(731 nolu İlke Kararı) Vakıflar Genel Müdürlüğü İdare ve Denetiminde Olan Cami, Mescit, Türbe vb. Kültür Varlıklarının Müdahale Biçimleri Uygulama ve Denetimi
KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARINI KORUMA YÜKSEK KURULUNUN
VAKIFLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İDARE VE DENETİMİNDE OLAN
CAMİ, MESCİT, TÜRBE VB. KÜLTÜR VARLIKLARININ
MÜDAHALE BİÇİMLERİ UYGULAMA VE
DENETİMİ İLE İLGİLİ İLKE KARARI
Toplantı No. ve Tarihi : 75 19/6/2007 Toplantı Yeri
Karar No. ve Tarihi : 731 19/6/2007 ANKARA
''Cami, Mescit, Türbe vb. Kültür Varlıklarının Müdahale Biçimleri Uygulama ve Denetimi''ne ilişkin Koruma Yüksek Kurulunun 20/12/2005 tarih ve 711 sayılı ilke kararının yeniden düzenlenmesi sonucunda;
2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 3386 ve 5226 sayılı Kanunlar ile değişik,
10 uncu maddesinde; Vakıflar Genel Müdürlüğünün idaresinde veya denetiminde bulunan mazbut ve mülhak vakıflara ait taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları ile gerçek ve tüzel kişilerin mülkiyetinde bulunan cami, türbe, kervansaray, medrese, han, hamam, mescit, zaviye, Mevlevihane, çeşme ve benzeri kültür varlıklarının korunması ve değerlendirilmesi koruma bölge kurulları kararı alındıktan sonra Vakıflar Genel Müdürlüğünce yürütülür.''
57 nci maddesinde "Vakıflar Genel Müdürlüğü idare ve denetiminde olan mazbut vakıfların veya mülhak vakıfların mülkiyetindeki kültür varlıklarının 3194 sayılı İmar Kanununun 21 inci maddesi kapsamına giren ruhsata tâbi olmayan tadilat ve tamiratları, özgün biçim ve malzemeye uygun olarak Vakıflar Genel Müdürlüğünce yaptırılır."
hükümleri yer almaktadır.
Bu hükümler çerçevesinde;
1) Vakıf kökenli anıtsal yapıların fonksiyon değişikliklerinde varsa vakfiye veya vakfiye yerine geçen hüccet, berat, ferman gibi belgeler veya vakıf senetlerinde yazılı fonksiyonlara uyulmasına özen gösterilmesine,
2) Vakıflar Genel Müdürlüğünün idare ve denetiminde bulunan tescilli kültür varlıkları ile gerçek ve tüzel kişilerin mülkiyetinde bulunan taşınmazlarda (köy cami ve mescitleri dahil) yapılacak uygulamaların;
• Koruma bölge kurullarınca taşınmazların, kültür varlığı olarak tescillerinin değerlendirilmesinde taşınmazın tarihi, mimari, estetik, mahalli ve sanat tarihi açısından değerinin bütün olarak göz önüne alınmasına,
a) Koruma bölge kurulunca, bu kriterler kapsamında tesciline gerek görülmeyen taşınmazların, (köy cami ve mescitleri dahil) 2863 sayılı Kanun kapsamına dahil olmadıkları için haklarında uygulamaya yönelik herhangi bir kurul kararı alınamayacağına, ancak sit alanında bulunması halinde uygulamaya yönelik projenin koruma bölge kurulunda değerlendirilmesine,
b) Tesciline gerek görülen taşınmazların (köy cami ve mescitleri dahil) yapılacak tadilat ve tamirat dışındaki müdahalelerin koruma bölge kurullarınca değerlendirilerek, koruma bölge kurulu kararı doğrultusunda uygulama yapılabileceğine,
c) Tescili yapılan cami ve mescitlerin (köy cami ve mescitleri dahil);
• Yapıya bitişik olarak ve harimlerinde meşruta, dükkan ve kulübe gibi eklemeler yapılamayacağına,
• Son cemaat mahallerinin camekanla kapatılamayacağına, (İlave: 15/10/2015 tarih ve 482 sayılı İlke Kararı-RG:22/10/2015-29510) ancak Doğu Anadolu ve İç Anadolu Bölgelerindeki İllerde soğuk iklim koşulları gereği kapatılması zorunlu olan son cemaat mahallerinin, yapının özgün mimari şeklini bozmayacak şekilde kapatılmasına ilişkin taleplerin Vakıflar Genel Müdürlüğünün uygun görüşü ile birlikte ilgili Koruma Bölge Kurulunca değerlendirilebileceğine, (Danıştay 14. Dairesinin 12.10.2017 tarihli, E:2015/10533, K:2017/5273 sayılı kararı ve Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulunun 24.01.2018 tarih ve 874 sayılı kararı ile iptal edilmiştir. Anılan kararın temyizi üzerine Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 25/09/2019
tarihli ve E:2018/434, K:2019/3820 sayılı kararı ile temyiz isteminin reddine, Danıştay 14.
Dairesinin temyize konu 12/10/2017 tarihli ve E:2015/10533, K:2017/5273 sayılı kararının
onanmasına kesin olarak karar verilmiştir.)
• Abdest alma yeri vb. yerlerde yapısal ve görsel açıdan geleneksel dokuyu tahrip edecek yeni malzemelerin kullanılamayacağına,
• Minarelere ve kubbe çevrelerine özellikle yapıyı tahrip eden elektronik malzeme (hoparlör ve modern aydınlatma armatürleri gibi) elemanların konulamayacağına, ancak paratoner, kandillik ve mahya gibi özgün biçim ve malzemeye uygun tesisin yapılabileceğine,
• Minarelerde fiziksel tahribata neden olan ses düzeni yapılmamasına, eskiden var olanların yeni onarımlar sırasında kaldırılarak yapının orijinal durumuna getirilmesine,
• 2863 sayılı Kanun gereğince tescilli taşınmazlarda, ısıtma sisteminin yapılıp yapılamayacağına ilgili koruma bölge kurulunca karar verilebileceğine, bunlardan sulu veya kuru sistemli yerden ısıtmalı kalorifer tesisatının, yapının özgün döşemesi ve ısınmadan dolayı olumsuz etkilenebilecek iç süsleme elemanları (çini, kalem işi vb.) dikkate alınarak koruma bölge kurulunca değerlendirilmesine, ısıtma tesisatı projesinin koruma bölge kurulunca onaylanmasından sonra uygulamaya geçilebileceğine,
• Anıtsal yapılarda gerçekleştirilen proje ve ruhsat gerektiren esaslı onarımları belirtmek amacıyla yapılara onarım kitabesi konulmasına, bu kitabelerin malzeme, şekil, yazı ölçüsü, yazı stilinin ve kitabenin kapsamındaki metni gösteren bilgilerin onarım projesi ile birlikte ilgili koruma bölge kurulunun onayına sunulmasına,
d) Vakıflar Genel Müdürlüğünün idare ve denetiminde bulunan tescilli I. grup yapıların tadilat ve tamiratlarının Koruma, Uygulama ve Denetim Büroları, Proje Büroları ile Eğitim Birimlerinin Kuruluş, İzin, Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik hükümleri doğrultusunda yapılmasına,
Kurulumuzun 20/12/2005 tarih ve 711 sayılı ilke kararının iptaline,
karar verildi.