çalışma sezonunda en az bir kez yerel halkın kültürel mirasın korunmasına ilişkin olarak bilinçlendirilmesi amacıyla, ilgili İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü koordinasyonunda ve ilgili Müze Müdürlüğü ve Bakanlık temsilcisinin bilgisi dahilinde bilgilendirme etkinlikleri yapılır. Bu faaliyetlere kazı başkanı sonuç raporunda ve Bakanlık temsilcisi sonuç raporunda yer verilir.

ff)  Kazı/yüzey araştırması esnasında tespit edilen, kaçak kazı çukurları, kültür varlığı kaçakçılığı veya tahribatı vb. durumlar, fotoğraflı detay bilgileri ile ilgili Müze Müdürlüğüne bildirilir. Kültür varlıklarının tahribi, çalınması, izinsiz define aranması vb. hususlara ilişkin alınan duyumlar ayrıca kolluk kuvvetlerine de iletilir.

gg) Çalışmalar, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na uygun yürütülür. Kazı/yüzey araştırmasında görev alan işçi, ekip üyesi veya öğrencilerin haftalık/günlük yasal çalışma sürelerine uyulmasına özen gösterilir.Çalışmaların bu Kanuna uygun olarak yürütülmesinden kazı/yüzey araştırması başkanı sorumludur. Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dahil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması (baret, iş gözlüğü, maske, eldiven vs.), sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi, çalışanın sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunun tespit edilmesi, yeterli bilgi ve talimat verilenler dışındaki çalışanların hayati ve özel tehlike bulunan yerlere girmemesi için gerekli tedbirlerin alınması; kazı yerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığının izlenmesi, denetlenmesi, uygunsuzlukların giderilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için Kazı Başkanı tarafından gerekli tedbirler alınır veya kazı heyetinde bu kapsamda görev dağılımı yapılır.

ğğ) Bu Yönerge kapsamında yer alan iş ve faaliyetlerin yürütülmesinde,  26.12.2012 tarihli ve 28509 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliği’nin ekinde yer alan “İşyeri Tehlike Sınıfları Listesi”nde “tehlikeli” ve “çok tehlikeli” sınıfta yer alan işlere yönelik istihdamlar, 07.10.2006 tarihli ve 26312 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 5544 sayılı Mesleki Yeterlilik Kurumu Kanunu’nun Ek Madde 1 hükmü dikkate alınarak yapılır.

hh) Kazı ve yüzey araştırması sonucunda çalışılan alanın koruma düzeyini etkileyecek nitelikte güncel verilere ulaşılması durumunda, gerekli dokümanlar (sit irdelemesi, yeni tescil vb.) kazı/yüzey araştırması başkanı tarafından hazırlanarak değerlendirilmek üzere ilgili Müze Müdürlüğü ve Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğüne iletilir.

ıı) Kazıda ortaya çıkarılan müzelik değerdeki kültür varlıkları, envanter fişleri ile birlikte ilgili Müze Müdürlüğü’ne teslim edilir; sezon sonunda hiçbir surette kazı evinde müzelik değerde kültür varlığı bırakılmaz.

ii) Kazı çalışmalarında elde edilenetütlük mahiyetteki kültür varlıkları, etütlük buluntu listesi ile birlikte ilgili Müze Müdürlüğü’ne teslim edilir. Bakanlık temsilcisi, Müze Müdürlüğü ve kazı başkanının uygun bulduğu etütlük buluntular, güvenlik önlemleri alınması kaydıyla geçici olarak kazı deposunda bırakılabilir. Bu etütlük buluntulara ait bilgileri içeren liste, ilgili Müze Müdürlüğü’ne verilir ve önceki yıllara ait liste ile birleştirilir.

jj) Kazıda ortaya çıkarılan müzelik değerdeki kültür varlıkları, ilgili Müze Müdürlüğü’ne teslimi dışında, Genel Müdürlük izni olmadan herhangi bir nedenle başka bir yere nakledilmez.

kk) Kazının süresiz durdurulması halinde mevcut kazı deposu, lojman, kazı evi ve benzeri tesisler ile taşınır mallar, ilgili Müze Müdürlüğü’ne teslim edilir.

ll) Kazı sezonu sonunda çıkartılan toprağın alan dışına naklinin gerekmesi halinde, bu toprak tekrar taşınmasının gerekli olmayacağı şekilde, kazı alanının dışına ilgili Müze Müdürlüğü’nün uygun göreceği yere taşınmalıdır.

mm) Bakanlıkça tahsis edilen ödenekle ve/veya sponsorlarca sağlanan destekle alınan demirbaş kazı malzemesinin, Bakanlık temsilcisinin katılımıyla Taşınır Mal Yönetmeliği'ne uygun olarak düzenlenecek tasdikli bir listesi, ilgili Müze Müdürlüğü’ne ve kazı başkanı sonuç Raporu’yla birlikte Genel Müdürlüğe ulaştırılır. Kazı çalışmasının iptal edilmesi, durdurulması ya da sona erdirilmesi halinde bu malzemeler bedelsiz olarak Bakanlık adına ilgili Müze Müdürlüğü’nce teslim alınır.

nn) Kazı çalışmalarının fiilen yürütüldüğü alanlar ile kazıdan çıkan kültür varlıklarının korunduğu laboratuvar ve kazı depolarına, Kazı başkanı ve Bakanlık temsilcisinin birlikte uygun gördüğü kişiler dışında kimse alınamaz.

oo) Kazı alanlarında kazı sezonu dışında oluşan bitki vb. temizlik çalışmaları yıl içinde en az iki kez, uygun yöntemlerle kazı başkanı tarafından yapılır/yaptırılır.

Öğrenci çalışmalarına ilişkin genel kurallar

MADDE 10- Yüksek lisans ve doktora öğrencisinin arazi araştırması, ilgili Müze Müdürlüğü denetiminde gerçekleştirilir. Bu çalışmaya ilişkin hazırlanan öğrenci çalışması müze raporu Ek-6 formu ile birlikte ve öğrenci çalışması raporu ise Ek-7 formu ile birlikte Genel Müdürlüğe gönderilir.

Kazı çalışmalarındaki kaynaklar ve bunların kullanımları

MADDE 11- (1) Kazı çalışmalarındaki kaynaklar ve bunların kullanımlarında aşağıdaki hükümler geçerlidir.

a) Genel Müdürlük yatırım bütçesinden İl Özel İdareleri’ne gönderilen ve Kazı Başkanı’nca kullanılan ödeneklerin harcama belgeleri, kazının bitiş tarihinden itibaren 1 ay içinde mahallinde incelenmesi amacıyla ilgili İl Özel İdareleri’ne/İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’ne yazıyla teslim edilir. Ödeneklerin amacına uygun kullanılıp kullanılmadığının tespiti, Genel Müdürlük bütçesinden gönderilen ve harcanan ödenek miktarları ile harcanmaması nedeniyle ertesi yıla devreden ödenek miktarları, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü ve kazı başkanınca Genel Müdürlüğe bildirilir.

b) DÖSİMM tarafından gönderilen ve harcanan ödenek miktarları ile harcanmaması nedeniyle DÖSİMM hesabına iade edilen ödenek miktarları bir çizelgede gösterilmek suretiyle düzenlenecek hesap mutabakatıyla, kazı başkanınca gereği için DÖSİMM'e, bilgi için Genel Müdürlüğe gönderilir.

c) Bakanlık ve sponsorlar tarafından sağlanan ödeneklerle kazı kapsamında alınan taşınır malların kayıtları, Taşınır Mal Yönetmeliği'ne uygun olarak tutulur. Kazının süresiz durdurulması halinde mevcut taşınır mallar ilgili Müze Müdürlüğü tarafından teslim alınır.

ç) Kazı çalışmalarında kullanılmak üzere diğer kişi ya da kurumlardan süreli olarak temin edilen araçların bakım-onarım giderleri hiçbir surette Bakanlıkça sağlanan ödeneklerden karşılanmaz.

d) Her yıl kazıya başlanırken Bakanlık temsilcisi, ilgili Müze Müdürlüğü ve bir kazı heyet üyesi tarafından Taşınır Mal Yönetmeliği’ne uygun olarak, önceki yıllarda kaydı yapılan taşınırların sayımı yapılarak bir tutanağa bağlanır, bir örneği kazı başkanında bir örneği de ilgili Müze’de muhafaza edilir.

e) Bakanlık kaynaklarından sağlanan ödeneklerin kullanılmasında harcama belgelerinin arkasına; alınan mal veya hizmetin gerçekleştiğini kontrol etmek amacıyla Bakanlık temsilcisi tarafından "hizmet veya malın alındığı görülmüştür" ifadesi belirtilerek imzalanır.

f) Ayni/nakdi giderleri kısmen veya tamamen destekçi kurum ve kuruluşlarca karşılanan kazı çalışmalarında, taraflar arasındaki görev, yetki, hak ve sorumlulukları belirleyen iş birliği protokolü, mutabakata varıldıktan sonra taslak halinde görüş ve/veya imza yetkisi alınmak üzere Bakanlığa gönderilir. Bakanlıkça uygun görülen protokol taslağı taraflar arasında imza edilerek uygulamada bulunulur.Bu protokollerin hazırlanmasında Bakanlıkça önceden tanzim edilen konuyla ilgili tip/taslak protokol örnekleri esas alınır.

g) Yönetmeliğin 9’uncu maddesi gereğince, Bakanlık dışındaki diğer kaynaklardan temin edilen ödenek miktarlarına ilişkin bilgi, kazı sezonunun bitiş tarihinden itibaren en geç 1 ay içinde kazı başkanı tarafından Bakanlığa gönderilir.

ğ) Kazı çalışmalarına Bakanlıkça ayrılan finans kaynağı, öncelikle koruma çalışmaları için kullanılır.

h) Bakanlık izniyle gerçekleştirilecek arkeolojik projeler kapsamındaki işçi alım ilanları, Ek-10’da yer alan Kurum Dışı Geçici İşçi Talep Formu’na göre doldurularak Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü (İŞKUR) İl/Şube Müdürlükleri’ne yapılır.

ı) Türkiye’de mevcut olması hâlinde kazı ve yüzey araştırmalarında kullanılmak üzere yurtdışından malzeme ithal edilemez.

i) Kazı başkanı/yardımcısının, Bakanlık temsilcisinin ve ilgili Müze Müdürlüğü personelinin 1. derece akrabaları, sorumluluk alanındaki kazılarda ücretli olarak çalıştırılamaz.

j) Kazılarda görev alacak arkeolog, sanat tarihçisi, mimar, restoratör ile işçilere Genel Müdürlük ve DÖSİMM’den sağlanan bütçeden ödenecek ücretin belirlenmesinde; Belediye, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, Ticaret Odası gibi yerel kurumlardan alınan rayiç bedel göz önüne alınır. Lisans öğrencilerine ücret ödenmesi gerektiği durumlarda işçilere verilen ücret esas alınır.

k) Bakanlar Kurulu Kararlı kazılarda çalıştırılan işçilerin, kazı başkanı tarafından hazırlanan puantaj cetveli, kazı başkanı ve Bakanlık temsilcisi tarafından birlikte imzalanır.

l) 18/01/2007 tarih ve 26407 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2007/3 sayılı tasarruf tedbirlerine ilişkin Başbakanlık Genelgesi’nde, kamu kurum ve kuruluşları tarafından yurt içinde ve dışında hiçbir surette hizmet binası, lojman, her ne adla olursa olsun memur evi, kamp, kreş eğitim, dinlenme ve benzeri sosyal tesis ve bunlarla ilgili arsa ve arazi satın alınmayacağı, kamulaştırılmayacağı, kiralanmayacağı ve yeni inşaat yapılmayacağı hüküm altına alınmıştır. Zorunlu ihtiyaçların karşılanması için Genel Müdürlük kanalıyla Başbakanlıktan izin alınması gerekmektedir. Bununla birlikte bina niteliği bulunmayan, konteynır gibi taşınabilir özellikte olanlar ihtiyaç duyulan farklı alanlarda (kazı evi, laboratuvar, depo, mutfak, yatakhane vb.) kullanılmak üzere mevzuata uygun olarak alınabilir.

m) Kazı evi ve bu amaçla kullanılan tesisler için gerekli altyapı abonelikleri (elektrik, su, telefon vb.) ve bunların işletme giderleri kazı için sağlanan ödenekten karşılanabilir. Bu konudaki tüm sorumluluk kazı başkanına aittir.

n) Kazı çalışmasına katılan ekip üyelerinin kişi başına yiyecek bedeli, günlük olarak, öğün başına, her yıl belirlenen memur maaş katsayısının 50 gösterge rakamı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarı geçmemek üzere belirlenir. Yemek menüsü aylık olarak hazırlanır. Gıda alımları bu menüye göre yapılır. Kazı başkanı kendilerine Bakanlık tarafından gönderilen ödenekten belirlenen tutarı aşmamak kaydıyla yiyecek harcaması yapabilir. Aylık olarak yapılan harcama kazı başkanı ve Bakanlık temsilcisinin imzalayacağı tutanak ile kayıt altına alınır. Yiyecek bedelinin belirlenen tutar ve sınırı aşması durumunda doğacak geri ödeme, ceza, kesinti vs. ödemelerden kazı başkanı sorumludur.

o) Yabancı kazılarda;

1- Kazı faaliyetlerinin yerine getirilmesi için yapılan harcamaların tümü,

2- Bakanlık temsilcilerine ödenecek yol ve gündelik giderleri ile sualtı dalış

tazminatı,

3- Kazıda çalıştırılan işçilerin ücretleri ve bunların mali ve hukuki hakları,

4- Bekçilere verilecek giyim kuşam yardımı giderleri ile kazı alanı ve tesislerine  yönelik güvenlik görevlisi-bekçi ücretleri ve bunlara ilişkin mali ve hukuki haklar,

5- Kazıda ortaya çıkarılan kültür varlıklarının Müze’ye nakil giderleri,

6- Kazıda kullanılmak üzere gümrük vergisinden muaf olarak geçici bir süre ile ithal edilen malzemelerin süresi içinde yurt dışına çıkarılmadığı takdirde doğacak vergi, resim, ceza ve gecikme zamları,

7- Kazı yerinin eski haline getirilmesine yönelik giderler,

8- Kamulaştırma giderleri,

9- Kazı alanı, kazı alanında bulunan kültür varlıkları ve üçüncü şahıslara etki edecek zararların tazmini ve bunlarla ilgili tüm giderler,

10- Taşınır ve taşınmaz kültür varlıklarının korunması, konservasyon ve restorasyon giderleri,

11- Kazı alanlarındaki rölöve, restitüsyon, restorasyon ve çevre düzenleme projeleri ile bunların uygulama giderleri,

12- Karşılama merkezleri ve örenyerlerine ilişkin proje ve uygulama giderleri,

13- İlgili mevzuatta yer alan diğer mali yükümlülükler ile hizmetin gerektirdiği tüm giderler,

kazı başkanları tarafından karşılanır.

Ruhsatname ve izin belgesinin yenilenmeyeceği ve iptal edileceği haller

MADDE 12- (1) Kanun, Yönetmelik, ruhsatname, izin belgesi ve bu yönerge hükümlerine aykırı hareket eden kazı/yüzey araştırması başkanı ve heyet üyelerine çalışma izni verilmez. Heyet üyelerinin ilgili mevzuat hükümlerine uygun olarak hareket edip etmemelerinden kazı/yüzey araştırması başkanı da sorumludur. Mevzuata aykırı hareket edenler hakkında adli, idari, mali ve disiplin işlemleri yapılması amacıyla, konu ilgili mercilere bildirilir. Ayrıca;

1- İlgili mevzuat hükümlerine uygun olarak hareket edilmemesi,

2- Genel Müdürlükçe kazı/yüzey araştırması kapsamında yerine getirilmesi istenen çalışmaların yerine getirilmediğinin tespiti,

3- İnceleme Komisyonu’nun önerisinin uygun bulunması,

4- Kazı alanı için kazı evi ve bekçi sağlanmaması,

5- Kazı alanında, koruma önlemlerinin yerine getirilmemesi, güvenliğin sağlanmaması, çalışmaların İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na uygun olarak yürütülmemesi,

6- Kazı alanlarında yapılacak kazı, düzenleme, restorasyon, konservasyon, proje ve uygulamalarına ilişkin Genel Müdürlükçe yapılan inceleme ve değerlendirme sonrası tespit edilen eksikliklerin giderilmemesi,

7- Kazı/yüzey araştırması çalışmalarına ilişkin tüm bilgi, belge, fotoğraf, çizim, günlük rapor ve diğer tüm dokümanlar ile çalışmalara ilişkin yıl içinde çıkan yayınların dijital ortama aktarılarak DVD veya taşınabilir hard diske kaydedilerek Bakanlığa gönderilmemesi,

8- Gerçeğe aykırı bilgi, belge verildiğinin veya beyanda bulunulduğunun tespit edilmesi,

9- Bilimsel kriterlere aykırı veya yetersiz kazı yapıldığının tespit edilmesi,

halinde, ruhsatname ve izin belgesi yenilenmez ve/veya Bakanlar Kurulu Kararı iptal edilir.

a) Kazı başkanının kazı alanını izinsiz terk etmesi durumunda, kazı başkanı yazılı olarak uyarılır. Bu durumun tekrarı halinde bu maddeye uygun olarak işlem yapılır.

b) Kazı raporunu süresi içinde göndermeyen veya ekindeki belgeleri eksik gönderenler yazıyla uyarılır. Bu durumun tekrarı halinde bu maddeye uygun olarak işlem yapılır. 

c) Bakanlar Kurulu Kararı ile yürütülen kazı çalışmalarında, kazı başkanı tarafından kazıya devam edilmek istenmemesi durumunda, kazı başkanlığı tarafından alanda Genel Müdürlükçe tespit edilen gerekli koruma tedbirleri sağlanmadan ve diğer yasal yükümlülükler yerine getirilmeden kazı sonlandırılmaz. Kazının bir başka başkan adayına devredilmek istenmesi durumunda ise koruma tedbirlerinin yeni başkan adayı tarafından sağlanıp-sağlanmayacağı ve yasal yükümlülüklerin devralınıp-alınmadığı dikkate alınarak Genel Müdürlükçe değerlendirilir. Gerekli koruma tedbirleri sağlanmadan ve yasal yükümlülükler yerine getirilmeden, kazı başkanının Kanun kapsamında yürütülecek kazı ve araştırmalarda başkanlık ve ekip üyeliği başvurusu kabul edilmez.

Yüzey araştırması ve kazıda görevlendirilen Bakanlık temsilcisinin görev yetki ve sorumlulukları

MADDE 13- (1) Bakanlık temsilcisinin görev ve yetkileri aşağıda belirtilmiştir.

a) Bakanlığın izin verdiği kazı ve yüzey araştırmasının mevzuata uygun gerçekleştirilmesini sağlamakla, mevzuata aykırı durumları ise Genel Müdürlüğe bildirmekle sorumludur. Ayrıca, bu yönerge kapsamında yapılmasına gerek gördüğü hususları yüzey araştırması/kazı başkanından ister.

b) Birden fazla Bakanlık temsilcisi görevlendirildiği hallerde, kıdem sırası önde gelen Bakanlık temsilcisinin belirleyeceği iş bölümüne göre çalışılır. Bu şekilde görevlendirilen Bakanlık temsilcilerinin sorumlulukları eşittir.

c) Bakanlık temsilcisinin yüzey araştırması/kazı başkanı ve mevcut heyet üyeleriyle buluşmasının ardından ve çalışmalara başlamadan önce, ilgili yerel idari kurum ve yetkililer ziyaret edilerek öngörülen çalışmalar hakkında bilgilendirir.Ayrıca;

1-İlgili Müze Müdürlüğü’ne planlanan çalışmaların kapsamı açıklanır, varsa görüş ve önerileri alınır, gereği halinde iş birliği kurulur.

2- Güvenlik makamlarına çalışma programı ve takvimi hakkında bilgi verilir, talep edilen belgeler paylaşılır ve/veya düzenlenir.

3- Yüzey araştırması ve kazıda ücreti karşılığında çalışanlarla ilgili işlemlerin, ilgili mevzuata uygunluğu izlenir.

4- Çalışma alanında hak sahibi bulunan yerel sakinlerin, çalışmalara ilişkin görüş ve beklentileri hakkında bilgi edinilir ve ihtilaf çıkmaması sağlanır.

ç) Genel Müdürlükçe uygun görülen yıllık çalışma programına ve tarihlerine arazi sezonunda uyulmasını takip eder, çalışmanın program kapsamında gerçekleştirilip tamamlanmasına çalışır.

d) Çalışma sürecinde, çalışmaların gerektirdiği diğer kamu kurumlarının mevzuatları hakkında bilgi edinir ve çalışmaların yasalara uygunluğunu sağlar.

e) Genel Müdürlük bütçesinden ve DÖSİMM'den sağlanan ödeneklerin kullanılmasında harcama belgelerinin arkasına; alınan mal veya hizmetin gerçekleştiğini kontrol etmek amacıyla "hizmet veya malın alındığı görülmüştür" ifadesi belirtilerek imzalanır.

f) Her yıl kazıya başlanırken, ilgili Müze Müdürlüğü ve bir heyet üyesi ile birlikte Taşınır Mal Yönetmeliği’ne uygun kaydedilen taşınırların sayımı yapılarak bir tutanağa bağlanır, tutanağın bir örneği kazı başkanında bir örneği de ilgili Müze’de muhafaza edilir.

g) Kazı sezonu başlangıcında ve sonunda kazıda çıkarılmış olan buluntuların muhafaza edildiği depo, kazı başkanı, Bakanlık temsilcisi ve müze müdürü veya görevlendireceği bir uzman tarafından tutanak dü­zenlenmek suretiyle açılır ve mühürlenerek yine tutanakla kapatılır. Anahtarlar, Müze’de muhafaza edi­lir. Açma ve kapatma tutanaklarının birer örneği Bakanlık temsilcisi tarafından sonuç raporu ekinde Genel Müdürlüğe gönderilir.

ğ) Kazı/yüzey araştırmasının başlangıcında ve ondan sonra gelen her 15 günde bir hazırlayacağı raporu Genel Müdürlüğe gönderir. Rapor ve düzenlenecek belgeler, ivedilik durumuna göre öncelikle faks ve elektronik posta iletisi olarak da Genel Müdürlüğe gönderilebilir.

h) Bakanlık temsilcisi başlangıç raporunda, kazı yeri/yüzey araştırması alanının bağlı olduğu il, ilçe ve köy, kazı yerinin ve araştırma heyetinin kaldığı yerin açık posta adresi, iletişim bilgileri, çalışma heyetlerine ve çalışma alanlarına ulaşım bilgileri, Bakanlık temsilcisinin çalıştığı birimden ayrılış, heyetle buluşma ve çalışmanın başlama tarihleri, heyet üyeleri ve işçi sayısı belirtilir. Heyetin çalışma ve tatil gün ve saatlerine ilişkin belirlenen program bildirilir.

ı) Bakanlık temsilcisi başlangıç raporunda, fiili arazi çalışmaları öncesinde ilgili yerel idari kurum ve yetkililer ile ilgili kişilerle kurulan temas ve sonuçları hakkında bilgi yer alır.

i) Kazı alanının, eski kazı açmalarının, kazı evinin ve kazı deposunun mevcut durumu, genel güvenlik koşulları, öngörülen çalışmalara uygunluğu gözlemlenerek ifade edilir. Planlanan çalışmalara elverişliliği veya olası risk ve sorunlar belirtilir. Gerçekleştirilecek çalışmaların hazırlıkları konusunda bilgi verilir.

j) Kazı alanlarındaki koruma ve güvenlik önlemleri ile ilgili bilgileri Genel Müdürlüğe iletir. Raporlarda mevcut bekçi durumu ve ihtiyacı ile diğer koruma önlemlerinin yerine getirilmesi konusundaki değerlendirmeler yer alır.

k) Raporlarda kazıda elde edilen bilimsel so­nuçlar, kazı heyetine yeni katılan veya heyetten ayrılan üyeler ile değişen işçi sayıları bildirilir. Raporlarda, çalışmalarda ele geçen özgün kültür varlıkları ve ortaya çıkan sonuçlar özellikle vurgulanır.

l) Kazı/yüzey araştırması esnasında tespit edilen, kaçak kazı çukurları, kültür varlığı kaçakçılığı veya tahribatı vb. durumlar, fotoğraflı detay bilgileri ile ilgili Müze Müdürlüğüne bildirilir. Kültür varlıklarının tahribi, çalınması, izinsiz define aranması vb. hususlara ilişkin alınan duyumlar kazı/yüzey araştırması başkanı ile birlikte kolluk kuvvetlerine iletilerek, bu hususlara raporlarda yer verilir.

m) Bakanlık temsilcisi başlangıç ve sonuç raporlarını ilgili İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü'ne de verir. İl Kültür ve Turizm Mü­dürlüğü’nce kazının başlangıç ve bitiş tarihleri birer yazı ile güvenlik teşkilatına bildirilir.

n) Bu Yönerge’nin 9’uncu maddesinin (ı) bendinde belirtilen çalışmalara ilişkin heyet uzmanınca çalışma sonucunda hazırlanan ve kendisine teslim edilen raporu inceler ve bir nüshasını Bakanlığa bir nüshasını ilgili Müze Müdürlüğü’ne iletir.

o) Kazıdan çıkarılan veya yüzey araştırmasında elde edilen taşınır müzelik değerdeki varlıkları Genel Mü­dürlükçe verilen envanter fişlerine günü gününe iki nüsha olarak kayıt edilir.

ö) Bakanlık temsilcisi sonuç raporunda, sezon içinde yapılan kazıların sonuçları, elde edilen gelişmeler, gelinen aşamayla birlikte ortaya çıkan ihtiyaçlar, envanterlik ve etütlük eserlerin sayısı, kazının kapanış tarihi, kazı yerinde çıkan mimari kalıntılar hakkında ayrıntılı bilgi verilir. Hazırlanan Bakanlık temsilcisi sonuç raporuna eserlerin ilgili müzeye teslim tutanağının bir örneği, eser en­vanter listesi ile fişlerinin birer örneği ve etütlük eser listesi eklenir.

p) Kazıdan çıkarılan veya yüzey araştırmasında elde edilen kültür varlıklarının ilgili Müze’ye tesliminde, kazı/yüzey araştırması envanter kayıtları esas alınır. Envanter teslim tutanağı kazı/yüzey araştırması başkanı, Bakanlık temsilcisi ve Müze yetkililerince birlikte imzalanır. Düzenlenen envanter ve etütlük eser listelerinin bir nüshası ilgili Müze’ye teslim edilir.

r) Bakanlıkça tahsis edilen ödenekle alınan veya haricen kazı başkanlığına kazandırılan kazı malzemesine ilişkin düzenlenecek listeleri, kazı başkanı sonuç raporuyla birlikte Genel Müdürlüğe ulaştırılmak üzere tasdik eder.

s) Genel Müdürlüğün izni olmadan kazı alanından ayrılamaz. Kazı heyeti bilimsel bir geziye çıktığı zaman bu geziye Bakanlık temsilcisi gerekli güvenlik önlemlerinin alınması koşulu ile katılabilir. Yüzey araştırmalarında da varsa toplanan buluntularla ilgili gerekli güvenlik önlemleri alınır.

ş) Bu Yönerge’nin 9’uncu maddesinin (l) bendinde yer alan işlemleri kazı başkanı ile birlikte yapar.

t) Gerekli gördüğü ve sakıncalı bulduğu hallerde sorunlu işçilerin çalışmamasını kazı başkanından isteyebilir. Bakanlık temsilcisi ve kazı başkanının ihtilafı hâlinde Genel Müdürlüğün görüşüne göre hareket edilir.

u) Kültür Varlıkları İhale Yönetmeliği'nin 40’ıncı maddesi kapsamında  “Satınalma Komisyonları”nda görev alır.

ü) Bu Yönerge’de belirtilen görev ve sorumlulukları çerçevesinde çalışır. Genel Müdürlükçe uygun görülen çalışma programının etkin biçimde gerçekleştirilmesine gayret gösterir, bu amaçla ekip üyelerine yardımcı olur. Çalışma dönemi boyunca toplu yaşam düzenini ihlal edebilecek temas ve davranışlardan kaçınır, kişisel taleplerde bulunmaz. Gözlem, öneri ve uyarılarını kazı/yüzey araştırması başkanıyla paylaşır.

v) Bakanlar Kurulu Kararlı kazılarda çalıştırılan işçilerin, hazırlanan puantaj cetvelini, kazı başkanı ile birlikte imzalar.

y) Kazı çalışmalarında ortaya çıkartılan önemli kültür varlıkları ile ilgili bilgi ve belgeleri, basın yayın kuruluşları ile paylaşılmadan Genel Müdürlüğe anında telefon veya e-posta ile bildirir, alınacak görüş doğrultusunda hareket eder.

z) Yönergenin diğer maddelerinde yer alan görevler ile Genel Müdürlükçe verilecek diğer görevleri de yerine getirir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Müze Kazıları

Kurtarma kazısı

MADDE 14- (1) Yapılaşma çalışmalarından, doğal tehlikelerden, yasadışı veya bilimsel nitelikten yoksun kazılardan, yahut halkın yeterli bilgilendirilmemesinden dolayı ciddi bir şekilde tahribata açık veya tahribata uğramış kültür ve taşınır tabiat varlıklarının bulunduğu yerlerde, Müze Müdürlüğü’nün sorumluluğunda aşağıdaki hükümlere uygun olarak kurtarma kazısı yapılır.

a) İnşaat çalışmaları, kamu kurum ve kuruluşları tarafından yürütülen alt yapı, imar ve yatırım çalışmaları (barajlar, yol açma ve yapım çalışmaları, kömür ve maden ocağı çalışmaları, TOKİ uygulama alanları, orman alanlarındaki ağaçlandırma çalışmaları, sulama kanalları yapımı vb.), doğal afetler, kaçak kazılar vb. sonucunda ortaya çıkan kültür varlıklarının kurtarılması amacıyla kısa süreli ve acil müdahale gerektiren kazı çalışmaları kurtarma kazısı kapsamında değerlendirilir.

b) Acil müdahale gerektirmeyen alanlar ile höyük, tümülüs, antik kent vb. yerler için kazı talebinde bulunulmaz. Kamu yatırım alanlarındaki kurtarma kazıları bu hükmün dışındadır.

c) Bakanlar Kurulu Kararı ile devam ederken herhangi bir nedenle durdurulan ancak Bakanlıkça devam ettirilmesi gerekli görülen kazı alanlarında Müze Müdürlükleri başkanlığında bilimsel heyet desteğiyle kazılara devam edilebilir.

ç) Kurtarma kazısı izni, verildiği yıl için geçerlidir. Genel Müdürlükçe gönderilen 2 (iki) adet izin belgesi, Müze Müdürlüğü’nce imzalanır, bir nüshası Müze’de alıkonur, diğer nüshası Genel Müdürlüğe iade edilir.

d) Kurtarma kazısı başvurusunda;

1- Konunun aciliyeti,

2- Müze Müdürlüğü’nün personel durumu,

3- Müze Müdürlüğü’nün diğer müze içi ve arazi görevleri kapsamında yıllık çalışma programının uygunluğu,

4- Kazı/araştırmaların yoğunluğu ile Bakanlıkça yapılacak görevlendirmeler vb.,

hususlar göz önünde bulundurulur.

e) Başvuruya ayrıca;

1- Kurtarma kazısı yapılacak alana ilişkin en az 2 (iki) uzman tarafından hazırlanan imzalı ve fotoğraflı rapor,

2- Alanın üzerinde işaretlendiği imar planı veya harita,

3- Ek-14’e uygun olarak hazırlanan imzalı ve mühürlü talep formu,

4- Varsa, alana ilişkin olarak alınmış Koruma Bölge Kurulu Kararı

eklenerek Genel Müdürlükten İzin Belgesi talep edilir.

f) Kaçak kazılara maruz kalan ve ivedi müdahaleye ihtiyaç duyulan yerlerde  gerekli güvenlik önlemleri sağlanarak Genel Müdürlükten izin belgesi talep edilir. Ancak, kazının gecikmesinde telafisi imkansız sonuçların çıkması ihtimali bulunan hallerde, izin belgesi beklenmeden ve mesai saati kavramına bakılmaksızın gerekli acil müdahalede bulunulur.

g) Müze Müdürlüğü’nce yapılacak kazılarda;

1- Kazı çalışmaları bilimsel esaslara uygun olarak yürütülür.

2- Kazı yapılan alanın koruma statüsünün belirlenmesine ihtiyaç duyulması halinde, konuya ilişkin gerekli bilgi ve belgeler hazırlanarak ilgili Koruma Bölge Kurulu’na iletilir.

3- Özel mülkiyetlerde ortaya çıkan kültür varlığının kurtarılması ve korunması amacıyla, ulaşılabilmesi halinde mülk sahibine yapılacak işlem ve ilgili mevzuat hakkında bilgi verilerek, muvafakatı aranmaksızın Kanun’un 42’nci maddesi kapsamında kurtarma kazısı yapılır.

4- Güvenlik nedeniyle risk altında bulunan taşınmaz kültür varlıkları için Kanun’un 20’nci maddesi ile Koruma Yüksek Kurulu’nun 07/02/2012 tarih ve 25 sayılı İlke Kararı gereğince işlem yapılır.

5- Kazı sonuç raporları, envanterlik ve etütlük eser listeleri ile teslim tutanakları, kazı bitiş tarihinden itibaren 3 ay içinde Genel Müdürlüğe gönderilir. Çalışma yapılmamışsa gerekçeleri bir raporla bildirilir.

6- Yayın hakkı ve sorumluluğu çalışmayı fiilen idare eden ve gerçekleştirenlere aittir. Yayın içeriği Müze Müdürlüğü’nce heyet üyeleri arasında çalışma konularına göre paylaştırılabilir.

7- Müze Müdürlükleri tarafından gerçekleştirilen ve kısa sürede sonuçlanmayacağı belirlenen veya ihtiyaç duyulan hallerde, kazı çalışmalarına Bakanlık uygun görüşü ile üniversitelerin ilgili bölümlerinden konuyla ilgili bilim insanlarının katılmaları sağlanır.

8- İzin Belgesi ekinde yer alan ekip listesi dışında, Bakanlık izni alınmadan kazıda üye veya danışman çalıştırılmaz. Bakanlık personeli dışında çalışmalara katılan ekip üyeleri için Ek-8 formu doldurulur.

9- Kazı çalışmalarında ortaya çıkartılan önemli kültür varlıkları ile ilgili bilgi ve belgeler öncelikle Bakanlığa bildirilir. Bakanlıktan izin alınmak suretiyle bu bilgi ve belgelere ilişkin olarak kazı başkanı veya heyet üyeleri tarafından açıklamada bulunulabilir.

10- Müze Müdürlüğü’nce yürütülen kazılarda çalışan bilim insanları, gerçekleştirilen çalışmalara ilişkin tüm bilgi ve belgeleri, ilgili Müze Müdürlüğü’ne verir.

11- Müze kazılarında çalıştırılan işçilerin puantaj cetveli, ilgili Müze Müdürü ile fiilen kazıda görev alan uzman tarafından birlikte imzalanır.

12- Kazı çalışmalarından önce jeofizik çalışmaları yapılabilir.

I. ve II. derece arkeolojik sit alanları ile kentsel arkeolojik sit alanlarında gerçekleştirilecek sondaj çalışmaları

MADDE 15- (1) I. ve II. Derece Arkeolojik Sit Alanları ile Kentsel Arkeolojik Sit Alanlarında yapılabilecek uygulamalar için Yüksek Kurul İlke Kararları kapsamında, ilgili Koruma Bölge Kurulu Kararı ile talep edilen sondaj ve temel kazısı, varsa Kazı Başkanı tarafından, yoksa Müze Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilir. Bakanlar Kurulu Kararı ile gerçekleştirilen kazı alanlarında kazı başkanının gerekçeli olarak kazı yapamaması durumunda, konu Bakanlıkça değerlendirilir.

(2) Yıl içerisinde yapılacak sondaj ve temel kazılarına ilişkin uygulamalarda;

a) Kanun, Yönetmelik, İlke Kararları ile bu Yönerge ve izin belgesi hükümlerine uygun olarak hareket edilir.

b) Koruma Bölge Kurulu Kararına istinaden, Müze Müdürlüklerince yapılacak sondaj ve temel kazıları için Bakanlıktan izin belgesi talebinde bulunulur.

c) Sondaj ve temel kazısı sonunda hazırlanacak rapor, fotoğraf, çizim vb. belgelerin bir örneği ilgili Koruma Bölge Kurulu’na bir örneği de Bakanlığa gönderilir.

ç) Sondaj ve temel kazısı sırasında herhangi bir kültür veya taşınır tabiat varlığına rastlanması durumunda, konu Bakanlığa ve ilgili Koruma Bölge Kurulu’na bildirilir. Acil müdahaleyi gerektiren durumlarda çalışmalara devam edilir ve Bakanlık görüşü doğrultusunda işlem yapılır.

III. derece arkeolojik sit alanları ile kentsel sit alanlarında gerçekleştirilecek sondaj çalışmaları

MADDE 16- (1) III. Derece Arkeolojik Sit Alanları ile Kentsel Sit Alanları’nda, Koruma Bölge Kurulu Kararı uyarınca yapılacak sondaj ve temel kazıları ilgili Müze Müdürlüklerince gerçekleştirilir.

Yıl içerisinde yapılacak sondaj ve temel kazılarına ilişkin uygulamalarda;

a) Kanun, Yönetmelik, Yönerge ile izin belgesi hükümlerine uygun olarak hareket edilir.

b) Bakanlıktan Müze Müdürlüklerine gönderilen genel nitelikteki izin belgesi, ilgili Müze Müdürlüklerince imzalanıp bir örneği Müze’de alıkonularak diğer örneği Bakanlığa gönderilir.

c) Özel mülkiyet kapsamında olup, mülkiyet sahibinin talebine istinaden gerçekleştirilecek sondaj çalışmalarına ilişkin olarak mülkiyet sahibi ile Müze Müdürlüğü arasında Bakanlıkça önceden tanzim edilen konuyla ilgili tip/taslak protokol örnekleri esas alınarak protokol imzalanır.

ç) Sondaj ve temel kazısı sonunda hazırlanacak rapor, fotoğraf, çizim vb. belgelerin bir örneği ilgili Koruma Bölge Kurulu’na bir örneği de Bakanlığa gönderilir.

d) Sondaj ve temel kazısı sırasında herhangi bir kültür veya taşınır tabiat varlığına rastlanması durumunda, konu Bakanlığa ve ilgili Koruma Bölge Kurulu’na bildirilerek, Genel Müdürlüğün görüşü doğrultusunda işlem yapılır.

e) MülgaKültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu’nun 05/11/1999 tarih ve 658 sayılı İlke Kararı’nın 3’üncü maddesinin (ç) bendi gereğince uygulamada bulunulur.

f) Gerçekleştirilecek sondaj ve temel kazılarına ilişkin Ek-15’e uygun olarak hazırlanacak listeler ilgili Müze Müdürlüklerince her ay Bakanlığa gönderilir.

(2) III. Derece Arkeolojik Sit Alanları ile Kentsel Sit Alanları’nda, Koruma Bölge Kurulu Kararı uyarınca yapılacak sondaj ve temel kazıları, gerekmesi halinde Bakanlık onayı ile yine ilgili Müze Müdürlüğü sorumluluğunda üniversitelerin ilgili bölümlerinden ekip üyelerinin de katılımıyla, yapılacak protokol kapsamında gerçekleştirilebilir.

Tescilsiz alanlarda yapılacak sondajlar

MADDE 17- (1) Tescilsiz alanlarda yapılacak sondajlar “Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıklarının Tespit ve Tescili Hakkında Yönetmelik”in 4/d maddesinde belirtilen niteliklerin dışında kalması ve Müze Müdürlüğü’nün gerekli görmesi hâlinde, Müze Müdürlüğü tarafından, Bakanlıktan izin talep edilmeksizin sondaj yapılır. Yapılan sondaj sonrasında kültür varlığı bulunması halinde hazırlanacak rapor Bakanlık ile birlikte ilgili Koruma Bölge Kurulu’na gönderilir.

Tescilli tek yapılarda yapılacak kazılar

MADDE 18- (1) Tescilli tek yapı ölçeğinde korunması gerekli taşınmaz kültür varlıklarının rölöve, restitüsyon ve restorasyon projelerine yönelik olarak Koruma Bölge Kurulu Kararları uyarınca yapılması istenilen ve onaylanmış projelerin uygulama aşamalarında yapılması gerekli görülen; sondaj, temel kazısı, drenaj vb. çalışmalar (koruma ve etkileşim alanları hariç) Bakanlıktan izin talep edilmeksizin ilgili Müze Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilir.

Temizlik çalışmaları

MADDE 19- (1) Örenyerleri,  tek yapı ölçeğinde tescilli yapı vb. kültürel doku içeren tarihi alanlarda ihtiyaç duyulan bitki temizliği ile doğal şartlar nedeniyle görüntü kirliliği oluşturan unsurların ıslahına yönelik çalışmalar, hafriyatta bulunulmadan ve doğal morfolojiyi bozmaksızın ilgili Müze Müdürlüklerince gerçekleştirilebilir. Bu tür temizlik çalışmaları için ayrıca Bakanlıktan izin alınmaz. Bu kapsamda yapılan çalışmalar Ek-15’e uygun olarak hazırlanacak listeler halinde her yılın sonunda Bakanlığa gönderilir.

Ortak Hükümler

MADDE 20- (1) Bu Yönergenin 9/a, 9/b, 9/c, 9/d, 9/f, 9/ğ, 9/h, 9/ı, 9/k, 9/l, 9/n, 9/o, 9/ş, 9/t, 9/ü, 9/y, 9/z, 9/aa, 9/bb, 9/cc, 9/çç, 9/dd, 9/ee, 9/ff, 9/gg, 9/ğğ, 9/hh, 9/ıı, 9/ii, 9/jj,  9/kk, 9/ll, 9/mm, 9/nn, 11/a, 11/b, 11/c, 11/ç, 11/d, 11/e, 11/f, 11/g, 11/ğ, 11/h, 11/ı, 11/i, 11/j, 11/l, 11/m ve11/n maddeleri Müze Kazıları için de uygulanır. 

(2) Bu maddelerde kazı başkanı ve Bakanlık temsilcisine verilmiş görev yetki ve sorumluluklar ilgili Müze Müdürlüğünce yerine getirilir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Diğer Hükümler

MADDE 21- (1) Bu Yönergede yer almayan konularda herhangi bir tereddüde düşüldüğünde Genel Müdürlükten görüş alınarak işlem tesis edilir ve uygulama yapılır.

MADDE 22- (1) Bu Yönerge, onaylandığı tarihte yürürlüğe girer.

MADDE 23- (1) Bu Yönergenin yürürlüğe girmesiyle Bakanlık Makamı’nın 13/03/2013 tarih ve 94949537-160.99-51264 sayılı Onayı ile yürürlüğe giren Yönerge yürürlükten kalkar.

MADDE 24- (1) Bu Yönerge’yi Kültür ve Turizm Bakanı yürütür.

EKLER:
Ek-1 Bakanlık Temsilcisi Başlangıç Raporu Formu
Ek-2 Bakanlık Temsilcisi Sonuç Raporu Formu