Genelge 1986-21 (Halk Kütüphanelerinin Kurulması)
(Bu mevzuat sayfaları Kültür ve Turizm Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanlığı tarafından derlenmekte ve güncellenmektedir.)
Bilindiği üzere yurdumuzun ekonomik ve sosyal gelişmesi ile şehirleşme ve nüfus artışına paralel olarak, vatandaşlarımızın en tabii ve temel kültürel ihtiyaçları da gün geçtikçe artmaktadır.
Bakanlık olarak bir plan dahilinde yerine getirilmeye çalışılan bu tür hizmetlerin yanında, mahalli idareler (özel idare ve belediyeler) ve vatandaşlarımızca da büyük ölçüde okul, cami, hastane, spor vb. sosyal tesisler meydana getirilerek, hizmete sunulduğunu, ayrıca bunlar kadar olmasa bile halk ve çocuk kütüphanelerinin de kurulduğunu, memnuniyetle müşahade etmekteyim. Hatta her geçen gün mahalli idarelerimizden kütüphane isteklerinin arttığını, sevinerek belirtmek isterim. Ancak, bu alanlarda ortaya çıkan ihtiyaçlar, bir ölçüde devlet-millet işbirliği ile gerçekleştirilmekte ise de örgün eğitime yardımcı ve yaygın eğitim ile kültürel kalkınmanın en önemli vasıtalarından olan kütüphanelerin üzülerek belirtmeliyim ki yurt çapında yaygınlaştırılması yetirince gerçekleştirilememiştir.
Bu durum karşısında her yaş ve seviyedeki vatandaşlarımızın ücretsiz ve serbestçe bir ömür boyu yararlanabileceği, sadece kitap okunan ve ödünç alınan yerler değil, aynı zamanda çeşitli sosyal ve kültürel (konferans, açık oturum, panel, sergi vb.) faaliyetlerin de merkezi olması nedeniyle “Halkın Üniversitesi” olarak da nitelendirilen halk kütüphanelerimizin; yurt sathında ihtiyaç duyulan yerlerden başlayarak, okuyucu talebine uygun planlı ve dengeli bir şekilde yeterli seviyeye ulaştırılması, başlıca hedeflerimizden olmuştur.
Bu milli hedefin gerçekleştirilebilmesi için, Bakanlığımızca seferber edilecek imkanlara paralel olarak, gerek mahalli idareler ( il özel idareleri ve belediyeler) ve gerekse toplu konut yapan kurum ve kuruluşlarla hayırsever vatandaşlarımızın katkılarının, birleştirilmesine ihtiyaç bulunmaktadır.
Belirli yaşlarda devam edilen örgün eğitim vasıtası okullarımıza, şehir imar planlarında mahallen yer ayrıldığı gibi örgün eğitimden daha çok vatandaşımıza hitabeden ve bir hayat boyu süren yaygın eğitim ve milli kültürümüzün en önemli vasıtası halk kütüphaneleri için de imar planlarında uygun mahallerde yeteri kadar yer tefriki, zorunlu görülmektedir.
Yurdumuzda artık inşaat mühendisliği fakültelerimizin müfredat programlarında “Kütüphane mimarisi” nin yer aldığı günümüzde, Büyükşehir Belediyelerinin Yönetimi Belediyeler Kanunu, İmar Kanunu vb. mevzuatımıza uygun olarak, şehir imar planlarında halk kütüphaneleri için yer tefrikinde, aşağıdaki hususların gözönünde bulundurulması gerekmektedir.
1- Okula gitmek mecburi, kütüphaneye gitmek mecburi olmadığı cihetle, yediden yetmişe haftanın ve günün pek çok saatinde vatandaşlarımızın kolayca ve severek gidebileceği, ulaşımı, suyu ve havası uygun, gürültüden uzak her şehir ve kasabanın merkezi bir yerinde en az bir ve gelecekteki ihtiyaca göre birden fazla kütüphane arsası ayrılması,
2- Genel bütçede kamulaştırma giderlerinden ziyade kütüphane yapım ve donatımına ağırlık verilebilmesi ve yurt sathında süratle kütüphanelerin yaygınlaşabilmesi için, öncelikle hazine, özel idare ve belediye arsalarının tefriki cihetine gidilmesi,
3- Nüfusu 100.000’i aşan şehirlerde merkez halk kütüphanesine bağlı şube kütüphaneler için yeter sayıda kütüphane arsası ayrılması,
4- Kütüphane arsalarının asgari (30x40) 1200 m2 den aşağı olmaması,
gerekmektedir.
Buna göre İliniz ve İlinize bağlı İlçelerle kasabalarda ayrılacak arsalar üzerinde kütüphane yapımının, önümüzdeki yılların yatırım programına alınabilmesi için, söz konusu evsaftaki arsalarla ilgili bilgi ve belgelerin hazırlanarak, Bakanlığımıza gönderilmesi gerekmektedir.
Kütüphane arsasının temin safhasını müteakip, Bakanlığımızca yerleşim yerlerinin ve arsanın durum ve iklimine göre kütüphane binası planları gönderilecektir.
Devletimizin imkanları gözönün de tutularak, öncelikle kütüphanelerimizin yurt sathında ihtiyaç duyulan yerlerden başlanarak, okuyucu talebine uygun planlı ve dengeli bir şekilde yapılacağı gözönüne getirilerek; vatandaşlarının daha çok ve daha süratli kütüphane hizmetlerinden yararlandırılmasını arzu eden mahalli idarelere ve hayırsever vatandaşlarımıza fırsat verilerek, destekleneceklerdir. Okul yapımı gibi kütüphane yapımı da vergi indirimine esas hizmetlerden olup, kütüphane yapıp-donatarak, devlete devredecek hayırsever vatandaşlarımızın kurduğu kütüphanelere adlarının verilmesi yoluna gidilerek, böylece gelecek nesillerin yararına kalıcı birer eser bırakmalarına fırsat ve zemin hazırlanacaktır.
1 çapında Vali ve Kaymakamlarımızın koordinatörlüğünde;Büyükşehir ve en ücra belediye başkanlıkları, İl Kültür ve Turizm Müdürlükleri Defterdarlık, Milli Emlak Müdürlükleri, Tapu sicil Müdürlük ve Muhafızlıkları, İmar Müdürlükleri ve diğer kamu kurum ve kuruluşları ile, ilgili özel ve tüzel kişilerin işbirliği ile; vatandaşlarımızın boş zamanlarının iyi ve yapıcı bir şekilde değerlendirilmesi suretiyle, onların bilgili, işlerinde başarılı, daha müreffah yarınlara ulaşmalarıyla yurdumuzda, kültürlü ve sağlıklı bir toplum yaratmanın araçlarından olan halk kütüphaneleri ağının gerçekleştirilmesi yolunda, İlinizce gösterilecek faaliyet ve teşebbüslerle elde edilen sonuçlardan,
Bakanlığımıza bilgi verilmesini önemle rica ederim.
İmza
Mükerrem TAŞÇIOĞLU
Bakan