Genel Bütçe Muhasebe Yönetmeliği

23/12/2014 tarih ve 29214 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği ile yürürlükten kaldırılmıştır.
Genel Bütçe Muhasebe Yönetmeliği

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar

Yevmiye Sistemi ve Defter Kayıtları

Amaç

Madde 1-Bu Yönetmeliğin amacı; genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin, hesap ve kayıt düzeninde saydamlık, hesap verilebilirlik ve tekdüzenin sağlanması; işlemlerinin kayıt dışında kalmasının önlenmesi, faaliyetlerinin ve işlemlerinin gerçek mahiyetlerine uygun olarak, sağlıklı ve güvenilir bir biçimde muhasebeleştirilmesi; mali tablolarının zamanında, doğru, muhasebenin temel kavramları ve genel kabul görmüş muhasebe ilkeleri çerçevesinde Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde belirlenen standartlara uygun, yönetimin ve ilgili diğer kişilerin bilgi ihtiyaçlarını karşılayacak ve kesin hesabın çıkarılmasına temel olacak; karar, kontrol ve hesap verme süreçlerinin etkili çalışmasını sağlayacak şekilde hazırlanması ve yayımlanmasına ilişkin esas ve usullerin belirlenmesidir.

Kapsam

Madde 2-Bu Yönetmelik, genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin muhasebe kayıt ve işlemlerini kapsar.

Dayanak

Madde 3-Bu Yönetmelik, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 49 uncu maddesi ile 178 sayılı Maliye Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 11 inci maddesi ve 03/05/2005 tarihli ve 2005/8844 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği hükümlerine dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

Madde 4-Bu Yönetmelikte geçen;

Bakanlık : Maliye Bakanlığını (Muhasebat Genel Müdürlüğünü),

Kamu idaresi : 50l8 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli (I) sayılı cetvelde yer alan genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerini,

Yönetmelik: Bu Yönetmeliği,

Muhasebe birimi : Kapsama dahil kamu idarelerine ait, gelirlerin ve alacakların tahsili, giderlerin ve borçların hak sahiplerine ödenmesi, para ve parayla ifade edilebilen değerler ile emanetlerin alınması, saklanması, ilgililere verilmesi, gönderilmesi ve diğer tüm mali işlemlerin kayıtlarının yapılması ve raporlanmasına ilişkin muhasebe hizmetlerinin yapıldığı birimi,

Muhasebe yetkilisi: Usulüne göre atanmış, muhasebe biriminin yönetiminden ve yetkili mercilere hesap vermekten sorumlu yöneticisini,

Öz kaynak: Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin varlıkları ile yabancı kaynakları arasındaki farkı,

Gelir: İlk defa hesaplara alınacak varlıklar ile yeniden değerleme farkları dışında, öz kaynakta artışa neden olan her türlü işlemi,

Gider: İlk defa hesaplara alınacak varlıklar ile yeniden değerleme farkları dışında, öz kaynakta azalışa neden olan her türlü işlemi,

Ekonomik sınıflandırma: Kamu idarelerinin, gelir ve giderlerinin türleri itibarıyla sınıflandırılmasını,

Bütçe geliri: Bütçede veya diğer mevzuatta gelir olarak tanımlanan her türlü işlemi,

Bütçe gideri: Bütçede veya diğer mevzuatta gider olarak tanımlanan her türlü işlemi,

Tahakkuk esası: Bir ekonomik değerin; yaratıldığında, başka bir şekle dönüştürüldüğünde, mübadeleye konu edildiğinde, el değiştirdiğinde veya yok olduğunda muhasebeleştirilmesini,

Nakit esası: Gelirlerin nakden veya mahsuben tahsil edildiğinde, giderlerin ise nakden veya mahsuben ödendiğinde muhasebeleştirilmesini,

Ön ödeme : İlgili mevzuatında öngörülen hallerde kesin ödeme öncesi avans verilmesi veya kredi açılması şeklinde yapılan ödemeyi,

Malî Yıl: Takvim yılını,

Faaliyet dönemi: Bakanlıkça aksi kararlaştırılmadıkça mali yılı,

Hesap dönemi: Bakanlıkça aksi kararlaştırılmadıkça mali yılı,

Genel bütçe dışı idare veya kuruluş: 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun 2 nci maddesinde sayılan ve genel bütçe kapsamındaki idareler dışında kalan idare, kurum veya kuruluşları,

Kullanıcı idare veya kuruluş: Hazine Müsteşarlığınca herhangi bir dış finansman kaynağından sağlanan dış finansman imkanlarını tahsis veya ikraz yoluyla kullanan genel bütçe kapsamı içindeki veya dışındaki idare, kurum veya kuruluşları,

Dış borcun ikrazı: Hazine Müsteşarlığı tarafından herhangi bir dış finansman kaynağından sağlanan dış finansman imkanlarının ekonominin çeşitli sektörlerinde gelişmeyi sağlamak ve/veya finansman ihtiyacını karşılamak üzere genel bütçe dışı idare veya kuruluşlar ile yatırım ve kalkınma bankalarına gerektiğinde anlaşmanın mali şartlarına bağlı kalmaksızın aktarılmasını,

Dış finansman kaynağı: Dış finansman sağlayan yabancı ülkeler, ülkelerce oluşturulan birlikler, resmi finansman fonları, uluslararası ve bölgesel kuruluşlar ile uluslararası sermaye ve finans piyasalarında faaliyet gösteren yatırım bankaları da dahil olmak üzere bankalar, satıcı ve alıcı kredisi sağlayan kuruluşlar ile firmalar veya münferiden bunların her birini,

Aktarım: Herhangi bir dış finansman kaynağından, anlaşma hükümlerine göre, doğrudan veya Hazine Müsteşarlığı veya kullanıcı kuruluşların talebi üzerine T.C. Merkez Bankası veya uygun görülen diğer bankalar nezdindeki proje özel hesaplarına ve hazine hesaplarına aktarılan tutarları,

ifade eder.

Kullanılacak defterler ve kayıt düzeni

Madde 5-Bu Yönetmeliğin uygulanmasında aşağıdaki defterler kullanılır:

a) Yevmiye defteri (Örnek: 3)

b) Büyük defter (Örnek: 4)

c) Kasa defteri (Örnek: 5)

d) Yardımcı hesap defterleri

Kullanılacak defterlerle ilgili olarak düzenlemeler yapmaya Bakanlık yetkilidir.

a) Yevmiye defteri

Yevmiye defteri, kayda geçirilmesi gereken işlemlerin yevmiye tarihi ve müteselsil numara sırasıyla ve maddeler halinde düzenli olarak yazıldığı defterdir. Yevmiye defterine açılış kaydı yapıldıktan sonra, günlük işlemler muhasebeleştirme belgelerine dayanılarak kaydedilir.

b) Büyük defter

Büyük defter, yevmiye defterinde kayda geçirilmiş olan işlemleri usulüne göre hesaplara dağıtan ve tasnifli olarak bu hesaplarda toplayan defterdir. İşlemler yevmiye tarih ve numara sırasına göre yevmiye defterine kaydedildikten sonra, aynı yevmiye tarih ve numarası ile her bir hesap için açılan büyük defterin ilgili sayfalarına tasnifli olarak kaydedilir.

c) Kasa defteri

Kasa işlemlerine ait büyük defter, diğer büyük defterlerde yer alan bilgilere ilaveten, günlük kasa sayımına ilişkin bilgiler ile muhasebe yetkilisi ve veznedar tarafından durumun tespitine ilişkin açıklamaları ihtiva edecek şekilde düzenlenir.

d) Yardımcı hesap defterleri

Yardımcı hesap defterleri, hesap planını oluşturan hesaplara ait bilgilerin ayrıntı bazında kaydına mahsus olarak tutulan defterlerdir.

Yevmiye sistemi, muhasebeleştirme belgeleri ve açılış kayıtları

Madde 6-Muhasebe işlemleri, yevmiye tarihi ve müteselsil sıra numarasına göre maddeler halinde önce yevmiye defterine kaydedilir; buradan da usulüne göre büyük defter ve yardımcı hesap defterlerine sistemli bir şekilde dağıtılır.

Muhasebeleştirme belgelerinin yevmiye tarih ve numarası sütunlarına, gerçekleşen işlemlerin kayda geçirildikleri tarih ile hesap döneminin başında “1” den başlayıp, hesap döneminin sonuna kadar devam eden birer numara verilir. Yevmiye defteri, büyük defter ve yardımcı hesap defterleri kayıtlarında bu yevmiye tarih ve numaraları esas alınır.

Gerçekleşen işlemler muhasebeleştirme belgeleriyle kaydedilir. Belge olmadan kayıt yapılmaz. Gerçekleşen işlemler, “Hesabın İşleyişi” bölümlerinde belirtildiği şekilde hesaplara kaydedilir. Hesabın işleyişi bölümlerinde yer almayan işlemler ise bu Yönetmelikte belirtilen hesapların niteliğine uygun bir biçimde kaydedilmekle birlikte Bakanlığa bilgi verilir. Bir hesabın borcuna kaydedilen tutar mutlaka başka bir hesap ya da hesapların alacağına kaydedilir. Yevmiye defterinde her zaman borç-alacak eşitliği bulunur.

Bütçeden nakden veya mahsuben yapılan harcamalar ile okul pansiyonları hesabına ilişkin işlemler “Ödeme Emri Belgesi” (Örnek: 1/A), diğer işlemler ise “Muhasebe İşlem Fişi” (Örnek: 2) ile muhasebeleştirilir. Devlet Borçları Muhasebe Birimince bütçeden nakden veya mahsuben yapılan harcamalarda muhasebeleştirme belgesi olarak “Ödeme Emri Belgesi” (Örnek:1/B)kullanılır.

Mali yılın başında, bir önceki hesap dönemi kapanış bilançosu ve dipnotları esas alınarak açılış bilançosu düzenlenir. Açılış bilançosuna dayanılarak, açılış yevmiyesinin kayıtlarını sağlamak üzere bilançodaki tutarlar, düzenlenecek “1” yevmiye numaralı muhasebe işlem fişiyle ilgili hesaplara borç ve alacak kaydedilir. Açılış kaydına ilişkin muhasebe işlem fişine, açılış bilançosunun bir nüshası eklenir. Açılış kaydına esas tutarlar, ilgili hesaplar için açılacak büyük defter ve yardımcı hesap defterlerine aktarıldıktan sonra yılı işlemlerinin kaydına başlanır.

İKİNCİ BÖLÜM

Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdareleri Muhasebesi Hesap Planı

Hesap planı                                  

Madde 7-Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerine ait hesap planı aşağıdaki ana hesap grupları, hesap grupları ve hesaplardan oluşur:

Aktif Hesaplar

1-Dönen Varlıklar

10 Hazır Değerler

100 Kasa Hesabı

101 Alınan Çekler Hesabı

102 Banka Hesabı

103 Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı (-)

104 Proje Özel Hesabı

105 Döviz Hesabı

106 Döviz Gönderme Emirleri Hesabı (-)

107 Elçilik ve Konsolosluk Nezdindeki Paralar Hesabı

108 Diğer Hazır Değerler Hesabı

109 Banka Kredi Kartlarından Alacaklar Hesabı

11 Menkul Kıymet ve Varlıklar

117 Menkul Varlıklar Hesabı

118 Diğer Menkul Kıymet ve Varlıklar Hesabı

12 Faaliyet Alacakları

120 Gelirlerden Alacaklar Hesabı

121 Gelirlerden Takipli Alacaklar Hesabı

122 Gelirlerden Tecilli ve Tehirli Alacaklar Hesabı

13 Kurum Alacakları

130 Dış Borcun İkrazından Doğan Alacaklar Hesabı

131 Para Piyasası Nakit İşlemleri Alacakları Hesabı

132 Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabı

137 Takipteki Kurum Alacakları Hesabı

14 Diğer Alacaklar

140 Kişilerden Alacaklar Hesabı

15 Stoklar

150 İlk Madde ve Malzeme Hesabı

157 Diğer Stoklar Hesabı

16 Ön Ödemeler

160 İş Avans ve Kredileri Hesabı

161 Personel Avansları Hesabı

162 Bütçe Dışı Avans ve Krediler Hesabı

164 Akreditifler Hesabı

165 Mahsup Dönemine Aktarılan Avans ve Krediler Hesabı

166 Proje Özel Hesabından Verilen Avans ve Akreditifler Hesabı

167 Doğrudan Dış Proje Kredi Kullanımları Avans ve Akreditifleri Hesabı

18 Gelecek Aylara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları

180 Gelecek Aylara Ait Giderler Hesabı

181 Gelir Tahakkukları Hesabı

19 Diğer Dönen Varlıklar

194 Teyitsiz Doğrudan Dış Proje Kredi Kullanımları Hesabı

197 Sayım Noksanları Hesabı

198 Diğer Çeşitli Dönen Varlıklar Hesabı

2-Duran Varlıklar

21 Menkul Kıymet ve Varlıklar

217 Menkul Varlıklar Hesabı

22 Faaliyet Alacakları

220 Gelirlerden Alacaklar Hesabı

222 Gelirlerden Tecilli ve Tehirli Alacaklar Hesabı

23 Kurum Alacakları

230 Dış Borcun İkrazından Doğan Alacaklar Hesabı

232 Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabı

24 Mali Duran Varlıklar

240 Mali Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabı

241 Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabı                 

242 Döner Sermayeli Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabı

25 Maddi Duran Varlıklar

250 Arazi ve Arsalar Hesabı

251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı

252 Binalar Hesabı

253 Tesis, Makine ve Cihazlar Hesabı

254 Taşıtlar Hesabı

255 Demirbaşlar Hesabı

256 Diğer Maddi Duran Varlıklar Hesabı

257 Birikmiş Amortismanlar Hesabı (-)

258 Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabı

259 Yatırım Avansları Hesabı

26 Maddi Olmayan Duran Varlıklar

260 Haklar Hesabı

264 Özel Maliyetler Hesabı

267 Diğer Maddi Olmayan Duran Varlıklar Hesabı

268 Birikmiş Amortismanlar Hesabı (-)

28 Gelecek Yıllara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları

280 Gelecek Yıllara Ait Giderler Hesabı

281 Gelir Tahakkukları Hesabı

29 Diğer Duran Varlıklar

294 Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabı

297 Diğer Çeşitli Duran Varlıklar Hesabı

299 Birikmiş Amortismanlar Hesabı (-)

Pasif Hesaplar

3-Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar

30 Kısa Vadeli İç Mali Borçlar

302 Para Piyasası Nakit İşlemleri Borçları Hesabı

304 Cari Yılda Ödenecek Tahviller Hesabı

305 Bonolar Hesabı

309 Kısa Vadeli Diğer İç Mali Borçlar Hesabı

31 Kısa Vadeli Dış Mali Borçlar

310 Cari Yılda Ödenecek Dış Mali Borçlar Hesabı

32 Faaliyet Borçları

320 Bütçe Emanetleri Hesabı

322 Bütçeleştirilecek Borçlar Hesabı

323 Bütçeleştirilmiş Borçlar Hesabı

33 Emanet Yabancı Kaynaklar

330 Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabı

332 Okul Pansiyonları Hesabı

333 Emanetler Hesabı

337 Mutemetlikler Cari Hesabı

338 Konsolosluk Cari Hesabı

339 Risk Hesabı

36 Ödenecek Diğer Yükümlülükler

361 Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri Hesabı

362 Fonlar veya Diğer Kamu İdareleri Adına Yapılan Tahsilat Hesabı

363 Kamu İdareleri Payları Hesabı

38 Gelecek Aylara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları

380 Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabı

381 Gider Tahakkukları Hesabı

39 Diğer Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar

397 Sayım Fazlaları Hesabı

4-Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar

40 Uzun Vadeli İç Mali Borçlar

404 Tahviller Hesabı

409 Uzun Vadeli Diğer İç Mali Borçlar Hesabı

41 Uzun Vadeli Dış Mali Borçlar

410 Dış Mali Borçlar Hesabı

48 Gelecek Yıllara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları

480 Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hesabı

481 Gider Tahakkukları Hesabı

5-Öz Kaynaklar

50 Net Değer

500 Net Değer Hesabı

51 Değer Hareketleri

510 Nakit Hareketleri Hesabı

511 Muhasebe Birimleri Arası İşlemler Hesabı

512 Proje Özel Hesabından Kullanımlar Hesabı

513 Doğrudan Dış Proje Kredi Kullanımları Bildirim Hesabı

519 Değer Hareketleri Sonuç Hesabı

52 Yeniden Değerleme Farkları

522 Yeniden Değerleme Farkları Hesabı

57 Geçmiş Yıllar Olumlu Faaliyet Sonuçları

570 Geçmiş Yıllar Olumlu Faaliyet Sonuçları Hesabı

58 Geçmiş Yıllar Olumsuz Faaliyet Sonuçları

580 Geçmiş Yıllar Olumsuz Faaliyet Sonuçları Hesabı (-)

59 Dönem Faaliyet Sonuçları

590 Dönem Olumlu Faaliyet Sonucu Hesabı

591 Dönem Olumsuz Faaliyet Sonucu Hesabı (-)

6-Faaliyet Hesapları

60 Gelir Hesapları

600 Gelirler Hesabı

63 Gider Hesapları

630 Giderler Hesabı

69 Faaliyet Sonuçları

690 Faaliyet Sonuçları Hesabı

8-Bütçe Hesapları

80 Bütçe Gelir Hesapları

800 Bütçe Gelirleri Hesabı

805 Gelir Yansıtma Hesabı

81 Bütçe Gelirlerinden Ret ve İade Hesapları

810 Bütçe Gelirlerinden Ret ve İadeler Hesabı

83 Bütçe Gider Hesapları

830 Bütçe Giderleri Hesabı

831Ödeneğine Mahsup Edilecek Harcamalar Hesabı

833 Bütçeden Mahsup Edilecek Ödemeler Hesabı

834 Geçen Yıl Bütçe Mahsupları Hesabı

835 Gider Yansıtma Hesabı

89 Bütçe Uygulama Sonuçları

895 Bütçe Uygulama Sonuçları Hesabı

9-Nazım Hesaplar

90 Ödenek Hesapları

900 Gönderilecek Bütçe Ödenekleri Hesabı

901 Bütçe Ödenekleri Hesabı

902 Bütçe Ödenek Hareketleri Hesabı

903 Kullanılacak Ödenekler Hesabı

904 Ödenekler Hesabı

905 Ödenekli Giderler Hesabı

906 Mahsup Dönemine Aktarılan Kullanılacak Ödenekler Hesabı

907 Mahsup Dönemine Aktarılan Ödenekler Hesabı

91 Nakit Dışı Teminat ve Kişilere Ait Menkul Kıymet Hesapları

910 Teminat Mektupları Hesabı

            911 Teminat Mektupları Emanetleri Hesabı

            912 Kişilere Ait Menkul Kıymetler Hesabı

913 Kişilere Ait Menkul Kıymet Emanetleri Hesabı

92 Taahhüt Hesapları                                  

920 Gider Taahhütleri Hesabı

921 Gider Taahhütleri Karşılığı Hesabı

93 Verilen Garanti Hesapları

930 Verilen Garantiler Hesabı

931 Verilen Garantiler Karşılığı Hesabı

94 Değerli Kağıt ve Özel Tahakkuk Hesapları

940 Değerli Kağıt Ambarları Hesabı

942 Zimmetle Verilen Değerli Kağıtlar Hesabı

944 Yoldaki Değerli Kağıtlar Hesabı

945 Değerli Kağıt İşlemleri Hesabı

946 Özel Tahakkuklardan Alacaklar Hesabı

947 Özel Tahakkuklar Hesabı

948 Başka Birimler Adına İzlenen Alacaklar Hesabı

949 Başka Birimler Adına İzlenen Alacak Emanetleri Hesabı

95 Dış Borçlanma ile İlgili Hesaplar

950 Kullanılacak Dış Krediler Hesabı

951 Kredi Anlaşmaları Hesabı

954 Risk Hesabı Alacakları Hesabı

955 Risk Hesabı Alacakları Karşılığı Hesabı

956 Genel Bütçe Dışı İdareler Teyitsiz Doğrudan Dış Proje Kredi Kullanımları Hesabı

957 Genel Bütçe Dışı İdareler Doğrudan Dış Proje Kredi Kullanımları Bildirim Hesabı

958 Doğrudan Dış Proje Kredilerinden Açılan Akreditifler Hesabı

959 Doğrudan Dış Proje Kredilerinden Açılan Akreditifler Karşılığı Hesabı

Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğine aykırı olmamak üzere; detaylı hesap planını hazırlamaya ve ihtiyaç duyulduğunda yeni hesaplar açmaya Bakanlık yetkilidir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Dönen Varlıklara İlişkin Hesap ve İşlemler

1-Dönen varlıklar

Madde8-Bu ana hesap grubu, nakit olarak veznede veya bankada tutulan değerler ile normal koşullarda en fazla bir yıl veya faaliyet dönemi içinde paraya çevrilmesi, tüketilmesi veya tahsil edilmesi öngörülen varlık ve alacak unsurlarını kapsar.

Dönen varlıklar ana hesap grubu; hazır değerler, menkul kıymet ve varlıklar, faaliyet alacakları, kurum alacakları, diğer alacaklar, stoklar, ön ödemeler, gelecek aylara ait giderler ve gelir tahakkukları ile diğer dönen varlıklar hesap gruplarından oluşur.

10 Hazır değerler

Madde 9-Bu hesap grubu, nakit olarak veznede veya bankada bulunan değerler ile istenildiği zaman değer kaybına uğramadan paraya çevrilme imkanı bulunan varlıkları kapsar.

Hazır değerler, niteliklerine göre bu grup içinde açılacak aşağıdaki hesaplardan oluşur:

100 Kasa Hesabı

101 Alınan Çekler Hesabı

102 Banka Hesabı

103 Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı (-)

104 Proje Özel Hesabı

105 Döviz Hesabı

106 Döviz Gönderme Emirleri Hesabı (-)

107 Elçilik ve Konsolosluk Nezdindeki Paralar Hesabı

108 Diğer Hazır Değerler Hesabı

109 Banka Kredi Kartlarından Alacaklar Hesabı

100 Kasa hesabı

Hesabın niteliği

Madde10-Bu hesap, muhasebe birimi veznelerince, kanuni dolaşım niteliğine sahip ulusal paraların alınması, verilmesi ve saklanmasına ilişkin işlemlerin izlenmesi için kullanılır.

Muhasebe birimlerine döviz olarak intikal eden tutarlar bu hesapla ilişkilendirilmez.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 11-Kasa hesabına ilişkin işlemler aşağıda gösterilmiştir:

a) Tahsilat/Tahakkuk bordrosu

Bu bordro, gereğine göre “Tahsilat Bordrosu” veya “Tahakkuk Bordrosu” (Örnek: 6) olarak kullanılır. Bu bordro, Bakanlıkça belirlenen muhasebe birimlerinde ve her tahsilat veya tahakkuk işlemi için ayrı bir muhasebe işlem fişi düzenlendiği durumlarda kullanılmaz.

Bir gün içinde nakden tahsil olunan her türlü vergi, resim, harç ve fon gibi gelirler ile diğer tahsilat yardımcı hesaplar itibarıyla tahsilat bordrosuna kaydedilir.

Tahsilat bordrosu, bağlı vergi dairelerinde muhasebe ve gelir servisleri ya da bağımsız vergi daireleri ile bağlı vergi dairelerinin normal, takipli, tecilli ve tehirli alacak tahsilatı itibarıyla ayrı ayrı düzenlenir. Birden fazla veznesi olan muhasebe birimlerinde her vezne için bu bordrolar ayrı ayrı düzenlenir. Mahsuben yapılan tahsilat için de ayrı tahsilat bordrosu düzenlenir. Vergi daireleri adına bankalarca yapılan tahsilat için, vergi tahsil alındıları günlük icmal cetvelleri esas alınarak ayrı tahsilat bordrosu düzenlenir.

Vezne sayısı birden fazla olan muhasebe birimlerinde, tahsilat bordrolarının alındılarla uygunluğu sağlandıktan sonra günlük tahsilat tutarı, diğer veznedarlarca, muhasebe yetkilisi tarafından görevlendirilen sorumlu veznedara teslim edilir.

Bir gün içerisinde başka muhasebe birimleri adına tahsil edilen tutarlar, kişi bazında her bir tahsilat için ayrı bir muhasebe işlem fişi düzenlenmek ve yevmiye numarası verilmek suretiyle hesaplara kaydedilir. Ancak, bir gün içerisinde başka muhasebe birimleri adına tahsil edilen tutarlardan aynı muhasebe birimi adına yapılan vergi ve benzeri tahsilat bir muhasebe işlem fişi ile hesaplara kaydedilebilir.

İki nüsha olarak düzenlenen tahsilat bordrolarının birinci nüshası veznede, ikinci nüshası ise muhasebe servisinde saklanır.

Tahakkuk servislerince günlük olarak düzenlenip tahakkuk kaydının yapılması için muhasebe servisine verilen tahakkuk bordroları iki nüsha düzenlenir. Birinci nüshası muhasebe servisinde, ikinci nüshası ilgili tahakkuk servisinde saklanır.

b) Alındılar

Muhasebe birimlerince yapılacak tahsilat ve veznelere teslim edilen değerler karşılığında aşağıda belirtilen alındılar kullanılır.

Alındıların şekli, basımı, dağıtımı, iptali ve kullanılmasına ilişkin esas ve usuller Bakanlıkça belirlenir.

1- Alındı belgesi

Vergi dairelerince yapılan vergi tahsilatları dışında, muhasebe birimlerince nakden veya çekle yapılan her türlü tahsilat, veznelere teslim edilen tahvil, hisse senedi ve hazine bonosu gibi menkul kıymet ve varlıklar ve kıymetli ayniyat, banka teminat ve garanti mektubu ile şahsi kefalete ilişkin belgeler karşılığında iki nüsha “Alındı Belgesi” (Örnek: 7) düzenlenir. Alındı belgesinin asıl nüshası para, çek veya diğer değerleri teslim edene verilir. İkinci nüshası ise veznede muhafaza edilir.

Menkul kıymetler, banka teminat ve garanti mektubu ile şahsi kefalete ilişkin belgeler ilgilisine geri verildiğinde, teslim alınışında verilmiş olan alındı belgesi geri alınarakmuhasebe işlem fişinebağlanır.

2- Vergi dairesi alındısı

Vergi dairelerinin, tahakkuk belgelerine dayanarak kendi adlarına veya başka muhasebe birimleri adına yaptıkları vergi ve benzeri tahsilat karşılığında “Vergi Dairesi Alındısı” (Örnek: 8) düzenlenir.Vergi dairesi alındıları iki nüshalıdır. Alındılar, düzenleyen ve yetkili memur tarafından imzalandıktan sonra tahsil için tahakkuk belgesi ile birlikte vezneye verilir. Alındının aslı, parayı teslim eden kişiye verilir.

Vergi dairesi alındısının düzenlenmesi sırasında;

-Borçlunun adı, soyadı ve vergi kimlik numarası ile takibe alınan alacaklardan yapılan tahsilatta, takip numarasının doğru olarak yazılmasına,

-Borcun türü, vergilendirme dönemi, vergi kanunlarındaki ödeme süresine göre yılı ve taksidi ile tahakkuk belgesinin seri ve sıra numarasının belirtilmesine,

            -Posta havalesi ve çeki ile yapılan ödemeler üzerine düzenlenen vergi dairesi alındılarına "PTT ile gönderilmiştir", banka çeki ile yapılan tahsilat için düzenlenen alındılara ise "Çekle tahsil edilmiştir" kaşesinin basılmasına,

            -Başka muhasebe birimleri adına yapılan tahsilatta, adına tahsilat yapılan muhasebe biriminin kodu ve adının yazılmasına,

            -Haczedilen malların satılması ve satış bedelinin alıcı tarafından yatırılması halinde, hesap pusulasına dayanılarak takip masrafları, takip edilen amme alacağı ile bu tutarlar düşüldükten sonra emanet olarak tahsil edilmesi gereken tutarın ayrı ayrı gösterilmesine,

-Damga vergisi ile harçların tahsilinde, yapılan tahsilatın tablo veya tarifelere göre hangi işlemlerle ilgili olduğunun belirtilmesine,

            dikkat edilir.

3- Mahsup alındısı

Vergi dairelerinde mükellefler adına emanete alınmış tutarlardan vergi veya diğer borçlarına mahsubu gerekenler ve mahsuben yapılan diğer tahsilat için “Mahsup Alındısı” (Örnek: 9) düzenlenir.

Vergi daireleri dışındaki muhasebe birimlerince bütçe emanetleri hesabına alınan paralar ile yüklenici istihkaklarından yapılan vergi, fon, icra, teminat ve diğer kesintiler karşılığında, hak sahibinin istemesi halinde, mahsup alındısı yerine geçmek üzere muhasebeleştirme belgesinin onaylı bir nüshası verilir.

c) Kasadan yapılacak ödemeler ve düzenlenecek belgeler

Bütün ödemelerin ilgilinin banka hesabına aktarma suretiyle yapılması esastır. Ancak, ilgililerin talepleri halinde aşağıdaki ödemeler muhasebe birimlerince, kasadan veya çek düzenlenmek suretiyle bankadan yapılabilir:

1-Alındığı gün iade edilen teminat ve depozito niteliğindeki ödemeler,

2-Bakanlıkça belirlenen limit dahilindeki harcama yetkilisi mutemedi avansları ve emanet niteliğindeki (bütçe emanetleri hesabında kayıtlı tutarlar hariç) diğer ödemeler ile elektrik ve su bedeli ödemeleri,

3-Er ve erbaşlara yapılacak münferit ödemeler ile banka şubesi bulunmayan yerlerde kasa limiti dahilindeki ödemeler,

4-Bakanlıkça, kasadan yapılması bildirilen diğer ödemeler.

d) Kasa tahsilatının bankaya yatırılması

Muhasebe birimlerince bir gün içerisinde tahsil edilen paralardan, ertesi gün kasadan yapılacak ödemeler için Bakanlıkça tespit edilerek duyurulan tutarlar alıkonularak fazlası, düzenlenecek “Teslimat Müzekkeresi” (Örnek:10) ile bankaya yatırılır. Kasa fazlası tutarın, kasa varlığından çıkarılarak teslimat müzekkeresi ile bankaya yatırıldığı, yatırılma belgesinden veya banka hesap özet cetvelinden anlaşıldığında, bu tutar ilgili hesaplara kaydedilir.

Teslimat müzekkeresi dört nüshalı olup, dördüncü nüsha dip koçandır. Teslimat müzekkeresinin ilk üç nüshası para ile birlikte muhasebe biriminin hesabının bulunduğu bankaya gönderilir. Birinci nüsha alıkonulduktan sonra, ikinci ve üçüncü nüshalar onaylanarak alındıyı teşkil eden üçüncü nüsha veznedarla, ikinci nüsha ise izleyen iş günü banka hesap özet cetveli ile birlikte muhasebe birimine gönderilir. Bankaya yatırılan kasa fazlası paraların belgesi olan ikinci nüsha, düzenlenecek muhasebe işlem fişinin birinci nüshasına bağlanır. Alındıyı teşkil eden üçüncü nüsha ise veznedarca tarih ve sıra numarasına göre bir dosyada saklanır.

e) Veznedarın kasa ihtiyacı için bankadan alacağı paralar

Kasa mevcudunun yapılacak ödemeleri karşılayamayacağı anlaşıldığı takdirde, o günkü ödemeye yetecek tutarda para, veznedar adına düzenlenecek çekle bankadan alınarak kasaya konulur ve veznedar adına bir alındı düzenlenir. Hem veznedar adına çek düzenlendiğinde hem de bankadan alınan para kasaya konulduğunda ilgili hesaplara kayıt yapılır.

Muhasebe yetkilileri de dahil olmak üzere, veznedarlardan başka hiçbir kimse bankadan para alamayacağı gibi, muhasebe yetkilileri kefalete tabi olmadıklarından fiilen tahsilat ve ödeme yapamazlar ve veznedarlara vekalet edemezler.

f) Kasaların kapanması, sayımı ve mevcudunun müşterek muhafaza altına alınması

Kasa, günlük resmi çalışma süresinin bitiminden bir saat önce kapatılır.

Ancak, Bakanlıkça (Gelir İdaresi Başkanlığı) tahsilata ilişkin yapılan düzenlemelerde belirtilen saatin bitimine ve muhasebe yetkililerinin gerekli gördüğü hallerde mesai saati bitimine kadar tahsilata devam edilir.

Kasa defteri günü gününe işlenerek, o günkü kasa mevcudunun tamam olup olmadığı veznedar tarafından sayılır ve defterin “Açıklama” bölümüne “Borç” ve “Alacak” genel toplamları ile kasa mevcudunu gösteren aradaki fark yazılarak muhasebe yetkilisi ve sorumlu veznedar tarafından imzalanır.

Çeşitli nedenlerle aynı gün paranın bankaya yatırılmasının mümkün olmaması veya banka gişelerinin kapanmasından sonra yapılan tahsilat dolayısıyla kasada biriken para, Bakanlıkça tespit edilip duyurulan tutarı aştığı takdirde, ertesi gün kasa fazlası bankaya yatırılmak üzere, muhasebe yetkilisi ve sorumlu veznedar tarafından müşterek muhafaza altına alınır. Müşterek muhafaza işlemi, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 61 inci maddesinde belirtilen yönetmelik hükümlerine göre yapılır.

g) Belgelerin muhasebe servisine verilmesi

Tahsilat ve ödemelere ait belgeler günlük olarak, muhasebe yetkilisi tarafından tespit olunan sürelerde veznedarca muhasebe servisine verilir.

h) Muhasebe yetkilisi mutemetlerinin görevlendirilmesi, mutemetlerce tahsil olunacak paralar, düzenlenecek alındı, defter ve belgeler

Muhasebe yetkilisi mutemetlerinin görevlendirilmesi, mutemetlerce tahsil olunacak paralar, düzenlenecek alındı, defter ve belgeler konusunda 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 61 inci maddesinde belirtilen yönetmelik hükümlerine ve aşağıdaki açıklamalara göre işlem yapılır:

1- Muhasebe yetkilisi mutemedi alındıları

Muhasebe yetkilisi mutemetlerine, paranın yatırılacağı muhasebe birimi tarafından, kullanıldıkça kullanılmış olanlar geri alınmak suretiyle yenisi verilmek üzere, defterdarlarca tespit edilen sayıda muhasebe yetkilisi mutemedi alındısı cildi verilir.

Muhasebe yetkilisi adına tahsilat yapmaya yetkili mutemetlerce yapılan tahsilat ve teslim alınan değerler için ilgisine göre aşağıda belirtilen alındılar kullanılır:

Trafik para cezası muhasebe yetkilisi mutemedi alındısı

Trafik para cezası tahsil etmeye yetkili muhasebe yetkilisi mutemetlerince “Trafik Para Cezası Muhasebe Yetkilisi Mutemedi Alındısı”(Örnek: 11) kullanılır.

Alındı, birisi dip koçanı olmak üzere üç nüshalıdır. Bir nüshası parayı yatırana, bir nüshası ise alındıyı düzenleyen yetkilinin bağlı bulunduğu birime verilir.

Yurt dışı muhasebe yetkilisi mutemedi alındısı

Yurt dışındaki muhasebe yetkilisi mutemetlerince yapılan tahsilat ve teslim alınan değerler için “Yurt dışı Muhasebe Yetkilisi Mutemedi Alındısı” (Örnek: 12) kullanılır.

Alındı, birisi dip koçanı olmak üzere iki nüshalı olup bir nüshası para veya değerleri teslim edene verilir. Bu alındıların dip koçanları mahallinde saklanır.

Tahsildar alındısı

Tahsildar ve icra memurları tarafından yapılan tahsilat ve teslim alınan değerler için “Tahsildar Alındısı” (Örnek: 13) kullanılır.

Alındı, birisi dip koçanı olmak üzere üç nüshalı olup bir nüshası para veya değerleri teslim edene, bir nüshası ilgili servise verilir. Tahsildar ve icra memurlarınca başka muhasebe birimleri adına yapılan tahsilatta alındının bir nüshası muhasebe işlem fişi ekinde adına tahsilat yapılan muhasebe birimine gönderilir.

Muhasebe yetkilisi mutemedi alındısı

Yukarıda belirtilen mutemet alındıları ile yapılan tahsilat ve teslim alınan değerler dışındaki muhasebe yetkilisi mutemedi tahsilat ve teslim alma işlemlerinde “Muhasebe Yetkilisi Mutemedi Alındısı” (Örnek: 14) kullanılır.

Alındı, birisi dip koçanı olmak üzere üç nüshalı olup bir nüshası parayı teslim edene, bir nüshası alındıyı düzenleyen yetkilinin bağlı bulunduğu birime verilir.

2- Muhasebe yetkilisi mutemetleri kasa defteri

Muhasebe yetkilisi mutemetlerince yapılan tahsilat, tarih ve alındı seri ve sıra numarasıyla “Muhasebe Yetkilisi Mutemetleri Kasa Defteri”ne (Örnek: 15) işlenir. Bu defter iki nüshalı olup aslı zımbalı, nüshası sabit sayfalıdır. Defterde; tahsilatın tarihi, sıra numarası, kimden tahsil edildiği ve alındı seri ve sıra numaralarının kaydına ilişkin sütunlardan başka yapılan tahsilatın çeşidini göstermek üzere dört ayrıntı, bir “Toplam” ve bir “Genel toplam” sütunu bulunmaktadır.

Muhasebe yetkilisi mutemetleri tarafından tahsil olunan paralar, bütçenin birkaç gelir türünü ilgilendirdiği takdirde, defterin “Yapılan tahsilatın çeşidi” başlığı altındaki sütunlarına ayrı ayrı işlenir. Toplam ve ayrıntı sütunlarına yapılan kayıtlar, tahsil olunan paraların muhasebe birimine teslim edildiği tarihe kadar devam eder. Para muhasebe birimine yatırıldığında, tutarı “Genel toplam” sütununa alınır, diğer sütunların altları çift çizgi ile kapatılır. Genel toplam sütununun toplamları mali yıl sonuna kadar devam eder.

Mutemetler tarafından yapılan tahsilat, tutarı ne olursa olsun en geç 7 günde bir ve her halde mali yılın son iş gününde muhasebe biriminin veznesine yatırılır. Muhasebe yetkilisi mutemetlerince çekle tahsilat yapılması durumunda, çek en geç ertesi iş günü içinde vezneye verilir.

Para, muhasebe birimine alındı dip koçanı ve muhasebe yetkilisi mutemetleri kasa defteriyle birlikte getirilir. Dip koçanlar ile defter kaydı karşılaştırılıp “Yapılan tahsilatın çeşidi” sütunları toplamı ile toplam sütunu kontrol edildikten sonra teslim edilecek para tutarı bulunur ve bu tutar defterin “Genel toplam” sütununa yazılır.

Defterin toplam sütunu karşısına ve alındı dip koçanının en son yaprağının arkasına “..... numaraya kadar olan ............. tahsilat teslim edilmiştir.” açıklaması yazılarak muhasebe yetkilisi ve mutemet tarafından imza edildikten sonra muhasebe yetkilisi mutemetleri kasa defterinin zımbalı yaprakları koparılır ve alındı karşılığında kasaya teslim edilerek bu konuda düzenlenecek muhasebe işlem fişine eklenir. Veznedarlarca, tahsilata ilişkin verilen alındıların tarih ve numarası defterin ikinci nüshasına işlenir.

Kullanılmamış muhasebe yetkilisi mutemedi alındısı yaprağı bulunan cilt, mutemede geri verilir.

Tahsildar alındısı ile tahsilat yapan tahsildar ve icra memurlarınca, muhasebe yetkilisi mutemetleri kasa defteri yerine tahsildar ve icra memurları tahsilat bordrosu kullanılır.

Muhasebe yetkilisi mutemetlerinin yaptığı tahsilatın, muhasebe biriminin veznesine veya muhasebe biriminin banka hesabına yatırılması ile ilgili süre ve usuller hakkında ihtiyaca göre Bakanlıkça farklı düzenlemeler yapılabilir.

3- Tahsildar ve icra memurları tahsilat bordrosu

Tahsildar ve icra memurlarının yaptıkları tahsilat, “Tahsildar ve İcra Memurları Tahsilat Bordrosu” (Örnek: 16) ile vezneye yatırılır.

Üç nüsha olarak düzenlenen bordronun birinci nüshası, tahsilata ait alındılarla birlikte vezneye teslim edilerek muhasebe işlem fişine eklenir. Bordronun ikinci nüshası tahsildar ve icra memurlarının bağlı bulundukları servis şefine verilerek, tahsildar ve icra memurları adına açılacak dosyalarda tarih sırasına göre saklanır, üçüncü nüsha ise tahsilatı yapan icra memuru veya tahsildarda kalır.

Hesabın işleyişi

Madde 12-Kasa hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Kasaya yatırılan tutarlar bu hesaba borç, ilgili hesaplara alacak kaydedilir.

2-Kasa ihtiyacı için veznedarca bankadan çekilip kasaya konulan tutarlar bu hesaba borç, 108-Diğer Hazır Değerler Hesabına alacak kaydedilir.

3-Basımı yapılarak Darphane ve Damga Matbaası Muhasebe Birimine teslim edilen madeni paralar bir taraftan bu hesaba borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak; diğer taraftan 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, 409-Uzun Vadeli Diğer İç Mali Borçlar Hesabına alacak kaydedilir.

4-Kasa sayımı sonucunda fazla çıkan tutarlar bu hesaba borç, 397-Sayım Fazlaları Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Kasadan yapılan ödemeler bu hesaba alacak, ilgili hesaplara borç kaydedilir.

2-Darphane ve Damga Matbaası Muhasebe Birimince, dolaşımdan kaldırılması nedeniyle kasa varlığından ayrılan madeni paralar bu hesaba alacak, 108-Diğer Hazır Değerler Hesabına borç kaydedilir.

3-Kasa varlığından bankaya yatırılmak üzere gönderilen tutarlar bu hesaba alacak, 108-Diğer Hazır Değerler Hesabına borç kaydedilir.

4-Kasa sayımı sonucunda noksan çıkan tutarlar bu hesaba alacak, 197-Sayım Noksanları Hesabına borç kaydedilir.

101 Alınan çekler hesabı

Hesabın niteliği

Madde 13-Bu hesap, muhasebe birimlerinin yapacakları her türlü tahsilat karşılığında muhasebe birimine hitaben düzenlenmiş banka çekleri ve özel finans kurumlarının çekleri ile muhasebe yetkilisi mutemetleri tarafından muhasebe birimine teslim edilen aynı nitelikteki çeklerin izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 14-Muhasebe birimlerinin ve muhasebe yetkilisi mutemetlerinin yapacakları her türlü tahsilat karşılığında, muhasebe birimine hitaben düzenlenmiş banka çekleri ve özel finans kurumlarının çekleri kabul edilir. Alınan çek, sol alt köşesinden sağ üst köşesine çizilen iki kalın paralel çizgi arasına muhasebe biriminin hesabının bulunduğu bankanın adı yazılarak, çizgili çek haline getirilir. Çekin (bloke edilenler hariç) muhasebe birimine verildiği ya da bundan en çok bir gün önceki tarihte düzenlenmiş olması gerekir.

Gümrük işlemlerinden dolayı alınan çeklerin karşılığının bloke edildiğinin muhatap banka tarafından onaylanmış olması gerekir. Muhatap banka başka yerde ise bloke işlemi muhasebe biriminin bulunduğu yerdeki şubesince de yapılabilir. Devlet sermayesiyle kurulmuş veya sermayesinde Devletin iştiraki bulunan idare ve kurumlar ile genel yönetim kapsamındaki idarelerin verecekleri çeklerde bloke onayı aranmaz. Hesap sahiplerinin nam ve hesabına bizzat ilgili banka ya da özel finans kurumu tarafından düzenlenerek, muhasebe birimlerine verilmiş olan çekler de blokeli çekler gibi kabul edilir.

Bankalarca bastırılacak çeklerin arkasında; matbu olarak bloke şerhine yer verilmiş ve bu şerhlerin şube yetkililerince imzalanmış olması durumunda söz konusu çekler de muhasebe birimlerince blokeli çek olarak kabul edilir. Bloke şerhinde gösterilen tutarın üzerinde keşide edilen çekler ise kabul edilmez.

Bu şekilde alınan çekler karşılığında alındı belgesi verilir ve alındı belgesinin üzerine “Çekle tahsil edilmiştir” kaşesi basılır. Muhasebe birimlerine veya muhasebe yetkilisi mutemetlerine verilen çekler düzenlenecek dört nüsha teslimat müzekkeresi ile tahsil için bankaya gönderilir. Tahsil için bankaya gönderilen çekler, bu hesabın yardımcı hesaplarına kaydedilerek izlenir.

Karşılıksız çıkan çeklerle ilgili olarak gerekli hesap düzeltmeleri yapılmakla birlikte, ilgililer hakkında ilgili kanun hükümlerine göre işlem yapılması sağlanır.

Çekle yapılacak tahsilatla ilgili gerekli diğer düzenlemeleri yapmaya Bakanlık yetkilidir.

Hesabın işleyişi

Madde 15-Alınan çekler hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Alınan çekler bu hesaba borç, ilgili hesap veya hesaplara alacak kaydedilir.

2-Alınan çeklerden tahsile gönderilenler bu hesaba borç ve alacak kaydedilir.

3-Sayım sonucu fazla çıkan çek tutarları bu hesaba borç, 397-Sayım Fazlaları Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Tahsile gönderilen çekler bu hesaba alacak ve borç kaydedilir.

2-Tahsil edilmek üzere bankaya gönderilen çeklerden, takas işlemi tamamlanan çek tutarları bu hesaba alacak, 102-Banka Hesabına borç kaydedilir.

3-Bütçe geliri karşılığı alınan çeklerden karşılıksız çıkması nedeniyle bankaca iade edilenler bir taraftan bu hesaba alacak, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına (yılı geçtikten sonra 810-Bütçe Gelirlerinden Ret ve İadeler Hesabına) borç; diğer taraftan ilgisine göre 600-Gelirler Hesabı (yılı geçtikten sonra 630-Giderler Hesabı), 120-Gelirlerden Alacaklar Hesabı, 121-Gelirlerden Takipli Alacaklar Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara borç, 805-Gelir Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

4-Bütçe geliri dışında diğer tahsilat karşılığında alınan çeklerden karşılıksız çıkması nedeniyle bankaca iade edilenler bu hesaba alacak, ilgili hesap ya da hesaplara borç kaydedilir.

5-Herhangi bir nedenle ilgilisine iadesi gereken çekler bu hesaba alacak, ilgili hesap veya hesaplara borç kaydedilir.

6-Sayım sonucu noksan çıkan çek tutarları bu hesaba alacak, 197-Sayım Noksanları Hesabına borç kaydedilir.

102 Banka hesabı

Hesabın niteliği

Madde 16-Bu hesap, muhasebe birimleri adına bankaya yatırılan paralar ve bankaya takas için verilen çeklerden takas işlemi tamamlananlar ile muhasebe birimlerince düzenlenen çek ve gönderme emirlerinden ödendiği veya gönderildiği bildirilen çek ve gönderme emri tutarlarının izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 17-Banka hesabına ilişkin işlemler aşağıda gösterilmiştir:

a) Bankaya yapılan teslimat ve bankaca muhasebe birimleri adına yapılacak tahsilat

Muhasebe birimlerince bir gün içerisinde tahsil edilen paralardan, ertesi gün kasadan yapılacak ödemeler için Bakanlıkça duyurulan tutarlar alıkonularak, fazlası düzenlenecek teslimat müzekkeresi ile bankaya yatırılır.

Bankalarca vergi daireleri adına vergi tahsil alındısı ile yapılan vergi ve benzeri tahsilat için, gün sonlarında vergi tahsil alındıları günlük icmal cetveli düzenlenir.Vergi tahsil alındıları ile vergi tahsil alındıları günlük icmal cetvelleri, tahsilatın ilgili bankaca T.C. Merkez Bankasına aktarılması için Bakanlıkça (Gelir İdaresi Başkanlığı) belirlenen süre sonunda, aktarmaya ilişkin belge ile birlikte ilgili muhasebe birimlerine bildirilir.

Bankalarca muhasebe birimleri adına yapılan diğer tahsilat için, teslimat müzekkeresi düzenlenmez. Bu tür tutarlar bankadan alınacak hesap özet cetveline göre kayıtlara alınır.

1- Vergi tahsil alındısı

Bankaca beş nüsha olarak düzenlenen “Vergi Tahsil Alındısı” (Örnek: 17); yetkililer tarafından imzalanıp onaylandıktan sonra “Mükellef” nüshası parayı teslim edene verilir, “Vergi dairesi” yazılı iki ve üçüncü nüshaları vergi tahsil alındıları günlük icmal cetveli ekinde ilgili muhasebe birimine gönderilir, “Banka” yazılı dört ve beşinci nüshaları ise bankada kalır.

 Bankalarca vergi tahsil alındısının düzenlenmesi sırasında; borçlunun adı ve soyadı, adresi, T.C. kimlik numarası ve vergi kimlik numarasının doğru olarak yazılmasına; borcun türü, vergilendirme dönemi, vergi kanunlarındaki ödeme süresine göre yılı ve taksidi ile tahakkuk belgesinin cilt ve sıra numarasının belirtilmesine; parayı tahsil eden banka ile şube adının doğru olarak yazılmasına dikkat edilir.

2- Vergi tahsil alındıları günlük icmal cetveli

“Vergi Tahsil Alındıları Günlük İcmal Cetveli”ne (Örnek: 18), vergi daireleri adına tahsilat yapmaya yetkili bankalarca bir gün içerisinde tahsil edilen vergi ve benzeri tahsilat karşılığında düzenlenen vergi tahsil alındıları, vergi daireleri itibarıyla kaydedilir.

Tahsilat, muhasebe biriminin hesabının bulunduğu banka şubesi tarafından yapıldığı takdirde cetvel üç nüsha olarak düzenlenir. İlk iki nüshası, tahsilata ait alındı nüshaları ile birlikte ilgili vergi dairesine gönderilir, üçüncü nüshası ise bankada kalır.

Tahsilat, muhasebe biriminin hesabının bulunduğu banka şubesi dışındaki aynı bankanın diğer şubeleri tarafından yapıldığı takdirde ise cetvel dört nüsha olarak düzenlenir ve ilk üç nüshası, tahsilata ait alındılarla birlikte ertesi iş günü sonuna kadar muhasebe biriminin hesabının bulunduğu banka şubesine gönderilir. Diğer nüsha bankada kalır. Muhasebe biriminin hesabının bulunduğu banka, tahsilatı yapan bankadan aldığı cetvelin ilk iki nüshası ile eki alındıları ilgili vergi dairesine gönderir, üçüncü nüshası ise kendisinde kalır.

Bakanlıkça bastırılan vergi tahsil alındısı ve vergi tahsil alındıları günlük icmal cetveli bankalara yeterli miktarda verilir.

b) Muhasebe birimlerinin banka hesabından yapılacak ödemeler ve aktarmalar ile bankalar ve başka muhasebe birimleri nezdinde açtırılacak krediler

Muhasebe birimlerince, hesaplarının bulunduğu bankalardan nakden yapılacak ödemeler için bu bankaların kendi çekleri; ödeme yapılacak kişilerin hesaplarına aktarılacak tutarlar ile bankalarda açtırılacak krediler için “Gönderme Emri” (Örnek: 19) düzenlenir.

Muhasebe birimlerince, bankalar nezdindeki döviz hesabından yapılacak ödemelerde ise “Döviz Gönderme Emri” (Örnek: 20) kullanılır.

Gönderme emri ve döviz gönderme emrinin elektronik ortamda düzenlenmesi ve ilgili bankaya gönderilmesi hususunda düzenlemeler yapmaya Bakanlık yetkilidir.

Tek hazine hesabı sistemine dahil olan ve tek hazine hesabı sistemi dışında kalan muhasebe birimlerinin nakit ihtiyacı veya nakit fazlası hakkında yapılacak işlemler aşağıda açıklanmıştır:

c) Tek hazine hesabı sistemi ve bu sisteme dahil muhasebe birimlerince nakit ihtiyacı veya nakit fazlası hakkında yapılacak işlemler

Tek hazine hesabı sisteminin esası, sistem kapsamına alınan muhasebe birimlerinin yapacakları ödeme ve tahsilat işlemleri sonunda ortaya çıkacak nakit fazlası veya nakit ihtiyacının bankalar tarafından kendiliğinden merkeze hesaben mal edilmesini sağlamaktır.

Sistemi uygulayacak muhasebe birimlerinin, hesaplarında biriken nakit fazlasını defterdarlığa (ya da Hazine İç Ödemeler Muhasebe Birimine) gönderme; nakit ihtiyacını defterdarlıktan (ya da Hazine İç Ödemeler Muhasebe Biriminden) getirtme işlemi, dönem sonundaki hesap durumuna göre, bankalar tarafından otomatik olarak yapılır.

Sisteme dahil edilen muhasebe birimleri, banka hesaplarında yeterli para olup olmadığını aramaksızın bütün ödemelerini bekletmeden yaparlar. Bunun sonucu olarak, sisteme dahil muhasebe birimlerinin banka hesabı alacak artığı da verebilir. Ancak muhasebe birimleri, Bakanlıkça belirlenen limit üstünde yaptıracakları toplu ödemeler için bankaya önceden haber vermek zorundadırlar.

Sistemi uygulayacak muhasebe birimleri ve banka şubeleri, yer ve diğer şartlar dikkate alınarak Bakanlıkça belirlenir.

Tek hazine hesabı sistemi uygulayan muhasebe birimlerince bankadan yaptırılacak ödemeler ile bankaya yatırılacak paralar ya da teslim ettirilecek tahsilat hakkında, bu Yönetmelikte belirlenen esaslara göre işlem yapılır.

Bankadan yaptırılan ödemelerden arta kalan nakit fazlasının gönderilmesi ya da bankaya yatırılan paraları aşan ödemelerin yarattığı nakit ihtiyacının karşılanması işlemleri, bu muhasebe birimlerinin hesaplarının bulunduğu bankalarca aşağıda açıklandığı şekilde yapılır:

Tek hazine hesabı sistemi, perşembe günü başlayıp çarşamba günü sona eren dönemler itibarıyla uygulanır. Dönemin son günü resmi tatile rastladığı takdirde, “Muhasebe Birimi Nakit Hareket Cetveli” (Örnek: 21) ya da “İl Nakit Hareket Cetveli” (Örnek: 22) tatili izleyen ilk iş günü fakat, bitim günü yine dönem sonu olmak üzere düzenlenir. Düzenlenecek bu cetvellerde, tatil günlerinin karşıları boş bırakılır. Ancak; her halde ayın son günü veya mali yılın son günü, dönemin son günü kabul edilerek dönem kesilir ve nakit hareket cetveli düzenlenir. İzleyen ayın veya yeni mali yılın ilk iş günü yeni dönem başlatılır.

Sisteme dahil muhasebe birimlerince, banka hesap özet cetveli alındıkça ayrıntısı kayıtlarla karşılaştırılıp uygunluk sağlandıktan sonra, ilgili banka tarafından muhasebe birimleri adına yapılan ödemeler veya gönderilen tutarlar muhasebeleştirilir.

Muhasebe birimince dönem sonunda alınan banka hesap özet cetvelinde, dönemin sonu itibarıyla yapılan ödemelerden nakit fazlası olarak il muhabir bankasına (nezdinde il hazine cari hesabı açılan banka) gönderilen ya da tahsilatı aşan ödemeleri karşılamak üzere bu bankadan getirtilen paralar ayrıca gösterilir.

Tek hazine hesabı sistemine dahil muhasebe birimleri adına bankaca il muhabir bankasından getirtilen paralar için teslimat müzekkeresi, gönderilen paralar için gönderme emri düzenlenmez.

Muhasebe birimlerince, dönem sonunda banka hesap özet cetveli alındıktan sonra beş nüsha (il muhasebe birimlerince dört nüsha) muhasebe birimi nakit hareket cetveli düzenlenir. Dönem başının banka hesap özet cetvelinden başlamak suretiyle, bankaya yatırılan ve bankaya ödetilen paraların günlük toplamları ilgili sütunlara kaydedilerek toplam bulunur. Alttaki özel sütunlara, ilgisine göre dönem sonu banka hesap özet cetvelinde il muhabir bankasından getirtildiği ya da il muhabir bankasına gönderildiği bildirilen tutar yazılarak borç ve alacak sütunlarının toplamı bulunur ve “Dönem toplamı” sütunlarına yazılır.

Muhasebe birimi ile banka arasında düzenlenen uygunluk tutanağı niteliğinde olan muhasebe birimi nakit hareket cetveli, bankaca kayıtlara uygunluğu onaylandıktan sonra iki nüshası alıkonularak diğer nüshaları muhasebe birimine geri gönderilir. Muhasebe birimince de bu üç nüshadan biri, en geç dönem sonunu izleyen ikinci iş günü sonuna kadar defterdarlığa (il muhasebe birimine) gönderilir. Bir nüshası ise muhasebe işlem fişinin birinci nüshasına eklenir, diğer nüsha muhasebe biriminde saklanır. İl muhasebe birimlerince dört nüsha olarak düzenlenen bu cetvelin iki nüshası bankada kalır, geri gönderilen nüshalardan biri muhasebe işlem fişine eklenir, diğeri muhasebe biriminde saklanır.

Bakanlık, Hazine Müsteşarlığının da görüşünü almak suretiyle tek hazine hesabı sistemini farklı dönemler itibarıyla uygulatmaya, düzenlenecek defter ve belgeler de dahil olmak üzere uygulamaya ilişkin gerekli tedbirleri almaya yetkilidir.

Tek hazine hesabı sistemine dahil muhasebe birimlerinin nakit ihtiyacı veya nakit fazlası hakkında il muhasebe birimleri ve İç Ödemeler Muhasebe Birimince yapılacak diğer işlemler aşağıdaki gibidir:

1- İl muhasebe birimlerince yapılacak diğer işlemler

İl muhabir bankası, il hazine cari hesabının dönem sonucunu gösteren banka hesap özet cetvelini düzenleyerek il muhasebe birimine verir. Banka hesap özet cetvelinde, il muhabir bankasınca dönem sonunda sisteme dahil muhasebe birimlerinin hesabına aktarılan paralar ile il muhasebe birimince il muhabir bankasına aktarılan paralar ve il nakit ihtiyacı olarak bölge muhatap bankasından getirtilen veya il nakit fazlası olarak aynı bankaya aktarılan paralar gösterilir.

Banka hesap özet cetvelinde, muhasebe birimlerinin hesaplarının bulunduğu banka şubelerine muhasebe birimleri nakit ihtiyacı olarak aktarıldığı bildirilen paralar ile muhasebe birimlerinin hesaplarının bulunduğu banka şubelerinden il hazine cari hesabına aktarıldığı bildirilen muhasebe birimi nakit fazlası paralar, her muhasebe birimi için ayrı ayrı düzenlenecek muhasebe işlem fişi ile muhasebeleştirilir ve fişin birinci nüshası muhasebeleştirme belgesine eklenir, ikinci nüshası ise karşı muhasebe biriminden gelen muhasebe birimi nakit hareket cetveli ile birlikte il muhasebe biriminde saklanır.

İl muhasebe birimlerince, il muhabir bankasından alınan banka hesap özet cetveli ile muhasebe birimlerinden gelen muhasebe birimi nakit hareket cetvelleri karşılaştırılarak uygunluk sağlandıktan sonra, muhasebe birimi nakit hareket cetvellerine dayanılarak il nakit hareket cetveli düzenlenir. Bu cetvel düzenlenmeden önce; muhasebe birimi nakit hareket cetvellerinin sisteme dahil bütün muhasebe birimlerinden gelmiş olması; muhasebe birimi nakit hareket cetvellerinde, gönderilen veya getirtilen tutarların ilgili muhasebe birimince doğru hesaplanmış olması ve banka onaylarının tamam olması hususlarının kontrol edilmesi gerekir.

İl nakit hareket cetvelinde sırasıyla; “Muhasebe biriminin adı”, “Dönem içinde bankaya yatırılan”, “Bankaya ödetilen”, “Dönem sonunda defterdarlıktan getirtilen” ve “Defterdarlığa gönderilen” başlıklı beş sütun vardır. Bankaya yatırılan ve bankadan ödetilen tutarlar 2 ve 3 üncü sütunlara, defterdarlıktan getirtilen veya defterdarlığa gönderilen tutarlar ise 4 ve 5 inci sütunlara kaydedilir.

İl muhasebe biriminden başlamak üzere sisteme dahil muhasebe birimleri itibarıyla alt alta yazılan bu kayıtlardan sonra bütün sütunların toplamı alınır. Dördüncü sütunun toplamı beşinci sütunun toplamından fazla ise aradaki fark, il muhabir bankasınca bölge muhatap bankasından il hazine cari hesabına il nakit ihtiyacı olarak getirtilen tutarı göstereceğinden, cetvelin beşinci sütununa “Hazine İç Ödemeler Muhasebe Biriminden getirtilen”; tersi durumda ise il nakit fazlası olup il hazine cari hesabından “Hazine İç Ödemeler Muhasebe Birimine gönderilen” tutar olarak dördüncü sütuna kaydedilir. Yapılan bu kayıtların, il muhabir bankasının il muhasebe birimine gönderdiği banka hesap özet cetvelindeki bölge muhatap bankasına gönderildiği ya da bu bankadan getirtildiği bildirilen tutara uygun olması gerekir.

İl nakit hareket cetveli 5 nüsha düzenlenir ve onaylanmak üzere il muhabir bankasına gönderilir. İki nüshası bankaca alıkonularak diğer üç nüsha il muhasebe birimine geri gönderilir. Bunların bir nüshası banka hesap özet cetveli ile birlikte muhasebe işlem fişine eklenir, bir nüshası İç Ödemeler Muhasebe Birimine gönderilir; diğer nüsha ise il muhasebe biriminde kalan muhasebe işlem fişinin ikinci nüshasına bağlanarak diğer belgelerle birlikte saklanır.

2- İç ödemeler muhasebe birimince yapılacak işlemler

İl muhabir banka şubelerinden bölge muhatap banka şubelerine ve oradan da T.C. Merkez Bankası Ankara Şubesine ulaşacak olan il hazine cari hesabı sonuçları, bu bankada İç Ödemeler Muhasebe Birimi adına açılmış olan genel hazine cari hesabına alınır.

T.C. Merkez Bankası Ankara Şubesince, il hazine cari hesabı sonuçları, bir taraftan yukarıda açıklandığı şekilde işleme tabi tutulurken, diğer taraftan da aynı sonuçlar İç Ödemeler Muhasebe Birimine gönderilecek banka hesap özet cetveli ve ilişiği bölge muhatap bankaları hesap özet cetvellerinde iller itibarıyla ayrı ayrı gösterilir.

İç Ödemeler Muhasebe Birimince, T.C. Merkez Bankası Ankara Şubesinden alınacak banka hesap özet cetveline göre muhasebe kayıt ve işlemleri yapılır.

d) Tek hazine hesabı sistemi dışındaki muhasebe birimlerince yapılacak işlemler

Tek hazine hesabı sistemi dışındaki muhasebe birimlerine İç Ödemeler Muhasebe Biriminden nakit ihtiyacı ve muhasebe birimlerinden İç Ödemeler Muhasebe Birimine nakit fazlası olarak gelen paralar, banka hesap özet cetveli ile bildirildiğinde hesaba alınır.

Tek hazine hesabı sistemi dışındaki muhasebe birimlerince İç Ödemeler Muhasebe Birimine nakit fazlası ya da İç Ödemeler Muhasebe Birimince sözü edilen muhasebe birimlerine gönderilecek nakit ihtiyacı paralar için gönderme emri düzenlenir.

İç Ödemeler Muhasebe Birimince birden fazla muhasebe birimine nakit ihtiyacı olarak para gönderildiği takdirde her muhasebe birimi için ayrı ayrı değil, gönderilecek paranın tamamı için bir gönderme emri düzenlenerek buna, hangi muhasebe birimine ne tutarda para gönderileceğini gösteren bir liste eklenir.

e) Banka hesap özet cetveli

Muhasebe birimlerinin hesabı bulunan bankalarca, bir gün içerisinde muhasebe birimi adına tahsil edilen tutarlar ile karşılığında onaylanan veya düzenlenen alındıların tarih ve numaralarını; muhasebe birimi adına ödenen veya gönderilen tutarlar ile bunlara ait çek ve gönderme emirlerinin tarih ve numaralarını gösteren iki nüsha banka hesap özet cetveli düzenlenerek ertesi gün muhasebe birimine gönderilir. Banka hesap özet cetvelinin bir nüshası muhasebe işlem fişine bağlanır, diğer nüshası ise açılacak bir dosyada muhafaza edilir.

Tahsilat ve ödemeleri ayrıntılı olarak gösteren cetvelin, bankaca, en geç ertesi gün düzenlenerek onaylandıktan sonra teslimat müzekkeresi ve gönderme emirlerinin ikinci nüshalarıyla birlikte muhasebe birimine gönderilmesi ve muhasebe birimlerinin de bu cetveli araması, gecikme ile verildiği takdirde ise durumu Bakanlığa bildirmesi gerekir.

Hesabın işleyişi

Madde 18-Banka hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Kasa mevcudundan bankaya yatırıldığı anlaşılan paralar bu hesaba borç, 108-Diğer Hazır Değerler Hesabına alacak kaydedilir.

2-Muhasebe birimlerince çekle tahsil edilen tutarlardan bankaca takas işleminin gerçekleştirildiği bildirilenler bu hesaba borç, 101-Alınan Çekler Hesabına alacak kaydedilir.

3-Muhasebe birimlerinin banka hesabına yatırılan veya gelen paralar bu hesaba borç, ilgili hesaplara alacak kaydedilir.

4- İç Ödemeler Muhasebe Biriminden, il nakit ihtiyacı olarak il muhabir bankasına aktarılan paralar, il muhasebe birimlerince bu hesaba (il hazine cari hesabı) borç, 510-Nakit Hareketleri Hesabına alacak kaydedilir.

5-İl muhasebe birimlerinin nakit fazlası tutarları bu hesaba (il hazine cari hesabı) borç ve (muhasebe birimi banka hesabı) alacak kaydedilir.

6-Tek hazine hesabı sistemine dahil muhasebe birimlerine nakit ihtiyacı olarak gelen paralar, alan muhasebe birimince bu hesaba (muhasebe birimi banka hesabı) borç, 510-Nakit Hareketleri Hesabına alacak kaydedilir.

7-Tek hazine hesabı sistemine dahil muhasebe birimlerinin hesaplarının bulunduğu bankalardan nakit fazlası olarak aktarılan paralar, il muhasebe birimlerince bu hesaba (il hazine cari hesabı) borç, 510-Nakit Hareketleri Hesabına alacak kaydedilir.

8-İl muhasebe birimlerince dönemler itibarıyla il nakit fazlası olarak İç Ödemeler Muhasebe Birimine aktarılan paralar İç Ödemeler Muhasebe Birimince bu hesaba (genel hazine cari hesabı) borç, 510-Nakit Hareketleri Hesabına alacak kaydedilir.

9-Tek hazine hesabı sistemi dışında kalan muhasebe birimlerine nakit ihtiyacı olarak gönderilen ya da bu muhasebe birimleri tarafından nakit fazlası olarak aktarılan paralar, alan muhasebe birimince bu hesaba (muhasebe birimi banka hesabı) borç, 510-Nakit Hareketleri Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Banka hesap özet cetvelleri ile ödendiği veya ilgili hesaplara aktarıldığı bildirilen çek veya gönderme emri tutarları bu hesaba alacak, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabına borç kaydedilir.

2-Tek hazine hesabı sistemine dahil muhasebe birimlerince il hazine cari hesabına gönderilen tutarlar, verilen çekler ve gönderme emirleri hesabı ile ilgilendirilmeksizin bu hesaba alacak, 510-Nakit Hareketleri Hesabına borç kaydedilir.         

3-İl muhasebe birimlerince, il nakit fazlası olarak İç Ödemeler Muhasebe Birimi hesabına aktarılan paralar bu hesaba (il hazine cari hesabı) alacak, 510-Nakit Hareketleri Hesabına borç kaydedilir.

4-İl muhasebe birimi banka hesabına, il muhabir bankasınca nakit ihtiyacı olarak aktarılan paralar bu hesaba (il hazine cari hesabı) alacak ve (muhasebe birimi banka hesabı) borç kaydedilir.

5-Tek hazine hesabı sistemine dahil muhasebe birimlerinin hesaplarının bulunduğu bankalara, il muhabir bankasınca nakit ihtiyacı olarak aktarılan paralar, il muhasebe birimlerince bu hesaba (il hazine cari hesabı) alacak, 510-Nakit Hareketleri Hesabına borç kaydedilir.

103 Verilen çekler ve gönderme emirleri hesabı (-)

Hesabın niteliği

Madde 19-Bu hesap,muhasebe birimlerinin, hesaplarının bulunduğu bankalardan çekle veya gönderme emri düzenlemek suretiyle yaptıracakları ödeme ve göndermelerin izlenmesi için kullanılır.

Tek hazine hesabı sistemine dahil muhasebe birimleri adına, dönem sonunda bankaca il hazine cari hesabına ya da genel hazine cari hesabına gönderilen nakit fazlaları için bu hesap kullanılmaz.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 20-Muhasebe birimlerinin hesaplarının bulunduğu bankalardan yaptırılacak ödemeler için bu bankaların kendi çekleri düzenlenir. Çek, muhasebe birimlerince doldurulduktan sonra dipkoçanı, çeki alana imzalattırılarak ilgiliye verilir.

Çeklerin rakam ve yazı ile okunaklı bir şekilde doldurulması gerekir. Düzenlenen çekin numarası muhasebeleştirme belgelerinin ilgili sütununa yazılır.

Muhasebe birimlerinin banka hesabından, ilgililerin hesaplarına gönderilecek olan tutarlar ile bankalarda açtırılan krediler için gönderme emri düzenlenir.

İki nüsha olan gönderme emri, muhasebe yetkilisince görevlendirilecek bir memur tarafından günlük olarak, banka yetkililerine zimmetle teslim edilir. Muhasebe yetkilisi tarafından bu konuda görevlendirilecek memurun adı, soyadı ve imza örneği daha önce bankaya yazılı olarak bildirilir. Teslim işlemi, muhasebe birimince iki nüsha olarak (“Döviz gönderme emri” ifadesinin üzeri çizilerek) düzenlenen “Gönderme Emri / Döviz Gönderme Emri Teslim Tutanağı”nın (Örnek: 23) banka yetkilisine imzalatılması suretiyle gerçekleştirilir. Tutanağın ilk nüshası bankada alıkonulur, ikinci nüshası ise görevli memura geri verilir ve bu nüsha muhasebe biriminde açılacak ayrı bir dosyada tarih sırasına göre saklanır. Bankaca, gönderme emrinin bir nüshası alıkonulup, bir nüshası paranın gönderilmesi veya istenilen hesaba aktarılmasından sonra onaylanarak banka hesap özet cetveli ile birlikte muhasebe birimine iade edilir.

Hesabın işleyişi

Madde 21-Verilen çekler ve gönderme emirleri hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

1-Muhasebe birimlerince, düzenlenen çek veya gönderme emri tutarları bu hesaba alacak, ilgili hesap veya hesaplara borç kaydedilir.

2-Tek hazine hesabı sistemi dışında kalan muhasebe birimlerine, nakit ihtiyacı ya da bu muhasebe birimlerince nakit fazlası olarak gönderilen paralar, gönderen muhasebe birimince bu hesaba alacak, 510-Nakit Hareketleri Hesabına borç kaydedilir.

3-Kasa ihtiyacı için veznedar adına düzenlenen çek tutarları bu hesaba alacak, 108-Diğer Hazır Değerler Hesabına borç kaydedilir.

b) Borç

Düzenlenen çek ve gönderme emirlerinden, muhasebe birimlerine gönderilen banka hesap özet cetvelleriyle, bankaca hak sahiplerine ödendiği veya ilgili hesaplara aktarıldığı bildirilen paralar bu hesaba borç, 102-Banka Hesabına alacak kaydedilir.

104 Proje özel hesabı

Hesabın niteliği

Madde 22-Bu hesap, dış finansman kaynağından dış proje kredisi olarak, genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri adına T.C. Merkez Bankası veya uygun görülen diğer bankalar nezdinde açılan özel hesaplara aktarılan tutarlar, bu tutarlardan yapılan giderler, verilen avanslar, açtırılan akreditifler ile avans ve akreditiflerden nakden geri alınanların ve hesap bakiyesinin değerlemesi sonucu ortaya çıkan kur farklarının Devlet Borçları Muhasebe Birimince izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 23-Dış finansman kaynağından, genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri adına T.C. Merkez Bankası veya uygun görülen bankalar nezdindeki proje özel hesaplarına yapılan aktarım üzerine bu hesaba ve dış mali borçlar hesabına kayıt yapılır.

Genel bütçe dışı idare veya kuruluşlar adına T.C. Merkez Bankası veya uygun görülen bankalardaki özel hesaplara yapılan dış proje kredisi aktarımları, bu hesapla ilişkilendirilmeksizin kullanıcı idare veya kuruluş hazineye karşı borçlandırılmak suretiyle dış borç kaydı yapılır. Kullanıcı idare veya kuruluşların hazineye karşı yükümlülükleri, dış finansman imkanının, dış finansman kaynağı tarafından özel hesaplara aktarıldığı tarihte başlar.

Dış finansman kaynağıyla yapılan anlaşma gereği özel hesaplara yapılan aktarım tutarları, aktarım tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden hesaplara kaydedilir.

Genel bütçe kapsamındaki idarelerce proje özel hesabından yapılan kullanımların Devlet Borçları Muhasebe Birimince muhasebeleştirilmesinde T.C. Merkez Bankası ay sonu döviz satış kuru esas alınır.

Hesabın işleyişi

Madde 24-Proje özel hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Dış proje kredisi olarak genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri adına, özel hesaplara yapılan aktarmalar, aktarma tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden, bir taraftan bu hesaba borç, 410-Dış Mali Borçlar Hesabına alacak; diğer taraftan 951-Kredi Anlaşmaları Hesabına borç, 950-Kullanılacak Dış Krediler Hesabına alacak kaydedilir.

2-Genel bütçe kapsamındaki kullanıcı idarelerin gerçekleştirdiği kullanımlardan (ödeneğine dayanılarak verilen avans ve çekilen akreditifler dahil) proje özel hesabına yapılan iadeler, iade tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bu hesaba borç, 512-Proje Özel Hesabından Kullanımlar Hesabına alacak kaydedilir.

3-Özel hesaplardaki dövizlerin ay sonlarında T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden yapılacak değerlemesi sonucunda oluşan kur artışı farkları bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerince yapılan proje özel hesabı kullanımlarına ilişkin banka bilgisi Devlet Borçları Muhasebe Birimine geldiğinde, toplam kullanım tutarı (ödeneğine dayanılarak verilen avanslar ve çekilen akreditifler dahil) ait olduğu ay sonu T.C.Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bu hesaba alacak, 512-Proje Özel Hesabından Kullanımlar Hesabına borç kaydedilir.

2-Özel hesaptan dış finansman kaynağına iade edilen tutarlar, iade tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden, bu hesaba alacak, 410-Dış Mali Borçlar Hesabına borç kaydedilir.

3-Bu hesapta yer alan tutarlardan hazine hesaplarına aktarılarak yapılan kullanım tutarları aktarım tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden 105-Döviz Hesabı veya ilgili  diğer hesaplara borç, bu hesaba alacak kaydedilir.

4-Özel hesaplardaki dövizlerin ay sonlarında T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru esas alınarak yapılacak değerlemesi sonucunda oluşan kur azalışı farkları bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

105 Döviz hesabı

Hesabın niteliği

Madde 25-Bu hesap, muhasebe birimi veznelerince tahsil edilen veya her ne şekilde olursa olsun muhasebe birimlerinin banka hesaplarına intikal eden konvertibl döviz tutarları ile bunlardan yapılan ödeme, iade ve göndermelerin izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 26-Döviz hesabına ilişkin işlemler aşağıda gösterilmiştir:

Muhasebe birimlerine hazine malı olarak teslim edilen ya da kişi malı olarak teslim edildiği halde sonradan hazine malı olan konvertibl yabancı paralarla, mevzuatı gereği döviz cinsinden tahsili gereken hazine malı yabancı paralardan konvertibl olanlar Dış Ödemeler Muhasebe Birimine aktarılır.

Konvertibl olmayan hazine malı yabancı paralar döviz hesabı yerine dönen varlıklar ana hesap grubundaki menkul varlıklar hesabına kaydedilir.

a) Tahsil edilen dövizlerin hesaplara alınmasında uyulacak esaslar

1-Hazine malı olarak muhasebe birimlerine teslim edilen konvertibl yabancı paralarla, mevzuatı gereği bütçeye gelir kaydedilmek üzere döviz cinsinden tahsil edilen konvertibl yabancı paralar, tahsil edildiği veya teslim alındığı günkü T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bu hesaba alınarak bütçeye gelir kaydedilir.

2-Muhasebe birimlerince kişilere ait olarak teslim alınan konvertibl yabancı paralar, işlem tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bu hesaba alınarak ilgili hesaplara kaydedilir.

3-Muhasebe birimlerince, mevzuatı gereği ihale teminatı olarak kabul edilen konvertibl yabancı paralar, alındığı tarihteki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden, bu hesaba kaydedilerek emanete alınır. Teminat olarak teslim edilen kişi malı dövizlerden herhangi bir nedenle gelir kaydedilmesi gerekenler, kayıtlı değerleri üzerinden (Hazine Müsteşarlığı bünyesinde faaliyetini sürdüren muhasebe birimlerinde işlem tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden) hesaplardan çıkarılır ve işlem tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bu hesaba alınarak bütçeye gelir kaydedilir.

4-Kişilere ait olduğu halde sonradan hazine malı olan konvertibl yabancı paralar, kayıtlı değerleri üzerinden (Hazine Müsteşarlığı bünyesinde faaliyetini sürdüren muhasebe birimlerinde işlem tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden) ilgili hesaplardan çıkarılır ve işlem tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bu hesaba alınarak bütçeye gelir kaydedilir.

5-Tahsil edilen hazine malı dövizler ve Bakanlıkça belirlenen tutarı aşan kişilere ait dövizler, muhasebe birimi hesabının bulunduğu banka şubesi nezdinde açtırılacak döviz tevdiat hesabına gün sonlarında yatırılır.

Muhasebe birimlerince bir gün içerisinde tahsil edilen dövizlerden bankaya yatırılması gerekenler düzenlenecek dört nüsha teslimat müzekkeresi ile bankaya gönderilir. Dövizler teslimat müzekkeresi ile vezneden çıkarıldığı ve söz konusu tutarın bankaya yatırıldığı anlaşıldığı zaman ilgili kayıtlar yapılır.

6-Muhasebe yetkilisi mutemetlerince;

- İlgili mevzuatına ve Bakanlıkça yapılan düzenlemelere göre, döviz cinsinden tahsil edilen tutarlar için ayrı muhasebe yetkilisi mutemetleri kasa defteri tutulur.

- Tahsil edilen tutarlar, tahsil edildikleri tarihteki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru esas alınmak suretiyle ve gelir türleri itibarıyla muhasebe yetkilisi mutemetleri kasa defterine ayrı ayrı kaydedilir ayrıca, “Kimden tahsil edildiği” sütununda isimden hemen sonra parantez içerisinde döviz cinsinden tutarı belirtilir.

- Döviz cinsinden yapılan tahsilata ilişkin belge ve kayıtlar (b) fıkrasında açıklandığı üzere ulusal para birimi cinsinden düzenlenmekle birlikte, tahsilat tutarı ulusal para birimine çevrilmeksizin döviz olarak muhasebe biriminin banka hesabına aktarılır. Bu husus muhasebe yetkilileri tarafından özellikle kontrol edilir.

- Muhasebe biriminin bulunduğu yer dışında, muhasebe birimine bağlı olarak görev yapan muhasebe yetkilisi mutemetlerince tahsil edilen dövizler, bulunulan yerdeki T.C. Merkez Bankası veya T.C. Ziraat Bankası şubeleri aracılığıyla, muhasebe biriminin döviz tevdiat hesabına aktarılır. Mutemet hesabının muhasebe yetkilisine verilmesinde, aktarılan döviz karşılığında alınan banka dekontunda gösterilen kur ve döviz tutarı esas alınır.

7-Hazine malı konvertibl dövizlere ilişkin olarak, Hazine Müsteşarlığı bünyesinde faaliyet gösteren muhasebe birimlerinde gün sonlarında T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerleme yapılır. Bunların dışındaki muhasebe birimlerinde Bakanlıkça aksi bildirilmedikçe değerleme yapılmaz.

b)Muhasebe birimi hesaplarında toplanan dövizlerin Dış Ödemeler Muhasebe Birimine gönderilmesinde uyulacak esaslar

1-Muhasebe birimlerince döviz hesabına kaydedilen hazine malı döviz tutarları; haftalık dönemler itibarıyla topluca Cuma günleri, Cuma günü tatile rastladığında bir önceki iş günü ve her durumda mali yılın son iş günü; her bir döviz cinsi için ayrı ayrı düzenlenecek muhasebe işlem fişi ile dövizin cinsi ve tutarı belirtilerek döviz gönderme emri düzenlenmek suretiyle Dış Ödemeler Muhasebe Birimine aktarılır ve muhasebe işlem fişinin bir nüshası Dış Ödemeler Muhasebe Birimine gönderilir.

2-Dövizlerin gönderilmesinde kayıtlı değerleri esas alınır ve gönderme emrinin tarih ve numarası ile gönderilen paraların döviz cinsinden tutarları ve döviz kuru muhasebe işlem fişine ayrıca yazılır.

3-Bakanlıkça gerek görülmesi halinde, muhasebe birimlerince tahsil edilen dövizlerin Dış Ödemeler Muhasebe Birimine aktarılmasında, muhasebe birimleri itibarıyla farklı dönemler tespit edilebilir.

c) Dış Ödemeler Muhasebe Birimince yapılacak işlemler

Dış Ödemeler Muhasebe Birimince, muhasebe birimlerinden gönderilen dövizlerle ilgili muhasebe işlem fişleri alındığında, gelen dövizler fişlerde gösterilen değer üzerinden kayıtlara alınır ve göndermeyle ilgili fişin aslı geldiğinde banka dekontunda gösterilen döviz tutarı da dikkate alınarak, yapılan kaydın doğruluğu ayrıca kontrol edilir.

Hesabın işleyişi

Madde 27-Döviz hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Hazine malı olarak muhasebe birimlerine teslim edilen konvertibl dövizlerle, mevzuatı gereği bütçeye gelir kaydedilmek üzere döviz cinsinden tahsil edilen tutarlar, teslim alındığı veya tahsil edildiği günkü T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bu hesaba borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak kaydedilir.

2-Kişilere ait olarak teslim alınan döviz tutarları teslim alındığı günkü T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bu hesaba borç, 330-Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabı, 333-Emanetler Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir.

3-Muhasebe biriminin hesabının bulunduğu bankaya muhasebe birimi adına intikal eden döviz tutarları teslim tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bu hesaba borç; gelir kaydedilmesi gerekenler 800-Bütçe Gelirleri Hesabına, diğerleri ise ilgili hesaplara alacak kaydedilir.

4-Kişilere ait olarak teslim alındığı halde sonradan hazine malı olan yabancı paralar, kayıtlı değerleri üzerinden (Hazine Müsteşarlığı bünyesinde faaliyetini sürdüren muhasebe birimlerinde işlem tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden) 330-Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabı, 333-Emanetler Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç, bu hesaba alacak; işlem tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bu hesaba borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak kaydedilir.

5-Yurt içinde döviz cinsinden ihraç olunan iç borçlanma senetleri karşılığı tahsil edilen dövizler ile para piyasası nakit işlemlerinde döviz cinsinden yapılan borçlanmalara ilişkin tutarlar; 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun verdiği yetkiye dayanılarak belirlenen borçlanma şartlarına göre Hazine Müsteşarlığınca tespit edilen kur veya T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bu hesaba borç, ilgisine göre 302-Para Piyasası Nakit İşlemleri Borçları Hesabı, 305-Bonolar Hesabı, 404-Tahviller Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir.

6-Muhasebe birimlerinden gelen dövizler Dış Ödemeler Muhasebe Birimince, muhasebe işlem fişindeki kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaba borç, 511-Muhasebe Birimleri Arası İşlemler Hesabına alacak kaydedilir.

7-Dışişleri Bakanlığı Muhasebe Biriminin hesabının bulunduğu bankaya bu muhasebe birimi adına intikal eden dövizler işlem tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden, bu hesaba borç; söz konusu dövizlerden konsolosluklardan getirtilmiş olanlar 338-Konsolosluk Cari Hesabına, diğerleri ilgili hesaplara alacak kaydedilir.

8-T.C. Merkez Bankasındaki müşterek fon hesabından döviz olarak hazineye aktarılan tutarlar aktarma tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bu hesaba borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak kaydedilir.

9-Dış kredi geri ödemelerinden çeşitli nedenlerle hazineye iadesi gereken döviz tutarları iade tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bu hesaba borç, anapara ödemelerine ilişkin olanlar ilgili dış borç hesabı veya ilgili diğer hesaplara, faiz giderlerine ilişkin olanlar ise 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak kaydedilir.

10-Yurt dışında ihraç olunan dış borçlanma senetleri karşılığı dövizler, hazine hesaplarına aktarıldığı tarihteki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bu hesaba, varsa masraf olarak kesinti yapılmış olan tutar 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, tamamı 410-Dış Mali Borçlar Hesabına alacak kaydedilir.

11-Risk hesabına döviz cinsinden yapılan ödemeler, tahsilat tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bu hesaba borç, 339-Risk Hesabına alacak kaydedilir.

12-Bankadan gelen hesap özetinden, muhasebe birimleri veznelerinden bankaya gönderilen dövizlerin, döviz tevdiat hesabına yattığı anlaşıldığı takdirde tutarı, bu hesaba borç, 108-Diğer Hazır Değerler Hesabına alacak kaydedilir.

13-Sayım sonucunda fazla çıkan döviz tutarları sayım tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bu hesaba borç, 397-Sayım Fazlaları Hesabına alacak kaydedilir.

14-Hazine Müsteşarlığı bünyesinde faaliyet gösteren muhasebe birimlerince gün sonlarında, bu hesaba ilişkin yardımcı hesap kayıtlarından elde edilen bilgilere göre, hazine malı konvertibl yabancı paralar mevcudunun T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucu oluşan kur artışı farkları bu hesaba borç; risk hesabına ait olanlar 339-Risk Hesabına, emanet niteliğinde olanlar ilgili hesaba, diğerleri ise 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Muhasebe birimleri veznelerinden bankaya yatırılmak üzere gönderilen döviz tutarları bu hesaba alacak, 108-Diğer Hazır Değerler Hesabına borç kaydedilir.

2-Muhasebe birimlerince düzenlenen döviz gönderme emirlerinden, bankaca ödendiği ya da gönderildiği bildirilen tutarlar bu hesaba alacak, 106-Döviz Gönderme Emirleri Hesabına borç kaydedilir.

3-Muhasebe birimleri veznelerinde bulunan emanet niteliğindeki dövizlerden ilgilisine iade edilen tutarlar, kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaba alacak, 330-Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabı, 333-Emanetler Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç kaydedilir.

4-Sayım sonucunda noksan çıkan döviz tutarları kayıtlı değeri üzerinden bu hesaba (varsa oluşan kur artışı farkları 600-Gelirler Hesabına) alacak, sayım tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden 197-Sayım Noksanları Hesabına (varsa oluşan kur azalışı farkları 630-Giderler Hesabına) borç kaydedilir.

5-Hazine Müsteşarlığı bünyesinde faaliyet gösteren muhasebe birimlerince gün sonlarında bu hesaba ilişkin yardımcı hesap kayıtlarından elde edilen bilgilere göre hazine malı konvertibl yabancı paralar mevcudunun T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucu oluşan kur azalışı farkları bu hesaba alacak, risk hesabına ait olanlar 339-Risk Hesabına, emanet niteliğinde olanlar ilgili hesaba, diğerleri ise 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

106 Döviz gönderme emirleri hesabı (-)

Hesabın niteliği

Madde 28-Bu hesap, muhasebe birimlerinin, nezdinde döviz hesabı bulunan bankalardaki döviz hesaplarından, döviz cinsinden yapacakları ödeme ve göndermeler için düzenledikleri döviz gönderme emirleri ile bunlardan bankaca ödendiği veya gönderildiği bildirilenlerin izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 29-Muhasebe biriminin, nezdinde döviz hesabı bulunan bankalardaki döviz hesaplarından, ilgililere ödenecek veya hesaben gönderilecek olan döviz tutarları için döviz gönderme emri düzenlenir.

Döviz gönderme emri, muhasebe yetkilisi tarafından görevlendirilecek bir memur tarafından banka yetkililerine zimmetle teslim edilir. Muhasebe yetkilisi tarafından bu konuda görevlendirilecek memurun adı, soyadı ve imza örneği daha önce bankaya yazılı olarak bildirilir. Teslim işlemi, muhasebe birimince iki nüsha olarak (“Gönderme emri” ifadesinin üzeri çizilerek) düzenlenen “Gönderme emri / Döviz gönderme emri teslim tutanağı”nın banka yetkilisine imzalatılması suretiyle gerçekleştirilir. Tutanağın ilk nüshası bankada alıkonulur, ikinci nüshası ise görevli memura geri verilir ve bu nüsha muhasebe biriminde açılacak ayrı bir dosyada tarih sırasına göre saklanır. Bankaca, döviz gönderme emrinin bir nüshası alıkonulup, bir nüshası paranın gönderilmesi veya istenilen hesaba aktarılmasından sonra onaylanarak döviz hesabına ilişkin banka hesap özet cetveli ile birlikte muhasebe birimine iade edilir.

Hesabın işleyişi

Madde 30-Döviz gönderme emirleri hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

1-Muhasebe birimlerince, bankalardaki döviz hesaplarından yapılacak ödeme ve göndermeler için düzenlenen döviz gönderme emri tutarları gönderme tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bu hesaba alacak, ilgili hesaplara borç kaydedilir.

2-Döviz hesabında yer alan tutarlardan ulusal para birimine çevrilenlere ilişkin bankaya verilen talimatlar T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bu hesaba alacak, döviz alış kuru üzerinden 102-Banka Hesabına, satış kuru ile alış kuru arasında ortaya çıkan olumsuz fark 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

3-Muhasebe birimlerince, Dış Ödemeler Muhasebe Birimine gönderilen konvertibl yabancı paralar, gönderen muhasebe birimince kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaba alacak, 511-Muhasebe Birimleri Arası İşlemler Hesabına borç kaydedilir.

4-Muhasebe birimlerinin bankalarda açtırdıkları döviz tevdiat hesaplarında yer alan kişilere ait konvertibl yabancı paralardan yapılan iadeler, kayıtlı değerleri üzerinden (Devlet Borçları Muhasebe Birimince işlem tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden) bu hesaba alacak, ilgili hesaba borç kaydedilir.

b) Borç

Düzenlenen döviz gönderme emirlerinden, bankaca, ödendiği veya ilgili hesaba aktarıldığı bildirilen tutarlar bu hesaba borç, 105-Döviz Hesabına alacak kaydedilir.

107 Elçilik ve konsolosluk nezdindeki paralar hesabı

Hesabın niteliği

Madde 31-Bu hesap, Dışişleri Bakanlığı Muhasebe Biriminin elçilik ve konsolosluklar nezdindeki paraları ile bu paralardan yapılan ödeme ve göndermelerin izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 32-Elçilik ve konsolosluk nezdindeki paralar hesabı kullanılarak yapılan ödemeler ile merkezden gönderilen avans işlemlerine ilişkin esas ve usuller aşağıda gösterilmiştir:

Elçilik ve konsolosluklarca Dışişleri Bakanlığı Muhasebe Birimi adına tahsil edilen değerli kağıt satış bedelleri, bütçe geliri ve emanet tahsilatı ile diğer tahsilat karşılığında yurt dışı muhasebe yetkilisi mutemedi alındısı düzenlenir.

Dışişleri Bakanlığının yabancı ülkelerde tahakkuk eden bütçe giderleri (aylıklar hariç) ve mahalli hizmetlilerin ücretleri, harcama yetkilisi mutemedi olarak görevlendirilmiş olan memurlara gönderilen avanslarla veya açılacak kredilerle ödenir.

Dışişleri Bakanlığı merkez memurları ile yabancı ülkelerde bulunan memurların aylıkları ve merkezin çeşitli gider ve gelirleri, doğrudan Dışişleri Bakanlığı Muhasebe Birimince ödenir veya tahsil edilir.

Bu görevlerden dolayı elçilik ve konsolosluklar; tahsilat açısından “Muhasebe yetkilisi mutemetliği”, gider açısından elçiler ve konsoloslar veya bu işle görevlendirilmiş olan memurlar “Harcama yetkilisi mutemedi” sayılırlar.

a) Elçilik ve konsolosluklarca tutulacak defterler ve düzenlenecek cetveller

Elçilik ve konsolosluklarca yapılan tahsilat ve ödemeler ile merkezden gönderilen avanslar için, aşağıda belirtilen defterler tutulur ve cetveller düzenlenir:

1-Konsolosluklar Kasa Defteri (Örnek:24),

2-Konsolosluklar Gelir Defteri (Örnek:25),

3-Elçilik ve Konsolosluklar Harcamalar Defteri (Örnek: 26),

4-Değerli Kağıtlar Defteri (Örnek: 27),

5-Emanetler Defteri (Örnek: 28),

6-Menkul Kıymetler Defteri (Örnek: 29),

7-Alındı Kayıt Defteri (Örnek: 30),

8-Konsolosluk Hasılat Cetveli (Örnek: 31).

1- Konsolosluklar kasa defteri

Bu deftere, konsolosluklarca tahsil edilen, ödenen, geri verilen veya muhasebe birimine gönderilen mahalli paralar kaydedilir.

Defterin sol sayfasına tahsil edilen veya muhasebe biriminden alınan paralar, sağ sayfasına da ödenen, geri verilen veya muhasebe birimine gönderilen paralar yazılır. Geçici olarak mahalli bankalara yatırılan paralar bu deftere kaydedilmez. Bunlar bankadan alınan cüzdan üzerinden izlenir. Bankada bulunan paralar kasa mevcudu içerisinde sayılır.

Defterin “Tahsilat” sayfasındaki sütunlardan:

Harç tahsilatı ve değerli kağıt satış hasılatı sütununa; konsolosluklar gelir defterinin “Günlük toplam” tutarı bir kalemde yazılır ve söz konusu defterin o güne ait başlangıç ve bitiş sıra numaraları “Verilen belgenin veya alındının numarası” sütununa kaydedilir.

Diğer tahsilat sütununa; harç tahsilatı, değerli kağıt satış hasılatı, emanet tahsilatı ve merkezden alınan avanslar dışında yapılan her türlü tahsilat, “Emanet tahsilatı” sütununa; konsolosluklarca yapılan her türlü emanet tahsilatı, “Alınan avanslar” sütununa; muhasebe biriminden gönderilerek kasada veya bankada saklanan avans tutarları, “Toplam” sütununa; yukarıda belirtilen sütunların yatay toplamı, mahalli para cinsinden kaydedilir.

Defterin “Ödemeler” sayfasındaki sütunlardan:

Hasılattan muhasebe birimine gönderilen sütununa; Dışişleri Bakanlığı Muhasebe Birimine gönderilmek üzere mahalli bankalara teslim edilen, fahri konsolosluk keseneğine verilen tutarlar ile mahalli bankalara yapılan komisyon, ücret ve benzeri ödemeler, “Diğer tahsilattan muhasebe birimine gönderilen” sütununa; Dışişleri Bakanlığı Muhasebe Birimine gönderilmek üzere mahalli bankaya teslim edilen tutarlar, “Emanet ödemeleri” sütununa; emanet olarak alınan paralardan geri verilen tutarlar ile hasılata aktarılması (diğer tahsilat olarak) muhasebe birimince bildirilen paralar, “Avanstan yapılan ödemeler” sütununa; alınan avanstan harcanan tutarlar, “Toplam” sütununa ödenen veya gönderilen paraların toplamı, mahalli para cinsinden kaydedilir.

Harç tahsilatı ve değerli kağıt satış hasılatı ile diğer tahsilattan mahalli giderlere ödenmesine muhasebe birimince izin verilen tutarlar, defterin ödemeler sayfasında ilgisine göre “Hasılattan muhasebe birimine gönderilen” veya “Diğer tahsilattan muhasebe birimine gönderilen” sütunlarına ve tahsilat sayfasında “Alınan avanslar” sütununa yazılır.

Alınan avanslardan artan tutarlar, defterin ödemeler sayfasına yazılarak muhasebe birimine gönderilir. Muhasebe birimine gönderilmesine imkan veya lüzum bulunmayan hallerde bu paralar, muhasebe birimince daha sonra gönderilecek avanslardan tutulmak veya aylıklardan kesilmek suretiyle mahsup edileceğinden, bu şekilde işlem yapıldığı takdirde; aylıktan kesilmiş ise defterin sağ sayfasında “Avanstan yapılan ödemeler” sütununa yazılarak ilgilisine verilir. Gönderilen avanstan tutulmuş ise avansın tamamı sol sayfadaki “Alınan avanslar” sütununa ve tutulan tutar ise sağ sayfadaki “Avanstan yapılan ödemeler” sütununa kaydedilir.

Defterdeki sütunların günlük toplamları alınmak suretiyle mali yıl başından sonuna kadar devam ettirilir.

Mali yıl sonunda, defterin “Tahsilat” sayfasında kayıtlı tutardan “Ödemeler” sayfasındaki tutarlar düşülerek aradaki fark, ertesi mali yıl için tutulan defterin “tahsilat” sayfasına sütun başlıklarına göre aktarılır.

2- Konsolosluklar gelir defteri

Konsolosluklarca yapılan harç tahsilatı ile değerli kağıt satış bedelleri bu deftere kaydedilir.

Defterin “sıra numarası” başlıklı sütununa, bu deftere kaydı gereken işlemler için mali yıl başında birden başlamak üzere verilen sıra numarası yazılır. İşlemin yapıldığı tarih, ilgilinin adı-soyadı ve uyruğu, işlemin çeşidi, 492 sayılı Harçlar Kanunu gereğince Bakanlıkça belirlenen tarife sayısı ve yurt dışı muhasebe yetkilisi mutemedi alındısının numarası, sütun başlıklarına göre sırasıyla yazılır.

Tahsil olunan harç tutarı mahalli para cinsinden yazıldıktan sonra, kullanılan pasaport ve diğer değerli kağıt adetleri, bunların çeşitlerine göre ilgili sütunlara ve bedelleri mahalli para cinsinden “alınan değerli kağıtlar bedeli” başlığı altındaki sütunlara kaydedilir.

Alınan harç tutarı ve “alınan değerli kağıtlar bedeli” sütunlarının toplamları, “işlem toplamı” başlıklı sütunlara yine mahalli para cinsinden kaydedilir.

İşlem toplamı başlığı altındaki sütunların günlük toplamı bir kalemde “günlük toplam” başlığı altındaki sütuna yazılır.

Defterdeki tutar ve adet sütunlarının ay sonlarında toplamları alınarak, bu rakamın altına “geçen aylar toplamı” yazılmak suretiyle ilgili ay sonu itibarıyla genel toplam gösterilir.

3- Elçilik ve konsolosluklar harcamalar defteri

Elçilik ve konsolosluklarca alınan avanslarla bu avanslardan yapılan harcamaların kaydedildiği bu defter; bütçe tertibi itibarıyla sayfalara ayrılmak suretiyle tutulur.

Mahalli para olarak alınan avanslar “alınan avanslar” tablosundaki; bunlardan yapılan harcamalar ise “yapılan harcamalar” tablosundaki “mahalli para” sütunlarına yazılır.

Alınan avans yabancı para ise defterin birinci tablosunda “yabancı para” sütununa yazılır. Harcamalar mahalli para üzerinden yapılacağından, defterin ikinci tablosunda “mahalli para” sütununa yazılır. Ay sonlarında yabancı para harcamaları toplamı ilgili kura göre bir kalemde ikinci tablodaki “yabancı para” sütununa kaydedilir.

Alınan avanslardan nakden geri gönderilen, aylıklardan veya gönderilen avanslardan kesilen tutarlar, yeni yıla ait ise yeni yıl defterinde, eski yıla ait ise eski yıl defterinde birinci tablodan düşülür.

4- Değerli kağıtlar defteri

Muhasebe birimi tarafından konsolosluklara gönderilen değerli kağıtlar, bu deftere kaydedilir.

Karşılıklı iki sayfası tek sayfa halinde düzenlenen bu defter, her sayfası yatay olarak “giren” ve “çıkan” olmak üzere iki tabloya ayrılmıştır. Giren tablosuna, alınan; çıkan tablosuna ise verilen veya gönderilen değerli kağıtlar kaydedilir.

Deftere değerli kağıtların çeşitleri ve adetleri, değer itibarıyla büyüğünden başlayarak sütun başlıklarına göre sıra ile yazılır. Adetlerinin yatay toplamları ile bunların toplam değerleri toplam sütununa kaydedilir.

Seri numarası taşıyan değerli kağıtların başlangıç ve bitiş numaraları, defterin “giren” ve “çıkan” tablolarının ilgili açıklama kısımlarında gösterilir.

Yıl sonunda her bir değerin “giren” toplamından, “çıkan” toplamı düşülerek mevcutlar, ertesi yıl için tutulacak defterin “giren” tablosuna “.... yılından devredilen” olarak bölümler itibarıyla ayrıntılarıyla aktarılır.

5- Emanetler defteri

Konsolosluklarca emanet olarak alınan ve iade edilen paralar, çeşitlerine göre bölümlere ayrılmak suretiyle emanetler defterine kaydedilir.

Defterin, alacak sayfasına emanet olarak nakden veya mahsuben yapılan tahsilat; borç sayfasına ise bu tutarlardan ilgili kişi veya dairelere ödenen, gönderilen veya başka hesaplara aktarılan tutarlar sütun başlıklarına göre kaydedilir.

Geri verilen, gönderilen veya mahsup olunan tutarlara ilişkin borç sayfası sıra numarası, defterin alacak sayfasındaki “borç sayfası sıra numarası” sütununa, alacak sayfası sıra numarası ise borç sayfasındaki “alacak sayfası sıra numarası” sütununa yazılır.

Defterin alacak ve borç sayfaları toplamı mali yıl sonuna kadar devam ettirilir.

Mali yıl sonunda, defterin her bölümünün alacak sayfası “geri verilen veya mahsup olunan paraların ayrıntısı” sütunu toplamının, borç sayfası “verilen veya gönderilen tutarlar” sütunu toplamlarına eşitliği sağlanarak, yıl sonuna kadar tamamen veya kısmen geri verilmemiş olan paralar, ertesi mali yıl için tutulacak deftere bölümlere göre ayrıntılı olarak aktarılır. Mali yıl sonu itibarıyla devrolunan tutarlar toplamının, konsolosluklar kasa defterindeki tahsilat sayfası “emanet tahsilatı” sütunu artığı olarak ertesi mali yıla devredilen tutara uygun olması gerekir.

6- Menkul kıymetler defteri

Konsolosluklara teslim edilen, menkul kıymetler, bu deftere sütun başlıklarına göre kaydedilir. Hazine malı ve kişi malı kıymetler için ayrı ayrı defter tutulur. Menkul kıymetler defterinde kayıtlı hazine malı menkul kıymetler, aylık dönemler itibarıyla muhasebe birimine bildirilir. Söz konusu menkul kıymetler, muhasebe biriminden alınacak talimata göre işleme tabi tutulur. Defterin borç sayfasına elçilik veya konsolosluğa teslim edilen menkul kıymetler, alacak sayfasına ise bunlardan ilgilisine geri verilen, başka bir yere gönderilen veya paraya çevrilenler sütun başlıklarına göre kaydedilir. Teslim alınan kıymetler defterin borç sayfasına, hesaplara alındığı mali yılın son iki rakamı ile bu rakamlardan sonra gelen ve mali yılbaşında birden başlamak üzere verilen rakamlardan oluşan sıra numarası verilerek kaydedilir. Bu sıra numaraları, değerlerin tamamı hesaplardan çıkarılıncaya kadar kullanılır. Alacak sayfasına ise ilgilisine geri verilen, muhasebe birimine gönderilen veya paraya çevrilen menkul kıymetler, her mali yıl başında birden başlamak üzere verilen sıra numarasına göre kaydedilir.

Defterin giriş ve çıkış kayıtları arasında bağlantı kurmak için borç sayfası sıra numarası, alacak sayfasındaki ilgili sütuna; alacak sayfasındaki sıra numarası ise borç sayfasındaki ilgili sütuna yazılır.

Defterin borç ve alacak sayfaları “toplam” sütunlarının her ay sonu toplamı alınarak bu ay toplamı bulunur. Bu tutarın altına Ocak ayında önceki yıldan, diğer aylarda ise önceki aydan gelen genel toplam, geçen aylar toplamı olarak yazıldıktan sonra her iki tutar toplamı genel toplam olarak yazılır.

Mali yıl sonunda, defterlerin borç sayfasındaki kıymetlerden kaydı kapanmamış olanlar yeni mali yıl içinde tutulan defterlere aynı sıra numarası ile aktarılır.

7- Alındı kayıt defteri

Muhasebe birimi tarafından elçilik ve konsolosluklara gönderilen yurt dışı muhasebe yetkilisi mutemedi alındıları, alındı kayıt defterine kaydedilerek, imza karşılığı bu alındıları kullanan görevlilere verilir.

8- Konsolosluk hasılat cetveli

Dört sayfadan oluşan ve her ay sonunda örneğindeki açıklamalara göre üç nüsha olarak düzenlenen bu cetvelin iki nüshası, izleyen ayın on beşine kadar muhasebe birimine gönderilir.

b) Konsolosluklar hasılatı döküm cetveli

Dışişleri Bakanlığı Muhasebe Birimince, elçilik ve konsolosluklardan gelen konsolosluk hasılat cetvelinin “harç ve değerli kağıt hasılatı” tablosunda yer alan tahsilat ile aynı cetvelin “diğer tahsilat” tablosunda yer alıp bütçeye gelir kaydedilmesi gereken tutarların tamamı cibayet kuruna göre ulusal para birimine çevrildikten sonra, “Konsolosluklar Hasılatı Döküm Cetveli”nin (Örnek: 32) “muhasebe birimi” tablosuna çeşitleri itibarıyla aktarılır. Bütün elçilik ve konsoloslukların hasılat cetveli aynı işleme tabi tutulduktan sonra, “muhasebe birimi” tablosundaki tutarlar, gelir türleri ve konsolosluklar itibarıyla konsolosluklar hasılatı döküm cetveline aktarılır. Konsolosluklar hasılatı döküm cetveli ve hasılat cetvelinin birer örneği muhasebe işlem fişine bağlanarak konsolosluk cari hesabına borç, bütçe gelirleri hesabına alacak kaydedilir.

Konsolosluk hasılat cetvelinin “diğer tahsilat” tablosunda yer alan tutarlardan Dışişleri Bakanlığı Muhasebe Birimi, başka muhasebe birimleri, kişi, kurum veya kuruluşlar adına tahsil edilenler yevmiye defterinde konsolosluk cari hesabına borç, ilgili hesaplara alacak kaydedilir.

Hesabın işleyişi

Madde 33-Elçilik ve konsolosluk nezdindeki paralar hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Muhasebe birimince, elçilik ve konsolosluklara gönderilen paralar bu hesaba borç, ilgisine göre 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya 106-Döviz Gönderme Emirleri Hesabına alacak kaydedilir.

2-Elçilik ve konsolosluklardan dönemler itibarıyla ve her halde yıl sonunda alınan hasılat cetvelinin “muhasebe birimi” tablosunun toplamı, cibayet kuru üzerinden bu hesaba borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak kaydedilir.

3-Elçilik ve konsolosluklardan dönemler itibarıyla ve her halde yıl sonunda alınan hasılat cetvelinin “diğer tahsilat” tablosunda yer alan tutarlardan bütçeye gelir kaydedilmesi gereken tutarların dışında kalanlar, cibayet kuru üzerinden bu hesaba borç, ilgisine göre 333-Emanetler Hesabı, 140-Kişilerden Alacaklar Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir.

4-Elçilik ve konsolosluklardan dönemler itibarıyla ve herhalde yıl sonunda alınan hesap belgeleriyle, muhasebe birimince nakit fazlası olan elçilik ve konsolosluk hasılatından, nakit ihtiyacı olan elçilik ve konsolosluğa gönderilmesi talimatı verilen tutarlardan gönderildiği bildirilenler, en son değerleme yapılan kur üzerinden alan elçilik ve konsolosluk adına bu hesaba borç, gönderen elçilik ve konsolosluk adına bu hesaba alacak kaydedilir.

5-Elçilik ve konsolosluklara verilen ön ödemelerden iade edildiği bildirilenler, verildiği tarihteki kur üzerinden bu hesaba borç, 160-İş Avans ve Kredileri Hesabına alacak kaydedilir.

6-Mali yıl sonunda yardımcı hesap defterleri kayıtlarına göre her konsolosluğa ait hesapta bulunan mahalli para artıklarının T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucu oluşan kur artışı farkları bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Elçilik ve konsolosluklardan dönemler itibarıyla ve her halde yıl sonunda alınan hesap belgelerine göre, elçilik ve konsolosluklarca yapılan bütçe gideri ve avans ödemeleri bu yönde talimat verildiği tarihteki kur üzerinden bu hesaba alacak, 338-Konsolosluk Cari Hesabına borç kaydedilir.

2-Bankadan gelen dekontlara göre, muhasebe birimince, elçilik ve konsolosluklara gönderilen paralar nedeniyle, mahalli bankalar veya muhabir bankalarca masraf ve komisyon olarak tutulan tutarlar bu hesaba alacak, 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç kaydedilir.

3-Elçilik ve konsolosluklardan dönemler itibarıyla ve her halde yıl sonunda alınan hesap belgeleriyle iade edildiği veya ödendiği bildirilen emanetler bu hesaba alacak, ilgili emanet hesabına borç kaydedilir.

4-Elçilik ve konsolosluklardan dönemler itibarıyla ve her halde yıl sonunda alınan hesap belgeleriyle, muhasebe birimince nakit fazlası olan elçilik ve konsolosluk hasılatından, nakit ihtiyacı olan elçilik ve konsolosluğa gönderilmesi talimatı verilen tutarlardan gönderildiği bildirilenler, en son değerleme yapılan kur üzerinden gönderen elçilik ve konsolosluk adına bu hesaba alacak, alan elçilik ve konsolosluk adına bu hesaba borç kaydedilir.

5-Mali yıl sonunda yardımcı hesap defterleri kayıtlarına göre, her konsolosluğa ait hesapta bulunan mahalli para artıklarının T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucu oluşan kur azalışı farkları bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

108 Diğer hazır değerler hesabı

Hesabın niteliği

Madde 34-Bu hesap, hazır değerler hesap grubunda sayılan hesaplar içerisinde tanımlanmayan ve niteliği itibarıyla bu grupta izlenmesi gereken diğer hazır değerlerin izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 35-Dolaşımdan kaldırılması nedeniyle değiştirilmesi gereken madeni paraların Darphane ve Damga Matbaası Muhasebe Birimine teslim edilmesi halinde, bunların karşılığı olarak dolaşımda bulunan paralardan verilir. Gerek bankalarca teslim edilerek kasaya girişi yapılan, gerekse çeşitli nedenlerle kasada toplanan dolaşımdan kaldırılan madeni paralar bu hesaba kaydedilir ve döner sermayeye devredilerek hesaplardan çıkarılır.

Kasa ihtiyacı için veznedar adına düzenlenen çekler ile bunlardan tahsil edilip kasa varlığına dahil edilenler bu hesaba kaydedilir.

Kasa fazlası paraların bankaya gönderilmesi ve bu tutarların bankaca tahsil edildiğinin anlaşılması üzerine bu hesap kullanılır.

Tahsil edilen hazine malı dövizler ve Bakanlıkça belirlenen tutarı aşan kişilere ait dövizler, muhasebe biriminin hesabının bulunduğu banka şubesi nezdinde açtırılacak döviz tevdiat hesabına gün sonlarında yatırılır. Dövizler teslimat müzekkeresi ile vezneden çıkarıldığı ve söz konusu tutarın bankaya yatırıldığının anlaşıldığı zaman bu hesaba kaydedilir.

Hesabın işleyişi

Madde 36-Diğer hazır değerlerhesabına ait borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Dolaşımdan çekilmesi nedeniyle Darphane ve Damga Matbaası Muhasebe Birimine gelen madeni paralar, itibari kıymetleri üzerinden bu hesaba borç, 100-Kasa Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir.

2-Kasa varlığından bankaya yatırılmak üzere gönderilen tutarlar bu hesaba borç, 100-Kasa Hesabına alacak kaydedilir.

3-Bankadaki döviz tevdiat hesabına yatırılmak üzere gönderilen döviz tutarları bu hesaba borç, 105-Döviz Hesabına alacak kaydedilir.

4-Kasa ihtiyacı için veznedar adına düzenlenen çek tutarları bu hesaba borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabına alacak kaydedilir.

5-Muhasebe birimlerince alınan diğer hazır değerler bu hesaba borç, ilgili hesaplara alacak kaydedilir.

b)Alacak

1-Kasa ihtiyacı için veznedar tarafından bankadan tahsil edilen çek tutarları kasa varlığına dahil edildiğinde bu hesaba alacak, 100-Kasa Hesabına borç kaydedilir.

2-Kasa varlığından bankaya yatırılmak üzere gönderilen tutarlardan, bankaya yatırıldığı anlaşılanlar bu hesaba alacak, 102-Banka Hesabına borç kaydedilir.

3-Bankaya yatırılmak üzere gönderilen döviz tutarlarından, bankaya yatırıldığı anlaşılanlar bu hesaba alacak, 105-Döviz Hesabına borç kaydedilir.

4-Bu hesapta kayıtlı dolaşımdan kaldırılan madeni paralar, Darphane ve Damga Matbaası Muhasebe Birimince, döner sermayeye verildikçe itibari kıymet tutarı bir taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, bu hesaba alacak; diğer taraftan 409-Uzun Vadeli Diğer İç Mali Borçlar Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak; döner sermayeye satış bedeli ise 100-Kasa Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak kaydedilir.

5-Verilen veya elden çıkarılan diğer hazır değerler kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaba alacak, ilgili hesaplara borç kaydedilir.

109 Banka kredi kartlarından alacaklar hesabı

Hesabın niteliği

Madde 37-Bu hesap, muhasebe birimince banka kredi kartlarıyla yapılan tahsilat ve bunlara ilişkin olarak yapılan mahsup ve iade işlemlerinin izlenmesi için kullanılır.

Banka kredi kartlarıyla yapılan tahsilatlara ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir.

Hesabın işleyişi

Madde 38-Banka kredi kartlarından alacaklarhesabına ait borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

Banka kredi kartlarıyla yapılan tahsilatlar bu hesaba borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Banka kredi kartlarıyla yapılan tahsilatlar nedeniyle muhasebe biriminin banka hesabına aktarılan tutarlar bu hesaba alacak, 102-Banka Hesabına borç kaydedilir.

2-Banka kredi kartlarıyla yapılan tahsilatlar nedeniyle doğrudan İç Ödemeler Muhasebe Biriminin hesaplarına aktarılan tutarlar bu hesaba alacak, 510-Nakit Hareketleri Hesabına borç kaydedilir.

3-Banka kredi kartlarıyla yapılan tahsilatlardan iptal edilenlere ilişkin tutarlar bu hesaba alacak, ilgili hesaplara borç kaydedilir.

11 Menkul kıymet ve varlıklar

Madde39-Bu hesap grubu, her ne şekilde olursa olsun hazine malı olarak muhasebe birimlerine intikal eden konvertibl olmayan yabancı para, altın, gümüş gibi kıymetli madenler ile antika niteliğindeki eşya, para ve pul gibi diğer çeşitli menkul kıymet ve varlıkların izlenmesi için kullanılır.

Menkul kıymet ve varlıklar, niteliklerine göre bu grup içinde açılacak aşağıdaki hesaplardan oluşur:

117 Menkul Varlıklar Hesabı

118 Diğer Menkul Kıymet ve Varlıklar Hesabı

Hesap grubuna ilişkin işlemler

Madde 40-Menkul kıymet ve varlıklar hesap grubuna ilişkin işlemler aşağıda gösterilmiştir:

a) Menkul kıymet ve varlık çeşitleri

Darphane ve Damga Matbaası Muhasebe Birimi ve İç Ödemeler Muhasebe Birimi dışındaki muhasebe birimlerine hazine malı olarak teslim edilen ve kasa veya veznede saklanması gereken; altın; gümüş; değerli maden ve taşlardan yapılmış her türlü takı eşyası ile antik değeri olan eşyalar; her türlü antika para ve pullar; vergi ve diğer hazine alacaklarına karşılık olarak alınan tahvil, hisse senedi ve hazine bonoları; mahkeme ve diğer dairelerce teslim edilen hazine malı tahvil, hisse senedi ve hazine bonoları; yabancı tahvil ve hisse senetleri ile konvertibl olmayan yabancı paralar menkul kıymet ve varlıklardır.

Muhasebe birimlerine teslim edilen ve kıymeti bilinmeyen menkul kıymet ve varlıklardan bu Yönetmelik hükümlerine göre muhasebe birimlerince muhafaza edilecekleri belirtilenler, ilgili mevzuatına göre kıymet takdiri yapıldıktan sonra kaydedilir. Yukarıda sayılanlar dışındaki menkul kıymet ve varlıklar, ilgisine göre 3007 sayılı Gümrük Mevzuatına Göre Tasfiye Edilecek Eşya Hakkında Döner Sermaye Kanununun 7 nci maddesine göre işleme tabi tutulur ya da söz konusu menkul kıymet ve varlıklarla ilgili yasal işlemleri yürüten dairelerde muhafaza edilmek üzere bu dairelerin ayniyat sorumlularına teslim edilir.

b) Menkul kıymet ve varlıkların alınması, saklanması veya verilmesi

Menkul kıymet ve varlıklar, muhasebe birimlerince teslim alındığında alındı belgesi düzenlenerek birinci nüshası menkul kıymeti teslim edene verilir. Alındı belgesinde, menkul kıymetin cinsi, adedi, numarası, varsa ayarı, kupon adedi ve tutarı gibi nitelikleri ayrıntılı olarak gösterilir.

Menkul kıymet ve varlıklar, veznedarlarca üzerlerinde yardımcı hesap defteri sıra numarası taşıyan torba veya zarflar içerisinde kasada veya vezne odasında uygun bir bölümde saklanır.

Hazine malı menkul kıymet ve varlıklar teslim alındığında, paraya çevrildiğinde, başka bir muhasebe birimine gönderildiğinde veya kişi malı haline geldiğinde muhasebe işlem fişi düzenlenerek hesaplara kaydedilir.

Hazine malı olarak muhasebe birimlerine teslim edilen yabancı paralardan konvertibl olmayanların hesaplara kaydı, işlem tarihinde hesaplarda yer verilen en düşük tutar üzerinden ihtiva ettikleri kupür değerleri ile yapılır.

Söz konusu paraların başka muhasebe birimlerine gönderilmesi ya da sahiplerine iadesine karar verilmesi halinde gönderme ve iade işlemine ilişkin kayıtlar da kayda esas bedeli üzerinden yapılır.

c) Tahvil veya bonoların faiz kuponları

Hazine malı olarak alınan tahvil veya bonoların, teslim tarihinde üzerlerinde bulunması gereken vadesi gelmemiş kuponlarının tamam olup olmadığı kontrol edilir. Kuponlar noksan olduğu takdirde bu noksanlık verilen alındı belgesi ve defter kayıtlarında belirtilir.

d) Hazine malı menkul kıymetlerin gönderilmesi

Muhasebe birimlerine, tahvil, senet ve bonolar dışında hazine malı olarak teslim edilen veya kişilere ait olarak teslim edildiği halde sonradan hazine malı olan menkul varlıklar, muhasebe birimlerine teslimini izleyen günden başlamak üzere en geç bir ay içerisinde (Bakanlıkça başka bir talimat verilmemişse) Darphane ve Damga Matbaası Muhasebe Birimine; konvertibl olmayan yabancı paralar ise haftalık dönemler itibarıyla Cuma günleri İç Ödemeler Muhasebe Birimine gönderilir.

Hazine malı olan tahvil, senet ve bonolar mahallindeki bankalar aracılığıyla paraya çevrilir. Mahallinde paraya çevrilemeyenler ise muhasebe birimine teslimini izleyen günden başlamak üzere, en geç bir ay içerisinde İç Ödemeler Muhasebe Birimine gönderilir.

Muhasebe birimlerine teslim edilen menkul varlıkların, muhasebe birimlerinden müzelere gönderilmesi durumunda, göndermeler menkul varlıklar hesabının yardımcı hesaplarında izlenir. Menkul varlığın gönderildiği yerden alındı bilgisinin gelmesi ile birlikte söz konusu menkul varlık, hesaplardan çıkarılır.

Bakanlıkça, gerek görülmesi halinde, muhasebe birimlerine teslim edilen menkul varlıkların İç Ödemeler Muhasebe Birimine veya Darphane ve Damga Matbaası Muhasebe Birimine aktarılmasında muhasebe birimleri itibarıyla farklı dönemler tespit edilebilir.

117 Menkul varlıklar hesabı

Hesabın niteliği

Madde 41-Bu hesap, her ne şekilde olursa olsun hazine malı olarak Darphane ve Damga Matbaası Muhasebe Birimi ve İç Ödemeler Muhasebe Birimi dışındaki muhasebe birimlerine intikal eden altın, gümüş, pırlanta ve benzeri kıymetli madenler ile antika niteliğindeki eşya, para, pul gibi menkul varlıklar ve konvertibl olmayan yabancı paraların izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 42-Menkul varlıklar hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Hazine malı olarak muhasebe birimlerine teslim edilen menkul varlıklar bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

2-Kişilere ait olarak teslim alınıp nazım hesaplarda izlenen menkul varlıklardan, sonradan hazine malı olduğu anlaşılanlar kayıtlı değerleri üzerinden nazım hesaplardan çıkarılarak bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

3-Başka muhasebe birimlerinden alınan hazine malı menkul varlıklar bu hesaba borç, 511-Muhasebe Birimleri Arası İşlemler Hesabına alacak kaydedilir.

4-Sayım sonucunda fazla çıkan menkul varlıklar tutarı bu hesaba borç, 397-Sayım Fazlaları Hesabına alacak kaydedilir.

5-Menkul varlıklardan müzeye gönderilenler bu hesaba borç ve alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Menkul varlıklardan Darphane ve Damga Matbaası Muhasebe Birimi veya İç Ödemeler Muhasebe Birimine gönderilenler bu hesaba alacak, 511-Muhasebe Birimleri Arası İşlemler Hesabına borç kaydedilir.

2-Hazine malı olarak teslim alınan menkul varlıklardan daha sonra kişi malı olduğu anlaşılanlar bir taraftan bu hesaba alacak, hesaba alındığı yıl içinde 600-Gelirler Hesabına, takip eden yıllarda ise 630-Giderler Hesabına borç; diğer taraftan ilgili nazım hesaplara borç ve alacak kaydedilir.

3-Menkul varlıklardan Bakanlıkça müzelere gönderilmesi bildirilenlerden gönderilenler, bu hesaba alacak ve borç kaydedilir. Gönderildiği yerden alındı bilgisinin gelmesi üzerine, bu hesaba alacak, hesaba alındığı yıl içinde 600-Gelirler Hesabına, takip eden yıllarda ise 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

4-Menkul varlıkların herhangi bir şekilde elden çıkarılması halinde, elden çıkarılma değeri ile kayıtlı değeri arasında fark olması durumunda; öncelikle elden çıkarma değeri ile kayıtlı tutarı arasında lehte veya aleyhte fark duruma göre bu hesaba alacak veya borç, lehte fark 600-Gelirler Hesabına alacak, aleyhte fark ise 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir. Bu kayıttan sonra elden çıkarma değeri, bir taraftan 100-Kasa Hesabı veya 102-Banka Hesabına ya da ilgili diğer hesaplara borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak; diğer taraftan bu hesaba alacak, 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.

5-Sayım sonucunda noksan çıkan menkul varlık tutarları, kayıtlı değeri üzerinden bu hesaba alacak, 197-Sayım Noksanları Hesabına borç kaydedilir. Noksanlığın kişilerden alacaklar hesabı ile ilişkilendirilmesi gerektiğinde ise rayiç bedel üzerinden sorumluları adına 140-Kişilerden Alacaklar Hesabına (kayıtlı tutarı ile rayiç bedel arasında aleyhte fark varsa 630-Giderler Hesabına) borç; kayıtlı tutarı 197-Sayım Noksanları Hesabına (kayıtlı tutarı ile rayiç bedeli arasında lehte fark varsa 600-Gelirler Hesabına) alacak kaydedilir.

118 Diğer menkul kıymet ve varlıklar hesabı

Hesabın niteliği

Madde 43-Bu hesap, her ne şekilde olursa olsun hazine malı olarak muhasebe birimlerine intikal eden ve yukarıdaki hesaplarda tanımlanmayan tahvil, senet ve bonolar ile diğer menkul kıymetlerin izlenmesi için kullanılır.

Borçlanma amacıyla çıkarılan tahvil, senet ve bonolar ile bunlardan geri ödenenler bu hesapla ilişkilendirilmez.

Hesabın işleyişi

Madde 44-Diğer menkul kıymet ve varlıklar hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Hazine malı olarak muhasebe birimlerine teslim edilen tahvil, senet ve bonolar ile diğer menkul kıymet ve varlıklar bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

2-Kişilere ait olarak teslim alınıp nazım hesaplarda izlenen tahvil, senet ve bonolar ile diğer menkul kıymet ve varlıklardan hazine malı haline dönüşenler, kayıtlı değerleri üzerinden nazım hesaplardan çıkarılarak bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

3-Başka muhasebe birimlerinden alınan tahvil, senet ve bonolar ile diğer menkul kıymet ve varlıklar bu hesaba borç, 511-Muhasebe Birimleri Arası İşlemler Hesabına alacak kaydedilir.

4-Sayım sonucunda fazla çıkan tahvil, senet ve bono ile diğer menkul kıymet ve varlıklar bu hesaba borç, 397-Sayım Fazlaları Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Tahvil, senet ve bonolar ile diğer menkul kıymet ve varlıkların herhangi bir şekilde elden çıkarılması halinde, elden çıkarılma değeri ile kayıtlı değeri arasında fark olması durumunda; öncelikle elden çıkarma değeri ile kayıtlı tutarı arasında lehte veya aleyhte fark duruma göre bu hesaba alacak veya borç, lehte fark 600-Gelirler Hesabına alacak, aleyhte fark ise 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir. Bu kayıttan sonra elden çıkarma değeri bir taraftan 100-Kasa Hesabı veya 102-Banka Hesabına ya da ilgili diğer hesaplara borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak; diğer taraftan bu hesaba alacak, 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.

2-Tahvil, senet ve bonolardan başka bir muhasebe birimine gönderilenler bu hesaba alacak, 511-Muhasebe Birimleri Arası İşlemler Hesabına borç kaydedilir.

3-Hazine malı tahvil, senet ve bonolar ile diğer menkul kıymet ve varlıklardan, daha sonra kişi malı olduğu anlaşılanlar bir taraftan bu hesaba alacak, hesaba alındığı yıl içinde 600-Gelirler Hesabına, takip eden yıl/yıllarda ise 630-Giderler Hesabına borç, diğer taraftan ilgili nazım hesaplara borç ve alacak kaydedilir.

4-Sayım sonucunda noksan çıkan tahvil, senet ve bonolar ile diğer menkul kıymet ve varlıklar kayıtlı değeri üzerinden bu hesaba alacak, 197-Sayım Noksanları Hesabına borç kaydedilir. Noksanlığın kişilerden alacaklar hesabıyla ilişkilendirilmesi gerektiğinde ise rayiç bedel üzerinden sorumluları adına 140-Kişilerden Alacaklar Hesabına (kayıtlı tutarı ile rayiç bedel arasında aleyhte fark varsa 630-Giderler Hesabına) borç; kayıtlı tutarı 197-Sayım Noksanları Hesabına (kayıtlı tutarı ile rayiç bedeli arasında lehte fark varsa 600-Gelirler Hesabına) alacak kaydedilir.

12 Faaliyet alacakları

Madde 45-Bu hesap grubu, kamu idaresince gelir olarak tahakkuk ettirilen ve faaliyet dönemi içinde tahsili öngörülen her türlü vergi, resim, harç, prim ve benzeri gelirler ile bunlardan takibe alınan ve tecil veya tehir edilenlerin izlenmesi için kullanılır.

Faaliyet alacakları, niteliklerine göre bu grup içinde açılacak aşağıdaki hesaplardan oluşur:

120 Gelirlerden Alacaklar Hesabı

121 Gelirlerden Takipli Alacaklar Hesabı

122 Gelirlerden Tecilli ve Tehirli Alacaklar Hesabı

120 Gelirlerden alacaklar hesabı

Hesabın niteliği

Madde46-Bu hesap, mevzuatı gereğince gelir olarak tahakkuk ettirilen; vergi gelirleri, vergi dışı gelirler, sermaye gelirleri; bağış ve yardım alacakları; duran varlıklar ana hesap grubu içindeki gelirlerden alacaklar hesabında kayıtlı tutarlardan dönem sonunda vadesi bir yılın altına inenler ile bunlardan yapılan tahsilat veya terkinlerin izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 47-Gelirlerden alacaklar hesabına ilişkin işlemler aşağıda gösterilmiştir:

a) Gelirlerden alacakların tahakkuk işlemleri

İlgili servislerce tahakkuk bordroları ile ya da tahakkuk fişleri ile muhasebe servisine bildirilen gelirlerden alacak tahakkukları, düzenlenecek muhasebe işlem fişiyle ilgili hesaplara alınarak tahakkuk kayıtları yapılır. Gün içindeki gelirlerden alacak tahakkukları gün sonuna kadar muhasebe servisine bildirilir. Faaliyet dönemi içinde tahsili gereken tutarlar bu hesaba, içinde bulunulan dönemi takip eden dönemlerde tahsili gereken tutarlar ise duran varlıklar ana hesap grubunda yer alan gelirlerden alacaklar hesabına kaydedilerek izlenir. Duran varlıklar ana hesap grubunda yer alan gelirlerden alacaklar hesabında kayıtlı tutarlardan, dönem sonlarında vadesi bir yılın altına inenler bu hesaba aktarılır.

Nitelikleri itibarıyla tahakkuku tahsiline bağlı bütçe geliri olarak yapılan tahsilatlar, bu hesapla ilişkilendirilmez.

b) Gelirlerden alacakların terkin işlemleri

Bu hesapta kayıtlı alacakların terkinine ilişkin düzeltme fişleri muhasebe servisine gönderildiğinde, her bir düzeltme fişine veya düzeltme fişlerinin ekli olduğu günlük icmal listesine göre düzenlenecek muhasebe işlem fişiyle yılı içinde gelirler hesabına (yılı geçmiş ise giderler hesabına) borç, gelirlerden alacaklar hesabına alacak kaydedilerek terkin edilen tutarlar kayıtlardan çıkarılır.

c) Gelirlerden alacaklardan yapılan tahsilat

Bu hesapta kayıtlı tutarlardan kasa hesabı, banka hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç, bütçe gelirleri hesabına alacak yazılmak suretiyle tahsil edilenler gelir yansıtma hesabına borç, gelirlerden alacaklar hesabına alacak kaydedilir.

Hesabın işleyişi

Madde 48-Gelirlerden alacaklar hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç                 

1-Vergi dairelerinde vergilendirme bölümünden, diğer muhasebe birimlerinde gelir ve milli emlak servislerinden verilen gelir tahakkuk tutarları bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

2-Duran varlıklar ana hesap grubu içerisindeki gelirlerden alacaklar hesabında kayıtlı tutarlardan faaliyet dönemi sonunda vadesi bir yılın altına inenler bu hesaba borç, 220-Gelirlerden Alacaklar Hesabına alacak kaydedilir.

3-Maddi duran varlıkların taksitli satılması durumunda; satış bedelinden tahsilinde bütçeye gelir kaydedilmesi gereken tutarlardan faaliyet dönemi içinde tahsili gerekenler bu hesaba (faaliyet dönemini takip eden dönemlerde tahsili gerekenler 220-Gelirlerden Alacaklar Hesabına), mevzuatı gereğince diğer kamu idarelerine ayrılması gereken paylar 630-Giderler Hesabına, varsa birikmiş amortisman tutarı 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, ortaya çıkmış yeniden değerleme farkları 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına borç; maddi duran varlığın kayıtlı değeri ilgili maddi duran varlık hesabına alacak kaydedilir.

4-Bankaca, karşılığı olmadığı için iade edilen çek tutarlarından bu hesabı ilgilendirenler yılı içinde bir taraftan 800-Bütçe Gelirleri Hesabına (yılı geçtikten sonra 810-Bütçe Gelirlerinden Ret ve İadeler Hesabına) borç, 101-Alınan Çekler Hesabına alacak; diğer taraftan bu hesaba borç, 805-Gelir Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

5-Tahakkuktan fazla tahsilatın iadesi gerektiği takdirde, iade edilecek tutar bir taraftan 810-Bütçe Gelirlerinden Ret ve İadeler Hesabına borç, ilgili hesaba alacak; diğer taraftan bu hesaba borç, 805-Gelir Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

6-Tecil ve tehiri kaldırılan alacaklardan bu hesabı ilgilendiren tutarlar bu hesaba borç, vadesine göre 122-Gelirlerden Tecilli ve Tehirli Alacaklar Hesabı veya 222-Gelirlerden Tecilli ve Tehirli Alacaklar Hesabına alacak kaydedilir.

7-Yanlışlıkla takibe alınmış olan alacaklar bu hesaba borç, 121-Gelirlerden Takipli Alacaklar Hesabına alacak kaydedilir.

8-Başka bir hesaba alacak kaydedilmesi gerekirken, yanlışlıkla bütçe gelirleri hesabına alacak kaydedilen tutarlar tahakkuklu bütçe geliri olarak kaydedilmişse, düzeltme işlemini teminen bir taraftan 800-Bütçe Gelirleri Hesabına (yılı geçtikten sonra 810-Bütçe Gelirlerinden Ret ve İadeler Hesabına) borç, ilgili hesaba alacak; diğer taraftan bu hesaba borç, 805-Gelir Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Bu hesapta kayıtlı alacaklardan bütçe gelirleri hesabına alacak, ilgili hesaplara borç kaydedilerek nakden veya mahsuben yapılan tahsilat bu hesaba alacak, 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.

2-Bu hesapta kayıtlı alacaklardan yapılan terkin ve tenziller bu hesaba alacak, 600-Gelirler Hesabına (yılı geçtikten sonra 630-Giderler Hesabına) borç kaydedilir.

3-Bu hesapta kayıtlı alacaklardan tecil ve tehir edilenler bu hesaba alacak, vadesine göre 122-Gelirlerden Tecilli ve Tehirli Alacaklar Hesabı veya 222-Gelirlerden Tecilli ve Tehirli Alacaklar Hesabına borç kaydedilir.

4-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan ilgili servislerce yıl içerisinde, takibat servisine devredilenler bu hesaba alacak, 121-Gelirlerden Takipli Alacaklar Hesabına borç kaydedilir.

121 Gelirlerden takipli alacaklar hesabı

Hesabın niteliği

Madde 49-Bu hesap, mevzuatı gereğince tahakkuk ettirilen vergi ve vergi dışı gelirler ile sermaye geliri alacaklarından takibe alınan tutarlar ile bunlardan yapılan tahsilat, tecil ve terkinlerin izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 50-Gelirlerden takipli alacaklar hesabına ilişkin işlemler aşağıda gösterilmiştir:

a) Takibe alma işlemleri

İlgili servislerce muhasebe servisine bildirilen takibe alınmış olan alacaklar, düzenlenecek muhasebe işlem fişi ile gelirlerden takipli alacaklar hesabına borç, ilgisine göre gelirlerden alacaklar hesabı veya gelirlerden tecilli ve tehirli alacaklar hesabına alacak kaydedilerek takip kayıtları yapılır. İlgili servislerce takibe alma işlemi gün sonuna kadar muhasebeye bildirilir.

Yanlışlıkla takibe alınan alacaklar, muhasebe servisine bildirildiğinde ilgili hesaplara kaydedilerek takip kaydından düşülür.

b) Takipli alacakların terkin işlemleri

Bu hesapta kayıtlı tutarlardan, terkin edilenlere ilişkin olarak 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre düzenlenen düzeltme fişleri muhasebe servisine gönderildiğinde, her bir düzeltme fişine veya düzeltme fişlerinin ekli olduğu günlük icmal listesine göre düzenlenecek muhasebe işlem fişiyle yevmiye kaydı yapılır ve terkin edilen tutarlar kayıtlardan çıkarılır.

c) Takipli alacaklardan yapılan tahsilat

Bu hesapta kayıtlı tutarlardan, kasa hesabı, banka hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç, bütçe gelirleri hesabına alacak yazılmak suretiyle tahsil edilen tutarlar gelir yansıtma hesabına borç, gelirlerden takipli alacaklar hesabına alacak kaydedilir.

Hesabın işleyişi

Madde51-Gelirlerden takipli alacaklar hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Takibe alınan alacaklar bu hesaba borç, ilgisine göre 120-Gelirlerden Alacaklar Hesabı veya 122-Gelirlerden Tecilli ve Tehirli Alacaklar Hesabı ya da 222-Gelirlerden Tecilli ve Tehirli Alacaklar Hesabına alacak kaydedilir.

2-Bankaca, karşılığı olmadığı için iade edilen çek tutarlarından gelirlerden takipli alacaklar hesabını ilgilendirenler, bir taraftan 800-Bütçe Gelirleri Hesabına (yılı geçtikten sonra 810-Bütçe Gelirlerinden Ret ve İadeler Hesabına) borç, 101-Alınan Çekler Hesabına alacak; diğer taraftan bu hesaba borç, 805-Gelir Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

3-Tahakkuktan fazla tahsilattan iadelerden bu hesabı ilgilendirenler, bir taraftan 810-Bütçe Gelirlerinden Ret ve İadeler Hesabına borç, ilgili hesaba alacak; diğer taraftan bu hesaba borç, 805-Gelir Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

4-Başka bir hesaba alacak kaydedilmesi gerekirken, yanlışlıkla bütçe gelirleri hesabına alacak kaydedilen tutarlardan, gelirlerden takipli alacaklar hesabını ilgilendirenler, düzeltme işlemini teminen; bir taraftan 800-Bütçe Gelirleri Hesabına (yılı geçtikten sonra 810-Bütçe Gelirlerinden Ret ve İadeler Hesabına) borç, ilgili hesaba alacak; diğer taraftan bu hesaba borç, 805-Gelir Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

5-Bu hesapta kayıtlı alacaklar için tahakkuk ettirilen gecikme zammı tutarları bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Bu hesapta kayıtlı alacaklardan, bütçe gelirleri hesabına alacak, ilgili hesaplara borç kaydedilerek nakden veya mahsuben yapılan tahsilat bu hesaba alacak, 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.

2-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan yapılan terkin ve tenziller bu hesaba alacak, 600-Gelirler Hesabına (önceki yıllarda takibe alınanlardan yapılan terkin ve tenziller 630-Giderler Hesabına) borç kaydedilir.

3-Bu hesapta kayıtlı alacaklardan, tecil ve tehir edilen tutarlar bu hesaba alacak, vadesine göre 122-Gelirlerden Tecilli ve Tehirli Alacaklar Hesabı veya 222-Gelirlerden Tecilli ve Tehirli Alacaklar Hesabına borç kaydedilir.

122 Gelirlerden tecilli ve tehirli alacaklar hesabı

Hesabın niteliği

Madde 52-Bu hesap, gelirlerden alacaklar veya gelirlerden takipli alacaklar hesaplarında kayıtlı tutarlardan mevzuatı gereğince, içinde bulunulan faaliyet dönemi sonunu geçmeyen bir süreyle tecil veya tehir edilen tutarlar ile duran varlıklar ana hesap grubu içindeki gelirlerden tecilli ve tehirli alacaklar hesabında kayıtlı alacaklardan, dönem sonunda tecil ve tehir süresi bir yılın altına inen tutarlar ve bunlardan tahsil edilen veya tecil veya tehiri kaldırılanların izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 53-Gelirlerden tecilli ve tehirli alacaklar hesabına ilişkin işlemler aşağıda gösterilmiştir:

a) Tecil ve tecilin kaldırılması

Mevzuatı gereğince yapılan tecil ve tecillerin kaldırma işlemlerini izlemek ve bunlara ilişkin muhasebe kayıtlarının yapılmasını sağlamak amacıyla, muhasebe bölümünde servisler itibarıyla ayrı ayrı “Tecil Defteri” (Örnek: 33) düzenlenir. Tecil defteri; önce genel bölüme, genel bölümden geriye kalan kısım da vergi ve gelir türlerine göre alt bölümlere ayrılarak tutulur.

İlgili servislerden gönderilen tecil fişi ve tecili kaldırma yazıları, tecil defterinin önce genel bölümüne, daha sonra da vergi ve gelir türleri itibarıyla ilgili alt bölümlere, cilt ve sıra numaraları birbirini izleyecek şekilde kaydedilir. Bu kayıt sırasında tecil fişi ve tecili kaldırma yazılarından; takipsiz alacakları ilgilendirenler takipsiz bölüme; takipli alacakları ilgilendirenler takipli bölüme kaydedilir.

Tecil fişi ve tecili kaldırma yazılarının işlenmesinden sonra defterin genel bölümünden alınan sıra numarası ilgili alt bölümlere, alt bölümlerdeki sıra numarası ise genel bölüme ilinti numarası olarak yazılır.

Tecil defterinin genel bölümü ile vergi ve gelir türlerine ilişkin bölümlerinin ayrı ayrı toplamları alınır. Bu toplamlardan, tecil bölümü “takipsiz” ve “takipli” sütun toplamlarının gelirlerden tecilli ve tehirli alacaklar hesabının borç toplamına; tecili kaldırma bölümü “takipsiz” ve “takipli” sütun toplamlarının ise aynı hesabın alacak toplamına eşit olması gerekir.

Faaliyet dönemi ile sınırlı olarak tecil ve tehir edilen veya bunlardan tecil ve tehiri kaldırılan tutarlar bu hesaba, içinde bulunulan faaliyet dönemini aşan süreyle tecil ve tehir edilen veya bunlardan tecil ve tehiri kaldırılan tutarlar ise duran varlıklar ana hesap grubunda yer alan gelirlerden tecilli ve tehirli alacaklar hesabına kaydedilerek izlenir. Duran varlıklar ana hesap grubunda yer alan gelirlerden tecilli ve tehirli alacaklar hesabında kayıtlı tutarlardan, dönem sonlarında tecil süresi bir yılın altına inenler bu hesaba aktarılır.

b) Tecilli ve tehirli alacakların terkin işlemleri

Bu hesapta kayıtlı tutarlardan terkin edilenlere ilişkin belgeler muhasebe servisine gönderildiğinde, düzenlenecek muhasebe işlem fişiyle yevmiye kayıtlarına kaydedilerek terkin edilen tutarlar kayıtlardan çıkarılır.

Hesabın işleyişi

Madde 54-Gelirlerden tecilli ve tehirli alacaklar hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Gelirlerden alacaklar hesabı veya gelirlerden takipli alacaklar hesabında kayıtlı tutarlardan içinde bulunulan faaliyet dönemi sonunu geçmeyen bir süre ile tecil ve tehir edilen tutarlar bu hesaba borç, ilgisine göre 120-Gelirlerden Alacaklar Hesabı veya 121-Gelirlerden Takipli Alacaklar Hesabına alacak kaydedilir.

2-Bu hesapta kayıtlı alacaklar için tahakkuk ettirilen faiz tutarları bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

3-Duran varlıklar ana hesap grubu içindeki gelirlerden tecilli ve tehirli alacaklar hesabında kayıtlı tutarlardan dönem sonunda tecil süresi bir yılın altına inenler bu hesaba borç, 222-Gelirlerden Tecilli ve Tehirli Alacaklar Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Bu hesapta kayıtlı alacaklardan tecil vadesinde bütçe gelirleri hesabına alacak, ilgili hesaplara borç kaydedilerek nakden veya mahsuben tahsil edilen tutarlar bu hesaba alacak, 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.

2-Bu hesapta kayıtlı alacaklardan, tecil ve tehiri kaldırılanlar bu hesaba alacak, ilgisine göre 120-Gelirlerden Alacaklar Hesabı veya 121-Gelirlerden Takipli Alacaklar Hesabına borç kaydedilir.

13 Kurum alacakları

Madde 55-Bu hesap grubu, vadesi faaliyet dönemiyle sınırlı olan; Devlet nam ve hesabına yapılan borçlanmalardan genel bütçe dışı idare veya kuruluşlara ikraz anlaşmaları ile kullandırılan tutarlardan doğan alacaklar veya bu idare veya kuruluşların borçlarının devralınmasından doğan alacaklar; para piyasası nakit işlemlerinden doğan alacaklar ve diğer kurum alacakları; yasal yetkilere dayanılarak verilen borçlardan kaynaklanan alacakların anapara tutarları ve kur farkları ile bunlardan tahsil, tecil ve terkin edilen veya takibe alınanların izlenmesi için kullanılır.

Kurum alacakları, niteliklerine göre bu grup içinde açılacak aşağıdaki hesaplardan oluşur:

130 Dış Borcun İkrazından Doğan Alacaklar Hesabı

131 Para Piyasası Nakit İşlemleri Alacakları Hesabı

132 Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabı

137 Takipteki Kurum Alacakları Hesabı

130 Dış borcun ikrazından doğan alacaklar hesabı

Hesabın niteliği

Madde56-Bu hesap, Devlet nam ve hesabına dış finansman kaynaklarından sağlanıp, vadesi faaliyet dönemiyle sınırlı olmak üzere, dış borcun ikrazı suretiyle genel bütçe dışı idare veya kuruluşlara kullandırılan tutarlardan doğan alacaklar; hazine garantileri kapsamında 01.01.2003 tarihinden önce Hazine Müsteşarlığınca üstlenilen tutarlardan kaynaklanan hazine alacakları dolayısıyla bu hesaba kaydedilen tutarlar; anaparaya eklenen faiz, masraf ve kur farkları; alacağın borçlusu ve döviz cinsi değiştirilen tutarlar ile alacağı etkileyen diğer işlemler sonucu oluşan tutarlar; duran varlıklar ana hesap grubu içindeki dış borcun ikrazından doğan alacaklar hesabında kayıtlı olan tutarlardan dönem sonunda vadesi bir yılın altına inenler ile bu alacaklara karşılık nakden veya mahsuben yapılan tahsilatlar, terkin veya tecil edilen tutarlar ve terkin veya tecilin iptalinden doğan tutarların izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 57-Bu hesapta kayıtlı alacaklardan vadesinde tahsil edilemeyenler takipteki kurum alacakları hesabına aktarılarak takibe alınır.

Yıl sonlarında, bu hesapta kayıtlı tutarlarla ilgili olarak hesaplanan ve takip eden yılda tahsil edilebilir duruma gelecek olan işlemiş faiz geliri alacakları, dönen varlıklar ana hesap grubu içindeki gelir tahakkukları hesabına kaydedilir.

Dış borcun ikrazı suretiyle kullandırılan kredilerle ilgili olarak nakden veya mahsuben tahsil edilen faiz, masraf ve cezalar bu hesapla ilişkilendirilmez, doğrudan bütçeye gelir kaydedilir.

Hesabın işleyişi

Madde58-Dış borcun ikrazından doğan alacaklar hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Genel bütçe dışı idare veya kuruluşlardan olan alacaklardan bu hesaba kaydı gereken vadesi faaliyet dönemiyle sınırlı alacaklar bu hesaba borç, ilgili hesaplara alacak kaydedilir.

2-Bu hesapta kayıtlı tutarlara ilişkin olarak hesaplanan işlemiş faizlerden alacağın aslına ilave edilen ve faaliyet döneminde tahsili gerekenler bu hesaba borç, faiz alacağının içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş yıl/yıllara ait olan kısmı ise 181-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak kaydedilir.

3-Bu hesapta kayıtlı yabancı para cinsinden alacaklara ait bakiyelerin ay sonu T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlenmesi sonucunda oluşan kur artışı farkları bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

4-Duran varlıklar ana hesap grubundaki dış borcun ikrazından doğan alacaklar hesabında kayıtlı tutarlardan dönem sonunda vadesi bir yılın altına inmiş olanlar bu hesaba borç, 230-Dış Borcun İkrazından Doğan Alacaklar Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Bu hesapta kayıtlı alacaklara karşılık tahsil edilen anapara tutarları bu hesaba, faiz tutarları 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak, tahsilatın tamamı 102-Banka Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç kaydedilir. Bütçe gelirleri hesabına kaydedilen faiz gelirinin tamamı 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, varsa anaparaya eklenmiş olan faizi bu hesaba, anaparaya eklenmemiş olan faizin içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş yıl/yıllara ait olan kısmı ise 181-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak kaydedilir.

2-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan yasal yetkiye dayanarak silinenler ve varsa anaparaya eklenmiş olan faiz toplamı bu hesaba, anaparaya eklenmemiş olan faizin, içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş yıl/yıllara ait olan kısmı ise 181-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak, tamamı 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç kaydedilir. Bütçe giderleri hesabına kaydedilen tutar aynı zamanda 630-Giderler Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

3-Bu hesapta kayıtlı tutarlara ilişkin dış borçlardan, ilgili dış finansman kaynağı tarafından bağış veya hibe haline dönüştürülenler bu hesaba, işlemiş faiz alacağının, içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş yıl/yıllara ait olan kısmı ise 181-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak, tamamı 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

Söz konusu tutar aynı zamanda 600-Gelirler Hesabına alacak, dış borcun anaparası 310-Cari Yılda Ödenecek Dış Mali Borçlar Hesabına, işlemiş faiz borcunun, içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 630-Giderler Hesabına, geçmiş yıl/yıllara ait olan kısmı ise 381-Gider Tahakkukları Hesabına borç kaydedilir.

4-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan faaliyet dönemini aşan bir süreyle ertelenenler ile varsa anaparaya eklenmiş olan faizi bu hesaba, anaparaya eklenmemiş olan işlemiş faiz alacağının içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş yıl/yıllara ait olan kısmı ise 181-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak, tamamı 230-Dış Borcun İkrazından Doğan Alacaklar Hesabına borç kaydedilir.

5-Bu hesapta kayıtlı alacaklardan vadesinde tahsil edilemeyenler ile varsa anaparaya eklenmiş olan faizi bu hesaba, herhangi bir şekilde anaparaya eklenmemiş olan işlemiş faiz alacaklarının içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş yıl/yıllara ait olan kısmı ise 181-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak, tamamı 137-Takipteki Kurum Alacakları Hesabına borç kaydedilir.

6-Bu hesapta kayıtlı yabancı para cinsinden alacaklara ait bakiyelerin ay sonu T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur azalışı farkları bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

131 Para piyasası nakit işlemleri alacakları hesabı

Hesabın niteliği

Madde 59-Bu hesap, kısa vadeli nakit fazlasını değerlendirmek üzere azami otuz gün vadeli borç vermelerden doğan alacakların izlenmesi için kullanılır.

Bu işlemlerden elde edilen faiz gelirleri bu hesapla ilişkilendirilmez, doğrudan bütçeye gelir yazılır.

Hesabın işleyişi

Madde60-Para piyasası nakit işlemleri alacakları hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Kısa vadeli nakit fazlasının değerlendirilmesi amacıyla yapılan azami otuz gün süreli borç verme işlemlerinden kaynaklanan alacaklar bu hesaba borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri veya ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir.

2-Bu hesapta kayıtlı döviz cinsinden alacakların her tahsil tarihinde, tahsile esas olan kur üzerinden değerlemesi sonucu oluşan kur artışı farkları ile ay sonunda T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucu oluşan kur artışı farkları bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Bu hesapta kayıtlı alacaklardan tahsil edilen anapara tutarı bu hesaba, faiz tutarı 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak, tamamı 102-Banka Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç kaydedilir. Bütçe gelirleri hesabına kaydedilen faiz gelirinin, tamamı 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş yıla ait olan kısmı ise 181-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak kaydedilir.

2-Bu hesapta kayıtlı alacaklardan vadesinde tahsil edilemeyenler bu hesaba, işlemiş faiz alacağı ilgisine göre 600-Gelirler Hesabı veya 181-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak, tamamı 137-Takipteki Kurum Alacakları Hesabına borç kaydedilerek takibe alınır.

3-Bu hesapta kayıtlı döviz cinsinden alacakların her tahsil tarihinde, tahsile esas olan kur üzerinden değerlemesi sonucu oluşankur azalışı farkları ile ay sonunda T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucu oluşan kur azalışı farkları bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

132 Kurumca verilen borçlardan alacaklar hesabı

Hesabın niteliği

Madde61-Bu hesap, yılı bütçe kanunu veya ilgili mevzuatına dayanılarak vadesi faaliyet dönemiyle sınırlı olmak üzere, nakit olarak veya özel tertip devlet iç borçlanma senedi ihracı suretiyle ikrazen verilen borçlardan kaynaklanan alacaklar; anaparaya eklenen faiz, masraf ve kur farkları; duran varlıklar ana hesap grubu içindeki kurumca verilen borçlardan alacaklar hesabında kayıtlı alacaklardan dönem sonunda vadesi bir yılın altına inmiş olanlar; alacağın borçlusu ve döviz cinsi değiştirilen tutarlar, alacağı etkileyen diğer işlemler sonucu oluşan tutarlar ile bu alacaklara karşılık nakden veya mahsuben yapılan tahsilatlar, terkin veya tecil edilen tutarlar ve terkin veya tecilin iptalinden doğan tutarların izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 62-Mevzuatı gereği genel bütçe dışı idare veya kuruluşlara ikraz anlaşmaları ile yapılan borç verme işlemleri, bütçedeki ödeneğine dayanılarak gerçekleştirilir. Bunlardan yapılan anapara ve faiz tahsilatları bütçeye gelir kaydedilir. İkraz anlaşmaları gereği özel tertip devlet iç borçlanma senedi ihracı yoluyla yapılan borç verme işlemleri ise bütçeleştirilmeden gerçekleştirilir ve anapara tahsilatı bütçe ile ilişkilendirilmez. İkrazen verilen özel tertip devlet iç borçlanma senetlerinden kaynaklanan hazine alacaklarının ilgili mevzuat çerçevesinde silinmesi halinde bu tutarlar, yılı bütçesindeki ödeneğine dayanılarak  bütçeye gider olarak kaydedilir.

Bu hesapta kayıtlı alacaklardan vadesinde tahsil edilemeyenler takipteki kurum alacakları hesabına aktarılarak takibe alınır.

Yıl sonlarında bu hesapta kayıtlı alacaklara ilişkin olarak ikraz anlaşmaları çerçevesinde hesaplanan ve takip eden yılda tahsili gereken işlemiş faizler, dönen varlıklar ana hesap grubu içindeki gelir tahakkukları hesabına kaydedilir.

Hesabın işleyişi

Madde63-Kurumca verilen borçlardan alacaklar hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Bütçedeki ödeneğine dayanılarak yapılan ve vadesi faaliyet dönemiyle sınırlı olan borç verme işlemlerinden doğan alacaklar bir taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan bu hesaba borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

2-İlgili kanunlar çerçevesinde, özel tertip devlet iç borçlanma senedi ihraç edilmesi suretiyle vadesi faaliyet dönemiyle sınırlı olmak üzere ikrazen verilen tutarlar bu hesaba borç, ilgisine göre 305-Bonolar Hesabı veya 404-Tahviller Hesabına alacak kaydedilir.

3-Bu hesapta kayıtlı, ikrazen verilen özel tertip devlet iç borçlanma senetlerinden kaynaklanan alacaklara ilişkin olarak, Hazine Müsteşarlığınca yapılan kupon ödemeleri ve kuponsuz senetler için vade sonu faiz ödemelerinden alacağın aslına ilave edilmesi ve faaliyet döneminde tahsili gereken tutarlar, ödeme tarihinde bu hesaba borç, söz konusu faizin, ödemenin yapıldığı yıla ait kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş yıl/yıllara ait olan kısmı ise 181-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak kaydedilir.

Söz konusu faiz gideri aynı zamanda 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya 106-Döviz Gönderme Emirleri Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara alacak; faiz giderinin içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 630-Giderler Hesabına, geçmiş yıl/yıllara ait olan kısmı ise 381-Gider Tahakkukları Hesabına borç, tamamı 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

4-Bu hesapta kayıtlı özel tertip devlet iç borçlanma senedi karşılığı olmayan alacaklara ilişkin olarak hesaplanan işlemiş faizlerden, alacağın aslına ilave edilen ve faaliyet döneminde tahsili gerekenler bir taraftan bu hesaba borç, faizin içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş yıl/yıllara ait olan kısmı ise 181-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak kaydedilir. Söz konusu tutar, diğer taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

5-Bu hesapta kayıtlı ikrazen verilen özel tertip devlet iç borçlanma senedi karşılığı alacaklardan, vadesi faaliyet dönemi ile sınırlı olarak senet değişimi yapılanlara ilişkin işlemiş faiz tutarı bu hesaba borç, söz konusu faiz tutarının içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş yıl/yıllara ait olan kısmı ise 181-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak kaydedilir.

Geri alınan ikrazen verilmiş özel tertip devlet iç borçlanma senedinin anapara tutarı ilgisine göre 305-Bonolar Hesabı veya 304-Cari Yılda Ödenecek Tahviller Hesabı ya da 404-Tahviller Hesabına, işlemiş faiz gideri 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç; anapara ve faiz karşılığı ihraç edilen özel tertip devlet iç borçlanma senedi tutarı ilgisine göre 305-Bonolar Hesabı veya 404-Tahviller Hesabına alacak kaydedilir. Bütçe giderleri hesabına kaydedilen faiz tutarının içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 630-Giderler Hesabına, geçmiş yıl/yıllara ait olan kısmı ise 381-Gider Tahakkukları Hesabına borç, tamamı 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

6-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan bütçedeki ödeneğine dayanılarak verilmiş olanların, düzenlenecek ikraz anlaşmaları ile faaliyet dönemi ile sınırlı olarak ertelenmesi halinde, anapara ve işlemiş faiz tutarı toplamı bu hesaba borç, anapara tutarı ile varsa anaparaya eklenmiş olan faiz toplamı bu hesaba, anaparaya eklenmemiş olan faiz gelirinin içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş yıl/yıllara ait olan kısmı ise 181-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak kaydedilir. Söz konusu faiz tutarı, diğer taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

7-Bu hesapta kayıtlı döviz cinsi ve dövize endeksli tutarların, kupon ödeme tarihlerinde Hazine Müsteşarlığınca belirlenen kur üzerinden değerlemesi ile ay sonlarında T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur artışı farkları bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

8-Dönem sonunda, duran varlıklar ana hesap grubundaki kurumca verilen borçlardan alacaklar hesabında kayıtlı tutarlardan vadesi bir yılın altına inenler bu hesaba borç, 232-Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Bütçedeki ödeneğine dayanılarak verilen borçların anapara ve faizleri karşılığı yapılan tahsilat bir taraftan 102-Banka Hesabı veya 105-Döviz Hesabına ya da ilgili diğer hesaplara borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak; diğer taraftan 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, anapara tutarı ve varsa anaparaya eklenmiş olan faizler bu hesaba, anaparaya eklenmemiş olan faizlerinin içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş yıl/yıllara ait olan kısmı ise 181-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak kaydedilir.

2-İlgili kanunlar çerçevesinde genel bütçe dışı idare veya kuruluşlara ikrazen verilen özel tertip devlet iç borçlanma senetlerinden kaynaklanan alacakların vadesinde;

- Nakden tahsil edilmesi halinde, anapara tutarı bu hesaba, faizleri 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak, tamamı 102-Banka Hesabı veya 105-Döviz Hesabına ya da ilgili diğer hesaplara borç; faiz gelirinin tamamı 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, varsa anaparaya eklenmiş olan faiz toplamı bu hesaba, anaparaya eklenmemiş olan faizlerinin içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabı, geçmiş yıl/yıllara ait olan kısmı ise 181-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak,

- Kurum ve kuruluşların görev zararı alacaklarına mahsup edilmesi halinde, bir taraftan anapara tutarı bu hesaba, faizleri 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak, tamamı 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç; diğer taraftan bütçe giderlerine kaydedilen tutar 630-Giderler Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak; bütçe gelirlerine kaydedilen tutarın tamamı 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, varsa anaparaya eklenmiş olan faizler bu hesaba, anaparaya eklenmemiş olan faizlerinin içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş yıl/yıllara ait olan kısmı ise 181-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak,

- Kurum ve kuruluşların ödenmemiş sermayesine mahsubu halinde, bir taraftan anapara tutarı bu hesaba, faiz tutarı 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak, tamamı 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç; diğer taraftan bütçe giderlerine kaydedilen tutar ilgili mali duran varlık hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak; bütçe gelirlerine kaydedilen tutarın tamamı 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, varsa anaparaya eklenmiş olan faizler bu hesaba, anaparaya eklenmemiş olan faizlerinin içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş yıl/yıllara ait olan kısmı ise 181-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak kaydedilir.

3-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan, herhangi bir nedenle tenzil veya terkini gereken tutarlar bir taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, anapara tutarı ve  varsa anaparaya eklenmiş olan faiz toplamı bu hesaba, anaparaya eklenmemiş olan faizlerinin içinde bulunulan faaliyet dönemine ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş yıl/yıllara ait olan kısmı 181-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak; diğer taraftan tamamı 630-Giderler Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

4-Bu hesapta kayıtlı alacaklardan ikrazen özel tertip devlet iç borçlanma senedi karşılığı olanların, senetlerin iade edilmesi şeklinde tahsil edilmesi durumunda, senedin anapara tutarı ve varsa anaparaya eklenmiş olan faiz toplamı bu hesaba, anaparaya eklenmemiş olan faizleri ilgisine göre 181-Gelir Tahakkukları Hesabı veya 600-Gelirler Hesabına alacak; senedin anapara tutarı ilgisine göre 305-Bonolar Hesabı veya 304-Cari Yılda Ödenecek Tahviller Hesabı veya 404-Tahviller Hesabına, senedin işlemiş faiz borcu tutarı ise ilgisine göre 630-Giderler Hesabı veya 381-Gider Tahakkukları Hesabına borç kaydedilir.

5-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan bütçedeki ödeneğine dayanılarak verilmiş olanların, düzenlenecek ikraz anlaşmaları ile faaliyet dönemini aşan bir süreyle ertelenmesi halinde, anapara tutarı ve varsa anaparaya eklenmiş olan faizi bu hesaba, anaparaya eklenmemiş olan faizinin içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş yıl/yıllara ait olan kısmı ise 181-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak, anapara ve işlemiş faiz tutarı toplamı 232-Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabına borç kaydedilir.  Söz konusu faiz tutarı, diğer taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

6-Bu hesapta kayıtlı alacaklardan ikrazen özel tertip devlet iç borçlanma senedi karşılığı olanların, düzenlenecek ikraz anlaşmaları ile faaliyet dönemini aşan bir süreyle ertelenmesi halinde, anapara tutarı ve varsa anaparaya eklenmiş olan faiz toplamı bu hesaba, anaparaya eklenmemiş olan faizinin içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş yıl/yıllara ait olan kısmı ise 181-Gelir Tahakkukları Hesabına  alacak, anapara ve işlemiş faiz tutarı toplamı 232-Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabına borç kaydedilir. 

7-Bu hesapta kayıtlı alacaklardan vadesinde tahsil edilemeyenler ile varsa anaparaya eklenmiş olan faiz toplamı bu hesaba, herhangi bir şekilde anaparaya eklenmemiş işlemiş faiz alacakları ilgisine göre 181-Gelir Tahakkukları Hesabı veya 600-Gelirler Hesabına alacak, tamamı 137-Takipteki Kurum Alacakları Hesabına borç kaydedilir.

8-Bu hesapta kayıtlı döviz cinsi ve dövize endeksli tutarların, kupon ödeme tarihlerinde Hazine Müsteşarlığınca belirlenen kur üzerinden değerlemesi ile ay sonlarında T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur azalışı farkları bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

137 Takipteki kurum alacakları hesabı

Hesabın niteliği

Madde 64-Bu hesap, dış borcun ikrazından doğan alacaklar hesabı, para piyasası nakit işlemleri alacakları hesabı ve kurumca verilen borçlardan alacaklar hesabında kayıtlı tutarlardan vadesinde tahsil edilemeyenler ile bu tutarlara ilişkin olarak hesaplanan faiz alacaklarından, anaparaya ilave edilmemiş olanların takibe alınarak izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 65-Dönen varlıklar ana hesap grubu içinde yer alandış borcun ikrazından doğanalacaklar hesabı, para piyasası nakit işlemleri alacakları hesabı veya kurumca verilen borçlardan alacaklar hesabında kayıtlı tutarlardan vade sonunda tahsil edilemeyenler ile çeşitli nedenlerle muaccel hale gelen uzun vadeli kurum alacaklarının anapara tutarları ve bu tutarlara ilişkin olarak hesaplanan işlemiş faiz alacakları bu hesaba aktarılarak takibe alınır.

Yıl sonlarında, bu hesapta yer alan tutarlar için hesaplanan işlemiş faiz alacakları bu hesapta izlenir.

Hazine alacaklarının takip ve tahsili 18.10.2005 tarih ve 25970 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Hazine Alacaklarının Yönetimi, Takip ve Tahsiline Dair Yönetmelik hükümlerine göre gerçekleştirilir.

Hesabın işleyişi

Madde 66-Takipteki kurum alacakları hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıdaki gibidir:

a) Borç

1-Dönen varlıklar ana hesap grubu içindeki kurum alacaklarından vadesinde tahsil edilemeyen tutarlar ile bunlara ilişkin işlemiş faiz geliri alacakları toplamı bu hesaba borç; anaparaya eklenmemiş olan işlemiş faiz alacağı ilgisine göre 181-Gelir Tahakkukları Hesabı veya 600-Gelirler Hesabına, kalanı ilgisine göre 130-Dış Borcun İkrazından Doğan Alacaklar Hesabı veya 131-Para Piyasası Nakit İşlemleri Alacakları Hesabı ya da 132-Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabına alacak kaydedilir.

2-Duran varlıklar ana hesap grubu içindeki kurum alacaklarından çeşitli nedenlerle muaccel hale gelen tutarlar ile bunlara ilişkin işlemiş faiz geliri alacakları toplamı bu hesaba borç; anaparaya eklenmemiş olan işlemiş faiz alacağı ilgisine göre 181-Gelir Tahakkukları Hesabı, 281-Gelir Tahakkukları Hesabı veya 600-Gelirler Hesabına, kalanı ilgisine göre 230-Dış Borcun İkrazından Doğan Alacaklar Hesabı veya 232-Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabına alacak kaydedilir.

3-Bu hesapta yer alan tutarlarla ilgili olarak yıl sonlarında veya tahsilat durumunda tahsil tarihinde hesap edilen işlemiş faiz tutarları bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

4-Bu hesapta kayıtlı döviz cinsi ve dövize endeksli tutarların, ay sonlarında T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur artışı farkları bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Bu hesapta kayıtlı olan ve tahsilinde anaparası bütçe ile ilişkilendirilmeyen tutarlardan tahsil edilenlerin anapara tutarı bu hesaba, faizi 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak; tamamı 102-Banka Hesabı, 105-Döviz Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç kaydedilir. Bütçe gelirlerine kaydedilen tutar aynı zamanda 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, bu hesaba alacak kaydedilir.

2-Bu hesapta kayıtlı olan ve tahsilinde anapara ve faiz toplamı bütçeye gelir kaydedilmesi gereken tutarlardan tahsil edilenler bir taraftan 102-Banka Hesabı, 105-Döviz Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak; diğer taraftan 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, bu hesaba alacak kaydedilir.

3-Bu hesapta kayıtlı dış borcun ikrazından doğan alacaklardan, yasal yetkiye dayanarak faaliyet dönemini aşan bir süreyle ertelenenlerin anaparası ile işlemiş faiz alacağı bu hesaba alacak, tamamı 230-Dış Borcun İkrazından Doğan Alacaklar Hesabına borç kaydedilir.

4-Bu hesapta kayıtlı kurumca verilen borçlardan alacaklardan bütçedeki ödeneğine dayanılarak verilmiş olanların, yasal yetkiye dayanarak faaliyet dönemini aşan bir süreyle ertelenmesi halinde, anapara tutarı ile işlemiş faiz tutarı toplamı bu hesaba alacak, 232-Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabına borç kaydedilir.  Söz konusu faiz tutarı, diğer taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

5-Bu hesapta kayıtlı alacaklardan ikrazen özel tertip devlet iç borçlanma senedi karşılığı olanların, yasal yetkiye dayanarak faaliyet dönemini aşan bir süreyle ertelenmesi halinde, anapara tutarı ile işlemiş faiz tutarı toplamı bu hesaba alacak, 232-Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabına borç kaydedilir.

6-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan yasal yetkiye dayanılarak bütçe hesapları ile ilişkilendirilmek suretiyle silinenler bir taraftan bu hesaba alacak, 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç; diğer taraftan 630-Giderler Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

7-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan yasal yetkiye dayanılarak bütçe hesapları ile ilişkilendirilmeksizin silinenler bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

8-Bu hesapta kayıtlı döviz cinsi ve dövize endeksli tutarların, ay sonlarında T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur azalışı farkları bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

14 Diğer alacaklar

Madde 67-Bu hesap grubu faaliyet alacakları ve kurum alacakları dışında kalan alacakların izlenmesi için kullanılır.

Diğer alacaklar, niteliğine göre bu grup içinde açılacak 140- Kişilerden Alacaklar Hesabından oluşur.

140 Kişilerden alacaklar hesabı

Hesabın niteliği

Madde 68-Bu hesap, faaliyet alacakları ve kurum alacakları dışında kalan alacakların izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 69-Kişilerden alacaklar hesabına ilişkin işlemler aşağıda gösterilmiştir:

a) Kişilerden alacakların doğuşu

Kişilerden alacaklar hesabına alınarak takibi gereken alacaklar;

1-Sayıştay, adli, idari ve askeri mahkemelerce verilip ilgili dairelerden muhasebe birimlerine bildirilen ilamlarla,

2-Denetim elemanları, kamu idarelerinin yöneticileri veya sorumlularının görevleri gereği yaptıkları inceleme ve denetimler sonucunda düzenleyecekleri rapor, tutanak, yazı ve benzeri belgelerle,

ortaya çıkar.

b) Kişilerden alacaklar hesabına borç kaydedilecek tutarlar

Muhasebe birimlerince;

1-Bütçe giderleri hesabına borç kaydıyla yapılan ödemelerden fazla veya yersiz ödendiği Sayıştay, adli, idari ve askeri mahkeme ilamları ile hükmolunan,

2-Denetim elemanları, kamu idarelerinin yöneticileri veya sorumlularının görevleri gereği yaptıkları inceleme ve denetimler sonucunda düzenleyecekleri rapor, tutanak, yazı ve benzeri belgelerle tespit olunan,

3-Ayniyatın çalınmasından, kaybedilmesinden, kanunsuz veya yersiz harcanmasından dolayı doğan zararlara ait olmak üzere dairelerce bildirilen tutarlarla Sayıştay, adli, idari ve askeri mahkemelerce bu doğrultuda hüküm altına alınan,

4-Mecburi hizmet kaydı ile çeşitli okullarda okutturulan veya staj için gönderilen memur, öğretmen, öğrenci ve benzerlerinden başarılı olamayan veya herhangi bir şekilde akdi ihlal edenlerden alınması gereken,

5-2022 sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun hükümleri gereğince, ödenen aylıklardan yersiz ödendiği anlaşılarak aynı Kanunun 5 inci maddesi uyarınca % 50 fazlası ile geri alınması gereken,

6-Veznedarların muhafazası altında bulunan para, menkul kıymet ve değerli kağıtlardan noksan çıkan veya zimmete geçirilen,

7-Bütçe giderleri hesabı dışındaki diğer hesaplara borç veya alacak kaydı suretiyle verildiği, alındığı veya gönderildiği halde çalınan, zayi olan, fazla veya yersiz verilen veya noksan çıkan,

8-Bütçe içi veya bütçe dışı olarak verilen veya gönderilen ön ödemelerden süresinde mahsup edilmeyen veya zimmete geçirilen,

9-Tahsildar, veznedar veya bu işlerle görevlendirilmiş bulunan memur ve mutemetler tarafından alındı veya diğer resmi belgeler karşılığında tahsil edildikten sonra zimmete geçirilen veya kaybedilen,

10-Bakanlıkça bu hesaba kaydedilmesi bildirilen,

tutarlar kişilerden alacaklar hesabına alınır.

Bu hesapta kayıtlı tutarlar için tahakkuk ettirilecek faizler de bu hesapta izlenir.

Sayıştay, adli, idari ve askeri mahkemelerce verilen ilam ve kararlarla hükmolunan tutarlardan, daha önce hesaplara alınanlar düşüldükten sonra kalan tutarlar kayıtlara alınır. Diğer rapor ve yazılarla bildirilen ve borç kaydı istenilen tutarların, üzerinde yapılacak incelemeler sonucunda noksan veya fazla kaydedilmesine ilişkin hususların bulunması halinde, kayıtlar ona göre yapılır ve durum, rapor veya yazıyı gönderen makama bildirilir.

c) Alacak izleme dosyaları ve alacak sıra numaraları

Muhasebe birimlerince, kişilerden alacaklar hesabına kaydedilen alacakların her biri için ayrı bir alacak izleme dosyası açılır. Bu dosyalara, alacağın hesaplara alındığı mali yıl ile bu rakamlardan sonra gelmek üzere mali yıl başında birden başlayarak verilen rakamlardan oluşan bir alacak sıra numarası verilir. Bu numaralar aynı zamanda kişilerden alacaklar hesabı defterinin alacak sıra numarasını da oluşturur. Alacakların izlenmesi bu dosyalardan yapılır.

Kişilerden alacaklar hesabına alınan tutarlar için yukarıda belirtildiği şekilde verilen alacak sıra numaraları, alacağın tamamı tahsil edilinceye kadar kullanılır.

Bu alacaklar için tahakkuk ettirilerek faiz bölümüne kaydedilen faizlere de alacağın aslına ait alacak sıra numarası verilir ve faizlerin tahsili de aynı dosyadan izlenir.

d) Alacakların diğer muhasebe birimlerince izlenmesi

Kişilerden alacaklar hesabında kayıtlı tutarların borçlularının başka bir yerde olduğu anlaşıldığı takdirde, bunlara ait alacak tutarı tespit edilerek, borca alınma sebebi de açıklanmak suretiyle durum borçlunun bulunduğu yer muhasebe birimine yazılır. Bu yazıyı alan muhasebe birimi, bildirilen alacak tutarının tahsilini borçlular defterine ve nazım hesaplar grubu içindeki başka birimler adına izlenen alacaklar hesabı ve başka birimler adına izlenen alacak emanetleri hesabına kaydederek izler. Borçlu oradan ayrıldığı takdirde durumu, alacağın kayıtlı bulunduğu muhasebe birimine bildirir ve gerekli hesap düzeltmelerini yapar.

Muhasebe birimi nakden ya da mahsuben yaptığı tahsilatın, kasa hesabı veya ilgili hesaplara borç, muhasebe birimleri arası işlemler hesabına alacak kaydını içeren muhasebe işlem fişinin nüshalarını alacağın kayıtlı bulunduğu muhasebe birimine gönderir. Tahsilat, ayrı bütçeli bir idare muhasebe birimi adına yapılmış ise para banka kanalıyla gönderilir. Söz konusu tutar nazım hesaplardan çıkarılır.

Herhangi bir muhasebe yetkilisinin kendisinden izlenmesi istenilen bir alacağın takip ve tahsilinde ihmali görülürse, durum alacağın kayıtlı bulunduğu muhasebe birimince Bakanlığa bildirilir.

e) Alacakların tahsil şekilleri

Kişilerden alacaklar hesabında kayıtlı alacakların rızaen tahsili esastır. Rızaen tahsil edilemeyen alacaklar, özel kanunlarında yazılı hükümlere göre veya takas suretiyle ya da icra yoluyla tahsil edilir.

1- Özel kanunlarında yazılı hükümlere göre yapılan tahsilat

Kanunlarında tahsil şekli hakkında özel hükümler bulunan alacaklar bu hükümlere göre takip ve tahsil edilir.

2- Takas suretiyle tahsilat

818 sayılı Borçlar Kanununun 118-124 üncü maddeleri hükümlerine göre bir alacağın takas suretiyle tahsil edilebilmesi için; kurum ile borçlu olan gerçek veya tüzel kişinin karşılıklı olarak alacaklı ve borçlu durumunda olmaları, takas edilecek olan karşılıklı borç ve alacağın nakit olması, takas edilecek olan karşılıklı borç ve alacağın her ikisinin de vadesi gelmiş olması ve takas yapılmadan önce borçluya, alacağının borcuna takas suretiyle mahsup edileceğinin bir yazı ile bildirilmesi veya alacağını talep ettiği zaman borcu ile takas edileceğinin beyan edilmesi gerekir.

Borç ve alacaktan birisi şarta bağlı bulunuyorsa veya henüz vadesi gelmemişse takas yapılamaz. Ancak, borçlunun istemi üzerine vadesi gelmemiş borçlarına mahsup yapılabilir.

Herhangi bir şahsın borcu, o şahsın ortak bulunduğu şirketin kurumdan alacağı ile takas edilemez.

Yukarıda belirtilen takas şartlarının varlığı halinde, memurun borçlu olduğu paraların aylık bordroların kesintiler sütununda gösterilmesi gerektiği, muhasebe birimince ilgili tahakkuk dairesine bildirilerek borçları, memur aylıklarından takas suretiyle tahsil edilir.

818 sayılı Borçlar Kanununun 123 üncü maddesi hükmü gereğince; saklanmak için bırakılmış veya haksız olarak alınmış bir şeyin verilmesine veya karşılığının ödenmesine ilişkin alacaklar, nafaka veya işçi ücreti gibi borçlunun ve ailesinin geçimi için gerekli olup özel niteliği bakımından doğrudan doğruya alacaklıya ödenmesi gereken alacaklar ve Devlet, il ve köyler lehine olarak kamu hukukundan doğan alacaklar takas edilemez.

4857 sayılı İş Kanununun 35 inci maddesi gereğince, işçilerin aylık ücretlerinin dörtte birinden fazlası da (işçinin bakmak zorunda olduğu aile üyeleri için hakim tarafından takdir edilecek tutar hariç) takas edilemez.

Ancak; yukarıda belirtilen borçluların rızaen ödemeyi yazılı olarak kabul etmeleri halinde, muhasebe birimlerince istihkaklarından doğrudan takas suretiyle tahsilat yapılır.

3- İcra yoluyla tahsilat

Özel kanunlarındaki hükümler veya takas suretiyle tahsili mümkün olanlar dışında kalan alacaklardan, mahkemeler ve Sayıştay ilamları ile hüküm altına alındığı halde borçlu tarafından rızaen ödenmeyenler icra yolu ile tahsil edilir.

Yapılan icra takibinden kısa sürede sonuç alınabilmesi için ilgili muhakemat müdürlüğü veya hazine avukatlığına alacak ve borçlu (varsa veli veya vasisi) hakkında muhasebe birimlerince ayrıntılı bilgi verilir.

Sayıştay ilamlarının icra yoluyla tahsili gerektiği takdirde, ilamın onaylı bir örneği dosyasında bırakılarak aslı icra dairesine verilir.

İcra veya mahkemeye intikal ettirilen alacakların takibinin ne aşamada olduğunun muhasebe birimlerince, ilgili muhakemat müdürlüğü veya hazine avukatlığından ay sonlarında sorulması ve tahsil edildiği bildirilen paraların icra dairelerinden alınarak alacağa mahsup edilmesi gerekir.

f) Sayıştay ilamları

Sayıştayca tazmin hükmedilen paralara ait ilamlar muhasebe birimlerine gönderildiğinde; muhasebe birimlerince ilamda yazılı tutarlardan kısmen veya tamamen daha önceden kişilerden alacaklar hesabına kaydedilmiş tutarlar bulunduğu takdirde, tahsil edilip edilmediğine bakılmaksızın bu paraların hesaplara alınış kaydına ilişkin yevmiye tarih ve numarası ile tutarlarını gösteren bir liste düzenlenir. İlam tutarından listedeki tutar düşüldükten sonra arta kalan tutarlar yevmiye ve yardımcı hesap defterlerine kaydedilir ve liste ilam suretine bağlanarak Sayıştay ilamları dosyasında saklanır. Daha önce hesaplara alınan ve listede gösterilen alacakların yardımcı hesap defteri kayıtlarında; ilamın tarihi, numarası, yılı ve adına tazmin hükmolunan sorumluların kimlikleri belirtilir. İlam kesinleşinceye kadar, sorumlulardan icraya müracaat edilmeksizin tahsilat yapılır. İlam kesinleştikten sonra icra takibine başlanır. Yargılamanın iadesi isteminde bulunmak, icrayı alıkoymaz.

Sayıştayca temyiz, yargılamanın iadesi veya karar düzeltilmesi yoluyla alacaklardan bir kısmının veya tamamının kaldırılmasına karar verildiği takdirde, buna ait kararlar da muhasebe birimlerine gönderildiğinde kaldırılan tutar hesaplardan çıkartılır.

g) Alacak bilgi fişi

Muhasebe birimlerince, Sayıştay ilamına dayanılarak kişilerden alacaklar hesabına kaydedilmiş bulunan alacaklarla ilgili olarak, bir ay içerisinde nakden veya mahsuben yapılan tahsilat ile terkin, tenzil ve kaldırma işlemlerini gösteren iki nüsha “Alacak Bilgi Fişi” (Örnek: 34) düzenlenerek, birinci nüshası ay sonlarında Bakanlığa gönderilir. Alacak bilgi fişleri, her yılın ilamı için ayrı ayrı düzenlenir. Bir ay içerisinde, herhangi bir yılın ilamı kapsamındaki alacakların durumunda tahsil, terkin, tenzil ve kaldırma gibi nedenlerle bir değişiklik yoksa o yılın ilamı ile ilgili o ay için fiş düzenlenmez.

Tahsilat, sorumluların rücu edebileceği kişilerden yapıldığı takdirde fişe, rücu edilebilecek kişinin ismi değil hangi sorumlu veya sorumluların müşterek veya münferit borcuna mahsup edilmişse, o sorumlunun ismi yazılır.

Tebliğ olunan ilamların kayda geçirilmesi sırasında, daha önce kişilerden alacaklar hesabına kaydedilmesinden dolayı ilam toplamından düşülecek paralardan, tahsil edilmiş tutarlar varsa bunlar için de ayrı bir alacak bilgi fişi düzenlenerek, ilamın kayda geçirildiğini bildiren yazı ile birlikte gönderilir.

h) Faiz ve başlangıç tarihi

Muhasebe birimlerince, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 71 nci maddesinde sayılan kamu zararı halleri hariç olmak üzere, kişilerden alacaklar hesabına kaydedilmesi gereken ve çeşitleri yukarıda sayılan tutarlardan;

1-Fazla ve yersiz ödemeler, geri isteme iradesinin borçluya ulaştığı tarihten,

2-Noksan tahsilat veya kesintiler, tahsilat ve kesinti tutarının gelir kaydedilmesi gerektiği tarihten,

3-Harcama yetkilisi mutemetlerine verilen avanslardan kişilerden alacaklar hesabına aktarılanlar, ön ödemenin mahsup veya iade edilmesi gerektiği tarihten,

4-Sürekli görev yolluğu avanslarından kişilerden alacaklar hesabına aktarılanlar, memur ve ailesi atandığı memuriyet mahalline gitmişse varışları tarihinden itibaren bir ay sonundan, memur gitmemiş veya aile götürülmemişse avansın verildiği tarihten, sürekli görev yolluğuna esas tayinin iptal edilmesi halinde ise iptal emrinin ilgiliye tebliğ edildiği tarihi izleyen 15 inci gün sonundan,

5-Geçici görev yolluğu avanslarından kişilerden alacaklar hesabına aktarılanlar, memurun asıl görev yerine dönüşünden itibaren bir ay sonundan; geçici görevlendirmeden vazgeçildiği takdirde iptal emrinin ilgiliye tebliğ edildiği tarihi izleyen 15 inci gün sonundan; geçici göreve özel nedenlerle gidilmediği takdirde avansın verildiği tarihten,

6-Sözleşmeye dayanan alacaklar, kanun veya taahhütnamelerinde başka türlü bir esas öngörülmemişse sözleşmenin ihlal edildiği tarihten,

7-Taksitli alacaklar, ödenmeyen taksidin vadesinin geldiği tarihten,

8-Sayıştay, adli, idari ve askeri mahkemeler ilamları ile tazmin hükmolunan alacaklar, ilamda faizin başlangıcı hakkında hüküm varsa belirtilen tarihten, aksi takdirde karar tarihinden,

9-Bakanlıkça kişilerden alacaklar hesabına kaydettirilerek izlenmesi istenen paralar, özel kanunlarında bir hüküm yoksa ve Bakanlıkça da bir tarih belirtilmemişse kayda geçirildiği tarihten,

itibaren faize tabidir.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 71 nci maddesi gereğince sorumlulardan tahsil edilmesi gereken kamu zararlarında faiz başlangıç tarihi zararın oluştuğu tarihtir.

Harcama yetkilisi mutemetlerine verilen avansları süresinde mahsup etmeyenlerden, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri uyarınca gecikme zammı alınır.

Sürekli ve geçici görev yolluğu avanslarını süresinde mahsup veya iade etmeyenler ile taahhütnamelerinde ayrıca bir faiz oranı belirtilmeyen borçlulardan genel hükümlere göre faiz alınır.

Yukarıda çeşitleri sayılanlar dışında kalan alacakların hangi tarihten itibaren ne oranda faize tabi tutulacağı, Bakanlıktan sorularak alınacak cevaba göre belirlenir.

i) Zamanaşımı süresi, başlangıcı, kesilmesi ve durması

Kişilerden alacaklar hesabında kayıtlı alacakların zamanaşımı süresi, başlangıcı, kesilmesi ve durması aşağıda açıklanmıştır:

1- 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanuna tabi alacaklar

Kişilerden alacaklar hesabında kayıtlı olup, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanuna göre tahsil edilmesi gereken alacaklar, vadesinin rastladığı takvim yılını takip eden takvim yılı başından itibaren beş yıl içinde tahsil edilmezse zamanaşımına uğrar.

Söz konusu Kanunun 103 üncü maddesi hükmü gereğince ödeme, haciz uygulaması, cebren tahsil ve takip işlemleri sonucunda yapılan her çeşit tahsilat; ödeme emri tebliği, mal bildirimi ile mal edinme ve mal artışlarının bildirilmesi; bu işlemlerden herhangi birinin kefile veya yabancı şahıs ve kurum temsilcilerine uygulanması veya bunlar tarafından yapılması; ihtilaflı amme alacaklarında adli makamlarca bozma kararı verilmesi, kamu alacağının teminata bağlanması, adli makamlarca icranın ertelenmesine karar verilmesi; iki kamu idaresi arasında mevcut bir borç için alacaklı kamu idaresi tarafından borçlu kamu idaresine borcun ödenmesi için yazı ile müracaat edilmesi ve amme alacağının özel kanunlara göre ödenmek üzere müracaatta bulunulması ve/veya ödeme planına bağlanması zamanaşımını keser.

Kesilmenin rastladığı takvim yılını izleyen takvim yılı başından itibaren zamanaşımı yeniden işlemeye başlar. Zamanaşımının bir bozma kararı ile kesilmesi halinde, zamanaşımı başlangıcı yeni vade gününün rastladığı; alacağın teminata bağlanması veya icranın adli makamlarca durdurulması hallerinde zamanaşımının başlangıcı, teminatın kalktığı ve durma süresinin sona erdiği tarihin rastladığı takvim yılını izleyen takvim yılının ilk günüdür.

Aynı Kanunun 104 üncü maddesi hükmü gereğince, borçlunun yabancı memlekette bulunması, hileli iflas etmesi veya mirasının tasfiyesi dolayısıyla hakkında takibat yapılmasına imkan yoksa bu hallerin devamı süresince zamanaşımı işlemez. Zamanaşımı, yukarıda sayılan sebeplerin kalktığı günün bitmesinden itibaren başlar veya durmasından evvel başlamış olan süresinin işlemesine devam eder.

2- 818 sayılı Borçlar Kanununa tabi olan alacaklar

Kişilerden alacaklar hesabında kayıtlı olup, 818 sayılı Borçlar Kanununa göre tahsil edilmesi gereken alacaklar, haksız suretle mal ediniminden dolayı açılacak dava, zarar görenin verdiğini geri isteme hakkı olduğunu öğrendiği tarihten başlayarak bir yıl ve her halde bu hakkın doğduğu tarihten başlayarak 10 yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.

Söz konusu Kanuna göre zamanaşımı, alacağın vadesinin geldiği tarihten itibaren başlar; alacağın vadesinin dolması bir bildirime bağlı ise zamanaşımı, bu bildirimin yapılabileceği günden itibaren işlemeye başlar.

Aynı Kanunun 133 üncü maddesi hükmü gereğince; borçlu, borcunu kabul ettiği, borcuna ve faizine mahsuben bir miktar para ödediği, rehin verdiği veya kefil gösterdiği, alacaklı dava veya def’i dava dolayısıyla mahkemeye veya hakeme başvurmakla veya icra takibatına ya da iflas masasına müdahale ile hakkını istediği takdirde zamanaşımı kesilir. Zamanaşımı kesilince, kesilme tarihinden itibaren yeni zamanaşımı süresi işlemeye başlar. Zamanaşımının kesilmesi, borçlunun borcunu bir senetle kabullenmesi veya mahkeme kararı ile olması halinde yeni süre 10 yıldır.

818 sayılı Borçlar Kanununun 132 nci maddesinde belirtilen hallerde zamanaşımı durur. Bu durum ortadan kalktığında zamanaşımı, kaldığı yerden işlemeye devam eder.

3- Özel kanunlarındaki hükümlere tabi olan alacaklar

Kişilerden alacaklar hesabında kayıtlı alacaklar, kanunlarında belirtilen özel hükümlere göre takip ve tahsil edilir.

Zamanaşımından sonra borçlular tarafından rızaen yapılan ödemeler kabul edilir.

Yukarıda açıklanan esaslara göre vezne, mutemet, tahsildar ve ambar açıklarında açığın öğrenildiği; yersiz ödemelerde dairesinin bildirmesi üzerine muhasebe biriminin öğrendiği; öğrenim giderleri gibi sözleşmeye bağlı alacaklarda taahhüdün bozulduğu, ilama bağlı alacaklarda ilamın borçluya tebliğ edildiği; harcama yetkilisi mutemedi avanslarından doğan alacaklarda ilgili kanununda belirtilen mahsup süresinin bittiği, yolluk avanslarından doğan alacaklarda 6245 sayılı Harcırah Kanununda belirtilen mahsup sürelerinin dolduğu tarih zamanaşımının başlangıcıdır.

Ayniyat hesaplarının denetimi sonucunda görülen açıklarda, fiil cezai nitelikte değilse zamanaşımının başlangıcı, düzenlenen raporun ilgili Bakanlığa verildiği tarihtir.

Muhasebe yetkililerinin, hesaplarında kayıtlı alacakların zamanaşımı süresinde tereddüde düştükleri hususlar hakkında Bakanlığın görüşüne başvurmaları gerekir.

j) Alacakların terkin ve af işlemleri

Kamu iadereleri hesaplarında kayıtlı alacaklardan af kanunları kapsamına girenlerin terkin işlemleri, ilgili af kanunu hükümlerine göre gerçekleştirilir. 

Muhasebe yetkilileri, ilgili kanunlarındaki hükümlere göre alacakların af veya terkinini, düzenleyecekleri “Kişilerden Alacaklar Terkin Talepnamesi” (Örnek: 35) ile Bakanlıktan isteyebilirler.

Kamu idareleri hesaplarında kayıtlı olup, zaruri veya mücbir sebeplerle takip ve tahsil imkânı kalmayan kamu alacaklarından merkezi yönetim bütçe kanununda gösterilen tutara kadar olanların kayıtlardan çıkarılmasına genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde Maliye Bakanı yetkilidir. Bu tutarı aşan kamu alacaklarından silinmesi öngörülenler merkezi yönetim bütçe kanununa ekli cetvelde gösterilir.

Muhasebe birimi hesaplarında kayıtlı olup zaruri veya mücbir sebeplerle takip ve tahsil imkanı kalmayan kişilerden alacakların, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 79 uncu maddesi uyarınca terkin edilebilmesi için düzenlenecek terkin talepnamesine;

- İlgisine göre sorumlu, ahiz (borçlu) veya mirası kabul eden mirasçıların bilinen adreslerine posta, mahalli zabıta veya jandarma vasıtasıyla yaptırılan tebligat ve kovuşturmaya ilişkin belgeler,

- Mal varlığının tespiti amacıyla tapu ve/veya vergi dairesinden yapılacak araştırmaya ilişkin belgeler ile adres veya mal varlığının tespiti amacıyla sosyal güvenlik kurumları nezdinde yapılacak araştırmaya ilişkin belgeler,

- Yukarıda belirtilen araştırmalar sonucu öldüğü tespit edilen sorumlu veya ahizin mirasçılarının bulunmadığına dair vukuatlı nüfus kaydı belgesi ve mal varlığı bırakmadığına ilişkin belge,

- Mirasçıları tarafından mirası reddedilenler için mirasın reddedildiğini kanıtlayan belge, borcunu ödeyemeyecek durumda olan sorumlu, ahiz veya mirasçılara ait usulüne göre alınmış aciz belgesi,

- Kamu idarelerine ait olup, mahkemeye veya icraya intikal etmiş bir alacağın terkininde, 4353 sayılı Maliye Vekaleti Baş Hukuk Müşavirliğinin ve Muhakemat Umum Müdürlüğünün Vazifelerine, Devlet Davalarının Takibi Usullerine ve Merkez ve Vilayetler Kadrolarında Bazı Değişiklikler Yapılmasına Dair Kanun hükümlerine göre yetkili merci tarafından verilen vazgeçme onayı,

bağlanır.

İcra tetkik mercii kararları Yargıtay icra ve iflas dairesince onaylanmış olsa dahi bunlara dayanılarak alacağın terkini yoluna gidilemez. Bu tür alacaklar için mahkemeye başvurulması gerekir. Mahkemeye başvurmada hazine için yarar görülmediği takdirde, 4353 sayılı Kanun gereğince alınacak vazgeçme kararı ile terkini istenilebilir. Bu takdirde, icra tetkik mercii ve Yargıtay icra ve iflas dairesi kararları ile mahkemeye başvurmadan vazgeçme kararının tasdikli örnekleri terkin talepnamesine bağlanır.

Bu belgelerin dışında terkin talepnamesine gerektiğinde bağlanacak diğer belgeler Bakanlıkça belirlenir.

Ayrıca, alacağın tahsili için açılan davada hazine aleyhine karar verildiği ve Yargıtay’ca da onanmak suretiyle hükmün kesinleştiği veya kamu idaresi için bir yarar görülmemesinden dolayı temyizden vazgeçildiği takdirde, aleyhte verilmiş olan karar ile kararın temyizinden vazgeçilmesi halinde buna ilişkin yetkili makam onayı, kararın temyiz edilmesi halinde ise Yargıtay ilamının onaylı örnekleri muhasebeleştirme belgesine bağlanarak terkin talepnamesi düzenlenmeksizin kayıtlardan çıkarılır.

k) 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 71 inci maddesinde düzenlenen kamu zararının tahsiline ilişkin usul ve esaslar

Kamu görevlilerinin mevzuata aykırı karar, işlem, eylem veya ihmal sonucu kamu idaresine verdikleri zararların tahsilinde, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 71 inci maddesinde belirtilen yönetmelik hükümleri uygulanır.

l) Yabancı para cinsinden kişilerden alacakların tahsili

Yabancı para cinsinden alacaklar, sözleşmelerinde “aynen” tahsil edileceğine dair hükümlerin yer alması halinde aynen veya vade ya da fiili ödeme tarihindeki T.C. Merkez Bankası efektif satış kuru üzerinden ulusal para olarak; sözleşmelerinde böyle bir hüküm yok ise alacağın vade veya fiili ödeme tarihindeki T.C. Merkez Bankası efektif satış kuru üzerinden ulusal para olarak tahsil edilir.

Hesabının işleyişi

Madde 70-Kişilerden alacaklar hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Muhasebe birimlerince, bütçe giderleri hesabına borç kaydedilmek suretiyle fazla ve yersiz verildiği, gerek yılı içerisinde, gerekse yılı geçtikten sonra tespit edilenler; Sayıştay, adli, idari ve askeri mahkemelerce tazmin hükmedilenler ile zamanaşımına uğratılan alacaklardan dolayı Sayıştay tarafından sorumluları adına tazmin hükmedilen tutarlar bu hesaba borç, tahsilinde bütçeye gelir kaydedilmek üzere 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

2-Muhasebe birimlerince aylık ve ücretlerden fazla ve yersiz kesilerek ilgili sosyal güvenlik kurumuna gönderilen paraların tamamı bu hesaba borç; kamu idaresi payını teşkil eden tutar ile noksan kesilen gelir vergisi tahsilinde bütçeye gelir kaydedilmek üzere 600-Gelirler Hesabına, kişiye ödenmesi gereken tutar ise 333-Emanetler Hesabına alacak kaydedilir.

3-Ayniyatın çalınmasından, kaybedilmesinden, kanunsuz veya yersiz harcanmasından doğan zararlara ait olmak üzere dairelerce bildirilen tutarlarla, Sayıştay, adli, idari ve askeri mahkemelerce hüküm altına alınan tutarlar, bu hesaba borç, tahsilinde bütçeye gelir kaydedilmek üzere 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

4-Sayım sonucu, noksanlığı tespit edilip sayım noksanları hesabına alınan tutarlardan bu hesaba kaydedilmesi gerekenler sorumluları adına, rayiç değeri bu hesaba (net değeri veya kayıtlı değeri ile rayiç bedeli arasında varsa aleyhte fark 630-Giderler Hesabına ) borç; kayıtlı değeri 197-Sayım Noksanları Hesabına (net değeri veya kayıtlı değeri ile rayiç bedeli arasında varsa lehte fark, tahsilinde bütçeye gelir kaydedilmek üzere 600-Gelirler Hesabına) alacak kaydedilir.

5-Avans ve kredi hesaplarında kayıtlı tutarlardan süresi içerisinde mahsup edilmeyen tutarlarla, avans alan şahsın zimmetine geçirdiği tutarlar bu hesaba borç, ilgili avans ve kredi hesaplarına alacak kaydedilir.

6-Değerli kağıt ambarlarının sayımı sonucunda noksan çıkan tutarlar ile değerli kağıt satmaya yetkili memurlar tarafından zimmete geçirilen değerli kağıtlar bir taraftan sorumluları adına bu hesaba borç, tahsilinde bütçeye mal edilmek üzere 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir; diğer taraftan değerli kağıtlarla ilgili nazım hesaplardan çıkarılır.

7-Kurum gelirlerini tahsil etmeye yetkili bulunan memurların tahakkuklu tahsilatlardan zimmetlerine geçirdikleri tutarlar, bir taraftan sorumluları adına bu hesaba borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak; diğer taraftan 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, ilgisine göre 120-Gelirlerden Alacaklar Hesabı, 121-Gelirlerden Takipli Alacaklar Hesabı veya 122-Gelirlerden Tecilli ve Tehirli Alacaklar Hesabına alacak kaydedilir.

8-Emanet niteliğindeki hesaplarda herhangi bir şahıs veya daire adına kayıtlı bulunan tutarlardan, fazla verilenler ile söz konusu hesaplardan karşılığı olmaksızın yapılan ödemeler bu hesaba borç, ilgili emanet hesabına alacak kaydedilir.

9-Yılı içerisinde bütçeden fazla veya yersiz ödendiğinin anlaşılması üzerine, Sayıştayca tasdik edilmiş bordroya dayanılarak Bakanlıktan, tahakkukun iptali nedeniyle ödeneğine iade edilmesi gerektiği bildirilen tutarlardan;

-Giderler hesabına yazılmış olanlar bir taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına alacak, bu hesaba borç; diğer taraftan 835-Gider Yansıtma Hesabına borç, 630-Giderler Hesabına alacak kaydedilir.

-Herhangi bir varlık hesabına yansıtılmış olanlar bir taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına alacak, bu hesaba borç; diğer taraftan 835-Gider Yansıtma Hesabına borç, ilgili varlık hesabına alacak kaydedilir.

Söz konusu tutarlar aynı zamanda 903-Kullanılacak Ödenekler Hesabına borç, 905-Ödenekli Giderler Hesabına alacak kaydedilir.

Ödeneğine iade işlemine ilişkin Bakanlıktan talimat gelmeden önce bu tür tutarların 140-Kişilerden Alacaklar Hesabına borç, 600-Gelirler Hesabı veya ilgili varlık hesabına alacak kaydı yapılmış olduğu takdirde, bu işlem ters kayıtla kapatılır.

10-Bu hesapta kayıtlı alacak tutarından yapılan fazla tahsilattan bütçeye gelir kaydedilmeyenler bu hesaba borç, ilgili hesaba alacak kaydedilir.

11-Bu hesapta kayıtlı alacak tutarından yapılan fazla tahsilattan bütçeye gelir kaydedilenler bir taraftan 810-Bütçe Gelirlerinden Ret ve İadeler Hesabına borç, ilgili hesaba alacak; diğer taraftan bu hesaba borç, 805-Gelir Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

12-Bu hesapta kayıtlı alacaklardan takipsizlik nedeniyle zamanaşımına uğratıldığı Sayıştay ilamı veya idari makamlarca karar altına alınan tutarlar, zamanaşımına uğratan sorumluları borçlandırmak ve eski borç kayıtlarını kapatmak üzere bu hesaba borç ve alacak kaydedilir.

13-Geçici kabulü yapılarak yapılmakta olan yatırımlar hesabından ilgili maddi duran varlık hesabına aktarılan işlere ilişkin olarak, yapılan kesin kabul işlemi sırasında yükleniciden alacaklı olunduğunun tespiti durumunda, alacak tutarı tahsilinde bütçeye gelir kaydedilmek üzere bu hesaba borç, ilgili maddi duran varlık hesabına alacak kaydedilir.

14-Bu hesapta kayıtlı alacaklar için tahakkuk ettirilen faiz tutarları bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Bu hesapta kayıtlı alacaklardan nakden veya mahsuben tahsil edilen tutarlardan;

-Tahsilinde bütçeye gelir kaydedilmesi gerekenler bir taraftan 100-Kasa Hesabı, 102-Banka Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak; diğer taraftan 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, bu hesaba alacak kaydedilir.

-Tahsilinde bütçeye gelir kaydedilmesi gerekmeyenler ise 100-Kasa Hesabı, 102-Banka Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç, bu hesaba alacak kaydedilir.

2-Yönetim dönemi hesabına ait Sayıştay tarafından tebliğ edilen ilam içerisinde daha önce kişilerden alacaklar hesabına alınarak takipsizlik nedeniyle zamanaşımına uğratılmış paraların bulunduğu anlaşıldığı takdirde bu tutarlar, zamanaşımına uğratan sorumluları borçlandırmak ve eski borç kayıtlarını kapatmak üzere bu hesaba alacak ve borç kaydedilir.

3-Fazla veya yersiz ödenmesinden dolayı muhasebe birimlerince doğrudan kişilerden alacaklar hesabına alınan tutarlardan, kısmen veya tamamen yersiz veya yanlışlıkla alındığı anlaşılanlar, kayıtlardan çıkarılmak üzere, bu hesaba alacak, ilgisine göre 600-Gelirler Hesabı (yılı geçtikten sonra 630-Giderler Hesabına) veya ilgili diğer hesaplara borç kaydedilir.

4-Fazla veya yersiz olarak tahakkuk ettirildiği anlaşılan faiz tutarları bu hesaba alacak, 600-Gelirler Hesabına borç kaydedilir.

5-Herhangi bir hesaba alacak kaydı suretiyle kişilerden alacaklar hesabına kaydedilen tutarların tamamının veya bir kısmının bu hesaba yersiz kaydedildiği anlaşıldığı takdirde, yersiz kaydedilen tutar bu hesaba alacak, ilgili hesaba borç kaydedilir.

6-Herhangi bir kanun veya kararla bu hesapta kayıtlı alacaklardan kısmen veya tamamen kaydı silinmesi gerekenler bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

15 Stoklar

Madde 71- Bu hesap grubu, kamu idarelerince faaliyetlerde kullanılmak ya da tüketilmek üzere edinilen tüketim malzemeleri, artık ve hurda gibi faaliyet dönemi içinde kullanılacak varlıkların izlenmesi için kullanılır.

Stoklar, niteliklerine göre bu grup içinde açılacak aşağıdaki hesaplardan oluşur:

150 İlk Madde ve Malzeme Hesabı

157 Diğer Stoklar Hesabı

Hesap grubuna ilişkin işlemler

Madde 72- Stoklar hakkında, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 44 ve 45 inci maddelerinde belirtilen yönetmeliğin ilgili hükümlerine ve aşağıdaki hükümlere göre işlem yapılır:

Stoklar, maliyet bedeliyle hesaplara alınır. Maliyet bedeline, stokların elde edilmesi ve depolanacağı yere kadar getirilmesi için yapılan her türlü giderler ilave edilir. Bağış veya hibe olarak edinilen stoklar varsa bilinen değeri, yoksa değerlemesi yapıldıktan sonra tespit edilen değeri ile hesaplara alınır. Stoklar, kullanıldıklarında veya tüketildiklerinde giderler hesabına kaydedilerek ilgili hesaplardan çıkarılır. Stokların hesaplara alınması, kullanıldıklarında veya tüketildiklerinde hesaplardan çıkarılmasına ilişkin dönemlerin belirlenmesi ve diğer hususlarda yapılacak işlemler Bakanlıkça tespit edilir.

İlk madde ve malzeme hesabında kayıtlı stoklardan yok olma, kırılma, bozulma veya eskime gibi nedenlerle kullanılamayacak veya tüketilemeyecek hale gelenler, diğer stoklar hesabına aktarılır.

Muhasebe birimleri, hizmet sunduğu birimlere ait stokları kurumlar itibarıyla kaydeder. Bakanlıkça belirlenen dönem sonlarında, kullanılan veya tüketilen stoklar kayıtlardan çıkarılır. Stokların miktar ve değerlerinde, kaybolma, çalınma, yanma, kırılma, bozulma gibi nedenlerle ortaya çıkan eksilmeler ilgili tahakkuk dairesinin mal sorumlusu ve harcama yetkilisince muhasebe birimine bildirilir. Bunun üzerine muhasebe birimlerince kayıtlar güncellenir.

Bu hesap grubundaki hesaplara kayıt yapılırken yardımcı hesap kodları ile birlikte bütçe sınıflandırmasında yer alan kurumsal kodlar da  kullanılır.

150 İlk madde ve malzeme hesabı

Hesabın niteliği

            Madde 73- Bu hesap, kamu idarelerince faaliyetlerde kullanılmak ya da tüketilmek üzere edinilen tüketim malzemelerinin izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

            Madde 74- İlk madde ve malzeme hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

            a) Borç

1- Bütçeye gider kaydıyla edinilen stok tutarları, bir taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan bu hesaba borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

2-Bağış ve yardım şeklinde bedelsiz olarak edinilen stoklar tespit edilen değerleri üzerinden bir taraftan bu hesaba borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak; diğer taraftan 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

            b) Alacak

            1-Kullanılan veya tüketilen stoklar, Bakanlıkça belirlenen dönem sonlarında kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

            2-Bağış ve yardım şeklinde edinilen stoklardan, kullanılmadığı veya amaç dışı kullanıldığı için geri istenilenler, kayıtlı değeri üzerinden bu hesaba alacak, 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç; 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak , 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

            3-Kişisel kusurlardan dolayı yok olma, kırılma, bozulma veya eskime gibi nedenlerle kullanılamayacak veya tüketilemeyecek hale gelen stoklardan;

- Kayıtlardan çıkarılması gerekenler kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç; rayiç değeri üzerinden 140-Kişilerden Alacaklar Hesabına borç, 600-Gelirler Hesabına alacak,

- Hurdaya ayrılması gerekenler, kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaba alacak, hurda halindeki değeri 157-Diğer Stoklar Hesabına, kayıtlı değeri ile hurda halindeki değeri arasındaki fark 630-Giderler Hesabına borç; rayiç değeri ile hurda halindeki değeri arasındaki fark 140-Kişilerden Alacaklar Hesabına borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

            4-Kişisel kusur olmaksızın yok olma, kırılma, bozulma veya eskime gibi nedenlerle kullanılamayacak veya tüketilemeyecek hale gelen stoklardan;

- Kayıtlardan çıkarılması gerekenler, kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç,

- Hurdaya ayrılması gerekenler, kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaba alacak, hurda halindeki değeri üzerinden 157-Diğer Stoklar Hesabına, kayıtlı değeri ile hurda halindeki değeri arasındaki fark 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

157 Diğer stoklar hesabı

Hesabın niteliği

            Madde 75-Bu hesap, yukarıdaki stok hesabının kapsamına alınmayan stoklar ile artık ve hurda gibi stokların izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

            Madde 76- Diğer stoklar hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

            a) Borç

1-Bütçeye gider kaydıyla edinilen diğer stok tutarları, bir taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan bu hesaba borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

2-Bağış ve yardım şeklinde bedelsiz olarak edinilen diğer stoklar tespit edilen değerleri üzerinden bir taraftan bu hesaba borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak; diğer taraftan 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

3-Kişisel kusurlardan dolayı yok olma, kırılma, bozulma veya eskime gibi nedenlerle kullanılamayacak veya tüketilemeyecek hale gelen stoklardan hurdaya ayrılması gerekenlerin, hurda halindeki değeri bu hesaba, kayıtlı değeri ile hurda halindeki değeri arasındaki fark 630-Giderler Hesabına borç; kayıtlı değeri 150-İlk Madde ve Malzeme Hesabına alacak; rayiç değeri ile hurda halindeki değeri arasındaki fark 140-Kişilerden Alacaklar Hesabına borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

            4-Kişisel kusur olmaksızın yok olma, kırılma, bozulma veya eskime gibi nedenlerle kullanılamayacak veya tüketilemeyecek hale gelen stoklardan hurdaya ayrılması gerekenler, hurda halindeki değeri üzerinden bu hesaba, kayıtlı değeri ile hurda halindeki değeri arasındaki fark 630-Giderler Hesabına borç, kayıtlı değeri üzerinden 150-İlk Madde ve Malzeme Hesabına alacak kaydedilir.

            b) Alacak

            1-Bu hesapta kayıtlı diğer stoklardan herhangi bir şekilde elden çıkarılanlar, Bakanlıkça belirlenen dönem sonlarında kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

            2-Bağış ve yardım şeklinde edinilen stoklardan, kullanılmadığı veya amaç dışı kullanıldığı için geri istenilenler, kayıtlı değeri üzerinden bu hesaba alacak, 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç; 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

16 Ön ödemeler

Madde 77-Bu hesap grubu, muhasebe birimlerince bütçe içi veya bütçe dışı olarak ya da emanet niteliğindeki (okul pansiyonları dahil) hesaplardan verilecek ön ödemelerden iş avans veya kredileri, personel avansları, bütçe dışı avans ve krediler, akreditifler, mahsup dönemine aktarılan avans ve krediler ile dış proje kredilerinden verilen avans ve açılan akreditiflerin izlenmesi için kullanılır.

Ön ödemeler, niteliklerine göre bu grup içinde açılacak aşağıdaki hesaplardan oluşur:

160 İş Avans ve Kredileri Hesabı

161 Personel Avansları Hesabı

162 Bütçe Dışı Avans ve Krediler Hesabı

164 Akreditifler Hesabı

165 Mahsup Dönemine Aktarılan Avans ve Krediler Hesabı

166 Proje Özel Hesabından Verilen Avans ve Akreditifler Hesabı

167 Doğrudan Dış Proje Kredi Kullanımları Avans ve Akreditifleri Hesabı

Hesap grubuna ilişkin işlemler

Madde 78-Kamu idarelerince yapılacak ön ödemelerin şekilleri, devir ve mahsup işlemleri, yapılacak ön ödemelerin idareler ve gider türleri itibarıyla tutar ve oranlarının tespiti, mutemetlerin görevlendirilmesi ve diğer işlemlere ilişkin usul ve esaslar hakkında, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 35 inci maddesinde belirtilen yönetmelik hükümleri uygulanır.

160 İş avans ve kredileri hesabı

Hesabın niteliği

Madde 79-Bu hesap, mevzuatı gereğince harcama yetkilisi mutemetlerine ön ödeme şeklinde verilen avanslar ile adlarına açılan krediler, mahalli giderlere harcanmak üzere elçilik ve konsolosluklara gönderilen avanslar, madeni para basımı için darphane döner sermayesine verilen avanslar ve jandarma mutemetlerine yiyecek ve yem bedelleri için verilen avanslar ile gemi mutemetlerine aylık ve diğer giderler için verilen avans ve kredilerin izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 80-İş avans ve kredileri hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Kanunları uyarınca harcama yetkilisi mutemetlerine verilen avanslar bu hesaba borç, ödenmesi gereken tutar 100-Kasa Hesabı veya 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabına alacak kaydedilir.

2-Kanunları uyarınca harcama yetkilisi mutemetleri adına muhasebe birimi veya banka nezdinde açılan krediler bu hesaba borç, ilgisine göre 333-Emanetler Hesabına, 511-Muhasebe Birimleri Arası İşlemler Hesabı veya 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabına alacak kaydedilir.

3-Harcama yetkilisi mutemetlerine verilen avans veya açılan kredilerin tamamı ya da bir kısmı harcama yetkilisinin izniyle başka bir mutemede devredildiği takdirde, devredilen avans ya da kredi tutarı, yeni mutemet adına bu hesaba borç ve eski mutemet adına bu hesaba alacak kaydedilir.

4-Yılı bütçesinden karşılanmak üzere deniz filoları muhasebe birimince veya başka muhasebe birimlerince, bu muhasebe birimi adına, gemi mutemetlerine verilen avanslar deniz filoları muhasebe birimince bu hesaba borç, ilgisine göre 100-Kasa Hesabı veya 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabına ya da 511-Muhasebe Birimleri Arası İşlemler Hesabına alacak kaydedilir.

5-Cari yıl bütçesinden karşılanmak üzere, daha önceki yılda bütçe dışı avans ve krediler hesabına borç kaydedilerek yapılan ön ödemeler, mali yıl başında bu hesaba borç, 162-Bütçe Dışı Avans ve Krediler Hesabına alacak kaydedilir.

6-Dışişleri Bakanlığı Muhasebe Birimince mahalli giderlere harcanmak üzere elçilik ve konsolosluklara gönderilen ön ödemeler, verildiği tarihteki kur üzerinden bu hesaba borç, ilgisine göre 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya 106-Döviz Gönderme Emirleri Hesabına alacak kaydedilir.

7-Dışişleri Bakanlığı Muhasebe Birimince mahalli giderlere harcanmak üzere elçilik ve konsolosluklar hasılatından avans olarak ödenmesi bildirilen tutarlar, işlem tarihindeki kur üzerinden bu hesaba borç, 338-Konsolosluk Cari Hesabına alacak kaydedilir.

8-Elçilik ve konsolosluk avanslarında kayıtlı tutarlardan harcanmayan kısmın başka bir gider kalemi için avansa dönüştürülmesi öngörülürse; avans tutarı bu yönde talimat verildiği tarihteki kur üzerinden bu hesaba (varsa kur azalışından doğan fark 630-Giderler Hesabına) borç; avansın gönderildiği tarihteki kur üzerinden hesaplanan tutarı bu hesaba (varsa kur artışından doğan fark 600-Gelirler Hesabına) alacak kaydedilir.

9-Madeni para basımı işlerinde kullanılmak üzere Darphane ve Damga Matbaası Muhasebe Birimince, döner sermayeye verilen avanslar bu hesaba borç, 100-Kasa Hesabı veya 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabına alacak kaydedilir.

10-Yılı bütçesinden karşılanmak üzere Jandarma mutemetlerine yiyecek ve yem bedelleri karşılığı verilen avanslar bu hesaba borç, 100-Kasa Hesabı veya 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Kanunları uyarınca ön ödeme olarak verilen iş avans ve kredilerinden yapılan giderlere ilişkin kanıtlayıcı belgeler muhasebe birimine geldiğinde harcama tutarı, bir taraftan bu hesaba alacak, 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç; diğer taraftan 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak, 630-Giderler Hesabına ya da varlığa dönüştürülecek bir harcama unsuru ise ilgili varlık hesabına borç kaydedilir.

2-Elçilik ve konsolosluklara gönderilen ön ödemelere ilişkin olarak muhasebe birimine gelen harcama belgeleri tutarı, verildiği tarihteki kur üzerinden bir taraftan bu hesaba alacak, 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç; diğer taraftan 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak, 630-Giderler Hesabına ya da varlığa dönüştürülecek bir harcama unsuru ise ilgili varlık hesabına borç kaydedilir.

3-Elçilik ve konsolosluklara gönderilen ön ödemelerden iade edildiği bildirilenler, verildiği tarihteki kur üzerinden bu hesaba alacak, 107-Elçilik ve Konsolosluk Nezdindeki Paralar Hesabına borç kaydedilir.

4-Elçilik ve konsolosluklara gönderilen ön ödemelerden harcanmayan kısmın başka bir gider kalemi için avansa dönüştürülmesi öngörülürse; avansın verildiği tarihteki kur üzerinden hesaplanan tutarı bu hesaba (varsa kur artışından doğan fark 600-Gelirler Hesabına) alacak; avans tutarı bu yönde talimat verildiği tarihteki kur üzerinden bu hesaba, (varsa kur azalışından doğan fark 630-Giderler Hesabına) borç kaydedilir.

5-Verilen avans veya banka ya da başka muhasebe birimi nezdinde açtırılan kredilerden nakden iade edilenler bu hesaba alacak, ilgisine göre 100-Kasa Hesabı veya 102-Banka Hesabı ya da 511-Muhasebe Birimleri Arası İşlemler Hesabına borç kaydedilir.

6-Bu hesapta kayıtlı bulunan avans ve kredi tutarlarından süresi içerisinde mahsup veya iade edilmeyenler bu hesaba alacak, sorumluları adına 140-Kişilerden Alacaklar Hesabına borç kaydedilir.

7-Bu hesapta kayıtlı bulunan avans ve kredi tutarlarından mahsup dönemine aktarılanlar bu hesaba alacak, 165-Mahsup Dönemine Aktarılan Avans ve Krediler Hesabına borç kaydedilir.

161 Personel avansları hesabı

Hesabın niteliği

Madde 81-Bu hesap, mevzuatı uyarınca ön ödeme şeklinde verilen sürekli ve geçici görev yolluğu avansları, ödeme gününden önce ödenmesine karar verilen maaş ve ücret ödemeleri ile denetmen yollukları ve er ve erbaş harçlıkları karşılığı verilen avansların izlemesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 82-Personel avansları hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-6245 sayılı Harcırah Kanunu uyarınca verilen sürekli ve geçici görev yolluğu avansları bu hesaba borç, ödenmesi gereken tutar 100-Kasa Hesabı veya 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabına alacak kaydedilir.      

2-Denetim elemanlarına ödeme yönünden bağlı bulundukları muhasebe birimince yapılan ön ödemeler bu hesaba borç, ilgisine göre 100-Kasa Hesabı veya 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabına alacak kaydedilir.

3-Yılı bütçesinden karşılanmak üzere, er ve erbaş harçlıkları ve bunlarla birlikte ödenen diğer istihkaklar için verilen avanslar bu hesaba borç, 100-Kasa Hesabı veya 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabına alacak kaydedilir.

4-Yılı bütçesinden karşılanmak üzere ödeme gününden önce yapılan maaş ve ücret ödemeleri bu hesaba borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabına alacak kaydedilir.

5-Yılı bütçesinden karşılanmak üzere, daha önceki yılda, bütçe dışı avans ve krediler hesabına borç kaydedilerek verilen personel avansları, mali yıl başında bu hesaba borç, 162-Bütçe Dışı Avans ve Krediler Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Verilen avanslardan harcanan tutarlar bu hesaba alacak, 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç kaydedilir.

2-Verilen avanslardan nakden iade edilenler bu hesaba alacak, ilgisine göre 100-Kasa Hesabı veya 102-Banka Hesabı veya 511-Muhasebe Birimleri Arası İşlemler Hesabına borç kaydedilir.

3-Verilen avanslardan süresi içerisinde kapatılmayanlar bu hesaba alacak, 140-Kişilerden Alacaklar Hesabına borç kaydedilir.

4-Bu hesapta kayıtlı bulunan avans tutarlarından mahsup dönemine aktarılanlar bu hesaba alacak, 165-Mahsup Dönemine Aktarılan Avans ve Krediler Hesabına borç kaydedilir.

162 Bütçe dışı avans ve krediler hesabı

Hesabın niteliği

Madde 83-Bu hesap, kamu idarelerince mal ve hizmet alımı karşılığı olmak üzere, maddi duran varlık hesapları ile ilgilendirilmeksizin yüklenicilere verilen avanslar; okul pansiyonlarına ait paralardan verilen avanslar, özel kanunlarındaki hükümler uyarınca iş ve talep sahiplerince muhasebe birimlerine yatırılarak emanetler hesabına alınan paralardan ilgililerine avans olarak ödenen tutarlar, ertesi yıl bütçesinden karşılanmak üzere verilen; personel avansları, jandarma er aylıkları ve diğer istihkaklar ile gemi mutemetlerine ödenen paralar ve Bakanlıkça bu hesaba kaydedilmesi bildirilen tutarların izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 84-Bütçe dışı avans ve krediler hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Mevzuatı uyarınca mal ve hizmet alımı karşılığı olmak üzere, maddi duran varlık hesapları ile ilgilendirilmeksizin yüklenicilere yapılan ön ödemeler bu hesaba borç, ödenmesi gereken tutar 100-Kasa Hesabı veya 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabına alacak kaydedilir.

2-Ertesi yıl bütçesinden karşılanmak üzere verilen ön ödemeler bu hesaba borç, 100-Kasa Hesabı veya 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabına alacak kaydedilir.

3-Aralık ayının 15 inde yapılan maaş ve ücret ödemelerinin ertesi yıl 01-14 Ocak dönemine karşılık gelen tahakkuk tutarları bu hesaba borç, ilgili hesaplara alacak kaydedilir.

4-Ertesi yıl bütçesinden karşılanmak üzere gemi mutemetlerine verilen avanslar, avansı açan muhasebe birimince bu hesaba borç, ilgisine göre 100-Kasa Hesabı veya 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı ya da 511-Muhasebe Birimleri Arası İşlemler Hesabına alacak kaydedilir.

5-Pansiyon paralarından, pansiyon mutemetlerine verilen avanslar bu hesaba borç, 100-Kasa Hesabı veya 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabına alacak kaydedilir.

6-İlgililer tarafından memur yolluğu olarak muhasebe birimlerine yatırılarak emanete alınan paralardan, görevli memurlar veya mutemetlerine ödenen avanslar bu hesaba borç, 100-Kasa Hesabı veya 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

 1-Mevzuatı uyarınca yüklenicilere yapılan ön ödemelerden yapılan giderlere ilişkin kanıtlayıcı belgeler muhasebe birimine geldiğinde harcama tutarı, bir taraftan bu hesaba alacak, 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç; diğer taraftan 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak, 150-İlk Madde ve Malzeme Hesabı veya 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

2-Pansiyon mutemetlerine verilen avanslar ile emanet paralardan verilen avanslardan yapılan harcamalara ait belgeler muhasebe birimine verildiğinde harcama tutarı bu hesaba alacak, ilgisine göre 332-Okul Pansiyonları Hesabı veya ilgili emanet hesabına borç kaydedilir.

3-Verilen avans veya banka ya da başka muhasebe birimi nezdinde açtırılan kredilerden nakden iade edilenler bu hesaba alacak, 100-Kasa Hesabı veya 102-Banka Hesabı ya da 511-Muhasebe Birimleri Arası İşlemler Hesabına borç kaydedilir.

4-Ertesi yıl bütçesinden karşılanmak üzere verilmiş bulunan avans ve krediler (Aralık ayının 15 inde yapılan 01-14 Ocak dönemine ait maaş ödemesi hariç) yeni yıl açılış kaydından sonra bu hesaba alacak, ilgisine göre 160-İş Avans ve Kredileri Hesabı veya 161-Personel Avansları Hesabına borç kaydedilir.

5-Aralık ayının 15 inde yapılan maaş ve ücret ödemelerinden 01-14 Ocak dönemine karşılık gelen ve bu hesaba kaydedilen tutarlar, yeni yılın başında düzenlenecek ödeme emri belgesi ile bir taraftan bu hesaba alacak, 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç; diğer taraftan 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

6-Bu hesapta kayıtlı bulunan ön ödemelerden süresi içerisinde mahsup veya iade edilmeyenler bu hesaba alacak, sorumluları adına 140-Kişilerden Alacaklar Hesabına borç kaydedilir.

164 Akreditifler hesabı

Hesabın niteliği

Madde 85-Bu hesap, yabancı ülkelerden yapılacak satın almalar için açılan akreditiflerin izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 86-Akreditifler hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

Yabancı ülkelerden yapılacak satın almalar için bankalar nezdinde akreditif karşılığı açtırılan krediler bu hesaba borç, ödenmesi gereken tutar ilgisine göre 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya 106-Döviz Gönderme Emirleri Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Akreditif karşılığı açtırılan kredilerden yapılan mahsuplar bir taraftan bu hesaba alacak, 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç; diğer taraftan 630-Giderler Hesabı ya da varlığa dönüştürülecek bir harcama unsuru ise ilgili varlık hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

2-Akreditif karşılığı ulusal para cinsinden açtırılan kredilerden nakden yapılan iadeler bu hesaba alacak, 102-Banka Hesabına borç kaydedilir.

3-Akreditif karşılığı döviz cinsinden açtırılan kredilerden nakden yapılan iadeler akreditifin açıldığı tarihteki kur üzerinden bu hesaba alacak, akreditifin iade alındığı tarihteki kur üzerinden 105-Döviz Hesabına borç kaydedilir. Akreditifin açıldığı tarihteki kur ile iade alındığı tarihteki kur arasında olumlu fark varsa tutarı 600-Gelirler Hesabına alacak, olumsuz fark varsa tutarı 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

165 Mahsup dönemine aktarılan avans ve krediler hesabı

Hesabın niteliği

Madde 87-Bu hesap, bütçedeki ödeneğine dayanılarak yapılan ön ödemelerden mahsup dönemine aktarılan tutarların izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 88-Mahsup dönemine aktarılan avans ve krediler hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

Yılı bütçesindeki ödeneğine dayanılarak verilen iş avans ve kredileri ile personel avanslarından mahsup dönemine aktarılanlar bu hesaba borç, ilgisine göre 160-İş Avans ve Kredileri Hesabı veya 161-Personel Avansları Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Mahsup dönemine aktarılan avans ve kredilerle ilgili harcama belgeleri muhasebe birimine geldiğinde, tutarı bir taraftan bu hesaba alacak, 834-Geçen Yıl Bütçe Mahsupları Hesabına borç; diğer taraftan 630-Giderler Hesabına ya da varlığa dönüştürülecek bir harcama unsuru ise ilgili varlık hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

2-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan nakden yapılan iadeler bu hesaba alacak, 100-Kasa Hesabı veya 102-Banka Hesabına borç kaydedilir.

3-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan süresi içerisinde kapatılmayanlar bu hesaba alacak, 140-Kişilerden Alacaklar Hesabına borç kaydedilir.

166 Proje özel hesabından verilen avans ve akreditifler hesabı

Hesabın niteliği

Madde 89-Bu hesap, genel bütçe kapsamındaki idarelerce proje özel hesabından verilen avanslar ve açılan akreditifler ile bunlardan yapılan mahsuplar ve nakden iade alınan tutarların ilgili kurum muhasebe birimince izlenmesi için kullanılır.

Proje özel hesabından verilen avanslardan mahsup edilemeyenler ile açılan akreditiflerden harcanamayanlar, yıl sonlarında ertesi yıla devredilir. Devredilen tutarlar karşılığı ödenekler tenkis edilir ve tenkis belgesinde, tenkis edilen ödeneğin devreden avans veya akreditif karşılığı krediye ait olduğu belirtilerek, yeni mali yıl içerisinde ilgili tertipten ödenek gönderilmesi istenir.

Hesabın işleyişi

Madde 90-Proje özel hesabından verilen avans ve akreditifler hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

Genel bütçe kapsamındaki idarelerce proje özel hesabından avans verilmesi veya akreditif açılması şeklinde yapılan kullanımlar, muhasebeleştirme tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden, ilgili kurum muhasebe birimince bu hesaba borç, 512-Proje Özel Hesabından Kullanımlar Hesabına alacak; Devlet Borçları Muhasebe Birimince ay sonu T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden 512-Proje Özel Hesabından Kullanımlar Hesabına borç, 104-Proje Özel Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Proje özel hesabından açılan akreditiflerin mahsubuna ilişkin kanıtlayıcı belgeler ilgili kurum muhasebe birimine geldiğinde tutarı, akreditifin açıldığı tarihteki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bir taraftan bu hesaba alacak, 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç; diğer taraftan 630-Giderler Hesabı ya da varlığa dönüştürülecek bir harcama unsuru ise ilgili varlık hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

2-Proje özel hesabından verilen avansların mahsubuna ilişkin kanıtlayıcı belgeler ilgili kurum muhasebe birimine geldiğinde tutarı avansın verildiği tarihteki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bir taraftan bu hesaba alacak, 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç; diğer taraftan 630-Giderler Hesabı ya da varlığa dönüştürülecek bir harcama unsuru ise ilgili varlık hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

3-Genel bütçe kapsamındaki idarelerce proje özel hesabından verilen avans ve açılan akreditiflerden nakden iade alınanlar, avansın verildiği veya akreditifin açıldığı tarihteki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden ilgili kurum muhasebe birimince bu hesaba alacak, 512-Proje Özel Hesabından Kullanımlar Hesabına borç; Devlet Borçları Muhasebe Birimince iade tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden 104-Proje Özel Hesabına borç, 512-Proje Özel Hesabından Kullanımlar Hesabına alacak kaydedilir.

167 Doğrudan dış proje kredi kullanımları avans ve akreditifleri hesabı

Hesabın niteliği

Madde 91-Bu hesap, genel bütçe kapsamındaki idarelerce mal ve hizmet teslim alınmadan önce avans verilmesi veya akreditif açılması suretiyle yapılan doğrudan dış proje kredi kullanımları ve bunların mahsubunun kullanıcı kurum muhasebe birimlerince izlenmesi için kullanılır.

Doğrudan dış proje kredisi kullanımı olarak verilen avanslardan mahsup edilemeyenler ile açılan akreditiflerden yapılan çekiş tutarlarından harcanamayanlar, yıl sonlarında ertesi yıla devredilir. Devredilen tutarlar karşılığı ödenekler tenkis edilir ve tenkis belgesinde, tenkis edilen ödeneğin devreden avans veya akreditif karşılığı krediye ait olduğu belirtilerek, yeni mali yıl içerisinde ilgili tertipten ödenek gönderilmesi istenir.

Hesabın işleyişi

Madde 92-Doğrudan dış proje kredi kullanımları avans ve akreditifleri hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Genel bütçe kapsamındaki idarelercemal ve hizmet tesliminden önce avans verilmek suretiyle yapılan doğrudan dış proje kredi kullanımları, işlem tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden ilgili kurum muhasebe birimince bu hesaba borç, 513-Doğrudan Dış Proje Kredi Kullanımları Bildirim Hesabına alacak ve Devlet Borçları Muhasebe Birimince 513-Doğrudan Dış Proje Kredi Kullanımları Bildirim Hesabına borç, 410-Dış Mali Borçlar Hesabına alacak kaydedilir.

2-Genel bütçe kapsamındaki idarelerce doğrudan dış proje kredilerinden açılan akreditiflerden çekilen tutarlar işlem tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bir taraftan ilgili muhasebe birimince bu hesaba borç, 513-Doğrudan Dış Proje Kredi Kullanımları Bildirim Hesabına alacak; diğer taraftan Devlet Borçları Muhasebe Birimince 513-Doğrudan Dış Proje Kredi Kullanımları Bildirim Hesabına borç, 410-Dış Mali Borçlar Hesabına alacak kaydedilir. Söz konusu tutar aynı zamanda 959-Doğrudan Dış Proje Kredilerden Açılan Akreditifler Karşılığı Hesabına borç, 958-Doğrudan Dış Proje Kredilerden Açılan Akreditifler Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

Bu hesapta kayıtlı avans veya akreditiflerin mahsubuna ilişkin kanıtlayıcı belgeler ilgili kurum muhasebe birimine geldiğinde, tutarı avansın verildiği veya akreditifin çekildiği tarihteki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bir taraftan bu hesaba alacak, 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç; diğer taraftan 630-Giderler Hesabı ya da varlığa dönüştürülecek bir harcama unsuru ise ilgili varlık hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

18 Gelecek aylara ait giderler ve gelir tahakkukları

Madde 93- Bu hesap grubu, içinde bulunulan dönemde veya daha önceki dönemlerde ortaya çıkan ve tahakkuk ettirilme süresi bir yılın altında olan peşin ödenmiş giderler ile faaliyet dönemine ait olup, gelecek aylarda istenilebilir duruma gelecek olan alacakların  izlenmesi amacıyla kullanılır.

 Gelecek aylara ait giderler ve gelir tahakkukları, niteliklerine göre bu grup içinde açılacak aşağıdaki hesaplardan oluşur:

180 Gelecek Aylara Ait Giderler Hesabı

181 Gelir Tahakkukları Hesabı

180 Gelecek aylara ait giderler hesabı

Hesabın niteliği

Madde 94-Bu hesap, duran varlıklar ana hesap grubundaki gelecek yıllara ait giderler hesabında kayıtlı tutarlardan takip eden faaliyet döneminde tahakkuk edecek olanların izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 95-Dönem sonunda, duran varlıklar ana hesap grubu içindeki gelecek yıllara ait giderler hesabında yer alıp, tahakkuk zamanına bir yıldan az süre kalan peşin ödenmiş giderler bu hesaba aktarılır.

Peşin ödenen giderler, ilgili oldukları faaliyet döneminde giderler hesabına kaydedilerek gider tahakkuku gerçekleştirilir.

Hesabın işleyişi

Madde 96-Gelecek aylara ait giderler hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

Duran varlıklar ana hesap grubu içindeki gelecek yıllara ait giderler hesabında kayıtlı tutarlardan takip eden faaliyet dönemi içerisinde gider hesaplarına yansıtılması gerekenler dönem sonunda bu hesaba borç, 280-Gelecek Yıllara Ait Giderler Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

Bu hesapta kayıtlı tutarlardan gider olarak tahakkuk ettirilmesi nedeniyle gider hesaplarına kaydedilenler bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

181 Gelir tahakkukları hesabı

Hesabın niteliği

Madde 97-Bu hesap, faaliyet alacakları, kurum alacakları ve diğer alacaklar hesap gruplarında izlenmeyen ve tahakkuk etmekle birlikte, gelecek aylarda istenebilir duruma gelecek olan alacaklar ile duran varlıklar ana hesap grubu içindeki gelir tahakkukları hesabında kayıtlı tutarlardan vadesi takip eden faaliyet döneminde dolanların izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 98-Dönem sonunda, duran varlıklar ana hesap grubu içindeki gelir tahakkukları hesabında yer alıp, tahsil zamanına bir yıldan az süre kalan alacaklar, düzenlenecek muhasebe işlem fişi ile bu hesaba aktarılır.

Tahakkuk ettirilmiş gelirlerden kaynaklanan ancak içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemde istenebilir duruma gelecek olan alacaklar, ilgili oldukları dönemde tahsil edilmek üzere bu hesapta izlenir.

Dönen ve duran varlıklar ana hesap grubu içindeki kurumca verilen borçlardan alacaklar hesabı ve dış borcun ikrazından doğan alacaklar hesabı ve para piyasası nakit işlemleri alacakları hesabında kayıtlı alacaklara ilişkin olarak, dönem sonlarında hesaplanan ve içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemde tahsil edilecek olan işlemiş faiz gelirleri alacakları bu hesaba kaydedilir.

Bu hesapta takip edilen döviz cinsinden faiz geliri tahakkukları, yıl sonlarında ve tahsil tarihinde T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru ile değerlenir.

Bu hesapta yer alan tutarlardan vadesinde tahsil edilemeyenler, takipteki kurum alacakları hesabına aktarılarak takibe alınır.

Hesabın işleyişi

Madde 99-Gelir tahakkukları hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Duran varlıklar ana hesap grubu içindeki gelir tahakkukları hesabında kayıtlı tutarlardan takip eden faaliyet döneminde tahsili gerekenler dönem sonunda bu hesaba borç, 281-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak kaydedilir.

2-Dönen varlıklar ana hesap grubu içindeki kurumca verilen borçlardan alacaklar hesabı, dış borcun ikrazından doğan alacaklar hesabı ve para piyasası nakit işlemleri alacakları hesabı ile duran varlıklar ana hesap grubu içindeki kurumca verilen borçlardan alacaklar hesabı ve dış borcun ikrazından doğan alacaklar hesabında yer alan tutarlar için dönem sonlarında tahakkuk ettirilen ve içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemde tahsil edilecek olan işlemiş faizler bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

3-Bu hesapta yer alan döviz cinsinden tutarların yıl sonlarında ve tahsil tarihinde T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur artışı farkları bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan nakden veya mahsuben tahsil edilenler bir taraftan 100-Kasa Hesabı veya 102-Banka Hesabına ya da ilgili diğer hesaplara borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak; diğer taraftan 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, bu hesaba alacak kaydedilir.

2-Kurumca verilen borçlardan alacaklar hesabı ve dış borcun ikrazından doğan alacaklar hesabında yer alan alacaklara ilişkin olarak hesaplanmış bu hesapta kayıtlı faizlerden, alacağın aslına ilave edilenler ilgisine göre 130-Dış Borcun İkrazından Doğan Alacaklar Hesabı, 132-Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabı, 230-Dış Borcun İkrazından Doğan Alacaklar Hesabı veya 232-Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabına borç, bu hesaba alacak kaydedilir. Kurumca verilen borçlardan alacaklar hesabında kayıtlı tutarlardan özel tertip devlet iç borçlanma senedi karşılığı olmayanlara ilişkin olarak, anaparaya eklenen faiz tutarı diğer taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

3-Bu hesapta yer alan tutarlardan yasal yetkiye dayanılarak silinenler bu hesaba alacak, ilgili hesap ya da hesaplara borç kaydedilir.

4-Bu hesapta yer alan döviz cinsinden tutarların yıl sonlarında ve tahsil tarihinde T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur azalışı farkları bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

19 Diğer dönen varlıklar

Madde 100-Bu hesap grubu, dönen varlık niteliği taşıyan, fakat yukarıdaki hesap gruplarına girmeyen diğer dönen varlıkların izlenmesi için kullanılır.

Diğer dönen varlıklar, niteliklerine göre bu grup içinde açılacak aşağıdaki hesaplardan oluşur:

194 Teyitsiz Doğrudan Dış Proje Kredi Kullanımları Hesabı

197 Sayım Noksanları Hesabı

198 Diğer Çeşitli Dönen Varlıklar Hesabı

194 Teyitsiz doğrudan dış proje kredi kullanımları hesabı

Hesabın niteliği

Madde 101-Bu hesap, dış finansman kaynağından, genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri tarafından yapılan doğrudan dış proje kredi kullanımlarına ait kullanım bilgisi geldiği halde, kullanıcı idare muhasebe biriminden kullanıma ilişkin teyit bilgisi gelmeyen kullanımlar ile bu kullanımlardan ilgili muhasebe birimince teyit edildiği bildirilen tutarların Devlet Borçları Muhasebe Birimince izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 102-Teyitsiz doğrudan dış proje kredi kullanımları hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a)Borç

1-Dış finansman kaynağı kullanım bilgisi gelmesine rağmen, kullanım bilgisinin geldiği tarih itibarıyla ilgili kullanıcı idare muhasebe birimince teyit işleminin yapılmadığı anlaşılan doğrudan dış proje kredisi kullanımları, Devlet Borçları Muhasebe Birimince kullanım tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bir taraftan bu hesaba borç, 410-Dış Mali Borçlar Hesabına alacak; diğer taraftan 951-Kredi Anlaşmaları Hesabına borç, 950-Kullanılacak Dış Krediler Hesabına alacak kaydedilir.

2-Doğrudan dış proje kredi kullanımına ilişkin dış finansman kaynağı kullanım bilgisinde yer alan tutarın, kullanıcı idare muhasebe birimince teyit edilen kullanım tutarından fazla olması durumunda, muhasebe birimince bildirilen tutar; kullanıcı idare muhasebe birimince muhasebeleştirmeye esas alınan kur üzerinden Devlet Borçları Muhasebe Birimince 513-Doğrudan Dış Proje Kredi Kullanımları Bildirim Hesabına, aradaki fark bu hesaba borç, dış finansman kaynağı kullanım bilgisinin tamamı kullanım tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden 410-Dış Mali Borçlar Hesabına alacak kaydedilir. Kullanıcı idare muhasebe birimince muhasebeleştirmeye esas alınan kur ile kullanım tarihindeki kur arasında varsa lehte fark 600-Gelirler Hesabına alacak, aleyhte fark 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

b) Alacak

1-Dış finansman kaynağı kullanım bilgisi üzerine bu hesabın borcuna, dış mali borçlar hesabının alacağına kaydedilmiş olan tutarlara ilişkin kullanıcı idare teyit bilgisi Devlet Borçları Muhasebe Birimine geldiğinde, kullanım tutarı bu hesaba alacak, 513-Doğrudan Dış Proje Kredi Kullanımları Bildirim Hesabına borç kaydedilir. Teyit edilen kullanım tutarı ile teyitsiz olarak kaydedilen kullanım tutarı arasında uygulanan kurdan kaynaklanan varsa lehte fark 600-Gelirler Hesabına alacak, aleyhte fark 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

2-Kullanıcı idare muhasebe birimince teyit edilen kullanım tutarının, dış finansman kaynağı tarafından bildirilen kullanım tutarından az olması sebebiyle, Devlet Borçları Muhasebe Birimince bu hesaba kaydedilmiş olan fark, ilgili muhasebe birimince teyit edildiğinde Devlet Borçları Muhasebe Birimince bu hesaba alacak, 513-Doğrudan Dış Proje Kredi Kullanımları Bildirim Hesabına borç kaydedilir.

197 Sayım noksanları hesabı

Hesabın niteliği

Madde 103-Bu hesap, yapılan sayımlar sonucunda tespit edilen kasa, döviz, alınan çek, menkul kıymet ve benzeri noksanlıklarının, nedenleri belirleninceye kadar geçici olarak kaydedilip izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 104-Sayım noksanları hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

Sayım sonucunda noksan çıkan değerler kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaba borç, ilgili hesap ya da hesaplara alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan sorumluları belirlenenlerin rayiç değeri 140-Kişilerden Alacaklar Hesabına, (varsa kayıtlı tutarı ile rayiç bedeli arasındaki aleyhte fark 630-Giderler Hesabına) borç; kayıtlı değeri bu hesaba (varsa kayıtlı tutarı ile rayiç bedeli arasındaki lehte fark tahsilinde bütçeye gelir kaydedilmek üzere 600-Gelirler Hesabına) alacak kaydedilir.

2-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan bulunan veya aynen tazmin edilenler bu hesaba alacak ilgili hesap ya da hesaplara borç kaydedilir.

198 Diğer çeşitli dönen varlıklar hesabı

Hesabın niteliği

Madde 105-Bu hesap, yukarıda sayılan hesaplarda izlenemeyen diğer çeşitli dönen varlıkların kaydedilip izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 106-Diğer çeşitli dönen varlıklar hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

Alınan diğer dönen varlıklar bu hesaba borç, ilgili hesap ya da hesaplara alacak kaydedilir.

b) Alacak

Bu hesapta kayıtlı diğer dönen varlıklardan herhangi bir şekilde elden çıkarılanlar bu hesaba alacak, ilgili hesap ya da hesaplara borç kaydedilir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Duran Varlıklara İlişkin Hesap ve İşlemler

2-Duran varlıklar

Madde 107-Bu ana hesap grubu; faaliyet döneminden daha uzun sürelerle kamu idaresi faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi için kullanılmak amacıyla edinilen ve ilke olarak faaliyet dönemi içinde paraya çevrilmesi veya tüketilmesi öngörülmeyen varlık ve alacak unsurlarını kapsar.

Duran varlıklar ana hesap grubu; menkul kıymet ve varlıklar, faaliyet alacakları, kurum alacakları, mali duran varlıklar, maddi duran varlıklar, maddi olmayan duran varlıklar ile gelecek yıllara ait giderler ve gelir tahakkukları ve diğer duran varlıklar hesap gruplarına ayrılır.

Maddi duran varlıklar ve maddi olmayan duran varlıklar ile diğer duran varlıklar hesap gruplarındaki hesaplara kayıt yapılırken yardımcı hesap kodları ile birlikte bütçe sınıflandırmasında yer alan kurumsal kodlar da  kullanılır.

21 Menkul kıymet ve varlıklar

Madde108-Bu hesap grubu, hazine malı olarak Darphane ve Damga Matbaası Muhasebe Birimi ve İç Ödemeler Muhasebe Birimine intikal eden ve faaliyet dönemini aşan bir süreyle elde tutulacak altın, gümüş ve benzeri kıymetli madenler ile antika niteliğindeki eşya, para ve pul gibi diğer çeşitli menkul varlıklar ve konvertibl olmayan yabancı paraların izlenmesi amacıyla kullanılır.

Menkul kıymet ve varlıklar, niteliğine göre bu grup içinde açılacak 217-Menkul Varlıklar Hesabından oluşur.

217 Menkul varlıklar hesabı

Hesabın niteliği

Madde 109-Bu hesap, her ne şekilde olursa olsun hazine malı olarak Darphane ve Damga Matbaası Muhasebe Birimi ve İç Ödemeler Muhasebe Birimine intikal eden altın, gümüş, pırlanta ve benzeri kıymetli madenler ile antika niteliğindeki eşya, para, pul gibi menkul varlıklar ve konvertibl olmayan yabancı paraların izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 110-Menkul varlıklar hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Başka muhasebe birimlerinden alınan hazine malı menkul varlıklar bu hesaba borç, 511-Muhasebe Birimleri Arası İşlemler Hesabına alacak kaydedilir.

2-Sayım sonucunda fazla çıkan menkul varlıklar tutarı bu hesaba borç, 397-Sayım Fazlaları Hesabına alacak kaydedilir.

3-Menkul varlıklardan müzelere gönderilenler bu hesaba borç ve alacak kaydedilir.

4-Bu hesapta kayıtlı bulunan menkul varlıklardan ay sonlarında değerlemeye tabi tutulanların, değerlemesi sonucunda oluşan lehte fark bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Menkul varlıklardan Bakanlıkça yapılan bildirim üzerine müzelere gönderilenler, bu hesaba alacak ve borç kaydedilir. Gönderildiği yerden alındı bilgisinin gelmesi üzerine, bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

2-Menkul varlıkların T.C. Merkez Bankası veya Darphane ve Damga Matbaası Döner Sermaye Muhasebe Birimine devredilmesi halinde, elden çıkarılma değeri ile kayıtlı değeri arasında fark olması durumunda; öncelikle elden çıkarma değeri ile kayıtlı tutarı arasında oluşan lehte veya aleyhte fark duruma göre bu hesaba alacak veya borç, lehte fark 600-Gelirler Hesabına alacak, aleyhte fark ise 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir. Bu kayıttan sonra elden çıkarma değeri bir taraftan 100-Kasa Hesabı veya 102-Banka Hesabına ya da ilgili diğer hesaplara borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak; diğer taraftan bu hesaba alacak, 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.

3-Sayım sonucunda noksan çıkan menkul varlık tutarları, kayıtlı değeri üzerinden bu hesaba alacak, 197-Sayım Noksanları Hesabına borç kaydedilir.

4-Bu hesapta bulunan menkul varlıklardan ay sonlarında değerlemeye tabi tutulanların, değerlemesi sonucunda oluşan aleyhte fark bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

22 Faaliyet alacakları

Madde 111-Bu hesap grubu, kamu idaresince gelir olarak tahakkuk ettirilen ve içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemlerde tahsili öngörülen her türlü vergi, resim, harç, prim ve benzeri gelirler ile mevzuatı gereği faaliyet dönemini aşan bir süreyle tecil veya tehir edilen alacakların izlenmesi için kullanılır.

Bu grupta yer alan tutarlardan dönem sonunda vadesi bir yılın altına inenler, dönen varlıklar ana hesap grubu içerisindeki ilgili hesaplara aktarılır.

Faaliyet alacakları, niteliklerine göre bu grup içinde açılacak aşağıdaki hesaplardan oluşur:

220 Gelirlerden Alacaklar Hesabı

222 Gelirlerden Tecilli ve Tehirli Alacaklar Hesabı

220 Gelirlerden alacaklar hesabı

Hesabın niteliği

Madde 112-Bu hesap, mevzuatı gereğince tahakkuk ettirilen ve içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemlerde tahsili gereken gelirlerden alacakların izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 113-Gelirlerden alacaklar hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç                 

1-Vergi dairelerinde vergilendirme bölümünden, diğer muhasebe birimlerinde gelir ve milli emlak servislerinden verilen ve içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemlerde tahsili öngörülen gelir tahakkuk tutarları bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

2-Maddi duran varlıkların taksitli satılması ve taksitlerin içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemlere taşması durumunda; satış bedelinden tahsilinde bütçeye gelir kaydedilmesi gereken tutarın içinde bulunulan faaliyet döneminde tahsili gereken kısmı 120-Gelirlerden Alacaklar Hesabına, sonraki dönemlerde tahsili gereken kısmı bu hesaba, mevzuatı gereği diğer kamu idarelerine ayrılması gereken paylar 630-Giderler Hesabına, varsa birikmiş amortismanı 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, ortaya çıkmış yeniden değerleme artışları 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına borç; maddi duran varlığın kayıtlı değeri ilgili maddi duran varlık hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Tahakkuktan yapılan terkin ve tenziller bu hesaba alacak, yılı içinde 600-Gelirler Hesabına (yılı geçtikten sonra 630-Giderler Hesabına) borç kaydedilir.

2-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan dönem sonunda vadesi bir yılın altına inen tutarlar bu hesaba alacak, 120-Gelirlerden Alacaklar Hesabına borç kaydedilir.

222 Gelirlerden tecilli ve tehirli alacaklar hesabı

Hesabın niteliği

Madde 114-Bu hesap, mevzuatı gereğince gelirlerden alacaklar hesabı veya gelirlerden takipli alacaklar hesabında kayıtlı tutarlardan faaliyet dönemini aşan bir süreyle tecil veya tehir edilen tutarların izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 115-Gelirlerden tecilli ve tehirli alacaklar hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Gelirlerden alacaklar hesabı veya gelirlerden takipli alacaklar hesabında kayıtlı tutarlardan bir yıldan uzun süreyle tecil ve tehir edilen tutarlardan, takip eden faaliyet dönemlerine ait olanlar bu hesaba borç, ilgisine göre 120-Gelirlerden Alacaklar Hesabı veya 121-Gelirlerden Takipli Alacaklar Hesabına alacak kaydedilir.

2-Bu hesapta kayıtlı tutarlar için hesaplanan tecil faizleri, bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak                                                                                

1-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan, tecil ve tehiri kaldırılanlar bu hesaba alacak, ilgisine göre 120-Gelirlerden Alacaklar Hesabı veya 121-Gelirlerden Takipli Alacaklar Hesabına borç kaydedilir.

            2-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan dönem sonunda tecil süresi bir yılın altına inenler bu hesaba alacak, 122-Gelirlerden Tecilli ve Tehirli Alacaklar Hesabına borç kaydedilir.

23 Kurum alacakları

Madde 116-Bu hesap grubu vadesi faaliyet dönemini aşmak üzere; Hazine Müsteşarlığınca Devlet nam ve hesabına herhangi bir dış finansman kaynağından sağlanan dış finansman imkânlarının, genel bütçe dışı idare veya kuruluşlara ikrazen kullandırılmasından doğan alacaklar, bu idare veya kuruluşların borçlarının devralınmasından doğan alacaklar ve diğer hazine alacakları ile yasal yetkilere dayanılarak verilen borçlardan doğan alacakların izlenmesi için kullanılır.

Kurum alacakları, niteliklerine göre bu grup içinde açılacak aşağıdaki hesaplardan oluşur:

230 Dış Borcun İkrazından Doğan Alacaklar Hesabı

232 Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabı

230 Dış borcun ikrazından doğan alacaklar hesabı

Hesabın niteliği

Madde 117-Bu hesap, Hazine Müsteşarlığınca Devlet nam ve hesabına dış finansman kaynaklarından sağlanıp, vadesi faaliyet dönemini aşmak üzere, dış borcun ikrazı suretiyle genel bütçe dışı idare veya kuruluşlara kullandırılan tutarlardan doğan alacaklar; anaparaya eklenen faiz, masraf ve kur farkları; hazine garantileri kapsamında 01.01.2003 tarihinden önce Hazine Müsteşarlığınca üstlenilen tutarlardan kaynaklanan hazine alacakları dolayısıyla bu hesaba kaydedilen tutarlar; alacağın borçlusu ve döviz cinsi değiştirilen tutarlar ile alacağı etkileyen diğer işlemler sonucu oluşan tutarlar ve bu alacaklardan nakden veya mahsuben yapılan tahsilatlar, terkin veya tecil edilen tutarlar ile terkin veya tecilin iptalinden kaynaklanan tutarların izlenmesi için kullanılır.

Dış borcun ikrazı suretiyle kullandırılan kredilerle ilgili olarak nakden veya mahsuben tahsil edilen faiz, masraf ve cezalar bu hesapla ilişkilendirilmez, doğrudan bütçeye gelir kaydedilir.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 118- Dış borcun ikrazı suretiyle genel bütçe dışı idare veya kuruluşlar tarafından proje kredisi olarak kullanılacak her türlü imkânın, kullanımdan önce, kendi bütçeleri ve muhasebe sistemleri içinde ödeneği ile ilişkilendirilip muhasebeleştirilmesi esastır.

Yıl sonlarında bu hesapta kayıtlı tutarlarla ilgili olarak hesaplanan ve içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemde tahsili gereken işlemiş faiz geliri alacakları dönen varlıklar ana hesap grubu içindeki gelir tahakkukları hesabına, içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemden sonraki dönemlerde tahsil edilecek olan işlemiş faiz geliri alacakları ise duran varlıklar ana hesap grubu içindeki gelir tahakkukları hesabına kaydedilir.

Dönem sonunda bu hesapta kayıtlı alacaklardan vadesine bir yıldan az süre kalanlar, dönen varlıklar ana hesap grubu içindeki dış borcun ikrazından doğan alacaklar hesabına aktarılır.

Hesabın işleyişi

Madde 119-Dış borcun ikrazından doğan alacaklar hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Hazine Müsteşarlığınca Devlet nam ve hesabına sağlanıp, ikraz anlaşmaları ile kendilerine aktarılmış olan dış proje kredilerinden, genel bütçe dışı idare veya kuruluşlar adına açılan özel hesaplara aktarılan tutarlar, aktarım tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bu hesaba borç, 410-Dış Mali Borçlar Hesabına alacak kaydedilir. Söz konusu tutar ayrıca 951-Kredi Anlaşmaları Hesabına borç, 950-Kullanılacak Dış Krediler Hesabına alacak kaydedilir.

2- Hazine Müsteşarlığınca Devlet nam ve hesabına sağlanıp ikraz anlaşmaları ile genel bütçe dışı idare veya kuruluşlara aktarılan dış proje kredilerinden doğrudan (mal ve hizmet teslimi suretiyle) kullanılanlara ilişkin olarak, dış finansman kaynağından gelen kullanım bilgisi üzerine; kullanım tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden hesaplanan kullanım tutarı, Devlet Borçları Muhasebe Birimince bu hesaba borç, 410-Dış Mali Borçlar Hesabına alacak kaydedilir. Söz konusu tutar ayrıca 951-Kredi Anlaşmaları Hesabına borç, 950-Kullanılacak Dış Krediler Hesabına alacak kaydedilir.

Genel bütçe dışı idare veya kuruluşlardan, doğrudan dış proje kredisi kullanımına ilişkin teyit bilgisi alınıncaya kadar aynı tutar 956-Genel Bütçe Dışı İdare veya Kuruluşlar Teyitsiz Doğrudan Dış Proje Kredi Kullanımları Hesabına borç, 957-Genel Bütçe Dışı İdare veya Kuruluşlar Doğrudan Dış Proje Kredi Kullanımları Bildirim Hesabına alacak kaydedilir.

3-Dönen varlıklar ana hesap grubu içindeki dış borcun ikrazından doğan alacaklar hesabında kayıtlı tutarlardan faaliyet dönemini aşan bir süreyle ertelenenlerin anapara ve işlemiş faiz toplamı bu hesaba borç, alacağın anaparası ile varsa anaparaya eklenmiş olan faiz toplamı 130-Dış Borcun İkrazından Doğan Alacaklar Hesabına, anaparaya eklenmemiş olan işlemiş faiz alacağının içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş yıl/yıllara ait olan kısmı ise 181-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak kaydedilir.

4-Takipteki kurum alacakları hesabında kayıtlı dış borcun ikrazından doğan alacaklardan yasal yetkiye dayanarak faaliyet dönemini aşan bir süreyle ertelenenlerin anaparası ile işlemiş faiz alacağı bu hesaba borç, 137-Takipteki Kurum Alacakları Hesabına alacak kaydedilir.

5-Bu hesapta kayıtlı yabancı para cinsinden alacaklara ait bakiyelerin, ay sonu T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlenmesi sonucunda oluşan kur artışı farkları bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Bu hesapta kayıtlı alacaklara karşılık vadesinden önce tahsil edilen anapara tutarları bu hesaba, faiz tutarları 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak, tahsilatın tamamı 102-Banka Hesabı veya 105-Döviz Hesabına ya da ilgili diğer hesaplara borç kaydedilir. Bütçe gelirleri hesabına kaydedilen faiz gelirinin tamamı 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, varsa anaparaya eklenmiş olan faizleri bu hesaba, anaparaya eklenmemiş olan faizinin içinde bulunulan faaliyet dönemine ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş yıl/yıllara ait olan kısmı ise 281-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak kaydedilir.

2-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan yasal yetkiye dayanarak silinenlerin anaparası ile varsa anaparaya eklenmiş faiz toplamı bu hesaba, anaparaya eklenmemiş olan faizin içinde bulunulan faaliyet dönemine ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş yıllara ait olan kısmı 281-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak, tamamı 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç kaydedilir. Bütçe giderleri hesabına kaydedilen tutar aynı zamanda 630-Giderler Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

3-Bu hesapta kayıtlı tutarlara ilişkin dış borçlardan ilgili dış finansman kaynağı tarafından bağış veya hibeye dönüştürülenler bu hesaba, işlemiş faiz alacağı 281-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak, tamamı 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

Söz konusu tutar aynı zamanda 600-Gelirler Hesabına alacak, dış borcun anapara tutarı 410-Dış Mali Borçlar Hesabına, işlemiş faiz tutarı 481-Gider Tahakkukları Hesabına borç kaydedilir.

4-Bu hesapta kayıtlı yabancı para cinsinden alacaklara ait bakiyelerin ay sonu T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur azalışı farkları bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

5-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan dönem sonunda vadesi bir yılın altına inmiş olanlar bu hesaba alacak, 130-Dış Borcun İkrazından Doğan Alacaklar Hesabına borç kaydedilir.

232 Kurumca verilen borçlardan alacaklar hesabı

Hesabın niteliği

Madde 120-Bu hesap, yılı bütçe kanunu veya ilgili mevzuatına dayanılarak vadesi faaliyet dönemini aşan bir süreyle nakit olarak veya özel tertip devlet iç borçlanma senedi ihracı suretiyle yurt içi veya yurt dışına verilen borçlardan kaynaklanan alacaklar; anaparaya eklenen faiz, masraf ve kur farkları; alacağın borçlusu ve döviz cinsi değiştirilen tutarlar, alacağı etkileyen diğer işlemler sonucu oluşan tutarlar ile bu alacaklardan nakden veya mahsuben yapılan tahsilatlar, terkin veya tecil edilen tutarlar ve terkin veya tecilin iptalinden doğan tutarların izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 121- Mevzuatı gereği genel bütçe dışı idare veya kuruluşlara ikraz anlaşmaları ile yapılan borç verme işlemleri, bütçedeki ödeneğine dayanılarak gerçekleştirilir. Bunlardan yapılan anapara ve faiz tahsilatları bütçeye gelir kaydedilir. İkraz anlaşmaları gereği özel tertip devlet iç borçlanma senedi ihracı yoluyla yapılan borç verme işlemleri ise bütçeleştirilmeden gerçekleştirilir ve anapara tahsilatı bütçe ile ilişkilendirilmez.

İkrazen verilen özel tertip devlet iç borçlanma senetlerinden kaynaklanan hazine alacaklarından ilgili mevzuat çerçevesinde silinen tutarlar, yılı bütçesindeki ödeneğine dayanılarak bütçeye gider kaydedilir.

Yıl sonlarında bu hesapta kayıtlı tutarlarla ilgili olarak ikraz anlaşmaları çerçevesinde hesaplanan ve içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemde tahsili gereken işlemiş faiz geliri alacakları dönen varlıklar ana hesap grubu içindeki gelir tahakkukları hesabına, içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemden sonraki dönemlerde tahsil edilecek olan işlemiş faiz geliri alacakları ise duran varlıklar ana hesap grubu içindeki gelir tahakkukları hesabına kaydedilir.

Bu hesapta yer alan alacaklara ilişkin olarak tahsil edilen faizler, bu hesapla ilişkilendirilmeksizin bütçeye gelir kaydedilir.

İkrazen verilen özel tertip devlet iç borçlanma senetlerinden kaynaklanan alacaklara ilişkin olarak Hazine Müsteşarlığınca yapılan kupon ödemeleri ve kuponsuz senetler için vade sonu faiz ödemeleri ikraz anlaşmalarında öngörülmesi halinde, iç borçlanma senedinin kupon ödeme veya faiz ödeme tarihinde alacağın aslına ilave edilir.

Hesabın işleyişi

Madde122-Kurumca verilen borçlardan alacaklar hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Bütçedeki ödeneğine dayanılarak faaliyet dönemini aşan bir süreyle yurt içi ve yurt dışına verilen borçlar bir taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya 106-Döviz Gönderme Emirleri Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan bu hesaba borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

2-İlgili kanunlar çerçevesinde özel tertip devlet iç borçlanma senedi ihraç edilmesi suretiyle faaliyet dönemini aşan bir süreyle ikrazen verilen borçlar bu hesaba borç, ilgisine göre 305-Bonolar Hesabı veya 404-Tahviller Hesabına alacak kaydedilir.

3-Bu hesapta kayıtlı, ikrazen verilen özel tertip devlet iç borçlanma senetlerinden kaynaklanan alacaklara ilişkin olarak, Hazine Müsteşarlığınca yapılan kupon ödemeleri ile kuponsuz senetler için vade sonu faiz ödemelerinden alacağın aslına ilave edilen ve faaliyet döneminden sonra tahsili gereken tutarlar ödeme tarihinde bu hesaba borç, söz konusu faiz gelirinin ödemenin yapıldığı döneme ait kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş yıl/yıllara ait olan kısmı ise 181-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak kaydedilir.

Söz konusu tutar, aynı zamanda 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya 106-Döviz Gönderme Emirleri Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir. Bütçe giderleri hesabına kaydedilen faiz tutarının içinde bulunulan faaliyet dönemine ait olan kısmı 630-Giderler Hesabına, geçmiş yıl/yıllara ait olan kısmı ise 381-Gider Tahakkukları Hesabına borç, tamamı 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

4-Bu hesapta kayıtlı özel tertip devlet iç borçlanma senedi karşılığı olmayan alacaklara ilişkin olarak hesaplanan işlemiş faizlerden, alacağın aslına ilave edilen ve takip eden dönemlerde tahsili gerekenler bir taraftan bu hesaba borç, faizin içinde bulunulan faaliyet dönemine ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş yıl/yıllara ait olan kısmı ise 181-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak kaydedilir. Söz konusu tutar, diğer taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

5-Bu hesapta kayıtlı ikrazen verilen özel tertip devlet iç borçlanma senedi karşılığı alacaklardan, senet değişimi yapılanlara ilişkin faiz tutarı bu hesaba borç, faiz alacağının içinde bulunulan faaliyet dönemine ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş yıl/yıllara ait olan kısmı ise ilgisine göre 181-Gelir Tahakkukları Hesabı veya 281-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak kaydedilir.

Geri alınan ikrazen özel tertip devlet iç borçlanma senedinin anaparası ilgisine göre 305-Bonolar Hesabı, 304-Cari Yılda Ödenecek Tahviller Hesabı veya 404-Tahviller Hesabına, işlemiş faizi 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç; anapara ve faiz karşılığı ihraç edilen özel tertip devlet iç borçlanma senedi tutarı ilgisine göre 305-Bonolar Hesabı veya 404-Tahviller Hesabına alacak kaydedilir. Bütçe giderleri hesabına kaydedilen faiz tutarının içinde bulunulan faaliyet dönemine ait olan kısmı 630-Giderler Hesabına, geçmiş yıl/yıllara ait olan kısmı ise ilgisine göre 381-Gider Tahakkukları Hesabı veya 481-Gider Tahakkukları Hesabına borç, tamamı 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

6-Dönen varlıklar ana hesap grubu içindeki kurumca verilen borçlardan alacaklar hesabında kayıtlı alacaklardan; ikrazen özel tertip devlet iç borçlanma senedi karşılığı olanların, düzenlenecek ikraz anlaşmaları ile faaliyet dönemini aşan bir süreyle ertelenmesi halinde, anapara ve işlemiş faiz tutarı toplamı bu hesaba borç; anaparası ve varsa anaparaya eklenmiş olan faizi toplamı 132-Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabına, anaparaya eklenmemiş olan işlemiş faizinin içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş yıl/yıllara ait olan kısmı ise 181-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak kaydedilir.

7-Dönen varlıklar ana hesap grubu içindeki kurumca verilen borçlardan alacaklar hesabında kayıtlı tutarlardan bütçedeki ödeneğine dayanılarak verilmiş olanların, düzenlenecek ikraz anlaşmaları ile faaliyet dönemini aşan bir süre ile ertelenmesi halinde anapara ve işlemiş faiz tutarı toplamı bu hesaba borç, anaparası ve varsa anaparaya eklenmiş olan faizi toplamı 132-Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabına, anaparaya eklenmemiş olan faiz gelirinin içinde bulunulan faaliyet dönemine ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş yıl/yıllara ait olan kısmı ise 181-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak kaydedilir. Söz konusu faiz tutarı, diğer taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

8-Takipteki kurum alacakları hesabında kayıtlı, kurumca verilen borçlardan alacaklardan bütçedeki ödeneğine dayanılarak verilmiş olanların, yasal yetkiye dayanarak faaliyet dönemini aşan bir süreyle ertelenmesi halinde, anapara tutarı ile işlemiş faiz tutarı toplamı bu hesaba borç, 137-Takipteki Kurum Alacakları Hesabına alacak kaydedilir.  Söz konusu faiz tutarı, diğer taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

9-Takipteki kurum alacakları hesabında kayıtlı alacaklardan ikrazen özel tertip devlet iç borçlanma senedi karşılığı olanların, yasal yetkiye dayanarak faaliyet dönemini aşan bir süreyle ertelenmesi halinde, anapara tutarı ile işlemiş faiz tutarı toplamı bu hesaba borç, 137-Takipteki Kurum Alacakları Hesabına alacak kaydedilir.

10-Bu hesapta kayıtlı döviz cinsi ve dövize endeksli tutarların, kupon ödeme tarihlerinde Hazine Müsteşarlığınca belirlenen kur üzerinden değerlemesi ile ay sonlarında T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur artışı farkları bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Bütçedeki ödeneğine dayanılarak verilen borçların anaparası ve faizleri karşılığı vadesinden önce yapılan tahsilat bir taraftan 102-Banka Hesabı veya 105-Döviz Hesabına ya da ilgili diğer hesaplara borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak; diğer taraftan 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, anaparası ve varsa anaparaya eklenmiş olan faiz toplamı bu hesaba, anaparaya eklenmemiş olan faizlerinin içinde bulunulan faaliyet dönemine ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş yıl/yıllara ait olan kısmı 281-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak kaydedilir.

2-İlgili kanunlar çerçevesinde genel bütçe dışı idare veya kuruluşlara ikrazen verilen özel tertip devlet iç borçlanma senetlerinden doğan alacakların vadesinden evvel;

- Nakden tahsil edilmesi halinde anapara tutarı bu hesaba, faizleri 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak, tamamı 102-Banka Hesabı veya 105-Döviz Hesabına ya da ilgili diğer hesaplara borç; faiz gelirinin tamamı 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, varsa anaparaya eklenmiş olan faiz tutarı bu hesaba, anaparaya eklenmemiş olan faizin içinde bulunulan faaliyet dönemine ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş yıl/yıllara ait olan kısmı ise 281-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak,

- Kurum ve kuruluşların görev zararı alacaklarına mahsup edilmesi halinde anapara tutarı bu hesaba, faizleri 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak, tamamı 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç; bütçe giderlerine kaydedilen tutar 630-Giderler Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak; bütçe gelirlerine kaydedilen faiz gelirinin tamamı 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, varsa anaparaya eklenmiş olan faiz tutarı bu hesaba, anaparaya eklenmemiş olan faizin içinde bulunulan faaliyet dönemine ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş yıl/yıllara ait olan kısmı ise 281-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak,

- Kurum ve kuruluşların ödenmemiş sermayesine mahsubu halinde anapara tutarı bu hesaba, faiz tutarı
800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak, tamamı 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç kaydedilir. Bütçe giderlerine kaydedilen tutar ilgili mali duran varlık hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak; bütçe gelirlerine kaydedilen faiz gelirinin tamamı 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, varsa anaparaya eklenmiş olan faiz tutarı bu hesaba, anaparaya eklenmemiş olan faizin içinde bulunulan faaliyet dönemine ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş yıl/yıllara ait olan kısmı ise 281-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak kaydedilir.

3-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan, herhangi bir nedenle tenzil veya terkini gereken tutarlar bir taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, anaparası ve varsa anaparaya eklenmiş olan faiz toplamı bu hesaba, anaparaya eklenmemiş olan işlemiş faiz tutarının içinde bulunulan faaliyet dönemine ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş yıl/yıllara ait olan kısmı 281-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak; diğer taraftan tamamı 630-Giderler Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

4-Bu hesapta kayıtlı ikrazen özel tertip devlet iç borçlanma senedi karşılığı alacakların, senetlerin iade alınması şeklinde tahsil edilmesi durumunda, senedin anapara ve varsa anaparaya eklenmiş olan faizler toplamı bu hesaba, anaparaya eklenmemiş olan faizleri ilgisine göre 181-Gelir Tahakkukları Hesabı veya 281-Gelir Tahakkukları Hesabına ya da 600-Gelirler Hesabına alacak; senedin anapara tutarı ilgisine göre 305-Bonolar Hesabı, 304-Cari Yılda Ödenecek Tahviller Hesabı veya 404-Tahviller Hesabına, senedin işlemiş faiz borcu tutarı ise ilgisine göre 381-Gider Tahakkukları Hesabı veya 481-Gider Tahakkukları Hesabı ya da 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

5-Bu hesapta kayıtlı döviz cinsi ve dövize endeksli tutarların, kupon ödeme tarihlerinde Hazine Müsteşarlığınca belirlenen kur üzerinden değerlemesi ile ay sonlarında T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur azalışı farkları bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

6-Dönem sonunda vadesine bir yıl ve daha az süre kalan tutarlar dönen varlıklar ana hesap grubu içindeki 132-Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabına borç, bu hesaba alacak kaydedilir.

24 Mali duran varlıklar

Madde 123-Bu hesap grubu, kanuni yetkilere dayanılarak mali kuruluşlar ile mal ve hizmet üreten kuruluşlara yatırılan sermayeler ve bu sermayelerin işletilmesinden doğan kar ve zararlar, bütçeye iade olunan tutarlar ile bu kurumlara ikrazen verilen özeltertip devlet iç borçlanma senetleri bedelinden bu kurumların ödenmemiş sermayelerine mahsup edilenler ve kamu idarelerinin bütçelerine konulan ödeneklerine dayanılarak döner sermayeli kuruluşlara yatırılan tutarların izlenmesi için kullanılır.

Mali duran varlıklar, niteliklerine göre bu grup içinde açılacak aşağıdaki hesaplardan oluşur:

240 Mali Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabı

241 Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabı

242 Döner Sermayeli Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabı

240 Mali kuruluşlara yatırılan sermayeler hesabı

Hesabın niteliği

Madde 124-Bu hesap, kanuni yetkilere dayanılarak mali kuruluşların sermayesine iştirak edilen tutarlar ve bu sermaye tutarlarının işletilmesinden doğan kar ve zararlar, bütçeye iade olunan tutarlar ile bu kurumlara ikrazen verilen özeltertip devlet iç borçlanma senetleri bedelinden bu kurumların ödenmemiş sermayelerine mahsup edilen tutarların izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 125-Mali kuruluşlara gerek nakdi sermaye ve gerekse ayni sermaye transferi şeklindeki iştirakler, rayiç değerleri ile bu hesaba kaydedilir. Sermayesine iştirak edilen mali kuruluşlara nakdi veya ayni sermaye şeklindeki katılımların, ilgili mali kuruluşların öz kaynak hesaplarında karşılık olarak yer alan tutarlarla eşit olması gerekir. Sermaye iştiraklerinin değerlemesi sonucunda ortaya çıkan değer artış ve azalışları da ilgili mali kuruluşların kayıtlarına uygun olarak bu hesaba kaydedilir. Değerleme artış veya azalışlarının birbirine uygun şekilde hesaplara yansıtılmasında, ilgili mali kuruluşun değerleme işlemi sonucunda ortaya çıkan yeni değerleri esas alınır. Mali kuruluşlarca yapılan yeniden değerleme işlemlerine ilişkin belgeler Hazine Müsteşarlığına gönderilir. İç Ödemeler Muhasebe Birimi, ilgili sermaye hareketlerine ilişkin bu belgeleri esas alarak muhasebeleştirme işlemini yapar. Sermaye hareketlerine ilişkin belgelerin bir nüshası muhasebeleştirme belgesine eklenir.

Bu hesaba kayıt yapılmasını gerektiren her bir işlemin belgesi, en geç bir ay içinde İç Ödemeler Muhasebe Birimine intikal ettirilir. Muhasebe birimince, söz konusu işlemlerden bütçe gelir ve gider hesaplarını ilgilendirenlere ilişkin kayıtların mahsup dönemi sonuna kadar, ilgili hesaplara kaydedilmek suretiyle yapılması zorunludur.

Hesabın işleyişi

Madde 126-Mali kuruluşlara yatırılan sermayeler hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Ödeneğine dayanılarak nakden verilen sermaye bir taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri veya ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan bu hesaba borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

2-Yönetmeliğin yürürlük tarihinden önce mevcut olan mali kuruluşlara yatırılan sermayelerden envanteri yapılanlar, tespit edilen değerleri üzerinden bu hesaba borç, 500-Net Değer Hesabına alacak kaydedilir.

3-Duran varlıklar içinde yer alan taşınır ve taşınmaz mallardan sermayeye eklenmek amacıyla mali kuruluşlara verilenlerin, net değeri 830-Bütçe Giderleri Hesabına, ayrılan amortisman tutarı ilgili amortisman hesabına, ortaya çıkan değer artışları farkı 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına borç; kayıtlı değeri ise ilgili duran varlık hesabına alacak kaydedilir. Bütçe giderleri hesabına kaydedilen tutar aynı zamanda bu hesaba borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

4-Yapılmakta olan yatırımlar hesabında izlenen tutarlardan mali kuruluşlara sermaye olarak verilenler 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 258-Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabına alacak kaydedilir. Bütçe giderleri hesabına kaydedilen tutar aynı zamanda bu hesaba borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

5-Mali kuruluşlara verilen sermayenin işletilmesi sonucunda ortaya çıkan ve özel kanunlarında sermayeye eklenmesine yetki verilen karlar, bütçe ödenekleriyle ilişkilendirildikten sonra bir taraftan bu hesaba borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak, diğer taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

6-İlgili yıl bütçe kanunu veya özel kanunların verdiği yetkiye dayanılarak mali kuruluşlara ikrazen verilmiş olan özel tertip iç borçlanma senetlerinden kaynaklanan alacakların, bu kuruluşların ödenmemiş sermayelerine mahsup edilmesi halinde, bir taraftan alacağın anapara ve işlemiş faizlerinin toplamı 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, anapara tutarı vadesine göre 132-Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabı veya 232-Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabına, faiz tutarı 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak; diğer taraftan tamamı bu hesaba borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir. Bütçe gelirlerine kaydedilen tutar aynı zamanda 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, faiz gelirinin içinde bulunulan faaliyet dönemine ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş yıl/yıllara ait olan kısmı ilgisine göre 181-Gelir Tahakkukları Hesabı veya 281-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Nakden iade alınan sermaye tutarları bir taraftan 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak, 102-Banka Hesabına borç; diğer taraftan bu hesaba alacak, 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.

2-Sermaye olarak verilen taşınır veya taşınmaz mallar geri alındığı takdirde tutarı, bir taraftan ilgili varlık hesabına borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak; diğer taraftan bu hesaba alacak, 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.

3-Mali kuruluş faaliyet zararlarının ödenmiş sermayesinden mahsup edilmesi halinde tutarı, bu idarelerce düzenlenen ve yetkili organlarınca onaylanan bilanço ve ayrıntılı cetvellere dayanılarak 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, bu hesaba alacak; 630-Giderler Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

241 Mal ve hizmet üreten kuruluşlara yatırılan sermayeler hesabı

Hesabın niteliği

Madde 127-Bu hesap, mal ve hizmet üreten kuruluşlara nakden veya ayni olarak verilen sermaye tutarları ve bu sermaye tutarlarının işletilmesinden doğan kar ve zararlar, bütçeye iade olunan sermayeler ile bu kurumlara ikrazen verilen özeltertip devlet iç borçlanma senetleri bedelinden, bu kurumların ödenmemiş sermayelerine mahsup edilenlerin izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 128- Mal ve hizmet üreten kuruluşlara gerek nakdi sermaye ve gerekse ayni sermaye şeklindeki iştirakler rayiç değerleri ile bu hesaba kaydedilir. Sermayesine iştirak edilen mal ve hizmet üreten kuruluşlara nakdi veya ayni sermaye şeklindeki katılımlardan bu hesapta kayıtlı tutarların, kuruluşların öz kaynak hesaplarında karşılık olarak yer alan tutarlarla eşit olması gerekir. Sermaye iştiraklerinin değerlemesi sonucunda ortaya çıkan artış ve azalışlar da ilgili mal ve hizmet üreten kuruluşların kayıtlarına uygun olarak bu hesaba kaydedilir. Değerleme artış veya azalışlarının birbirine uygun şekilde hesaplara yansıtılmasında, ilgili mal ve hizmet üreten kuruluşların değerleme işlemi sonucunda ortaya çıkan yeni değerleri esas alınır. Mal ve hizmet üreten kuruluşlarca yapılan yeniden değerleme işlemlerine ilişkin belgeler Hazine Müsteşarlığına gönderilir. İç Ödemeler Muhasebe Birimi sermaye hareketlerine ilişkin bu belgeleri esas alarak muhasebeleştirme işlemlerini yapar. Sermaye hareketlerine ilişkin belgelerin bir nüshası muhasebeleştirme belgesine eklenir. Bu hesaba kayıt yapılmasını gerektiren her bir işlemin belgesi en geç bir ay içinde İç Ödemeler Muhasebe Birimine intikal ettirilir. Muhasebe birimince, söz konusu işlemlerden bütçe gelir ve gider hesaplarını ilgilendirenlere ilişkin kayıtların mahsup dönemi sonuna kadar, ilgili hesaplara kaydedilmek suretiyle yapılması zorunludur.

Hesabın işleyişi

Madde 129-Mal ve hizmet üreten kuruluşlara yatırılan sermayeler hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Ödeneğine dayanılarak nakden verilen sermaye bir taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan bu hesaba borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

2-Yönetmeliğin yürürlük tarihinden önce mevcut olan mal ve hizmet üreten kuruluşlara yatırılan sermayelerden envanteri yapılanlar, tespit edilen değerleri üzerinden bu hesaba borç, 500-Net Değer Hesabına alacak kaydedilir.

3-Duran varlıklar içinde yer alan taşınır ve taşınmaz mallardan sermayeye eklenmek amacıyla mal ve hizmet üreten kuruluşlara verilenlerin, net değeri 830-Bütçe Giderleri Hesabına, ayrılan amortisman tutarı ilgili amortisman hesabına, ortaya çıkan değer artışları farkı 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına borç; kayıtlı değeri ise ilgili duran varlık hesabına alacak kaydedilir. Bütçe giderleri hesabına kaydedilen tutar aynı zamanda bu hesaba borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

4-Yapılmakta olan yatırımlar hesabında izlenen tutarlardan mal ve hizmet üreten kuruluşlara sermaye olarak verilenler 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 258-Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabına alacak kaydedilir. Bütçe giderleri hesabına kaydedilen tutar aynı zamanda bu hesaba borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

5-Mal ve hizmet üreten kuruluşlara verilen sermayenin işletilmesi sonucunda ortaya çıkan ve özel kanunlarında sermayeye eklenmesine yetki verilen karlar, bütçe ödenekleriyle ilişkilendirildikten sonra bir taraftan bu hesaba borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak, diğer taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

6-İlgili yıl bütçe kanunu veya özel kanunların verdiği yetkiye dayanılarak mal ve hizmet üreten kuruluşlara ikrazen verilen özel tertip iç borçlanma senetlerinden kaynaklanan alacakların, bu kuruluşların ödenmemiş sermayelerine mahsup edilmesi halinde, bir taraftan alacağın anapara ve işlemiş faizlerinin toplamı 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, anapara tutarı vadesine göre 132-Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabı veya 232-Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabına, faiz tutarı 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak; diğer taraftan tamamı bu hesaba borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir. Bütçe gelirlerine kaydedilen tutar aynı zamanda 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, faiz gelirinin içinde bulunulan faaliyet dönemine ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, geçmiş yıl/yıllara ait olan kısmı ilgisine göre 181-Gelir Tahakkukları Hesabı veya 281-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Nakden iade olunan sermayeler bir taraftan 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak, 102-Banka Hesabına borç; diğer taraftan bu hesaba alacak, 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.

2-Sermaye olarak verilen taşınır veya taşınmaz mallar geri alındığı takdirde tutarı, bir taraftan ilgili varlık hesabına borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak; diğer taraftan bu hesaba alacak, 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.

3-Mal ve hizmet üreten kuruluş faaliyet zararlarının ödenmiş sermayesinden mahsup edilmesi halinde tutarı, bu idarelerce düzenlenen ve yetkili organlarınca onaylanan bilanço ve ayrıntılı cetvellere dayanılarak 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, bu hesaba alacak; 630-Giderler Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

242 Döner sermayeli kuruluşlara yatırılan sermayeler hesabı

Hesabın niteliği

Madde 130-Bu hesap, kamu idarelerinin bütçelerine konulan ödeneklere dayanarak, döner sermayeli kuruluşlara verdikleri ayni ve nakdi sermayelerin, İç Ödemeler Muhasebe Birimince izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 131- Döner sermayeli kuruluşlara gerek nakdi ve gerekse ayni sermaye şeklindeki iştirakler rayiç değerleri ile bu hesaba kaydedilir. Sermaye katılımı tutarlarının döner sermayeli kuruluşların öz kaynak hesaplarında karşılık olarak yer alan tutarlarla eşit olması gerekir. Döner sermayeli kuruluşların sermaye hareketleri işlemlerine ilişkin belgeler İç Ödemeler Muhasebe Birimine gönderilir. Muhasebe birimi, sermaye hareketlerine ilişkin bu belgeleri esas alarak muhasebeleştirme işlemlerini yapar. Sermaye hareketlerine ilişkin belgelerin bir nüshası muhasebeleştirme belgesine eklenir. İşlemlerin zamanında ve doğru olarak muhasebeleştirilebilmesi için Hazine Müsteşarlığı veya ilgili kamu idaresi ile döner sermayeli kuruluş arasındaki bilgi akışının esasları Bakanlıkça belirlenir.

Tahakkuk dairesince, bu hesaba kayıt yapılmasını gerektiren her bir işlemin belgesi en geç bir ay içinde İç Ödemeler Muhasebe Birimine intikal ettirilir. Muhasebe birimince, söz konusu işlemlerden bütçe gelir ve gider hesaplarını ilgilendirenlere ilişkin kayıtlar,  mahsup dönemi sonuna kadar ilgili hesaplara kaydedilir.

Hesabın işleyişi

Madde 132-Döner sermayeli kuruluşlara yatırılan sermayeler hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Ödeneğine dayanılarak nakden verilen sermaye bir taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri veya ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan bu hesaba borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

2-Yönetmeliğin yürürlük tarihinden önce mevcut olan döner sermayeli kuruluşlara yatırılan sermayelerden envanteri yapılanlar, tespit edilen değerleri üzerinden bu hesaba borç, 500-Net Değer Hesabına alacak kaydedilir.

3-Duran varlıklar içinde yer alan taşınır ve taşınmaz mallardan sermayeye eklenmek amacıyla döner sermayeli kuruluşlara verilenlerin; net değeri 830-Bütçe Giderleri Hesabına, ayrılan amortisman tutarı ilgili amortisman hesabına, yeniden değerleme farkı 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına borç; kayıtlı değeri ise ilgili duran varlık hesabına alacak kaydedilir. Bütçe giderleri hesabına kaydedilen tutar aynı zamanda bu hesaba borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

4-Yapılmakta olan yatırımlar hesabında izlenen tutarlardan döner sermayeli kuruluşlara sermaye olarak verilenlerin; net değeri 830-Bütçe Giderleri Hesabına, yeniden değerleme farkları 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına borç, 258-Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabına alacak kaydedilir. Bütçe giderleri hesabına kaydedilen tutar aynı zamanda bu hesaba borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

5-Döner sermayeli kuruluşlara verilen sermayenin işletilmesi sonucunda ortaya çıkan ve özel kanunlarında sermayeye eklenmesine yetki verilen karlar, bütçe ödenekleriyle ilişkilendirildikten sonra bir taraftan bu hesaba borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak, diğer taraftan 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir. Söz konusu tutar aynı zamanda 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Nakden iade olunan sermayeler bir taraftan 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak, 102-Banka Hesabına borç; diğer taraftan bu hesaba alacak, 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.

2-Sermaye olarak verilen taşınır veya taşınmaz mallar geri alındığı takdirde tutarı, bir taraftan ilgili varlık hesabına borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak; diğer taraftan bu hesaba alacak, 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.

3-Döner sermayeli kuruluş faaliyet zararlarının ödenmiş sermayesinden mahsup edilmesi halinde tutarı, bu idarelerce düzenlenen ve yetkili organlarınca onaylanan bilanço ve ayrıntılı cetvellere dayanılarak 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, bu hesaba alacak; 630-Giderler Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

25 Maddi duran varlıklar

Madde 133-Bu hesap grubu, kamu idarelerince, faaliyetlerinde kullanılmak üzere edinilen ve tahmini yararlanma süresi bir yıldan fazla olan fiziki varlıklar ile bunların birikmiş amortismanlarının izlenmesi için kullanılır.

Maddi duran varlıklar, niteliklerine göre bu grup içinde açılacak aşağıdaki hesaplardan oluşur:

 250 Arazi ve Arsalar Hesabı

 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı

 252 Binalar Hesabı

 253 Tesis, Makine ve Cihazlar Hesabı

 254 Taşıtlar Hesabı

 255 Demirbaşlar Hesabı

 256 Diğer Maddi Duran Varlıklar Hesabı

 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabı (-)

 258 Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabı

 259 Yatırım Avansları Hesabı

Hesap grubuna ilişkin işlemler

Madde 134-Maddi duran varlıklar hakkında 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 44 üncü maddesinde belirtilen yönetmeliğin ilgili hükümleri ile aşağıdaki hükümlere göre işlem yapılır:

a) Maddi duran varlıkların hesaplara alınması

Edinilen maddi duran varlıklar, maliyet bedeli ile hesaplara alınır. Maliyet bedeline varlıkların elde edilmesinde yapılan her türlü gider ilave edilir. Bağış veya hibe olarak edinilen maddi duran varlıklar varsa bilinen değeriyle, yoksa değerlemesi yapıldıktan sonra tespit edilen değeriyle hesaplara alınır.

Muhasebe birimleri, hizmet sunduğu birimlere ait maddi duran varlıkları kurumlar itibarıyla kaydeder. Dönem sonlarında yeniden değerleme ve amortismana tabi tutulan maddi duran varlıkların miktar ve değerlerinde; satılma, başka bir birime devredilme, kaybolma, çalınma, yanma, kırılma, bozulma gibi nedenlerle ortaya çıkan eksilmeler, ilgili tahakkuk dairesinin taşınır ve taşınmaz sorumlusu ile harcama yetkilisince muhasebe birimine bildirilir. Bunun üzerine muhasebe birimlerince kayıtlar güncellenir.

Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihte mevcut olup hesaplarda yer almayan maddi duran varlıklardan envanter ve değerlemesi yapılanlar tahakkuk birimince bildirildikçe, muhasebe birimlerince ilgili maddi duran varlık hesabı ve net değer hesabına kaydedilmek suretiyle hesaplara alınır.

Henüz kayıtlara alınmamış olan maddi duran varlıklardan herhangi bir nedenle elden çıkarılanlar, öncelikle elden çıkarma değerleriyle, ilgili maddi duran varlık hesabı ve net değer hesabına kaydedilmek suretiyle hesaplara alınır.

Değeri Bakanlıkça belirlenen tutarı aşmayan alet, edevat, mefruşat ve demirbaşlar maddi duran varlık hesaplarıyla ilişkilendirilmeden doğrudan doğruya gider yazılabilir. Maddi duran varlıklardan Bakanlıkça kayda alınmamasına karar verilenler gerekçeleriyle bilançonun dipnotlarında belirtilir.

b) Yapılmakta olan yatırımlara ilişkin işlemler

Bütçeye gider kaydıyla edinilen yapılmakta olan yatırımlara ilişkin ödeneklerin, bütçenin ekonomik sınıflandırmasındaki “Sermaye Giderleri” bölümüne ait olması gerekir.

Yapılmakta olan yatırımlar hesabında izlenen maddi duran varlıklar, geçici kabul işlemi tamamlandıktan sonra ilgili maddi duran varlık hesabına aktarılır. Geçici kabulün tamamlandığı tarih, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun ilgili hükümlerine göre geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın idarece onaylandığı tarihtir.

Yapılmakta olan yatırımlar hesabında izlenen her bir iş için proje numarasıyla ayrı bir taahhüt kartı tutulur.

Yapılmakta olan yatırımlar hesabı, maddi duran varlık çeşitlerine göre bölümlenmekle birlikte, proje bazında raporlanır. Bu hesapta kayıtlı tutarlar, girişilen taahhütler için fiyat farkı ve katma değer vergisi ödemeleri dahil yapılan toplam ödemeleri gösterir.

c) Maddi duran varlıkların yeniden değerleme işlemleri

Yönetmelik kapsamındaki idarelerin yeniden değerlemeye tabi varlıkları ve bu varlıklar üzerinden ayrılmış olup hesaplarda gösterilen birikmiş amortismanları, son üç yıllık fiyatlar genel düzeyindeki değişim toplamı Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğine göre belirlenen oranı geçerse, her hesap dönemi sonu itibarıyla Bakanlıkça belirlenecek esas ve usullere göre aşağıdaki şekilde yeniden değerlemeye tabi tutulur:

1-Maddi duran varlıklar ve bu varlıklar için geçmiş yıllarda ayrılmış olan amortismanlar, yeniden değerlemenin yapılacağı yıla ait oran ile çarpılmak suretiyle yeniden değerlenir.

2-Yeniden değerleme neticesinde doğacak değer artış veya azalışları, bir taraftan ilgili maddi duran varlık hesabına kaydedilirken, karşılıkları da diğer taraftan yeniden değerleme farkları hesabına kaydedilir.

Yeniden değerleme farkı, amortismana tabi varlıkların yeniden değerlemesinden önceki net bilanço varlık değerlerinin, bu kıymetlere yeniden değerleme oranının tatbikinden sonra bulunacak net bilanço varlık değerlerinden indirilmesi suretiyle bulunur.

Net bilanço varlık değeri, varlıkların bilanço hesaplarında yazılı değerlerinden, birikmiş amortismanın düşülmesi suretiyle bulunan tutarı ifade eder.

3-Hesap dönemleri sonu itibarıyla yapılacak değerlemede esas alınacak yeniden değerleme oranı, Bakanlıkça belirlenir.

4-Hesap dönemi içinde edinilen amortismana tabi varlıklar için edinildiği dönem için yeniden değerleme yapılmaz.

5-Bir varlık herhangi bir nedenle elden çıkarılmışsa yeniden değerleme farkı da hesaplardan çıkarılır. Yeniden değerleme farkları hesabına kaydedilmiş tutarlar ilgili varlık tamamen amorti edildikten sonra net değer hesabına aktarılabilir.

d) Maddi duran varlıkların amortisman işlemleri

Bir yıldan fazla kullanılabilen ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz kalan maddi duran varlıklar için aşağıdaki hükümlere göre amortisman ayrılır:

Amortismana tabi varlıklar;

1-Birden fazla muhasebe döneminde kullanılması beklenen,

2-Sınırlı bir hizmet süresi olan,

3-Bir kamu idaresi tarafından mal ile hizmet üretim ve tedarikinde kullanılan ve/veya kurum içi genel yönetim amaçları için elde tutulan varlıklardır.

Bu Yönetmelik kapsamına dahil kamu idarelerince muhasebe sistemine dahil edilen maddi duran varlıklardan; arazi ve arsalar, yapım aşamasındaki sabit varlıklar, varlıkların elde edilmesi için verilen avans ve krediler ile sanat eserleri dışındakilerden hangilerinin amortismana tabi tutulacağı ve bunlara ilişkin esas ve usuller ile uygulanacak amortisman süresi, yöntemi ve oranları duran varlık çeşitlerine göre Bakanlıkça belirlenir.

Ayrılan amortisman tutarı gider olarak muhasebeleştirilir. Varlıkların ilk defa amortisman ve yeniden değerlemeye esas alınacak değeri kayıt bedelidir. Ancak, yeniden değerlemeye tabi tutulmuş olan varlıklar için amortisman hesaplamasına esas alınacak değer yeniden değerleme sonucu ortaya çıkan değerdir. Bir varlık için yapılan harcamaların, varlığın iyileştirilmesi, ömrünün uzatılması veya veriminin arttırılması sonucunu doğurması durumunda amortisman hesaplaması varlığın yeni değeri üzerinden yapılır.

Bir varlığın kullanımından elde edilebilecek ekonomik fayda tüketildikçe, bu tüketimi yansıtabilmek amacıyla ayrılan amortismanların birikmiş tutarı, varlığın defter değeri altında eksi değer olarak gösterilir.

Amortismana tabi olup, yangın, deprem, su basması gibi afetler neticesinde değerini tamamen veya kısmen kaybeden varlıklar, ilgili idarelerinin müracaatları ve Bakanlığın uygun görüşü üzerine giderleştirilir.

Çeşitli nedenlerle kamu idarelerinde kullanılma olanaklarını yitiren maddi duran varlıklardan, diğer duran varlıklar hesap grubuna aktarılanların birikmiş amortisman tutarları, diğer duran varlıklar hesap grubu içindeki birikmiş amortismanlar hesabına aktarılır.

e)Maddi duran varlıkların net değeri ve satılması

Amortisman ayrılmış olan varlıkların net değeri, kayıtlı değerden ayrılmış amortismanlar ve varsa yeniden değerleme farkları düşüldükten sonra kalan tutardır. Devir ve trampa satış hükmündedir.

Maddi duran varlıkların satış işlemleri sırasında; amortisman ve yeniden değerlemeye tabi olanlarda net değeri, diğerlerinde kayıtlı değeri ile satış bedeli arasında fark olması durumunda, öncelikle oluşan olumlu veya olumsuz fark, ilgili varlık hesabı ve gelir veya gider hesaplarına kaydedildikten sonra satış işlemi muhasebeleştirilir.

250 Arazi ve arsalar hesabı

Hesabın niteliği

Madde 135-Bu hesap, kamu idarelerinin her türlü arazi ve arsalarının izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 136-Arazi ve arsalar hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Bütçeye gider kaydedilmek suretiyle edinilen arsa ve araziler, maliyet bedeli üzerinden bir taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, kesintiler ilgili hesaplara, ödenmesi gereken tutar 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan bu hesaba borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

2-Yönetmeliğin yürürlük tarihinden önce mevcut olan hazine malı arsa ve arazilerden envanteri yapılanlar, tespit edilen değerleri üzerinden bu hesaba borç, 500-Net Değer Hesabına alacak kaydedilir.

3-Hazine alacaklarına karşılık edinilen arsa ve araziler, tespit edilen değerleri üzerinden bu hesaba borç, ilgili hesaplara alacak kaydedilir.

4-Bedelsiz olarak hazineye intikal eden arsa ve araziler tespit edilen değerleri üzerinden bir taraftan bu hesaba borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak; diğer taraftan 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Satılan arsa ve arazilerin, satış bedeli ile net değeri arasında fark olması durumunda; öncelikle satış bedeli ile net değeri arasında oluşan aleyhte veya lehte fark tutarı duruma göre bu hesaba alacak veya borç, aleyhte fark tutarı 630-Giderler Hesabına borç, lehte fark tutarı ise 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir. Bu kayıttan sonra satılan arsa ve arazilerin satış bedeli, 100-Kasa Hesabı, 102-Banka Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç, bütçeye gelir kaydedilmesi gereken tutar 800-Bütçe Gelirleri Hesabına, mevzuatı gereği diğer kamu idareleri için ayrılması gereken paylar 363-Kamu İdareleri Payları Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir.

Diğer taraftan arsa ve arazilerin kayıtlı değeri bu hesaba alacak, bütçe gelirleri hesabına kaydedilen tutar 805-Gelir Yansıtma Hesabına, diğer kamu idareleri adına ayrılan paylar ise 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

2-Taksitle satılan arsa ve arazilerin, satış bedeli ile net değeri arasında fark olması durumunda; öncelikle satış bedeli ile net değeri arasında oluşan aleyhte veya lehte fark tutarı duruma göre bu hesaba alacak veya borç, aleyhte fark tutarı 630-Giderler Hesabına borç, lehte fark tutarı ise 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir. Bu kayıttan sonra satılan arsa ve arazilerin kayıtlı değeri, bu hesaba alacak, satış bedelinden tahsilinde bütçeye gelir kaydedilmesi gereken tutarlardan doğan alacaklardan faaliyet dönemi içinde tahsil edilecek olan tutarlar 120-Gelirlerden Alacaklar Hesabına (faaliyet dönemini takip eden dönemlerde tahsil edilecek olan tutarlar 220-Gelirlerden Alacaklar Hesabına), mevzuatı gereği diğer kamu idarelerine ayrılması gereken paylar 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

Satış bedelinden yapılan tahsilat 100-Kasa Hesabı, 102-Banka Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç, bütçeye gelir kaydedilmesi gereken tutar 800-Bütçe Gelirleri Hesabına, mevzuatı gereği diğer kamu idareleri için ayrılması gereken paylar 363-Kamu İdareleri Payları Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir. Bütçeye gelir kaydedilen tutar aynı zamanda 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, 120-Gelirlerden Alacaklar Hesabına alacak kaydedilir.

3-Genel bütçe dışı idare veya kuruluşlara ya da diğer kişilere bedelsiz olarak devredilen arsa ve araziler kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

4-Üzerine inşaat yapılmak suretiyle veya başka şekillerde arsa ve arazi vasfı ortadan kaldırılarak başka bir maddi duran varlığa dönüştürülen veya eklenen arsa ve araziler kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaba alacak, tespit edilen yeni değeri üzerinden ilgili maddi duran varlık hesabına borç, varlığın kayıtlı değeri ile yeni değeri arasında lehte fark varsa tutarı 600-Gelirler Hesabına (aleyhte fark varsa tutarı 630-Giderler Hesabına borç) alacak kaydedilir.

5-Bağış ve yardımlar dolayısıyla edinilen bu hesapta kayıtlı arsa ve arazilerden, kullanılmadığı veya amaç dışı kullanıldığı için geri istenilenler, kayıtlı değeri üzerinden bu hesaba alacak, 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç; 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

251 Yeraltı ve yerüstü düzenleri hesabı

Hesabın niteliği

Madde 137-Bu hesap, herhangi bir işin gerçekleşmesini sağlamak veya kolaylaştırmak için, yeraltında veya yerüstünde inşa edilmiş kamu idarelerine ait her türlü yol, köprü, baraj, tünel, bölme, sarnıç, iskele, hark ve benzeri yapıların izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 138-Yeraltı ve yerüstü düzenleri hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Bütçeye gider kaydıyla gerçekleştirilip, yapılmakta olan yatırımlar hesabında izlenen yeraltı ve yerüstü düzenlerine ilişkin tutarlar yatırımın tamamlanıp geçici kabulün yapılması ile birlikte, bu hesaba borç, 258-Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabına alacak kaydedilir.

2-Bu hesapta kayıtlı yeraltı ve yerüstü düzenlerinin iyileştirilmesi, ömrünün uzatılması veya veriminin arttırılmasına ilişkin olarak bütçeye gider kaydıyla yapılan harcama tutarları, bir taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan bu hesaba borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

3-Yönetmeliğin yürürlük tarihinden önce mevcut olan hazine malı yeraltı ve yerüstü düzenlerinden envanteri yapılanlar, tespit edilen değerleri üzerinden bu hesaba borç, 500-Net Değer Hesabına alacak kaydedilir.

4-Hazine alacaklarına karşılık intikal eden değerler intikale esas değerleri üzerinden bu hesaba borç, ilgili hesaplara alacak kaydedilir.

5-Bedelsiz olarak intikal eden değerler tespit edilen değerleri üzerinden bir taraftan bu hesaba borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak; diğer taraftan 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

6-Bu hesapta kayıtlı tutarlar ile bunlara ilişkin birikmiş amortismanların yıl sonunda yeniden değerlemeye tabi tutulması sonucu varlığın değerinde ortaya çıkan artışlar bu hesaba borç; amortisman tutarındaki artışlar 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, değer artışları farkı ise 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Satılan yeraltı ve yerüstü düzenlerinin, satış bedeli ile net değeri arasında fark olması durumunda; öncelikle satış bedeli ile net değeri arasında oluşan aleyhte veya lehte fark tutarı duruma göre bu hesaba alacak veya borç, aleyhte fark tutarı 630-Giderler Hesabına borç, lehte fark tutarı ise 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir. Bu kayıttan sonra satılan yeraltı ve yerüstü düzenlerinin satış bedeli, 100-Kasa Hesabı, 102-Banka Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak kaydedilir.

Ayrıca, varlığın kayıtlı değeri bu hesaba alacak, ayrılmış olan amortisman tutarı 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, yeniden değerleme farkları 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına, satış bedeli 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.

2-Taksitle satılan yeraltı ve yerüstü düzenlerinin, satış bedeli ile net değeri arasında fark olması durumunda; öncelikle satış bedeli ile net değeri arasında oluşan aleyhte veya lehte fark tutarı duruma göre bu hesaba alacak veya borç, aleyhte fark tutarı 630-Giderler Hesabına borç, lehte fark tutarı ise 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir. Bu kayıttan sonra satılan yeraltı ve yerüstü düzenlerinin kayıtlı değeri, bu hesaba alacak, satış bedelinden doğan alacaklardan; faaliyet dönemi içinde tahsil edilecek olan tutarlar 120-Gelirlerden Alacaklar Hesabına (faaliyet dönemini takip eden dönemlerde tahsil edilecek olan tutarlar 220-Gelirlerden Alacaklar Hesabına), varlığın ayrılmış olan amortisman tutarı 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, yeniden değerleme farkları 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına borç kaydedilir.

3-Genel bütçe dışı idare veya kuruluşlara bedelsiz olarak devredilen varlıklar kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaba alacak, ayrılmış olan amortisman tutarı 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, yeniden değerleme farkları 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına, kalanı 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

4-Bu hesapta kayıtlı tutarlar ile bunlara ilişkin birikmiş amortismanların yıl sonunda yeniden değerlemeye tabi tutulması sonucu, varlığın değerinde ortaya çıkan azalışlar bu hesaba alacak; amortisman tutarındaki azalışlar 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, değer azalışları farkı ise 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına borç kaydedilir.

5-Geçici kabulü yapılarak yapılmakta olan yatırımlar hesabından bu hesaba aktarılan varlıklara ilişkin olarak yapılan kesin kabul sonucunda yükleniciden alacaklı olunması durumunda, alacak tutarı tahsilinde bütçeye gelir kaydedilmek üzere 140-Kişilerden Alacaklar Hesabına borç, bu hesaba alacak kaydedilir.

6-Bağış ve yardımlar dolayısıyla edinilen bu hesapta kayıtlı yeraltı ve yerüstü düzenlerinden, kullanılmadığı veya amaç dışı kullanıldığı için geri istenilenler, kayıtlı değeri üzerinden bu hesaba alacak, 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç; 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak, ayrılmış olan amortisman tutarı 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, yeniden değerleme farkları 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına, kalanı 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

252 Binalar hesabı

Hesabın niteliği

Madde 139-Bu hesap, kamu idarelerine ait her türlü binalar ile bunların bütünleyici parçaları ve eklentilerinin izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 140-Binalar hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Bütçeye gider kaydıyla satın alınan binaların maliyet bedeli bir taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, kesintiler ilgili hesaplara, ödenmesi gereken tutar 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan bu hesaba borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

2-Bütçeye gider kaydıyla gerçekleştirilip yapılmakta olan yatırımlar hesabında izlenen bina yapımına ilişkin tutarlar binanın tamamlanıp geçici kabulün yapılması ile birlikte, bu hesaba borç, 258-Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabına alacak kaydedilir.

3-Bu hesapta kayıtlı binaların iyileştirilmesi, ömrünün uzatılması veya veriminin arttırılmasına ilişkin olarak bütçeye gider kaydıyla yapılan harcama tutarları, bir taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan bu hesaba borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

4-Yönetmeliğin yürürlük tarihinden önce mevcut olan hazine malı binalardan envanteri yapılanlar, tespit edilen değerleri üzerinden bu hesaba borç, 500-Net Değer Hesabına alacak kaydedilir.

5-Hazine alacaklarına karşılık intikal eden binalar intikale esas değerleri üzerinden bu hesaba borç, ilgili hesaplara alacak kaydedilir.

6-Bedelsiz olarak intikal eden binalar, tespit edilen değerleri üzerinden bir taraftan bu hesaba borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak; diğer taraftan 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

7-Bu hesapta kayıtlı tutarlar ile bunlara ilişkin birikmiş amortismanların, yıl sonunda yeniden değerlemeye tabi tutulması sonucu varlığın değerinde ortaya çıkan artışlar bu hesaba borç; amortisman tutarındaki artışlar 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, değer artışları farkı ise 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Satılan binaların, satış bedeli ile net değeri arasında fark olması durumunda; öncelikle satış bedeli ile net değeri arasında oluşan aleyhte veya lehte fark tutarı duruma göre bu hesaba alacak veya borç, aleyhte fark tutarı 630-Giderler Hesabına borç, lehte fark tutarı ise 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir. Bu kayıttan sonra satılan binaların satış bedeli, 100-Kasa Hesabı, 102-Banka Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç, bütçeye gelir kaydedilmesi gereken tutar 800-Bütçe Gelirleri Hesabına, mevzuatı gereği diğer kamu idareleri için ayrılan paylar 363-Kamu İdareleri Payları Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir.

Ayrıca, varlığın kayıtlı değeri bu hesaba alacak, bütçeye gelir kaydedilen tutar 805-Gelir Yansıtma Hesabına, ayrılmış olan amortisman tutarları 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, yeniden değerleme farkları522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına, diğer kamu idareleri adına ayrılan paylar 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

2-Taksitle satılan binaların, satış bedeli ile net değeri arasında fark olması durumunda; öncelikle satış bedeli ile net değeri arasında oluşan aleyhte veya lehte fark tutarı duruma göre bu hesaba alacak veya borç, aleyhte fark tutarı 630-Giderler Hesabına borç, lehte fark tutarı ise 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir. Bu kayıttan sonra satılan binaların kayıtlı değeri, bu hesaba alacak, satış bedelinden tahsilinde bütçeye gelir kaydedilmesi gereken tutarlardan doğan alacaklardan faaliyet dönemi içinde tahsil edilecek olan tutarlar 120-Gelirlerden Alacaklar Hesabına (faaliyet dönemini takip eden dönemlerde tahsil edilecek olan tutarlar 220-Gelirlerden Alacaklar Hesabına), mevzuatı gereği diğer kamu idarelerine ayrılması gereken paylar 630-Giderler Hesabına, ayrılmış olan amortisman tutarları 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, yeniden değerleme farkları522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına borç kaydedilir.

Satış bedelinden yapılan tahsilat 100-Kasa Hesabı, 102-Banka Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç, bütçeye gelir kaydedilmesi gereken tutar 800-Bütçe Gelirleri Hesabına, mevzuatı gereği diğer kamu idareleri için ayrılması gereken paylar 363-Kamu İdareleri Payları Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir. Bütçeye gelir kaydedilen tutar 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, 120-Gelirlerden Alacaklar Hesabına alacak kaydedilir.

3-Genel bütçe dışı idare veya kuruluşlara bedelsiz olarak devredilen binalar kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaba alacak, ayrılmış olan amortisman tutarı 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, yeniden değerleme farkları522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına, kalanı 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

4-Her ne surette olursa olsun yıkılarak bina olma vasfı ortadan kalkan binalar kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaba alacak, ayrılmış olan amortisman tutarı 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, yeniden değerleme farkları522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına, kalanı 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir. Bu işlem sonucu arsa ve arazi niteliği kazanan yerler takdir edilen değerleri üzerinden giderler hesabı yerine ilgili hesaplara kaydedilir.

5-Bu hesapta kayıtlı tutarlar ile bunlara ilişkin birikmiş amortismanların yıl sonunda yeniden değerlemeye tabi tutulması sonucu, varlığın değerinde ortaya çıkan azalışlar bu hesaba alacak; amortisman tutarındaki azalışlar 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, değer azalışları farkı ise 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına borç kaydedilir.

6-Geçici kabulü yapılarak yapılmakta olan yatırımlar hesabından bu hesaba aktarılan varlıklara ilişkin olarak yapılan kesin kabul sonucunda yükleniciden alacaklı olunması durumunda, söz konusu alacak tutarı tahsilinde bütçeye gelir kaydedilmek üzere 140-Kişilerden Alacaklar Hesabına borç, bu hesaba alacak kaydedilir.

7-Bağış ve yardımlar dolayısıyla edinilen bu hesapta kayıtlı binalardan, kullanılmadığı veya amaç dışı kullanıldığı için geri istenilenler, kayıtlı değeri üzerinden bu hesaba alacak, 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç; 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak, ayrılmış olan amortisman tutarı 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, yeniden değerleme farkları 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına, kalanı 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

253 Tesis, makine ve cihazlar hesabı

Hesabın niteliği

Madde 141-Bu hesap, kamu idarelerinin faaliyetlerinin yürütülmesinde kullanılan büro makine ve cihazları hariç her türlü makine, tesis ve cihazları ile bunların eklentileri ve yükleme, boşaltma, aktarma makine ve gereçlerinin izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 142-Tesis, makine ve cihazlar hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Bütçeye gider kaydıyla gerçekleştirilip yapılmakta olan yatırımlar hesabına kaydedilen tesis, makine ve cihazlara ilişkin tutarlar, yatırımın tamamlanıp geçici kabulünün yapılması ile birlikte, bu hesaba borç, 258-Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabına alacak kaydedilir.

2-Bütçeye gider kaydıyla edinilen tesis, makine ve cihaz tutarları, bir taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan bu hesaba borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

3-Bu hesapta kayıtlı tesis makine ve cihazların iyileştirilmesi, ömrünün uzatılması veya veriminin arttırılmasına ilişkin olarak bütçeye gider kaydıyla yapılan harcama tutarları, bir taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan bu hesaba borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir. 

4-Yönetmeliğin yürürlük tarihinden önce mevcut olan hazine malı tesis, makine ve cihazlardan envanteri yapılanlar, tespit edilen değerleri üzerinden bu hesaba borç, 500-Net Değer Hesabına alacak kaydedilir.

5-Hazine alacaklarına karşılık intikal eden tesis, makine ve cihazlar, intikale esas değerleri üzerinden bu hesaba borç, ilgili hesaplara alacak kaydedilir.

6-Bedelsiz olarak kişilerden intikal eden tesis, makine ve cihazlar, tespit edilen değerleri üzerinden bir taraftan bu hesaba borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak; diğer taraftan 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

7-Bu hesapta kayıtlı tutarlar ile bunlara ilişkin birikmiş amortismanların yıl sonunda yeniden değerlemeye tabi tutulması sonucu, varlığın değerinde ortaya çıkan artışlar bu hesaba borç; amortisman tutarındaki artışlar 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, değer artışları farkı ise 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Satılan tesis, makine ve cihazların, satış bedeli ile net değeri arasında fark olması durumunda; öncelikle satış bedeli ile net değeri arasında oluşan aleyhte veya lehte fark tutarı duruma göre bu hesaba alacak veya borç, aleyhte fark tutarı 630-Giderler Hesabına borç, lehte fark tutarı ise 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir. Bu kayıttan sonra satılan tesis, makine ve cihazların satış bedeli, 100-Kasa Hesabı, 102-Banka Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak kaydedilir.

Ayrıca, varlığın kayıtlı değeri bu hesaba alacak, ayrılmış olan amortisman tutarları 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, yeniden değerleme farkları 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına, satış bedeli 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.

2-Taksitle satılan tesis, makine ve cihazların, satış bedeli ile net değeri arasında fark olması durumunda; öncelikle satış bedeli ile net değeri arasında oluşan aleyhte veya lehte fark tutarı duruma göre bu hesaba alacak veya borç, aleyhte fark tutarı 630-Giderler Hesabına borç, lehte fark tutarı ise 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir. Bu kayıttan sonra satılan tesis, makine ve cihazların, kayıtlı değeri bu hesaba alacak, satış bedelinden doğan alacaklardan faaliyet dönemi içinde tahsil edilecek tutarlar 120-Gelirlerden Alacaklar Hesabına (faaliyet dönemini takip eden dönemlerde tahsil edilecek tutarlar 220-Gelirlerden Alacaklar Hesabına), ayrılmış olan amortisman tutarları 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, yeniden değerleme farkları 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına borç kaydedilir.

3-Genel bütçe dışı idare veya kuruluşlara bedelsiz olarak devredilen varlıklar kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaba alacak, ayrılmış olan amortisman tutarı 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, yeniden değerleme farkları 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına, kalanı 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

4-Yıkılma, eskime ve ekonomik ömrünü tamamlama gibi nedenlerle tesis, makine ve cihaz olma vasfı ortadan kalkan tesis, makine ve cihazlar kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaba alacak, 294-Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabına borç; bu varlıklar için ayrılmış olan amortisman tutarı 299-Birikmiş Amortismanlar Hesabına alacak, 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına borç kaydedilir.

5-Görevliler tarafından kişisel kusurları nedeniyle tamamen hasara uğratılan tesis, makine ve cihazlar, kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaba alacak, ayrılmış olan amortisman tutarları 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, yeniden değerleme farkları 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına, kalanı 630-Giderler Hesabına borç; rayiç bedeli üzerinden 140-Kişilerden Alacaklar Hesabına borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.  

6-Bu hesapta kayıtlı tutarlar ile bunlara ilişkin birikmiş amortismanların yıl sonunda yeniden değerlemeye tabi tutulması sonucu, varlığın değerinde ortaya çıkan azalışlar bu hesaba alacak; amortisman tutarındaki azalışlar 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, değer azalışları farkı ise 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına borç kaydedilir.

7-Geçici kabulü yapılarak yapılmakta olan yatırımlar hesabından bu hesaba aktarılan varlıklara ilişkin olarak yapılan kesin kabul sonucunda yükleniciden alacaklı olunması durumunda, söz konusu alacak tutarı tahsilinde bütçeye gelir kaydedilmek üzere 140-Kişilerden Alacaklar Hesabına borç, bu hesaba alacak kaydedilir.

8-Bağış ve yardımlar dolayısıyla edinilen bu hesapta kayıtlı tesis, makine ve cihazlardan, kullanılmadığı veya amaç dışı kullanıldığı için geri istenilenler, kayıtlı değeri üzerinden bu hesaba alacak, 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç; 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak, bu varlıklar için ayrılmış olan amortisman tutarı 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, yeniden değerleme farkları 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına, kalanı 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

254 Taşıtlar hesabı

Hesabın niteliği

Madde 143-Bu hesap, kamu idarelerine ait taşıtların izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 144-Taşıtlar hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Bütçeye gider kaydıyla edinilen taşıtların tutarları, bir taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan bu hesaba borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

2-Bu hesapta kayıtlı taşıtların iyileştirilmesi, ömrünün uzatılması veya veriminin arttırılmasına ilişkin olarak yapılan harcama tutarları, bir taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan bu hesaba borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.  

3-Yönetmeliğin yürürlük tarihinden önce mevcut olan taşıtlardan envanteri yapılanlar, tespit edilen değerleri üzerinden bu hesaba borç, 500-Net Değer Hesabına alacak kaydedilir.

4-Hazine alacaklarına karşılık intikal eden taşıtlar, intikale esas değerleri üzerinden bu hesaba borç, ilgili hesaplara alacak kaydedilir.

5-Bedelsiz olarak intikal eden taşıtlar, tespit edilen değerleri üzerinden bir taraftan bu hesaba borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak; diğer taraftan 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

6-Bu hesapta kayıtlı tutarlar ile bunlara ilişkin birikmiş amortismanların yıl sonunda yeniden değerlemeye tabi tutulması sonucu varlığın değerinde ortaya çıkan artışlar bu hesaba borç; amortisman tutarındaki artışlar 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, değer artışları farkı ise 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Satılan taşıtların, satış bedeli ile net değeri arasında fark olması durumunda; öncelikle satış bedeli ile net değeri arasında oluşan aleyhte veya lehte fark tutarı duruma göre bu hesaba alacak veya borç, aleyhte fark tutarı 630-Giderler Hesabına borç, lehte fark tutarı ise 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir. Bu kayıttan sonra satılan taşıtların satış bedeli, 100-Kasa Hesabı, 102-Banka Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak kaydedilir.

Ayrıca, varlığın kayıtlı değeri bu hesaba alacak, ayrılmış olan amortisman tutarları 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, yeniden değerleme farkları 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına, satış bedeli 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.

2-Taksitle satılan taşıtların, satış bedeli ile net değeri arasında fark olması durumunda; öncelikle satış bedeli ile net değeri arasında oluşan aleyhte veya lehte fark tutarı duruma göre bu hesaba alacak veya borç, aleyhte fark tutarı 630-Giderler Hesabına borç, lehte fark tutarı ise 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir. Bu kayıttan sonra satılan taşıtların kayıtlı değeri, bu hesaba alacak, satış bedelinden doğan alacaklardan faaliyet dönemi içinde tahsil edilecek tutarlar 120-Gelirlerden Alacaklar Hesabına (faaliyet dönemini takip eden dönemlerde tahsil edilecek tutarlar 220-Gelirlerden Alacaklar Hesabına), bu varlıklar için ayrılmış olan amortisman tutarları 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, yeniden değerleme farkları 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına borç kaydedilir.

3-Genel bütçe dışı idare veya kuruluşlara bedelsiz olarak devredilen taşıtlar, kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaba alacak, ayrılmış olan amortisman tutarı 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, yeniden değerleme farkları 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına, kalanı 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

4-Kazaya uğrama, eskime veya ekonomik ömrünü tamamlama gibi nedenlerle taşıt olma vasfı ortadan kalkan taşıtlar, kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaba alacak, 294-Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabına borç; ayrılmış olan amortisman tutarı 299-Birikmiş Amortismanlar Hesabına alacak, 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına borç kaydedilir.

5-Görevliler tarafından kişisel kusurları nedeniyle tamamen hasara uğratılan taşıtlar, kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaba alacak, ayrılmış olan amortisman tutarları 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, yeniden değerleme farkları 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına, kalanı 630-Giderler Hesabına borç; rayiç bedeli üzerinden 140-Kişilerden Alacaklar Hesabına borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

6-Bu hesapta kayıtlı tutarlar ile bunlara ilişkin birikmiş amortismanların yıl sonunda yeniden değerlemeye tabi tutulması sonucu, varlığın değerinde ortaya çıkan azalışlar bu hesaba alacak; amortisman tutarındaki azalışlar 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, değer azalışları farkı ise 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına borç kaydedilir.

7-Bağış ve yardımlar dolayısıyla edinilen bu hesapta kayıtlı taşıtlardan, kullanılmadığı veya amaç dışı kullanıldığı için geri istenilenler, kayıtlı değeri üzerinden bu hesaba alacak, 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç; 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak, ayrılmış olan amortisman tutarı 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, yeniden değerleme farkları 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına, kalanı 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

255 Demirbaşlar hesabı

Hesabın niteliği

Madde 145-Bu hesap, kamu idarelerinin faaliyetlerinin yürütülmesinde kullanılan her türlü büro makine ve cihazları ile döşeme, masa, koltuk, dolap, mobilya gibi uzun süre kullanılabilen varlıkların izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde146-Demirbaşlar hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Bütçeye gider kaydıyla edinilen demirbaş tutarları, bir taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan bu hesaba borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

2-Bu hesapta kayıtlı demirbaşların iyileştirilmesi, ömrünün uzatılması veya veriminin arttırılmasına ilişkin olarak yapılan harcama tutarları, bir taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan bu hesaba borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

3-Yönetmeliğin yürürlük tarihinden önce mevcut olan hazine malı demirbaşlardan envanteri yapılanlar, tespit edilen değerleri üzerinden bu hesaba borç, 500-Net Değer Hesabına alacak kaydedilir.

4-Hazine alacaklarına karşılık intikal eden demirbaşlar, intikale esas değerleri üzerinden bu hesaba borç, ilgili hesaplara alacak kaydedilir.

5-Bedelsiz olarak intikal eden demirbaşlar tespit edilen değerleri üzerinden bir taraftan bu hesaba borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak; diğer taraftan 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

6-Bu hesapta kayıtlı tutarlar ile bunlara ilişkin birikmiş amortismanların yıl sonunda yeniden değerlemeye tabi tutulması sonucu varlığın değerinde ortaya çıkan artışlar bu hesaba borç; amortisman tutarındaki artışlar 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, değer artışları farkı ise 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Satılan demirbaşların, satış bedeli ile net değeri arasında fark olması durumunda; öncelikle satış bedeli ile net değeri arasında oluşan aleyhte veya lehte fark tutarı duruma göre bu hesaba alacak veya borç, aleyhte fark tutarı 630-Giderler Hesabına borç, lehte fark tutarı ise 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir. Bu kayıttan sonra satılan demirbaşların satış bedeli, 100-Kasa Hesabı, 102-Banka Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak kaydedilir.

Ayrıca, varlığın kayıtlı değeri bu hesaba alacak, ayrılmış olan amortisman tutarları 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, yeniden değerleme farkları 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına, satış bedeli 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.

2-Taksitle satılan demirbaşların, satış bedeli ile net değeri arasında fark olması durumunda; öncelikle satış bedeli ile net değeri arasında oluşan aleyhte veya lehte fark tutarı duruma göre bu hesaba alacak veya borç, aleyhte fark tutarı 630-Giderler Hesabına borç, lehte fark tutarı ise 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir. Bu kayıttan sonra satılan demirbaşların kayıtlı değeri, bu hesaba alacak, satış bedelinden doğan alacaklardan faaliyet dönemi içinde tahsil edilecek tutarlar 120-Gelirlerden Alacaklar Hesabına (faaliyet dönemini takip eden dönemlerde tahsil edilecek tutarlar 220-Gelirlerden Alacaklar Hesabına), ayrılmış olan amortisman tutarları 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, yeniden değerleme farkları 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına borç kaydedilir.

3-Genel bütçe dışı idare veya kuruluşlara bedelsiz olarak devredilen varlıklar kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaba alacak, ayrılmış olan amortisman tutarı 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, yeniden değerleme farkları 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına, kalanı 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

4-Eskime veya ekonomik ömrünü tamamlama gibi nedenlerle demirbaş olma vasfı ortadan kalkan demirbaşlar, kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaba alacak, 294-Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabına borç; ayrılmış olan amortisman tutarı 299-Birikmiş Amortismanlar Hesabına alacak, 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına borç kaydedilir.

5-Görevliler tarafından kişisel kusurları nedeniyle tamamen hasara uğratılan demirbaşlar, kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaba alacak, ayrılmış olan amortisman tutarları 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, yeniden değerleme farkları 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına, kalanı 630-Giderler Hesabına borç; rayiç bedeli üzerinden 140-Kişilerden Alacaklar Hesabına borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

6-Bu hesapta kayıtlı tutarlar ile bunlara ilişkin birikmiş amortismanların yıl sonunda yeniden değerlemeye tabi tutulması sonucu varlığın değerinde ortaya çıkan azalışlar bu hesaba alacak; amortisman tutarındaki azalışlar 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, değer azalışları farkı ise 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına borç kaydedilir.

7-Bağış ve yardımlar dolayısıyla edinilen bu hesapta kayıtlı demirbaşlardan, kullanılmadığı veya amaç dışı kullanıldığı için geri istenilenler, kayıtlı değeri üzerinden bu hesaba alacak, 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç; 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak, ayrılmış olan amortisman tutarı 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, yeniden değerleme farkları 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına, kalanı 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

256 Diğer maddi duran varlıklar hesabı

Hesabın niteliği

Madde 147-Bu hesap, özellikle kendi bölümlerinde tanımlanamayan ve yukarıda belirtilen hesapların hiçbirinin kapsamına girmeyen diğer maddi duran varlıkların izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 148-Diğer maddi duran varlıklar hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda belirtilmiştir:

a) Borç

1-Maddi duran varlıklardan arazi ve arsalar, yeraltı ve yerüstü düzenleri, binalar, tesis, makine ve cihazlar, taşıtlar ve demirbaşlar kapsamına girmeyip, bütçeye gider kaydıyla edinilen diğer maddi duran varlıkların tutarları, bir taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak, diğer taraftan bu hesaba borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

2-Bu hesapta kayıtlı diğer maddi duran varlıkların iyileştirilmesi, ömrünün uzatılması veya veriminin arttırılmasına ilişkin olarak yapılan harcama tutarları, bir taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan bu hesaba borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

3-Yönetmeliğin yürürlük tarihinden önce mevcut olan hazine malı diğer maddi duran varlıklardan envanteri yapılanlar, tespit edilen değerleri üzerinden bu hesaba borç, 500-Net Değer Hesabına alacak kaydedilir.

4-Hazine alacaklarına karşılık intikal eden diğer maddi duran varlıklar, intikale esas değerleri üzerinden bu hesaba borç, ilgili hesaplara alacak kaydedilir.

5-Bedelsiz olarak intikal eden diğer maddi duran varlıklar, tespit edilen değerleri üzerinden bu hesaba borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak; 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

6-Bu hesapta kayıtlı tutarlar ile bunlara ilişkin birikmiş amortismanların yıl sonunda yeniden değerlemeye tabi tutulması sonucu, varlığın değerinde ortaya çıkan artışlar bu hesaba borç; amortisman tutarındaki artışlar 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, değer artışları farkı ise 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Satılan diğer maddi duran varlıkların satış bedeli ile net değeri arasında fark olması durumunda; öncelikle satış bedeli ile net değeri arasında oluşan aleyhte veya lehte fark tutarı duruma göre bu hesaba alacak veya borç, aleyhte fark tutarı 630-Giderler Hesabına borç, lehte fark tutarı ise 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir. Bu kayıttan sonra satılan varlığın satış bedeli, 100-Kasa Hesabı, 102-Banka Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak kaydedilir.

Ayrıca, varlığın kayıtlı değeri bu hesaba alacak, ayrılmış olan amortisman tutarları 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, yeniden değerleme farkları 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına, satış bedeli 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.

2-Genel bütçe dışı idare veya kuruluşlara bedelsiz olarak devredilen varlıklar, kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaba alacak, ayrılmış olan amortisman tutarı 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, yeniden değerleme farkları 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına, kalanı 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

3-Eskime veya ekonomik ömrünü tamamlama gibi nedenlerle maddi duran varlık olma vasfı ortadan kalkan diğer maddi duran varlıklar, kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaba alacak, 294-Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabına borç; ayrılmış olan amortisman tutarı 299-Birikmiş Amortismanlar Hesabına alacak, 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına borç kaydedilir.

4-Görevliler tarafından kişisel kusurları nedeniyle tamamen hasara uğratılan diğer maddi duran varlıklar, kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaba alacak, ayrılmış olan amortisman tutarları 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, yeniden değerleme farkları 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına, kalanı 630-Giderler Hesabına borç; rayiç bedeli üzerinden 140-Kişilerden Alacaklar Hesabına borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

5-Bu hesapta kayıtlı tutarlar ile bunlara ilişkin birikmiş amortismanların yıl sonunda yeniden değerlemeye tabi tutulması sonucu varlığın değerinde ortaya çıkan azalışlar bu hesaba alacak; amortisman tutarındaki azalışlar 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, değer azalışları farkı ise 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına borç kaydedilir.

6-Bağış ve yardımlar dolayısıyla edinilen bu hesapta kayıtlı diğer maddi duran varlıklardan, kullanılmadığı veya amaç dışı kullanıldığı için geri istenilenler, kayıtlı değeri üzerinden bu hesaba alacak, 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç; 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak, ayrılmış olan amortisman tutarı 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, yeniden değerleme farkları 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına, kalanı 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

257 Birikmiş amortismanlar hesabı (-)

Hesabın niteliği

Madde 149-Bu hesap, maddi duran varlık bedellerinin yararlanma süresi içerisinde giderleştirilmesi ve hesaben yok edilmesini izlemek için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 150-Birikmiş amortismanlar hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

1-Yıl sonunda maddi duran varlıklar için ayrılan amortisman tutarları bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

2-Yıl sonunda maddi duran varlıklar ile bunlara ilişkin birikmiş amortismanların yeniden değerlemeye tabi tutulması sonucu varlığın değerinde ortaya çıkan artışlar ilgili maddi duran varlık hesabına borç; amortisman tutarlarındaki artışlar bu hesaba, değer artışları farkı ise 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına alacak kaydedilir.

b) Borç

1-Amortismana tabi tutulduktan sonra her ne suretle olursa olsun kayıtlardan çıkarılan maddi duran varlıkların ayrılan amortisman tutarı bu hesaba borç, ilgili hesaplara alacak kaydedilir.

2-Yıl sonunda maddi duran varlıklar ile bunlara ilişkin birikmiş amortismanların yeniden değerlemeye tabi tutulması sonucu varlığın değerinde ortaya çıkan azalışlar ilgili maddi duran varlık hesabına alacak; amortisman tutarlarındaki azalışlar bu hesaba, değer azalışları farkı ise 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına borç kaydedilir.

258 Yapılmakta olan yatırımlar hesabı

Hesabın niteliği

Madde 151-Bu hesap, kamu idarelerine ait yapımı süren maddi duran varlıklar için yapılan her türlü madde ve malzeme ile işçilik ve genel giderlerin; geçici ve kesin kabul usulüne tabi olan hallerde geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın idarece onaylandığı tarihte, diğer hallerde işin fiilen tamamlandığını gösteren belgenin düzenlendiği tarihte, ilgili maddi duran varlık hesabına aktarılıncaya kadar izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 152-Yapılmakta olan yatırımlar hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Gerek yılı içerisinde gerekse yıllara sari olarak yapımı süren ve tamamlandığında ilgili maddi duran varlık hesabına aktarılacak tutarlar, bir taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, kesintiler ilgili hesaplara, ödenecek tutar 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan bu hesaba borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

Söz konusu tutar, taahhütler hesabında izlenen yıllara sari bir taahhüde ilişkin ise taahhüt tutarı (sözleşme birim fiyatları üzerinden) 921-Gider Taahhütleri Karşılığı Hesabına borç 920-Gider Taahhütleri Hesabına alacak kaydedilir.

2-Yönetmeliğin yürürlük tarihinden önce mevcut olan yapılmakta olan yatırımlardan envanteri yapılanlar, tespit edilen değerleri üzerinden bu hesaba borç, 500-Net Değer Hesabına alacak kaydedilir. Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği yıldan önce başlayan ve hakediş ödemesi yapılan işlere ait ödenmiş tutarlar, ilk hakediş ödemesinde bu hesaba borç, 500-Net Değer Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Tamamlanıp geçici kabulü yapılan işlere ilişkin tutarlar bu hesaba alacak, ilgili maddi duran varlık hesabına borç kaydedilir.

2-Henüz tamamlanmadan satış, devir ve benzeri yollarla elden çıkarılan iş tutarlarının, elden çıkarma bedeli ile net değeri arasında fark olması durumunda; öncelikle elden çıkarma bedeli ile net değeri arasında oluşan aleyhte veya lehte fark tutarı duruma göre bu hesaba alacak veya borç, aleyhte fark tutarı 630-Giderler Hesabına borç, lehte fark tutarı ise 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir. Bu kayıttan sonra elden çıkarma bedeli, bir taraftan 102-Banka Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak; diğer taraftan 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, bu hesaba alacak kaydedilir.

259 Yatırım avansları hesabı

Hesabın niteliği

Madde 153-Bu hesap, yurt içi veya dışından sözleşmeye dayanılarak edinilen maddi duran varlıklarla ilgili olarak verilen yatırım avanslarının izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 154-Kamu idarelerince yapılacak yatırım avansı şeklindeki ön ödemelerin şekilleri, devir ve mahsup işlemleri, yapılacak ön ödemelerin idareler ve gider türleri itibarıyla tutar ve oranlarının tespiti ve diğer işlemlere ilişkin usul ve esaslar hakkında, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 35 inci maddesinde belirtilen yönetmelik hükümleri uygulanır.

Avanslar sözleşmelerindeki hükümlere göre mahsup edilir. Avans konusu sözleşme iptal edildiği takdirde, yükleniciye verilen avans tutarı kişilerden alacaklar hesabına alınarak yatırım avansları hesabı kapatılır. Avans teminatı paraya çevrilerek, yüklenicinin kişilerden alacaklar hesabına alınan borcu kapatıldıktan sonra artan bir tutar varsa, iade edilmek üzere emanetler hesabına kaydedilir. Paraya çevrilmiş olan avans teminatı olarak alınan değerler ise hesaplardan çıkarılır.

Hesabın işleyişi

Madde 155-Yatırım avansları hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

Maddi duran varlık edinim işleri nedeniyle sözleşmelerine dayanılarak yüklenicilere verilen avanslar bu hesaba borç, kesintiler ilgili hesaplara, ödenmesi gereken tutar 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir. Yatırım avansı karşılığında teminat olarak alınan değerler ilgili hesaplara kaydedilir.

b) Alacak

1-Verilen avanslardan yapılan mahsuplar bu hesaba alacak, ilgili hesap ya da hesaplara borç kaydedilir.

2-Taahhüdün sözleşme ve şartname hükümlerine uygun olarak yerine getirilmemesi nedeniyle feshedilen sözleşmeler üzerine henüz mahsup edilemeyen avans tutarı bu hesaba alacak, 140-Kişilerden Alacaklar Hesabına borç; teminatı paraya çevrildiğinde ise tutarı 102-Banka Hesabına borç, alacak tutarı 140-Kişilerden Alacaklar Hesabına, kalanı ilgilisine ödenmek üzere 333-Emanetler Hesabına alacak kaydedilir.

26 Maddi olmayan duran varlıklar

Madde 156-Bu hesap grubu, herhangi bir fiziksel varlığı bulunmayan ve genel bütçe kapsamına dahil kamu idarelerinin belli bir şekilde yararlandığı veya yararlanmayı beklediği aktifleştirilen giderler ve belli koşullar altında hukuken himaye gören haklar gibi varlıklar ile bunlar için hesaplanan birikmiş amortismanların kaydı için kullanılır.

Maddi olmayan duran varlıklar niteliklerine göre bu grup içinde açılacak aşağıdaki hesaplardan oluşur:

260 Haklar Hesabı

264 Özel Maliyetler Hesabı

267 Diğer Maddi Olmayan Duran Varlıklar Hesabı

268 Birikmiş Amortismanlar Hesabı (-)

Hesap grubuna ilişkin işlemler

Madde 157-Maddi olmayan duran varlıklar hesap grubuna ilişkin işlemler aşağıda gösterilmiştir:

a) Maddi olmayan duran varlıkların hesaplara alınması

Edinilen maddi olmayan duran varlıklar, maliyet bedeli ile hesaplara alınır. Bağış veya hibe olarak edinilenler değerlemesi yapıldıktan sonra hesaplara alınır.

Muhasebe birimleri, hizmet sunduğu birimlere ait maddi olmayan duran varlıkları kurumlar itibarıyla kaydeder. Maddi olmayan duran varlıkların kayıtlardan çıkarılmasını gerektiren bir durum ortaya çıktığında ilgili kamu idaresince muhasebe birimine bildirilir. Bunun üzerine muhasebe birimlerince kayıtlar güncellenir.

Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihte mevcut olup hesaplarda yer almayan maddi olmayan duran varlıklardan envanter ve değerlemesi yapılanlar tahakkuk birimince bildirildikçe, muhasebe birimlerince ilgili maddi olmayan duran varlık hesabı ve net değer hesabına kaydedilmek suretiyle hesaplara alınır. Henüz kayıtlara alınmamış olan maddi olmayan duran varlıklardan herhangi bir nedenle elden çıkarılanlar, öncelikle elden çıkarma değerleriyle ilgili maddi olmayan duran varlık hesabı ve net değer hesabına kaydedilmek suretiyle hesaplara alınır.

Değeri Bakanlıkça belirlenen tutarı aşmayan maddi olmayan duran varlıklar, bu hesaplarla ilişkilendirilmeden doğrudan doğruya gider yazılabilir. Maddi olmayan duran varlıklardan Bakanlıkça kayda alınmamasına karar verilenler, gerekçeleriyle bilançonun dipnotlarında belirtilir.

Maddi olmayan duran varlıkların satış işlemleri sırasında; varlığın net değeri ile satış bedeli arasında fark olması durumunda, öncelikle lehte veya aleyhte oluşan fark, ilgili varlık hesabı ve gelir veya gider hesaplarına kaydedildikten sonra satış işlemi muhasebeleştirilir.

b) Maddi olmayan duran varlıkların yeniden değerleme işlemleri

Yönetmelik kapsamındaki idarelerin, amortismana tabi maddi olmayan duran varlıkları ve bu varlıklar üzerinden ayrılmış olup hesaplarda gösterilen amortismanları, son üç yıllık fiyatlar genel düzeyindeki değişim toplamı Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğine göre belirlenen oranı geçerse, her hesap dönemi sonu itibarıyla Bakanlıkça belirlenecek esas ve usullere göre yeniden değerlemeye tabi tutulur.

c) Maddi olmayan duran varlıkların amortisman işlemleri

Amortisman ayrılması, bir maddi olmayan duran varlığın maliyetinin, öngörülen hizmet süresi boyunca dönemlere dağıtılmasıdır.

Ayrılan amortisman tutarı gider olarak muhasebeleştirilir. Maddi olmayan duran varlıkların ilk defa amortisman ve yeniden değerlemeye esas alınacak değeri kayıt bedelidir. Ancak, yeniden değerlemeye tabi tutulmuş olan varlıklar için amortisman hesaplamasına esas alınacak değer, yeniden değerleme sonucu ortaya çıkan değerdir. Maddi olmayan duran varlık için yapılan harcamaların, varlığın iyileştirilmesi, ömrünün uzatılması veya veriminin arttırılması sonucunu doğurması durumunda amortisman hesaplaması varlığın yeni değeri üzerinden yapılır.

Bir maddi olmayan duran varlığın kullanımından elde edilebilecek ekonomik fayda tüketildikçe, bu tüketimi yansıtabilmek amacıyla ayrılan amortismanların birikmiş tutarı, varlığın defter değerinin altında eksi değer olarak gösterilir.

Amortisman süresi, maddi olmayan duran varlığın muhasebe kayıtlarına girdiği yıldan başlar. Uygulanacak amortisman süresi, yöntemi ve oranları maddi olmayan duran varlık çeşitlerine göre Bakanlıkça belirlenir.

260 Haklar hesabı

Hesabın niteliği

Madde 158-Bu hesap, bedeli karşılığı edinilen hukuki tasarruflar ile belirli alanlarda tanınan kullanma ve yararlanma gibi hak ve yetkiler dolayısıyla yapılan ve ekonomik değer taşıyan harcamaların izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde159-Haklar hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Bütçeye gider kaydıyla edinilen haklar bir taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, kesintiler ilgili hesaba, ödenecek tutar 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan bu hesaba borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

2-Yönetmeliğin yürürlük tarihinden önce mevcut olan hazine malı haklardan envanteri yapılanlar tespit edilen değerleri üzerinden bu hesaba borç, 500-Net Değer Hesabına alacak kaydedilir.

3-Hazine alacaklarına karşılık alınan haklar, intikale esas değerleri üzerinden bu hesaba borç, ilgili hesaplara alacak kaydedilir.

4-Bedelsiz olarak intikal eden haklar tespit edilen değerleri üzerinden bir taraftan bu hesaba borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak; diğer taraftan 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

5-Bu hesapta kayıtlı tutarlar ile bunlara ilişkin birikmiş amortismanların yıl sonunda yeniden değerlemeye tabi tutulması sonucu varlığın değerinde ortaya çıkan artışlar bu hesaba borç; amortisman tutarındaki artışlar 268-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, değer artışları farkı ise 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Satılan hakların, satış bedeli ile net değeri arasında fark olması durumunda; öncelikle satış bedeli ile net değeri arasında oluşan aleyhte veya lehte fark tutarı duruma göre bu hesaba alacak veya borç, aleyhte fark tutarı 630-Giderler Hesabına borç, lehte fark tutarı ise 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir. Bu kayıttan sonra satılan hakların satış bedeli, 100-Kasa Hesabı, 102-Banka Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak kaydedilir.

Ayrıca, varlığın kayıtlı değeri bu hesaba alacak, ayrılmış olan amortisman tutarları 268-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, yeniden değerleme farkları 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına, satış bedeli 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.

2-Genel bütçe dışı idare veya kuruluşlara bedelsiz olarak devredilen haklar, kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaba alacak, ayrılmış olan amortisman tutarı 268-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, yeniden değerleme farkları 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına, kalanı 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

3-Ortadan kalkan haklar kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaba alacak, ayrılmış olan amortisman tutarı 268-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, yeniden değerleme farkları 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına, kalanı 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

4-Bu hesapta kayıtlı tutarlar ile bunlara ilişkin birikmiş amortismanların yıl sonunda yeniden değerlemeye tabi tutulması sonucu, varlığın değerinde ortaya çıkan azalışlar bu hesaba alacak; amortisman tutarındaki azalışlar 268-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, değer azalışları farkı ise 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına borç kaydedilir.

264 Özel maliyetler hesabı

Hesabın niteliği

Madde 160-Bu hesap, kiralanan gayrimenkullerin geliştirilmesi veya ekonomik değerinin kalıcı olarak artırılması amacıyla yapılan giderler ile bu gayrimenkullerin kullanılması için yapılıp, kira süresinin sonunda mal sahibine bırakılacak olan varlıkların izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 161-Özel maliyetler hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Bütçeye gider kaydıyla yüklenilen özel maliyet tutarları bir taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan bu hesaba borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

2-Bu hesapta kayıtlı tutarlar ile bunlara ilişkin birikmiş amortismanların yıl sonunda yeniden değerlemeye tabi tutulması sonucu varlığın değerinde ortaya çıkan artışlar bu hesaba borç; amortisman tutarındaki artışlar 268-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, değer artışları farkı ise 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Her ne surette olursa olsun özel maliyet olma vasfı ortadan kalkan tutarlar, kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaba alacak, ayrılmış olan amortisman tutarı 268-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, yeniden değerleme farkları 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına, kalanı 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

2-Henüz amortismana tabi tutulmadan gayrimenkul sahibine terk olunan özel maliyet bedelleri bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

3-Bu hesapta kayıtlı tutarlar ile bunlara ilişkin birikmiş amortismanların yıl sonunda yeniden değerlemeye tabi tutulması sonucu varlığın değerinde ortaya çıkan azalışlar bu hesaba alacak; amortisman tutarındaki azalışlar 268-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, değer azalışları farkı ise 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına borç kaydedilir.

267 Diğer maddi olmayan duran varlıklar hesabı

Hesabın niteliği

Madde 162-Bu hesap, yukarıda sayılanlar dışında kalan diğer maddi olmayan duran varlık kalemlerinin izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 163-Diğer maddi olmayan duran varlıklar hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Maddi olmayan duran varlıklardan haklar ve özel maliyetler kapsamına girmeyip, bütçeye gider kaydıyla edinilen maddi olmayan duran varlık tutarları, bir taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan bu hesaba borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

2-Bu hesapta kayıtlı tutarlar ile bunlara ilişkin birikmiş amortismanların yıl sonunda yeniden değerlemeye tabi tutulması sonucu varlığın değerinde ortaya çıkan artışlar bu hesaba borç; amortisman tutarındaki artışlar 268-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, değer artışları farkı ise 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Maddi olmayan duran varlık olma vasfı ortadan kalkan diğer maddi olmayan varlıkların, kayıtlı değerleri bu hesaba alacak, ayrılmış olan amortisman tutarı 268-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, yeniden değerleme farkları 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına, kalanı 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

2-Bu hesapta kayıtlı tutarlar ile bunlara ilişkin birikmiş amortismanların yıl sonunda yeniden değerlemeye tabi tutulması sonucu, varlığın değerinde ortaya çıkan azalışlar bu hesaba alacak; amortisman tutarındaki azalışlar 268-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, değer azalışları farkı ise 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına borç kaydedilir.

268 Birikmiş amortismanlar hesabı (-)

Hesabın niteliği

Madde 164-Bu hesap, maddi olmayan duran varlık bedellerinin, yararlanma süresi içerisinde giderleştirilmesi ve hesaben yok edilmesini izlemek için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 165-Birikmiş amortismanlar hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

1-Yıl sonunda maddi olmayan duran varlıklar için ayrılan amortisman tutarları bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

2-Yıl sonunda maddi olmayan duran varlıklar ile bunlara ilişkin birikmiş amortismanların yeniden değerlemeye tabi tutulması sonucu, varlığın değerinde ortaya çıkan artışlar ilgili maddi olmayan duran varlık hesabına borç; amortisman tutarlarındaki artışlar bu hesaba, değer artışları farkı ise 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına alacak kaydedilir.

b) Borç

1-Amortismana tabi tutulduktan sonra her ne suretle olursa olsun kayıtlardan çıkarılan varlıklar için ayrılan amortisman tutarı bu hesaba borç, ilgili hesaplara alacak kaydedilir.

2-Yıl sonunda maddi olmayan duran varlıklar ile bunlara ilişkin birikmiş amortismanların yeniden değerlemeye tabi tutulması sonucu, varlığın değerinde ortaya çıkan azalışlar ilgili maddi olmayan duran varlık hesabına alacak; amortisman tutarındaki azalışlar bu hesaba, değer azalışları farkı ise 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına borç kaydedilir.

28 Gelecek yıllara ait giderler ve gelir tahakkukları

Madde 166-Bu hesap grubu, içinde bulunulan dönemde ortaya çıkan ancak, gelecek yıllara ait olan giderler ile faaliyet dönemine ait olup gelecek yıllarda tahsil edilebilecek gelirlerin izlenmesi için kullanılır.

Gelecek yıllara ait giderler ve gelir tahakkukları niteliklerine göre bu grup içinde açılacak aşağıdaki hesaplardan oluşur:

280 Gelecek Yıllara Ait Giderler Hesabı

281 Gelir Tahakkukları Hesabı

280 Gelecek yıllara ait giderler hesabı

Hesabın niteliği

Madde 167-Bu hesap, dönem içinde ödenen ancak, gelecek yılların faaliyet hesaplarına dahil edilecek olan giderlerin izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 168-Peşin ödenen giderlerden içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemlerde giderleştirilecek olanlar, ilgili oldukları dönemlerde tahakkuk ettirilmek üzere bu hesapta izlenir.

Dönem sonunda, bu hesapta yer alıp tahakkuk zamanına bir yıldan az bir süre kalan peşin ödenmiş giderler, düzenlenecek muhasebe işlem fişi ile dönen varlıklar ana hesap grubu içindeki gelecek aylara ait giderler hesabına aktarılır.

Kuponlu hazine bonoları ve devlet tahvillerinin nominal bedelin altında iskontolu olarak satılması durumunda, nominal bedel ile satış bedeli arasında ortaya çıkacak farkın içinde bulunulan dönemden sonraki dönemlere ait olan kısmı bu hesaba kaydedilir.

Hesabın işleyişi

Madde 169-Gelecek yıllara ait giderler hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Bütçe giderleri ile ilişkilendirilmesi gereken ve içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemlerde tahakkuk ettirilmesi gereken peşin ödenmiş giderler bir taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan bu hesaba borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

2-Kuponlu hazine bonolarından vadesi bir sonraki yıla taşanların veya kuponlu devlet tahvillerinin iskontolu satılması durumunda, borçlanma hasılatı ile nominal değer arasında ortaya çıkacak farkın; satışın yapıldığı döneme ait olan kısmı 630-Giderler Hesabına, içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemlere ait olan kısmı ise bu hesaba borç, tamamı 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir. Diğer taraftan borçlanma hasılatı 102-Banka Hesabı veya 105-Döviz Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara, borçlanma senetlerinin satış değeri ile nominal değeri arasındaki fark 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, geri ödemeye esas tutarları ise ilgisine göre 305-Bonolar Hesabı veya 404-Tahviller Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

Bu hesapta kayıtlı tutarlardan içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemde gider hesaplarına yansıtılması gerekenler, dönem sonunda bu hesaba alacak, dönen varlıklar ana hesap grubu içindeki 180-Gelecek Aylara Ait Giderler Hesabına borç kaydedilir.

281 Gelir tahakkukları hesabı

Hesabın niteliği

Madde 170-Bu hesap, faaliyet alacakları ve kurum alacakları hesap gruplarında izlenmeyen ve tahakkuk etmiş gelirlerden kaynaklanan ancak, içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemden sonraki dönemlerde istenebilir duruma gelecek olan alacakların izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 171-Gelir olarak tahakkuk ettirilmiş olmakla birlikte, içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemden sonraki dönemlerde istenilebilir duruma gelecek olan alacaklar, ilgili oldukları dönemlerde tahsil edilmek üzere bu hesapta izlenir.

Duran varlıklar ana hesap grubu içindeki kurumca verilen borçlardan alacaklar hesabı ve dış borcun ikrazından doğan alacaklar hesabında kayıtlı alacaklara ilişkin olarak dönem sonlarında hesaplanan ve içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemden sonraki dönemlerde tahsil edilecek olan işlemiş faiz geliri alacakları bu hesaba kaydedilir.

Dönem sonunda, bu hesapta yer alıp tahsil zamanına bir yıldan az süre kalan alacaklar, düzenlenecek muhasebe işlem fişi ile dönen varlıklar ana hesap grubu içindeki gelir tahakkukları hesabına aktarılır.

Bu hesapta takip edilen döviz cinsinden faiz geliri tahakkukları, yıl sonlarında T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlenir.

Hesabın işleyişi

Madde 172-Gelir tahakkukları hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-İçinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemden sonraki dönemlerde ilgililerden istenebilir duruma gelecek olan alacaklar bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

2-Duran varlıklar ana hesap grubu içindeki kurumca verilen borçlardan alacaklar hesabı ve dış borcun ikrazından doğan alacaklar hesabında yer alan tutarlar için dönem sonlarında tahakkuk ettirilen ve içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemden sonraki dönemlerde tahsil edilecek olan işlemiş faizler bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

3-Bu hesapta yer alan döviz cinsinden tutarların yıl sonlarında T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur artışı farkları bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Bu hesapta yer alan tutarlardan yasal yetkiye dayanılarak silinenler bu hesaba alacak, ilgili hesap ya da hesaplara borç kaydedilir.

2-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemde istenebilir duruma gelecek olanlar, dönem sonunda bu hesaba alacak, dönen varlıklar ana hesap grubu içindeki 181-Gelir Tahakkukları Hesabına borç kaydedilir.

3-Bu hesapta yer alan döviz cinsinden tutarların yıl sonlarında T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur azalışı farkları bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

29 Diğer duran varlıklar

Madde 173-Bu hesap grubu, duran varlık niteliği taşıyan ve duran varlık hesap gruplarına girmeyen, diğer duran varlıklar ile ilgili duran varlık hesaplarından, bu gruptaki hesaplara aktarılan amortismana tabi varlıkların birikmiş amortismanlarının izlenmesi için kullanılır.

Diğer duran varlıklar niteliklerine göre bu grup içinde açılacak aşağıdaki hesaplardan oluşur:

294 Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabı

297 Diğer Çeşitli Duran Varlıklar Hesabı

299 Birikmiş Amortismanlar Hesabı (-)

294 Elden çıkarılacak stoklar ve maddi duran varlıklar hesabı

            Hesabın niteliği

Madde 174-Bu hesap, çeşitli nedenlerle kullanılma olanaklarını yitiren maddi duran varlıkların izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 175-Elden çıkarılacak stoklar ve maddi duran varlıklar hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

Kullanılma olanaklarını yitiren maddi duran varlıklar kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaba borç, ilgili maddi duran varlık hesabına alacak; ayrılmış olan amortisman tutarı 299-Birikmiş Amortismanlar Hesabına alacak, 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına borç kaydedilir.

b) Alacak

1-Bu hesapta kayıtlı varlıklardan satılmak suretiyle elden çıkarılanların, satış bedeli ile net değeri arasında fark olması durumunda; öncelikle satış bedeli ile net değeri arasında oluşan aleyhte veya lehte fark tutarı duruma göre bu hesaba alacak veya borç, aleyhte fark tutarı 630-Giderler Hesabına borç, lehte fark tutarı ise 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir. Bu kayıttan sonra satılan varlıkların satış bedeli, 100-Kasa Hesabı, 102-Banka Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak kaydedilir.

Ayrıca, kayıtlı değeri bu hesaba alacak, ayrılmış olan amortisman tutarları 299-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, yeniden değerleme farkı 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına, satış bedeli 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.

2-Bu hesapta kayıtlı varlıklardan genel bütçe dışı idare veya kuruluşlara bedelsiz olarak devredilenlerin kayıtlı değeri bu hesaba alacak, ayrılan amortisman tutarı 299-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, yeniden değerleme farkı 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabına, kalanı 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

297 Diğer çeşitli duran varlıklar hesabı

Hesabın niteliği

Madde 176-Bu hesap, yukarıdaki hesaplar kapsamına girmeyen diğer çeşitli duran varlıkların izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 177-Diğer çeşitli duran varlıklar hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

Edinilen diğer çeşitli duran varlıklar bu hesaba borç, ilgili hesaba alacak kaydedilir.

b) Alacak

Bu hesapta kayıtlı diğer çeşitli duran varlıklardan herhangi bir şekilde elden çıkarılanlar bu hesaba alacak, ilgili hesaba borç kaydedilir.

299 Birikmiş amortismanlar hesabı (-)        

Hesabın niteliği

Madde 178-Bu hesap, diğer duran varlıklar hesap grubunda yer alan hesaplarda kayıtlı amortismana tabi duran varlıklar için ayrılmış olan amortisman tutarlarını izlemek için kullanılır. 

Hesabın işleyişi

Madde 179-Birikmiş amortismanlar hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

Elden çıkarılacak maddi duran varlıklar ile diğer çeşitli duran varlıklar için ayrılmış olan amortisman tutarları bu hesaba alacak, 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç kaydedilir.

b) Borç

Elden çıkarılacak maddi duran varlıklar ile diğer duran varlıklardan her ne suretle olursa olsun kayıtlardan çıkarılanların ayrılmış olan amortisman tutarı bu hesaba borç, ilgili hesaplara alacak kaydedilir.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklara İlişkin Hesap ve İşlemler

3-Kısa vadeli yabancı kaynaklar

Madde 180-Bu ana hesap grubu; faaliyet dönemi içinde geri ödenmesi gereken yabancı kaynakları kapsar.

Kısa vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu; kısa vadeli iç mali borçlar, kısa vadeli dış mali borçlar, faaliyet borçları, emanet yabancı kaynaklar, ödenecek diğer yükümlülükler, gelecek aylara ait gelirler ve gider tahakkukları ile diğer kısa vadeli yabancı kaynaklar hesap gruplarına ayrılır.

30 Kısa vadeli iç mali borçlar

Madde 181-Bu hesap grubu, kamu idarelerinin vadesi faaliyet dönemi ile sınırlı olarak; para ve sermaye piyasası araçları ile sağlanan iç mali borçları, kısa vadeli diğer iç mali borçları ile vadesine bir yıldan az süre kalan uzun vadeli iç mali borçlarına ait anapara ve anaparaya eklenen veya düşülen kur farklarının izlenmesi için kullanılır.

Bu grupta izlenen borçlanma işlemlerine ilişkin genel gider ve faizler gruptaki hesaplarla ilgilendirilmeksizin, bütçeye konulan ödeneklerle karşılanır.

Yıl sonlarında bu hesap grubundaki iç borç hesaplarında kayıtlı borç stokuna ait olarak hesaplanan işlemiş faiz tutarları, ilgili dönemde ödemesi yapılmak üzere kısa vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu içindeki gider tahakkukları hesabına kaydedilir.

Kısa vadeli iç mali borçlar, niteliklerine göre bu grup içinde açılacak aşağıdaki hesaplardan oluşur:

302 Para Piyasası Nakit İşlemleri Borçları Hesabı

304 Cari Yılda Ödenecek Tahviller Hesabı

305 Bonolar Hesabı

309 Kısa Vadeli Diğer İç Mali Borçlar Hesabı

302 Para piyasası nakit işlemleri borçları hesabı

Hesabın niteliği

Madde 182-Bu hesap, kısa vadeli nakit ihtiyacını karşılamak üzere devlet iç borçlanma senedi çıkarmaksızın yapılan, azami otuz gün vadeli borçlanmaların izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde183-Para piyasası nakit işlemleri borçları hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

1-Kısa vadeli nakit ihtiyacının karşılanması için iç borçlanma senedi ihraç etmeksizin piyasadan yapılan, azami otuz gün vadeli borçlanmalar, bu hesaba alacak, 102-Banka Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç kaydedilir.

2-Para piyasası nakit işlemlerinde döviz cinsinden yapılan borçlanma tutarı, 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun verdiği yetkiye dayanılarak belirlenen borçlanma şartlarına göre Hazine Müsteşarlığınca tespit edilen kur üzerinden bu hesaba alacak, 105-Döviz Hesabına borç kaydedilir.

3-Bu hesapta kayıtlı döviz cinsinden borçların, ödeme tarihinde ödemeye esas olan kur üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur artışı farkları ile ay sonunda T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur artışı farkları bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

b) Borç

1-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan geri ödenenler bu hesaba borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya 106-Döviz Gönderme Emirleri Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir.

2-Bu hesapta kayıtlı döviz cinsinden borçların ödeme tarihinde ödemeye esas olan kur üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur azalışı farkları ile ay sonunda T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur azalışı farkları bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

304 Cari yılda ödenecek tahviller hesabı

Hesabın niteliği

Madde 184-Bu hesap, kanunların verdiği yetkiye dayanılarak ulusal para birimi veya döviz cinsi ve dövize endeksli olarak ihraç edilmiş olan ve karşılığında nakit imkanı sağlayan tahviller ve karşılığında nakit imkanı sağlamayan özel tertip tahvillerden vadesi bir yılın altına inmiş olanlar ile bunlardan döviz cinsi ve dövize endeksli olanların anapara ve anaparaya eklenecek veya düşülecek kur farklarının izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 185-Cari yılda ödenecek tahviller hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

1-Tahviller hesabında kayıtlı tutarlardan dönem sonunda vadesi bir yılın altına inmiş olanlar bu hesaba alacak, 404-Tahviller Hesabına borç kaydedilir.

2-Bu hesapta kayıtlı döviz cinsi ve dövize endeksli olarak ihraç edilmiş bulunan devlet tahvillerinin, her faiz ödeme tarihinde, ödemeye esas kur üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur artışı farkları ile ay sonunda T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur artışı farkları, bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

b) Borç

1-Kuponlu devlet tahvillerinin geri ödenen anapara tutarları bu hesaba, faiz tutarı 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, tamamı ilgisine göre 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya 106-Döviz Gönderme Emirleri Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir. Bütçe giderleri hesabına kaydedilen faizin, içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 630-Giderler Hesabına, geçmiş yıla ait olan kısmı 381-Gider Tahakkukları Hesabına borç, tamamı 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

2-Kuponlu devlet tahvillerinin senet değişimi işlemlerinde geri alınan devlet tahvilinin anaparası bu hesaba, faizi 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, anapara ve faiz borcu karşılığı devlet tahvili verilmesi durumunda tutarı 404-Tahviller Hesabına, hazine bonosu verilmesi durumunda tutarı 305-Bonolar Hesabına alacak kaydedilir.

Bütçe giderleri hesabına kaydedilen faiz tutarının içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 630-Giderler Hesabına, geçmiş yıllara ait olan kısmı 381-Gider Tahakkukları Hesabına borç, tamamı 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.,

3-Kuponsuz devlet tahvillerinden geri ödenenlerin satış bedelleri bu hesaba, faiz tutarı 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, tamamı ilgisine göre 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya 106-Döviz Gönderme Emirleri Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir. Bütçe giderleri hesabına kaydedilen faizin, içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 630-Giderler Hesabına, geçmiş yıla ait olan kısmı 381-Gider Tahakkukları Hesabına borç, tamamı 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

4-Kuponsuz devlet tahvillerinin senet değişimi işlemlerinde geri alınan devlet tahvilinin satış bedeli bu hesaba, faizi 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, anapara ve faiz borcu karşılığı devlet tahvili verilmesi durumunda tutarı 404-Tahviller Hesabına, hazine bonosu verilmesi durumunda tutarı 305-Bonolar Hesabına alacak kaydedilir.

Bütçe giderleri hesabına kaydedilen faiz tutarının içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 630-Giderler Hesabına, geçmiş yıllara ait olan kısmı 381-Gider Tahakkukları Hesabına borç, tamamı 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

5-Bu hesapta kayıtlı döviz cinsi ve dövize endeksli olarak ihraç edilmiş bulunan devlet tahvillerinin her faiz ödeme tarihinde ödemeye esas kur üzerinden, değerlemesi sonucunda oluşan kur azalışı farkları ile ay sonunda T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur azalışı farkları, bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

305 Bonolar hesabı

Hesabın niteliği

Madde 186-Bu hesap, 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun hükümlerine göre, Devlet nam ve hesabına ulusal para birimi veya döviz cinsi ve dövize endeksli olarak ihraç edilen ve karşılığında nakit imkanı sağlayan hazine bonoları ve karşılığında nakit imkanı sağlamayan özel tertip hazine bonoları ile bunlardan döviz cinsi ve dövize endeksli olanların anapara ve anaparaya eklenecek veya anaparadan düşülecek kur farklarının izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 187-Döviz cinsi ve dövize endeksli olarak ihraç edilen hazine bonolarının muhasebeleştirilmesinde, 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun verdiği yetkiye dayanılarak belirlenen borçlanma şartlarına göre, Hazine Müsteşarlığınca tespit edilen kur esas alınır.

Hazine bonolarının faiz ve genel giderleri ile nominal bedelinin altında bir bedelle iskontolu olarak satılan kuponlu bonoların nominal bedelleri ve satış bedelleri arasındaki fark bu hesapla ilgilendirilmeksizin doğrudan bütçeye bu amaçla konulan ödenekten karşılanır.

Kuponlu hazine bonolarının iskontolu veya primli satılması durumunda, nominal bedel ile satış bedeli arasında ortaya çıkan ve ilgisine göre bütçe giderleri hesabı veya bütçe gelirleri hesabına kaydedilen tutarların, hazine bonosunun vadesinin;

a) Satışın yapıldığı yıl içinde dolması durumunda ilgisine göre giderler hesabı veya gelirler hesabına,

b) Satışın yapıldığı yılı takip eden yıla taşması durumunda ise içinde bulunulan yıla isabet eden kısmı ilgisine göre giderler hesabı veya gelirler hesabına; takip eden yıla isabet eden kısmı ise ilgili dönem giderler veya gelirler hesabına aktarılmak üzere gelecek yıllara ait giderler hesabı ya da gelecek yıllara ait gelirler hesabına,

kaydedilir.

Yıl sonlarında bu hesapta kayıtlı hazine bonosu stokuna ait olup; gerek kupon ödeme tarihinin gelecek yıla taşması nedeniyle ödenmemiş olan ve gerekse kuponsuz senetlerde vade sonunda ödenecek olan işlemiş faiz tutarları hesap edilir ve giderler hesabı ile ilgili dönemde ödemesi yapılmak üzere kısa vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu içindeki gider tahakkukları hesabına kaydedilir. Kuponlu hazine bonolarından değişken faizli olup, faiz oranı kupon ödeme zamanında kesinleşecek olanlara ilişkin yıl sonu işlemiş faiz hesaplaması, Hazine Müsteşarlığı tarafından belirlenen faiz oranından yapılır. Kupon ödeme zamanında kesinleşen faiz oranının, Hazine Müsteşarlığınca belirlenen orandan farklı olmasından dolayı ortaya çıkan fark ise geçmiş dönem gider veya gelirleri ile ilişkilendirilmek üzere giderler hesabı veya gelirler hesabının yardımcı hesaplarına kaydedilir. Geçmiş dönemlere ilişkin olarak yapılan bu kayıtlar faaliyet sonuçları tablosu dipnotlarında gösterilir.

Kuponlu hazine bonolarının kupon ödemeleri ve kuponsuz hazine bonolarının vade sonu faiz ödemeleri bütçe giderleri hesabına kaydedilir. Söz konusu faiz tutarının; ödemenin yapıldığı yıla ait olan kısmı giderler hesabına, önceki yıla ait olan kısmı ise gider tahakkukları hesabına kaydedilir.

Hesabın işleyişi

Madde188-Bonolar hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

1-Kuponlu olarak ihraç edilen hazine bonolarından nominal bedelden satılanların nominal bedeli bu hesaba alacak, 102-Banka Hesabı veya 105-Döviz Hesabına ya da ilgili diğer hesaplara borç kaydedilir.

2-Kuponlu olarak ihraç edilen hazine bonolarından nominal bedelin altında iskontolu olarak satılanların nominal bedeli bu hesaba alacak, satış bedeli 102-Banka Hesabı veya 105-Döviz Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara, iskonto tutarı ise 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç kaydedilir. Hazine bonosunun vadesinin bir sonraki yıla taşması halinde, iskonto tutarının içinde bulunulan yıla isabet eden kısmı 630-Giderler Hesabına, kalanı 280-Gelecek Yıllara Ait Giderler Hesabına borç, tamamı 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

3-Kuponlu olarak ihraç edilen hazine bonolarından, nominal bedelin üstünde primli olarak satılanların nominal bedeli bu hesaba, nominal bedel ile satış bedeli arasındaki fark 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak, satış bedeli 102-Banka Hesabı veya 105-Döviz Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara borç kaydedilir. Hazine bonosunun vadesinin bir sonraki yıla taşması halinde prim tutarının içinde bulunulan yıla isabet eden kısmı 600-Gelirler Hesabına, kalanı 480-Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hesabına alacak, tamamı 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.

4-Kuponsuz olarak ve vade sonu faiz ödemeli ihraç edilen hazine bonolarının satış bedeli bu hesaba alacak, 102-Banka Hesabı veya 105-Döviz Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara borç kaydedilir.

5-Bütçe ile ilgilendirilmeksizin ikrazen verilen kuponlu özel tertip hazine bonolarının nominal bedeli bu hesaba alacak, ilgisine göre 132-Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabı veya 232-Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabına borç kaydedilir.

6-Bütçe ile ilgilendirilmeksizin ikrazen verilen kuponsuz özel tertip hazine bonolarının satış bedeli bu hesaba alacak, ilgisine göre 132-Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabı veya 232-Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabına borç kaydedilir.

7-Bütçe kanunundaki ödeneğine dayanılarak verilen kuponlu özel tertip hazine bonolarının nominal bedeli bir taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, bu hesaba alacak; diğer taraftan 630-Giderler Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

8-Bütçe kanunundaki ödeneğine dayanılarak verilen kuponsuz özel tertip hazine bonolarının satış bedeli bir taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, bu hesaba alacak; diğer taraftan 630-Giderler Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

9-Nakit imkanı sağlayan iç borçlanma senedi veya özel tertip iç borçlanma senetlerinin senet değişimi işlemlerinde geri alınan iç borçlanma senedi anaparası bu hesaba veya 304-Cari Yılda Ödenecek Tahviller Hesabı ya da 404-Tahviller Hesabına, faizi 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, anapara ve faiz borcu karşılığı hazine bonosu verilmesi durumunda tutarı bu hesaba alacak kaydedilir.

Bütçe giderleri hesabına kaydedilen faiz tutarının içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 630-Giderler Hesabına, geçmiş yıllara ait olan kısmı ise ilgisine göre 381-Gider Tahakkukları Hesabı veya 481-Gider Tahakkukları Hesabına borç, tamamı 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

10-Döviz cinsi ve dövize endeksli olarak ihraç edilmiş bulunan hazine bonolarının her faiz ödeme tarihinde ödemeye esas kur üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur artışı farkları ile ay sonunda T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur artışı farkları bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

b) Borç

1-Kuponlu hazine bonolarından geri ödenen anapara tutarları bu hesaba, faiz tutarı 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, tamamı ilgisine göre 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya 106-Döviz Gönderme Emirleri Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir. Bütçe giderleri hesabına kaydedilen faizin, içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 630-Giderler Hesabına, geçmiş yıla ait olan kısmı 381-Gider Tahakkukları Hesabına borç, tamamı 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

2-Kuponlu hazine bonolarının senet değişimi işlemlerinde geri alınan hazine bonosu anaparası bu hesaba, faizi 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, anapara ve faiz borcu karşılığı hazine bonosu verilmesi durumunda tutarı bu hesaba, devlet tahvili verilmesi durumunda tutarı 404-Tahviller Hesabına alacak kaydedilir.

Bütçe giderleri hesabına kaydedilen faiz tutarının içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 630-Giderler Hesabına, geçmiş yıllara ait olan kısmı 381-Gider Tahakkukları Hesabına borç, tamamı 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

3-Kuponsuz hazine bonolarından geri ödenenlerin satış bedelleri bu hesaba, faiz tutarı 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, tamamı ilgisine göre 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya 106-Döviz Gönderme Emirleri Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir. Bütçe giderleri hesabına kaydedilen faizin, içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 630-Giderler Hesabına, geçmiş yıla ait olan kısmı 381-Gider Tahakkukları Hesabına borç, tamamı 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

4-Kuponsuz hazine bonolarının senet değişimi işlemlerinde geri alınan hazine bonosunun satış bedeli bu hesaba, faizi 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, anapara ve faiz borcu karşılığı hazine bonosu verilmesi durumunda tutarı bu hesaba, devlet tahvili verilmesi durumunda tutarı 404-Tahviller Hesabına alacak kaydedilir.

Bütçe giderleri hesabına kaydedilen faiz tutarının içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 630-Giderler Hesabına, geçmiş yıllara ait olan kısmı 381-Gider Tahakkukları Hesabına borç, tamamı 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

5-Döviz cinsi ve dövize endeksli olarak ihraç edilmiş bulunan hazine bonolarının, her faiz ödeme tarihinde, ödemeye esas kur üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur azalışı farkları ile ay sonunda, T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur azalışı farkları bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

309 Kısa vadeli diğer iç mali borçlar hesabı

Hesabın niteliği

Madde 189-Bu hesap, genel bütçe dışı idare veya kuruluşlara ait olup Hazine Müsteşarlığınca devralınmış olan kısa vadeli iç borçlar ile yukarıdaki hesaplarda tanımlanmamış olan kısa vadeli diğer iç mali borçlar ve uzun vadeli diğer iç mali borçlardan dönem sonunda vadesi bir yılın altına inenlerin izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 190-Kısa vadeli diğer iç mali borçlar hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

1- Genel bütçe dışı idare veya kuruluşlara ait olup Hazine Müsteşarlığınca üstlenilen iç borçlar bu hesaba alacak, 830-Bütçe Giderleri Hesabı veya ilgili hesaplara borç kaydedilir.

2-Ortaya çıkan kısa vadeli diğer iç borçlar bu hesaba alacak, ilgili hesaplara borç kaydedilir.

3-Uzun vadeli diğer iç mali borçlardan dönem sonunda vadesi bir yılın altına inenler bu hesaba alacak, 409-Uzun Vadeli Diğer İç Mali Borçlar Hesabına borç kaydedilir.

4-Bu hesapta kayıtlı döviz cinsi ve dövize endeksli tutarların ay sonlarında T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur artışı farkları bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

b) Borç

1-Bu hesapta kayıtlı borçlardan ödenen tutarlar bu hesaba borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir.

2-Bu hesapta kayıtlı döviz cinsi ve dövize endeksli tutarların ay sonlarında T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur azalışı farkları bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

31 Kısa vadeli dış mali borçlar

Madde 191-Bu hesap grubu, vadesi faaliyet dönemiyle sınırlı dış mali borçlar ile dönem sonunda vadesine bir yıldan az süre kalan uzun vadeli dış mali borçlara ait anapara ve anaparaya eklenen veya düşülen kur farklarının izlenmesi için kullanılır.

Bu grupta izlenen borçlarla ilgili faiz gideri ödemeleri, bu gruptaki hesaplarla ilgilendirilmeksizin, bütçeye konulan ödeneklerden karşılanır.

Yıl sonlarında bu hesap grubundaki hesaplarda kayıtlı borç stokuna ait işlemiş faiz tutarları hesaplanarak giderler hesabına ve ilgili dönemde ödemesi yapılmak üzere kısa vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu içindeki gider tahakkukları hesabına kaydedilir.

Kısa vadeli dış mali borçlar, niteliğine göre bu grup içinde açılacak 310-Cari Yılda Ödenecek Dış Mali Borçlar Hesabından oluşur.

310 Cari yılda ödenecek dış mali borçlar hesabı

Hesabın niteliği

Madde 192-Bu hesap, kanunların verdiği yetkiye dayanılarak Devlet nam ve hesabına Hazine Müsteşarlığı tarafından, herhangi bir dış finansman kaynağından, belirli bir geri ödeme planına göre geri ödenmek üzere sağlanan ve gerek genel bütçe kapsamındaki idareler tarafından kullanılan, gerekse genel bütçe dışı idare veya kuruluşlara ikrazen kullandırılan ve uzun vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu içindeki dış mali borçlar hesabında kayıtlı tutarlar için cari yılda ödenecek olan anapara taksitleri ve kur farklarının izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 193-Cari yılda ödenecek dış mali borçlar hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

1-Uzun vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu içindeki dış mali borçlar hesabında kayıtlı olup dönem sonunda vadesi bir yılın altına inmiş olanların anapara taksitleri ve kur farkları bu hesaba alacak, 410-Dış Mali Borçlar Hesabına borç kaydedilir.

2-Bu hesapta kayıtlı tutarlara, geri ödemelerde değişken havuz birim katsayısı uygulanması sonucunda oluşan kur artışı farkları ile yabancı para cinsinden borç bakiyelerinin ay sonu T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur artışı farkları bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

b) Borç

1-Bu hesapta kayıtlı dış borçlardan dış finansman kaynağına ödenen tutarlar bu hesaba, işlemiş faiz tutarı 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, tamamı ilgisine göre 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya 106-Döviz Gönderme Emirleri Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir. Bütçe giderleri hesabına kaydedilen faizin, içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 630-Giderler Hesabına, geçmiş yıllara ait olan kısmı 381-Gider Tahakkukları Hesabına borç, tamamı 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

2-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan genel bütçe kapsamındaki idareler tarafından kullanılmış olanlardan, dış finansman kaynağı tarafından bağış veya hibe şekline dönüşen tutarların anaparası işlem tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bu hesaba, işlemiş faiz tutarı 381-Gider Tahakkukları Hesabına borç, tamamı 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak kaydedilir. Bütçe Gelirlerine kaydedilen tutar aynı zamanda 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

3-Bu hesapta kayıtlı genel bütçe dışı idare veya kuruluşlara ikrazen kullandırılan tutarlardan dış finansman kaynağı tarafından bağış veya hibe şekline dönüşenlerin anaparası işlem tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bir taraftan bu hesaba, işlemiş faiz tutarı ilgisine göre 630-Giderler Hesabı veya 381-Gider Tahakkukları Hesabına borç, tamamı 600-Gelirler Hesabına alacak; söz konusu tutar diğer taraftan 630-Giderler Hesabına borç, alacağın anaparası 130-Dış Borcun İkrazından Doğan Alacaklar Hesabına, işlemiş faiz alacağı ise ilgisine göre 600-Gelirler Hesabı veya 181-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak kaydedilir.

4-Bu hesapta kayıtlı tutarlara, geri ödemelerde değişken havuz birim katsayısı uygulanması sonucunda oluşan kur azalışı farkları ile yabancı para cinsinden borç bakiyelerinin ay sonu T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur azalışı farkları bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

32 Faaliyet borçları

Madde 194-Bu hesap grubu, ödeme emri belgesine bağlandığı halde henüz hak sahiplerine ödenemeyen bütçe emanetleri ile mevzuatına uygun olarak mal alınıp, hizmet gördürülerek gider gerçekleşmiş olmakla birlikte ödeneği bulunmaması nedeniyle ödenemeyen borçların izlenmesi için kullanılır.

Faaliyet borçları, niteliklerine göre bu grup içinde açılacak aşağıdaki hesaplardan oluşur:

320 Bütçe Emanetleri Hesabı

322 Bütçeleştirilecek Borçlar Hesabı

323 Bütçeleştirilmiş Borçlar Hesabı

320 Bütçe emanetleri hesabı

Hesabın niteliği

Madde 195-Bu hesap, mali yıl içinde ödeme emri belgesine bağlandığı halde, nakit yetersizliği veya hak sahibinin müracaat etmemesi nedeniyle ilgililerine ödenemeyen tutarların izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 196-Bütçe emanetleri hesabına ilişkin işlemler aşağıda gösterilmiştir:

a) Bütçe emanetlerine alınacak tutarlar

Herhangi bir tutarın bütçe emanetine alınabilmesi için; hizmetin yapılmış veya malın teslim edilmiş bulunması, 5018 sayılı Kanunun 33 üncü maddesinde belirtilen yönetmelik hükümlerine göre bütün tahakkuk belgelerinin harcama yetkilisine imzalattırılmış ve ödeme emri belgesi ekinde ödeme yapılmak üzere muhasebe birimine gönderilmiş olması gerekir.

Gerek mali yıl içerisinde, gerekse mali yıl sonunda nakit yetersizliği veya hak sahibinin müracaat etmemesi nedeniyle ilgililerine ödenemeyen tutarlar bütçeleştirilerek bu hesaba alınır. Herhangi bir tutarın bütçeye gider yazılmak suretiyle dairesi mutemedine ödendiği halde, mutemedin hak sahibine ödeme yapamaması nedeniyle en geç bir ay içerisinde muhasebe birimlerine geri verilmesi gereken paralar da ilgilisine ödenmek üzere bu hesaba kaydedilir.

Bütçe emanetleri hesabına alınan tutarların her biri için kayda alınma sırasında, muhasebeleştirme belgesi bir nüsha fazla düzenlenir ve istemesi halinde istihkak sahibine verilir. İstihkak sahibine verilmeyen muhasebeleştirme belgesi muhasebe birimince saklanır. Herhangi bir tutarın bütçe emanetine alınması sırasında istihkak sahibinin imzası aranmaz.

Hesaba alınan tutar, müşterek olduğu ve ayrılması mümkün bulunmadığı veya ibraz olunacak mirasçılık belgesine bağlı bulunduğu takdirde bir tek kayıt yapılarak ortakların veya mirasçıların adları yazılır.

b) Bütçe emanetlerinden yapılacak ödemeler

Bütçe emanetine alınan tutarlardan gerek mali yıl içinde, gerekse yılı geçtikten sonra yapılacak ödemeler için muhasebe işlem fişi düzenlenir. Nakit mevcudunun tüm ödemeleri karşılayamaması nedeniyle bütçe emanetlerine alınan tutarlar, muhasebe kayıtlarına alınma sırasına göre ilgililerine ödenir. Tutarın emanete alınması sırasında istihkak sahibine verilen veya istihkak sahibine verilemediği için muhasebe biriminde saklanan muhasebeleştirme belgesinin bir nüshası muhasebe işlem fişine bağlanır. Emanete alınan tutar bir defada ödenemediği takdirde, daha sonra yapılacak ödemelere ilişkin fişe, ilk ödemeye ait fişin yevmiye tarih ve numarası yazılır.

c) Bütçe emanetlerinin gelir kaydedilmesi ve gelir kaydedilen paraların ödenmesi

Malın alındığı veya hizmetin yapıldığı malî yılı izleyen beşinci yılın sonuna kadar talep edilmeyen bütçe emanetleri bütçeye gelir kaydedilir. Gelir kaydedilen tutarlar, mahkeme kararı üzerine ödenir.

Hesabın işleyişi

Madde 197-Bütçe emanetleri hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

1-Bütçe gideri olarak tahakkuk ettirilen tutarlardan herhangi bir nedenle hak sahiplerine ödenemeyenler bir taraftan bu hesaba alacak, 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç; diğer taraftan 630-Giderler Hesabı veya söz konusu tutar varlığa dönüştürülecek bir harcama unsuru ise ilgili varlık hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

2-Bir istihkak karşılığı olarak daire mutemetlerine verilen paralardan, mutemetler tarafından, herhangi bir nedenle alacaklısına ödenemeyerek muhasebe birimlerine iade edilen tutarlar, ilgilisine ödenmek üzere bu hesaba alacak, 100-Kasa Hesabı veya 102-Banka Hesabına borç kaydedilir.

3-15 Aralık - 31 Aralık tarihlerine ilişkin hesaplanan işçi ücretleri bu hesaba alacak, 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç kaydedilir.

b) Borç

1-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan nakden veya mahsuben yapılan ödemeler bu hesaba borç, 100-Kasa Hesabı veya 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir.

2-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan başka bir muhasebe birimine aktarılması gerekenler bu hesaba borç, 511-Muhasebe Birimleri Arası İşlemler Hesabına alacak kaydedilir.

3-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan gelir kaydedilmesi gerekenler, bir taraftan bu hesaba borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak; diğer taraftan 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

322 Bütçeleştirilecek borçlar hesabı

Hesabın niteliği

Madde 198-Bu hesap, bütçe kanunu veya özel bir kanunla yapılması öngörülen bir hizmet ve husus karşılığı olmak üzere gerçekleştiği halde, ödeneği bulunmaması ve benzeri nedenlerle bütçeye gider kaydedilemeyen borçların izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 199-Bütçe kanunu veya özel bir kanunla yapılması öngörülen bir hizmet ve husus karşılığı olmak üzere gerçekleştiği halde, ödeneği bulunmaması ve benzeri nedenlerle ödeme emri belgesine bağlanamayan ve bütçe giderlerinin Bakanlıkça belirlenen ekonomik kodlarında tanımlanan giderlere ilişkin borçlar, harcama birimlerince iki nüsha “Bütçeleştirilecek Borçlar Bildirim Listesi” (Örnek: 36) ile muhasebe birimine bildirilir.

Bütçeleştirilecek borçlar bildirim listesi harcama birimlerince örneğine uygun olarak doldurularak ilgili muhasebe birimine gönderilir. Bu listenin genel sıra numarası bölümüne, her harcama birimince, mali yılın başından itibaren “1” den başlayarak bir sıra numarası verilir. Muhasebe birimleri, giderin tahakkuk kaydını söz konusu listeye dayanarak muhasebe işlem fişi ile yapar. Muhasebe işlem fişlerine kanıtlayıcı belge olarak bütçeleştirilecek borçlar bildirim listesi bağlanır. Listelerin birer nüshası harcama birimleri itibarıyla ve genel sıra numarasına uygun bir şekilde dosyalanarak saklanır. Daha sonra ödenek temin edildiğinde, bu hesapta kayıtlı tutarlar bütçeye gider kaydedilerek ödeme işlemi tamamlanır.

Bu hesaba kaydı gereken tutarların muhasebe birimlerine intikal ettirilmesi, sonuçlarının raporlanması, ödeneğinin temin edilmesi, bütçeleştirilmesi, ödenmesi ve ilgili diğer hususlara ilişkin esas, usul ve süreler Bakanlıkça belirlenir.

Hesabın işleyişi

Madde 200-Bütçeleştirilecek borçlar hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

Bütçe kanunu veya özel bir kanunla yapılması öngörülen bir hizmet ve husus karşılığı olmak üzere tahakkuk ettiği halde, ödeneği bulunmaması ve benzeri nedenlerle bütçeye gider kaydedilemeyen tutarlar, ödeneği temin edildiğinde bütçeye mal edilmek üzere, bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabı ya da varlığa dönüştürülecek bir harcama unsuru ise ilgili varlık hesabına borç kaydedilir.

b) Borç

1-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan ödeme emri belgesine bağlananlar bir taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 100-Kasa Hesabı veya 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabına ya da 320-Bütçe Emanetleri Hesabına alacak; diğer taraftan bu hesaba borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

2-Bu hesaba yersiz kaydedilen tutarlar, bu hesaba borç, 630-Giderler Hesabı veya ilgili varlık hesabına alacak kaydedilir.

 323 Bütçeleştirilmiş borçlar hesabı

            Hesabın Niteliği

Madde 201- Bu hesap, herhangi bir taahhüde ve harcama talimatına dayanmayan giderlere ilişkin olup, Bakanlıkça belirlenecek ekonomik kodlardan yapılan ve bütçede ödeneği öngörülmüş olmakla birlikte, oluştuğu yer ve zamanda ödeneğibulunmadığı için ödenemeyen giderlerden kaynaklanan borçların izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 202- Bir taahhüde ve harcama talimatına dayanmayan giderlere ilişkin olup Bakanlıkça belirlenecek ekonomik kodlardan yapılan ve bütçede ödeneği öngörülmüş olmakla birlikte, oluştuğu yer ve zamanda ödeneğibulunmayan giderler; dayanağını oluşturan harcama belgeleri de eklenmek suretiyle harcama yetkilisine imzalatılmış ödeme emri belgesi ile hesaplara alınır ancak, ödeneğinin gelmesini müteakip ödenir.

Bütçeleştirilmiş borçlar hesabına alınan tutarların her biri için kayda alınma sırasında, muhasebeleştirme belgesi bir nüsha fazla düzenlenerek muhasebe biriminde saklanır.

Bu şekilde hesaplara alınmış harcamalara ilişkin borçlar, ödeneklerinin temin edilmesiyle birlikte düzenlenecek muhasebe işlem fişi ile kayıtlara alınış tarihine göre ödenir. Ödemeye ilişkin düzenlenen muhasebe işlem fişine, söz konusu tutarın hesaba alınmasına ilişkin ödeme emri belgesinin fazla düzenlenmiş olan nüshası bağlanır.  Bu hesabın alacak bakiyesi, belirlenen ekonomik kodlardan bütçede tertibi bulunmasına rağmen masrafın gerçekleştiği yer ve zamanda ödeneğinin bulunmaması nedeniyle tahakkuk ettirilmiş ancak, ödenememiş olan tutarları gösterir.

Bu tutarlara ilişkin ödenek gönderme belgeleri, en geç mali yılın sonuna kadar muhasebe birimine gönderilerek muhasebeleştirme işlemleri tamamlanır.

Bu hesaba kaydı gereken tutarların sonuçlarının raporlanması, ödeneğinin temin edilmesi, ödenmesi ve ilgili diğer hususlara ilişkin esas, usul ve süreler Bakanlıkça belirlenir.

            Hesabın işleyişi

            Madde 203-  Bütçeleştirilmiş borçlar hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

Bakanlıkça belirlenecek ekonomik kodlardan yapılan ve bütçede ödeneği öngörülmüş olmakla birlikte, oluştuğu yer ve zamanda ödeneğininbulunmaması nedeniyle ödenemeyen giderlere ilişkin tahakkuk tutarları bir taraftan bu hesaba alacak, 831-Ödeneğine Mahsup Edilecek Harcamalar Hesabına borç; diğer taraftan 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak, 630-Giderler Hesabı ya da varlığa dönüştürülecek bir harcama unsuru ise ilgili varlık hesabına borç kaydedilir.

            b) Borç

1-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan ödeneğinin gelmesini müteakip nakden veya mahsuben yapılan ödemeler bir taraftan bu hesaba borç, kesintiler ilgili hesaba, ödenecek tutar 100-Kasa Hesabı, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan tamamı 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 831-Ödeneğine Mahsup Edilecek Ödemeler Hesabına alacak kaydedilir. Bu kayda ilişkin yansıtma işlemi yapılmaz.

2-Bu hesaba yersiz kaydedilen tutarlar, bir taraftan bu hesaba borç, 831-Ödeneğine Mahsup Edilecek Harcamalar Hesabına alacak; diğer taraftan 835-Gider Yansıtma Hesabına borç, 630-Giderler Hesabı ya da ilgili varlık hesabına alacak kaydedilir.

33 Emanet yabancı kaynaklar

Madde 204-Bu hesap grubu, muhasebe birimlerince mevzuatları gereği depozito, teminat veya emanet olarak yapılan tahsilatlar, okul pansiyonları işlemleri, muhasebe birimlerinin adına işlem yapan mutemetliklerle olan nakit ilişkileri ve konsolosluk tahsilatları ile risk yönetimi kapsamında oluşturulan risk hesabı işlemlerinin izlenmesi için kullanılır.

Muhasebe birimlerince emanet yabancı kaynak olarak nakden veya mahsuben tahsil olunan tutarların, çeşitlerine göre bu gruptaki hesapların altında bölümlenmesine ilişkin esaslar, kaydedilen tutarlardan tahsil, geri ödeme ve zamanaşımına uğrayanların bütçeye gelir kaydedilmesinde yapılacak işlemler Bakanlıkça belirlenir.

Emanet yabancı kaynaklar, niteliklerine göre bu grup içinde açılacak aşağıdaki hesaplardan oluşur:

330 Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabı

332 Okul Pansiyonları Hesabı

333 Emanetler Hesabı

337 Mutemetlikler Cari Hesabı

338 Konsolosluk Cari Hesabı

339 Risk Hesabı

330 Alınan depozito ve teminatlar hesabı

Hesabın niteliği

Madde 205-Bu hesap, mevzuatları gereği nakden veya mahsuben tahsil edilen depozito ve teminatların izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 206-Alınan depozito ve teminatlar hesabına ilişkin işlemler aşağıda gösterilmiştir:

a) İhale teminatları

İhalelere katılan isteklilerden mevzuatı gereği nakden alınan geçici teminatlar ile üzerinde ihale kalan isteklilerden nakden alınan veya hakedişlerinden kesilmek suretiyle tahsil edilen kesin teminat ve ek kesin teminatlar bu bölüme kaydedilir.

Bu hesapta yer alan tutarlardan, mevzuatı uyarınca ödenmemiş sigorta primleri ve gecikme zamları karşılığı olarak, ilgili sosyal güvenlik kurumunun bildirmesi üzerine yüklenicilere geri verilmeyerek tutulanlar, kurumun ilgili şube veya bürosunun hesabına gönderilir.

4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun 13 üncü maddesine göre mahsup işlemi yapılmasına gerek bulunmayan hallerde; yapım işlerinde kesin hesap ve kesin kabul tutanağının onaylanmasından, diğer işlerde ise işin kabul tarihinden veya varsa garanti süresinin bitim tarihinden itibaren iki yıl içinde idarenin yazılı uyarısına rağmen talep edilmemesi nedeniyle ilgilisine iade edilemeyen teminatlar sürenin bitiminde bütçeye gelir kaydedilir.

b) Adli teminatlar

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu hükümleri uyarınca, güvence bedeli olarak alınan paralar ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu hükümleri uyarınca, icranın geri bırakılması için teminat olarak alınan paralar ile mevzuatları gereği alınması gereken diğer adli teminatlar bu bölüme kaydedilir.

Adli teminat olarak alınan paralardan, zamanaşımı süresini doldurup doldurmadığına bakılmaksızın tahsil edildiği yılı izleyen 2 nci yıl sonunda ilgilisine iade edilmemiş olanlar bütçeye gelir kaydedilir. Gelir kaydedilecek paralara ait tahsilinde verilen alındının tarih ve sayısını, kimden tahsil edildiğini, tutarını ve mahkeme dosya numarasını gösteren iki nüsha liste düzenlenir. Bu listelerin bir nüshası muhasebe işlem fişine bağlanır, diğer nüshası ise muhasebe biriminde ayrı bir dosyada saklanır. Gelir kaydedilen paralardan ilgilisine ödenmesi gereken tutarlar, bütçeye gider kaydedilerek ödenir.

c) Vergi teminatları

Vergi Kanunları uyarınca teminat olarak nakden veya mahsuben tahsil edilen tutarlar bu bölüme kaydedilir. Bu tutarlar, teminat alınmasını gerektiren işin sonucuna göre ilgilisine geri verilir veya bütçeye gelir kaydedilir.

d) Gümrük teminatları

Gümrük mevzuatı uyarınca teminat olarak tahsil edilen tutarlar bu bölüme kaydedilir. Bu tutarlar, teminat alınmasını gerektiren işin sonucuna göre ilgilisine geri verilir veya bütçeye gelir kaydedilir.

e) Beyan edilen gümrük vergileri ve % 10 fazlaları depozitoları

Gümrük mevzuatı uyarınca, eşyaları hakkında 4458 sayılı Gümrük Kanununun 53 üncü maddesinin birinci fıkrası hükümlerinin uygulanmasını isteyen mükelleflerden, beyan edilen gümrük vergileri ve % 10 fazlaları depozito suretiyle tahsil edilerek bu bölüme kaydedilir.

Bu bölümde toplanan paralar, işin sonucuna göre ilgilisine iade edilir veya bütçeye gelir kaydedilir.

f) Zamanaşımı süreleri

Muhasebe birimlerince tahsil edilerek bu hesaba kaydedilen paralar, aşağıda belirtilen hallerde zamanaşımına uğradığında bütçeye gelir kaydedilir:

1- İsteklilerden alınan geçici teminatlar, ihale başkası üzerinde kaldığı takdirde; en avantajlı ikinci teklifi veren istekli için sözleşmenin yapıldığı tarihi, diğer istekliler için ihale kararının verildiği tarihi, komisyonca ihaleden vazgeçildiği takdirde; bu husustaki karar tarihini, geçici teminatını yatıran istekli ihaleye girmekten vazgeçtiği takdirde; bu isteğini bildirdiği veya en geç ihalenin başkası üzerinde kaldığı tarihi izleyen günden başlamak üzere 10 yıllık zamanaşımına tabidir.

2- Yüklenicilerden alınan kesin teminatlar, taahhüdün sözleşme ve şartname hükümlerine uygun biçimde yerine getirilmesi nedeniyle teminatın geri verilmesi gerektiği tarihi, idarece, yüklenici veya alt yüklenici kusurlu görülerek sözleşme bozulduğu ve teminatını geri almak için yüklenici veya alt yüklenici tarafından mahkemeden karar alındığı takdirde; hüküm tarihini izleyen günden başlamak üzere 10 yıllık zamanaşımına tabidir.

3- Adli teminat olarak alınan paralar, kefalete bağlanarak serbest bırakılan kişilerden alınan güvence bedeli paranın iadesi hakkında verilen karar tarihini; icranın geri bırakılması için karar verilmek üzere alınan teminatlarda istekli lehine çıkan kararın kesinleştiği tarihi izleyen günden başlamak üzere 10 yıllık zamanaşımına tabidir.

Hesabın işleyişi

Madde 207-Alınan depozito ve teminatlar hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

Depozito ve teminat olarak tahsil edilen tutarlar 100-Kasa Hesabı, 102-Banka Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç, bu hesaba alacak kaydedilir.

b) Borç

1-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan nakden veya mahsuben ödenen tutarlar bu hesaba borç, ilgisine göre 100-Kasa Hesabı, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir.

2-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan başka bir muhasebe birimine gönderilenler bu hesaba borç, 511-Muhasebe Birimleri Arası İşlemler Hesabına alacak kaydedilir.

3-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan gelir kaydedilmesi gerekenler bu hesaba borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak kaydedilir.

332 Okul pansiyonları hesabı

Hesabın niteliği

Madde 208-Bu hesap, okul pansiyonları ile ilgili işlemlerin izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 209-Okul pansiyonları hesabına ilişkin işlemler aşağıda gösterilmiştir:

a) Pansiyon gelirlerinin çeşitleri ve tahsilatı

2698 sayılı Milli Eğitim Bakanlığı Okul Pansiyonları Kanunu ile Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Okul Pansiyonları Yönetmeliği hükümlerine göre, pansiyon gelirleri ve bunların tahsilatına ilişkin işlemler aşağıda gösterilmiştir:

1-Her yıl bütçe kanunu ile tespit edilerek paralı yatılı öğrencilerden alınacak ücretler,

2-Parasız yatılı öğrencilerin, her yıl bütçe kanunu ile belirlenen tutar üzerinden devletçe karşılanan ücretleri,

3-Pansiyonların bağlı bulundukları okulların öğretmenleri, memurları, hizmetlileri ve gündüzlü öğrenciler ile Milli Eğitim Bakanlığı müfettişleri ve Bakanlıkça görevlendirilenler, başka okullardan gelen öğretmen ve öğrenci gruplarından alınan yemek ücretleri,

4-Pansiyon gelirlerinin yetişmemesi nedeniyle Milli Eğitim Bakanlığından verilecek emir üzerine merkezden veya başka muhasebe birimlerinden aktarılan paralar,

5-Pansiyon paralarından fazla ve yersiz ödendiği anlaşılarak kişilerden alacaklar hesabına kaydedilen paralar.

Bunlardan 1 ve 3 üncü fıkralarda belirtilen pansiyon gelirleri, muhasebe yetkilisi mutemedi alındısı karşılığı kefalete tabi mutemetlerce tahsil edilir. Muhasebe yetkilisi mutemetlerince tahsil edilen bu paralar; mutemet ve pansiyondan sorumlu idareci tarafından düzenlenen ve % 12’ ler ile % 88’ lerin tutarını, tahsilatın kimden yapıldığını ve öğrenci sayısını gösteren bir liste ile birlikte en geç iki iş günü içinde muhasebe birimine yatırılır.

İkinci fıkrada belirtilen öğrencilerin pansiyon ücretlerine ait ödeme tutarları okul idarelerince öğrencilerin adları ile her birine ait ücret tutarını gösterir bir cetvel düzenlenmek suretiyle ödeme emri belgesine bağlanarak muhasebe birimine verilir. Muhasebe birimince, söz konusu tutarın % 12’ si emanetler hesabına, % 88’ i ise bu hesaba kaydedilir; 4 ve 5 inci fıkralarda belirtilen pansiyon gelirlerinin tamamı ise okul pansiyonları hesabına kaydedilir ve tahsilata ilişkin okul idaresine yazı ile bilgi verilir.

b) Pansiyon giderlerinde aranacak belgeler ve çeşitli hükümler

Okul pansiyonları hesabına borç kaydı ile yapılan ödeme ve gönderme işlemleri aşağıda gösterilmiştir:

1- Öğrencilerin yiyecek, barınma ve ısınma giderleri ile Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Okul Pansiyonları Yönetmeliğinde belirtilen çeşitli okul giderleri, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 33 üncü maddesinde belirtilen yönetmelikte yer alan belgeler bağlanmak suretiyle düzenlenen ödeme emri belgesiyle yapılır.

2- Tahsil edilen pansiyon gelir fazlalarından pansiyon geliri yetişmeyen okullara para aktarılması, Milli Eğitim Bakanlığından gönderilen yazılara göre yapılır.

3- Pansiyon paralarından, gerektiğinde avans verilebilir veya kredi açılabilir. Verilen avanslar ve açılan krediler ile girişilen taahhütler karşılığı tutarlar bu hesapta saklı tutulur.

4- Muhasebe birimlerince, her mali yıl sonunda o yıl içinde tahsil edilen pansiyon paralarının tutarını, yapılan harcamaları ve artan tutarı gösteren bir hesap özet cetveli düzenlenerek Milli Eğitim Bakanlığına gönderilir.

5-Okul idarelerince, pansiyon paralarından yapılacak harcamalar için girişilen taahhütlere ait taahhüt dosyalarının bir örneği ilk hakedişle birlikte veya daha önce muhasebe birimine verilir.

Hesabın işleyişi

Madde 210-Okul pansiyonları hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

1-Paralı yatılı öğrencilerden tahsil edilen pansiyon ücretleri ile öğrenci ve diğer görevlilerden yemek parası olarak muhasebe yetkilisi mutemetlerince tahsil edilip, muhasebe birimlerine yatırılan paraların % 88 i bu hesaba, % 12 si 333-Emanetler Hesabına alacak, tamamı 100-Kasa Hesabı veya 102-Banka Hesabına borç kaydedilir.

2-Parasız yatılı öğrenciler için tahakkuk ettirilen tutarın % 88 i bu hesaba, % 12 si 333-Emanetler Hesabına alacak, tamamı 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç kaydedilir.

3-Milli Eğitim Bakanlığının bildirmesi üzerine merkezden veya pansiyonla idare olunan diğer okulların bağlı bulundukları muhasebe birimlerinden aktarılan tutarlar, alan muhasebe birimlerince bu hesaba alacak, 511-Muhasebe Birimleri Arası İşlemler Hesabına borç kaydedilir.

4-Pansiyon paralarından fazla veya yersiz olarak ödendiği anlaşılanlar bu hesaba alacak, 140-Kişilerden Alacaklar Hesabına borç kaydedilir.

b) Borç

1-Pansiyon gideri olarak ödenen paralar bu hesaba borç, 100-Kasa Hesabı veya 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir.

2-Pansiyon giderlerine harcanmak üzere okul mutemetlerine verilen avans veya açılan kredilerden yapılan mahsuplar bu hesaba borç, 162-Bütçe Dışı Avans ve Krediler Hesabına alacak kaydedilir.

3-Pansiyon paralarından Milli Eğitim Bakanlığının bildirmesi üzerine başka muhasebe birimlerine aktarılan tutarlar, gönderen muhasebe birimlerince bu hesaba borç, 511-Muhasebe Birimleri Arası İşlemler Hesabına alacak kaydedilir.

333 Emanetler hesabı

Hesabın niteliği

Madde 211-Bu hesap, emanet olarak nakden veya mahsuben tahsil edilen tutarların izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 212-Emanetler hesabında kayıtlı paralardan nakden yapılan ödeme ve başka hesaplara aktarılan tutarlar ile başka bir muhasebe birimine gönderilenler için muhasebe işlem fişi düzenlenir. Emanete alınan para aynı kişiye geri ödeniyorsa ve emanete alınma sırasında kendisine alındı veya muhasebeleştirme belgesinin onaylı bir nüshası verilmişse, bu alındı veya muhasebeleştirme belgesinin onaylı nüshası geri alınarak muhasebe işlem fişine bağlanır.

Emanet olarak alınan paraların, gerek parayı teslim edene, gerek istihkak sahibi sıfatıyla başkalarına verilmesi veya gelir kaydedilebilmesi için (zamanaşımına uğramasından dolayı gelir kaydedilenlerle kanunen veya gönderilen haciz kararlarına dayanılarak muhasebe birimlerince tevkif edilen ve ilgili daire ve kurumlara ödenmesi gereken paralar hariç), parayı teslim ettiren daire veya kurumca usulüne göre düzenlenmiş onaylı bordro, bildirim veya bu dairelerce paranın ilgililerine verilmesine ilişkin bir yazının ya da alındı arkasına yazılmış onaylı bir açıklamanın bulunması gerekir.

Elçilik ve konsolosluklarda emanetlerden nakden ve mahsuben yapılan ödemelerde harcamaların ayrıntılı dökümünü gösterir onaylı bir listesi aranır. Bu harcamaların karşılığında ilgili kurum ve kişilerden alınan fatura veya benzeri kanıtlayıcı belgeler liste ekine bağlanır.

Hesabın işleyişi

Madde 213-Emanetler hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

1-Emanet olarak nakden tahsil edilen tutarlar bu hesaba alacak, 100-Kasa Hesabı, 102-Banka Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç kaydedilir.

2-Aylık, ücret veya diğer istihkaklardan mahsuben tahsil edilen tutarlar bu hesaba alacak, 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç kaydedilir.

3-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan, fazla veya yersiz olarak yapılan ödemeler bu hesaba alacak, 140-Kişilerden Alacaklar Hesabına borç kaydedilir.

4-Bütçe geliri olarak kaydedilenler dışında fazla veya yersiz olarak tahsil edilen tutarlar ilgilisine iade edilmek üzere bu hesaba alacak, ilgili hesaba borç kaydedilir.

5-Bütçe gelirleri hesabına alacak kaydı suretiyle tahsil olunan paralardan fazla veya yersiz olarak tahsil edildiği yılı içinde anlaşılanlar bir taraftan bu hesaba alacak, 810-Bütçe Gelirlerinden Ret ve İadeler Hesabına borç; diğer taraftan 600-Gelirler Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç, 805-Gelir Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

6-Bütçe gelirleri hesabına alacak kaydı suretiyle tahsil olunan paralardan fazla veya yersiz olarak tahsil edildiği yılı geçtikten sonra anlaşılan tutarlar, ilgilisine iade edilmek üzere bir taraftan bu hesaba alacak, 810-Bütçe Gelirlerinden Ret ve İadeler Hesabına borç; diğer taraftan 630-Giderler Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç, 805-Gelir Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

7-Diğer muhasebe birimlerince tahsil edilen ve gelen muhasebe işlem fişinden ilgili olduğu hesabın tespit edilememesinden dolayı geçici olarak bir hesapta kalması gereken tutarlar ile banka aracılığı ile yapılan tahsilatta, yükümlülüğe ilişkin bilgilerin yetersiz olması nedeniyle ilgili hesaplara alınamayan tutarlar bu hesaba alacak, 511-Muhasebe Birimleri Arası İşlemler Hesabı, 100-Kasa Hesabı veya 102-Banka Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara borç kaydedilir.

8-Gelir bütçesine gelir, ilgili daire bütçesine de özel ödenek kaydolunan tutarların yıl sonuna kadar harcanamayan kısmı bir taraftan bu hesaba alacak, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına borç; diğer taraftan 600-Gelirler Hesabına borç, 805-Gelir Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

9-Maaş ve ücretlerden fazla ve yersiz kesilmesi nedeniyle ilgili sosyal güvenlik kurumuna fazla gönderilen tutarlardan; memur veya işçiye ödenmesi gereken tutar bu hesaba, kurum payı 600-Gelirler Hesabına, noksan kesilen gelir vergisi ilgili hesaplara alacak; tamamı ilgili sosyal güvenlik kurumu adına 140-Kişilerden Alacaklar Hesabına borç kaydedilir.

b) Borç

1-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan nakden yapılan ödeme ve göndermeler bu hesaba borç, 100-Kasa Hesabı veya 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir.

2-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan başka bir hesaba aktarılanlar veya kayıtlı bir borca mahsup edilenler bu hesaba borç, ilgili hesaba alacak kaydedilir.

3-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan bütçeye gelir yazılması gerekenler bu hesaba borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak kaydedilir.

4-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan başka muhasebe birimlerine gönderilenler, gönderen muhasebe birimince bu hesaba borç, 511-Muhasebe Birimleri Arası İşlemler Hesabına alacak kaydedilir.

337 Mutemetlik cari hesabı

Hesabın niteliği

Madde 214-Bu hesap, gümrük muhasebe birimlerinin kendilerine bağlı muhasebe yetkilisi mutemetlikleriyle olan nakit ilişkilerinin izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 215-Gümrük muhasebe yetkilisi mutemetlikleri ve bunların tahsilat ve ödemelerde kullanacakları defter ve belgeler ile işlemlerine ilişkin esas ve usuller aşağıda açıklandığı gibidir:

a) Gümrük muhasebe birimleri ve muhasebe yetkilisi mutemetleri

Gümrük gelirlerini tahsil ve ödeme işleri, gümrük muhasebe birimi olan yerlerde bu muhasebe birimlerince, gümrük muhasebe birimi bulunmayan yerlerde ise bu konuda yetki verilmiş olan muhasebe birimlerince yapılır. Muhasebe birimi teşkilatı olmayan yerlerde bulunan gümrük müdürlüğü, gümrük başmemurluğu ve gümrük idare memurluklarında kendilerine Bakanlıkça muhasebe yetkilisi mutemedi yetkisi verilmiş olan görevliler, gümrük gelirlerini ve gümrük işlemlerinden doğan emanet ve teminatları tahsil eder ve alınan emanet ve teminatların iade işlemlerini yaparlar. Gümrük muhasebe yetkilisi mutemetleri, yaptıkları tahsilat ve ödemelere ilişkin hesaplarını en geç ayın son günü bağlı bulundukları muhasebe birimine verirler. Ancak, ayın son iş günü, mesai saatinden sonra yapılacak tahsilatlardan muhasebe biriminin banka hesabına yatırılamayan tutarlara ilişkin belgeler, bir sonraki ayın hesabına dahil edilir. Gümrük muhasebe yetkilisi mutemetliklerince nakden tahsil edilen tutarlardan gerekli iadeler yapıldıktan sonra kalanlar, her hafta Salı ve Cuma günleri ve ayın son günü, bu günlerin tatil gününe rastlaması durumunda bir önceki iş günü itibarıyla bağlı bulundukları muhasebe birimi hesabına aktarılır. Salı ve Cuma günleri beklenmeksizin yatırılacak tutarlar Bakanlıkça belirlenir.

b) Gümrük muhasebe yetkilisi mutemetliklerince tutulacak defterler

Gümrük muhasebe yetkilisi mutemetliklerince aşağıda belirtilen defterler tutulur:

1-Mutemetlikler Tahsilat ve Ödemeler Defteri (Örnek: 37)

2-Emanetler Defteri (Örnek: 28)

3-Menkul Kıymetler Defteri (Örnek: 29)

4-Teminat Mektupları Defteri (Örnek: 38)

1- Mutemetlikler tahsilat ve ödemeler defteri

Gümrük muhasebe yetkilisi mutemetliklerince nakden veya mahsuben tahsil olunan ya da gelen paralarla, nakden ödenen veya gönderilen paraların kaydedildiği bu defter, birisi dip koçanı olmak üzere üç nüsha olarak düzenlenir. İlk iki nüshası tahsilat ve ödemelere ilişkin diğer belgelerle birlikte ay sonlarında bağlı oldukları muhasebe birimine verilir.

Defter “tahsilat” ve “ödemeler/göndermeler” başlıklı iki ana tabloya ayrılmıştır:

Defterin “tahsilat” tablosundaki;

Gümrük gelirleri bölümüne, gümrük işlemleri dolayısıyla nakden veya mahsuben tahsil edilen gümrük vergi ve resimleri gelir türlerine göre kaydedilir.

Emanet ve teminatlar bölümüne, gümrük gelirleri ile birlikte veya doğrudan emanet ve teminat olarak tahsil edilen paralar çeşitlerine göre kaydedilir.

Diğer tahsilat bölümüne, mutemetliklerin, bağlı bulunduğu veya diğer muhasebe birimleri adına yaptıkları tahsilatlar kaydedilir.

Muhasebe biriminden gelen bölümüne, bağlı bulunulan muhasebe biriminden mutemetliğe gönderilen paralar kaydedilir.

Defterin “ödemeler/göndermeler” tablosundaki;

Ödeme ve mahsubun çeşidi bölümüne, mutemetliklerce emanet ve teminat olarak tahsil edilen paralardan nakden geri verilenler ile bütçeye gelir yazılması gerekenler kaydedilir.

Muhasebe birimine gönderilen bölümüne, mutemetlikten muhasebe birimine gönderilen paralar kaydedilir.

Defterin “tahsilat” tablosunda kayıtlı emanetlerden herhangi bir nedenle gelir yazılması gerekenler “ödemeler/göndermeler” tablosuna kaydedildikten sonra “tahsilat” tablosu “gümrük gelirleri” bölümünde ilgili gelir türüne ait sütuna kaydedilir.

Ay sonlarında defterin altı, tek çizgi ile çizilerek tüm sütunların dikey toplamı alınarak “bu ay toplamı” bulunur. Bu tutarın altına geçen aylardan gelen toplamlar “geçen aylar toplamı” olarak yazıldıktan sonra, her iki rakam toplanarak o ay sonuna kadar olan “genel toplam” bulunarak altı çift çizgi ile kapatılır.

Tahsilat tablosu “toplam tahsilat” sütunu genel toplamı ile “ödemeler/göndermeler” tablosu “ödemeler/göndermeler toplamı” sütunu arasındaki fark, mutemetliğin o ay sonu itibarıyla kasa mevcudunu (banka mevcutları dahil) göstereceğinden kasa mevcudu ile uygunluğu beyan edilerek onaylanır. Adlarına bankada hesap açtıran mutemetlikler bankadan alacakları aylık hesap özet cetvellerini, defterin muhasebe birimine gönderecekleri nüshasına bağlarlar.

Mali yıl sonunda, defter kapatılarak kasa mevcudu banka kanalıyla muhasebe birimi hesabına aktarılır.

2- Emanetler defteri

Bu deftere mutemetliklerce tahsil edilip, mutemetlikler tahsilat ve ödemeler defterinin tahsilat tablosu “emanetler ve diğer tahsilat” bölümüne kaydedilen emanet ve teminatlar ile bunlardan nakden veya mahsuben geri verilenler veya gelir kaydedilenler bölümler itibarıyla kaydedilir.

3-  Menkul kıymetler defteri

Mutemetliklere teslim edilen menkul kıymetler, bu deftere sütun başlıklarına göre kaydedilir. Hazine malı ve kişi malı menkul kıymetler için ayrı ayrı defter tutulur. Defterin borç sayfasına mutemetliğe teslim edilen menkul kıymetler, alacak sayfasına ise bunlardan ilgilisine geri verilen, başka bir yere gönderilen veya paraya çevrilenler sütun başlıklarına göre kaydedilir. Teslim alınan menkul kıymetler defterin borç sayfasına, hesaplara alındığı mali yılın son iki rakamı ile bu rakamlardan sonra gelen ve mali yılbaşında “1” den başlamak üzere verilen rakamlardan oluşan sıra numarası verilerek kaydedilir. Bu sıra numaraları, değerlerin tamamı hesaplardan çıkarılıncaya kadar kullanılır. Alacak sayfasına ise ilgilisine geri verilen, başka bir muhasebe birimine gönderilen veya paraya çevrilen menkul kıymetler, her mali yıl başında “1” den başlamak üzere verilen sıra numarasına göre kaydedilir.

Defterin giriş ve çıkış kayıtları arasında bağlantı kurmak için borç sayfası sıra numarası, alacak sayfasındaki ilgili sütuna; alacak sayfasındaki sıra numarası ise borç sayfasındaki ilgili sütuna yazılır.

Menkul kıymetler defteri, yıl sonlarında muhasebe birimlerine teslim edilerek yenisi temin edilir. İlgilisine iade edilemediğinden ertesi yıla devreden menkul kıymetler yeni deftere ayrıntılı olarak aktarılır.

4- Teminat mektupları defteri

Bu deftere, mutemetliklerce mevzuatı uyarınca teminat olarak alınan banka teminat ve garanti mektupları ile şahsi kefalete ilişkin belgeler kaydedilir.

Mutemetliklere teslim edilen teminat mektupları, defterin borç sayfasına alındığı mali yılın son iki rakamı ile bu rakamlardan sonra gelen ve mali yıl başında “1” den başlamak üzere verilen rakamlardan oluşan sıra numarasına göre kaydedilir. Bu sıra numaraları, teminatın tamamı iade edilinceye kadar kullanılır. İlgilisine geri verilen veya paraya çevrilen teminat mektupları, mali yıl başında “1” den başlamak üzere sıra numarası verilmek suretiyle defterin alacak sayfasına kaydedilir. Teminat mektuplarının giriş ve çıkış kayıtları arasında bağlantı kurmak için defterin borç sayfasındaki ilgili sütuna alacak sayfası sıra numarası, alacak sayfasındaki ilgili sütuna ise borç sayfası sıra numarası yazılır.

Teminat mektupları defteri, yıl sonlarında muhasebe birimlerine teslim edilerek yenisi temin edilir. İlgilisine iade edilemediğinden ertesi yıla devreden teminat mektupları yeni deftere ayrıntılı olarak aktarılır.

c) Ay sonu işlemleri

Mutemetliklerce bir ay içinde nakden ve mahsuben tahsil edilen paralar ile yapılan ödemelerin, tahsilat ve ödemeler itibarıyla ayrı ayrı olmak üzere; tarihini, kimden tahsil edildiği veya kime ödendiğini, niteliğini, belge adedi ve tutarını gösteren iki nüsha listesi yapılır. Listenin birinci nüshası ve mutemetlikler tahsilat ve ödemeler defterinin iki nüshası, tahsilat ve ödemelere ilişkin belgelerle birlikte bağlı bulunulan muhasebe birimine gönderilir. Diğer nüshası ise mutemetlikte saklanır.

Mutemetliklerce ay sonlarında, bir önceki aydan devreden menkul kıymetler ve teminat mektupları toplamı ile ay içerisinde alınan ve iade edilen menkul kıymetler ve teminat mektupları ve ay sonu mevcutlarını gösterir birer “Menkul Kıymet ve Teminat Mektupları Listesi” (Örnek: 39) hazırlanarak tahsilat ve ödeme belgeleriyle birlikte muhasebe birimine gönderilir. Söz konusu liste muhasebe birimlerince de aranır.

d) Muhasebe birimlerinin, mutemetliklerden alınan tahsilat ve ödeme belgeleri ile diğer defter ve belgeler üzerinde yapacakları incelemeler ve kayıtlar

Gümrük muhasebe birimleri ile gümrük işlemleri konusunda yetki verilmiş olan muhasebe birimlerince mutemetliklerden alınan tahsilat ve ödeme belgeleri incelenerek “mutemetlikler tahsilat ve ödemeler defteri”ne uygunluğu sağlandıktan sonra mutemetlikler itibarıyla düzenlenecek muhasebe işlem fişi ile aşağıda açıklandığı şekilde gerekli muhasebe kayıtları yapılır:

Mutemetlikler tahsilat ve ödemeler defterinin “tahsilat tablosu”, “gelirler toplamı (I)”, “emanet ve teminatlar toplamı (II)” ve “diğer tahsilat (III)” sütunlarının “bu ay” toplamları bir kalemde mutemetlikler cari hesabına borç; “ödemeler/göndermeler” tablosu “emanet ve teminat ödemeleri” sütunu bu ay toplamı aynı hesaba alacak; “tahsilat” tablosu “gelirler toplamı” sütunu bu ay toplamı bütçe gelirleri hesabına, “emanetler teminatlar toplamı” sütunu bu ay toplamı ilgili emanet hesabı veya alınan depozito ve teminatlar hesabına, “diğer tahsilat” sütun toplamı ise muhasebe birimleri arası işlemler veya ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir. Defterin “ödemeler/göndermeler” tablosu “emanet ve teminat ödemeleri toplamı” sütunu bu ay toplamı ilgisine göre, emanetler hesabı veya alınan depozito ve teminatlar hesabına borç kaydedilir. Mutemetliklerce başka muhasebe birimleri adına yapılan tahsilat için düzenlenecek muhasebe işlem fişine, muhasebe biriminin kendi muhasebeleştirme işlemleri için mutemetlikler itibarıyla düzenlenen muhasebe işlem fişinin yevmiye numarası verilir. Defterin bir nüshası Sayıştaya gönderilecek olan ve mutemetlikler itibarıyla düzenlenen muhasebe işlem fişine bağlanır.

Yukarıda belirtilen muhasebe işlemleri yapıldıktan sonra tahsilat ve ödeme belgelerine dayanılarak yardımcı hesap defteri kayıtları da yapılır.

Mutemetliği bulunan gümrük muhasebe birimleri ile gümrük işlemleri konusunda yetki verilmiş olan muhasebe birimleri, ay sonlarında mutemetliklerden alınan “Mutemetlikler tahsilat ve ödemeler defteri”nin bir nüshası ile bu mutemetliklerin gümrük işlemlerinden doğan tahsilatına ilişkin beyanname ve diğer belgeleri de aynı şekilde bağlı olduğu bakanlığa gönderilmek üzere muhasebe biriminin bulunduğu yerdeki gümrük idaresine verirler.

e) Diğer muhasebe birimleri ve bunlara bağlı mutemetliklerin işlemleri

Gümrük muhasebe birimleri dışında bu hesabı kullanmasına Bakanlıkça karar verilen muhasebe birimleri ve bunlara bağlı mutemetliklerin hesap ve işlemlerine ilişkin esas ve usuller Bakanlıkça belirlenir.

Hesabın işleyişi

Madde 216-Mutemetlik cari hesabına ilişkinborç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

1-Mutemetliklerden muhasebe birimine aktarılan paralar, ilgili muhasebe birimince bu hesaba alacak, 102-Banka Hesabına borç kaydedilir.

2-Mutemetliklerce ilgililerine iade edilen emanet ve teminat niteliğindeki paralar bu hesaba alacak, 330-Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabı veya ilgili emanet hesabına borç kaydedilir.

b) Borç

1-Mutemetliklerin nakit ihtiyacı için muhasebe biriminden gönderilen paralar bu hesaba borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabına alacak kaydedilir.

2-Mutemetliklerden alınan belgelere göre, mutemetliklerce gümrük işlemleri nedeniyle tahsil edilen gümrük gelirleri ile diğer gelirler bu hesaba borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak kaydedilir.

3-Mutemetliklerden alınan belgelere göre, mutemetliklerce emanet ve teminat olarak tahsil edilen paralar bu hesaba borç, ilgili emanet hesabı veya 330-Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabına alacak kaydedilir.

4-Mutemetliklerden alınan belgelere göre, mutemetliklerce bağlı bulunulan muhasebe birimi veya diğer muhasebe birimleri adına yapılan tahsilat bu hesaba borç, 511-Muhasebe Birimleri Arası İşlemler Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir.

338 Konsolosluk cari hesabı

Hesabın niteliği

Madde 217-Bu hesap, Dışişleri Bakanlığı Muhasebe Birimince, elçilik ve konsolosluklara, elçilik veya konsolosluk nezdindeki paralardan ödenmesi talimatı verilen bütçe giderleriyle avans ve kredilerin izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 218-Konsolosluk cari hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

Muhasebe birimince, elçilik veya konsolosluk nezdindeki paralardan ödenmesi talimatı verilen bütçe giderleri ve elçilik ön ödemeleri talimat verildiği tarihteki kur üzerinden bu hesaba alacak, ilgisine göre 830-Bütçe Giderleri Hesabı, 160-İş Avans ve Kredileri Hesabı veya 161-Personel Avansları Hesabına borç kaydedilir.

b) Borç

Elçilik veya konsolosluklarca dönemler ve her halde mali yılın son günü itibarıyla ödendiği veya gönderildiği bildirilen bütçe giderleri ve ön ödeme tutarları elçilik ve konsolosluklar itibarıyla muhasebe birimince talimat verildiği tarihteki kur üzerinden bu hesaba borç, 107-Elçilik ve Konsolosluk Nezdindeki Paralar Hesabına alacak kaydedilir.

339 Risk hesabı  

Hesabın niteliği

Madde 219-Bu hesap,4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun hükümlerine göre verilen garantiler kapsamında risk hesabından ödenecek tutarlar ile risk yönetimi kapsamında öngörülmesi mümkün bulunmayan ödemelerin karşılanması amacıyla, T.C. Merkez Bankası nezdinde oluşturulan hesaba ilişkin tahsilat ve ödemelerin izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 220-Risk hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

1-Genel bütçe dışı idare veya kuruluşlarca dış finansman kaynağından elde edilen dış finansman imkanları için, hazinece garanti verilmesi karşılığında tahsil edilen garanti ücretleri bu hesaba alacak, ilgisine göre 102-Banka Hesabı veya tahsil tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden 105-Döviz Hesabına borç kaydedilir.

2-Dış finansman kaynaklarından elde edilen dış finansman imkanlarının ikraz anlaşmaları ile genel bütçe dışı idare veya kuruluşlara kullandırılması karşılığında tahsil edilen ikraz ücretleri bu hesaba alacak, ilgisine göre 102-Banka Hesabı veya tahsil tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden 105-Döviz Hesabına borç kaydedilir.

3-Bu hesaptan, dış finansman kaynaklarına yapılan hazine garantisi kapsamındaki ödemelere ilişkin olarak ilgili genel bütçe dışı idare veya kuruluşlarca risk hesabına geri ödenen anapara, faiz ve gecikme zammı tutarları, bir taraftan bu hesaba alacak, ilgisine göre 102-Banka Hesabı veya hazine hesaplarına aktarıldığı tarihteki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden 105-Döviz Hesabına borç; diğer taraftan 955-Risk Hesabı Alacakları Karşılığı Hesabına borç, 954-Risk Hesabı Alacakları Hesabına alacak kaydedilir.

4-Hesapta bulunan tutarlar karşılığında sağlanan nemalar bu hesaba alacak, ilgisine göre 102-Banka Hesabı veya hesaba aktarıldığı tarihteki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden 105-Döviz Hesabına borç kaydedilir.

5-Bütçeden bu hesaba yapılan transferler bir taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabına alacak; diğer taraftan 630-Giderler Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir. Bankadan gelen banka hesap özet cetveline göre hesaba aktarıldığı bildirilen tutar bir taraftan 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabına borç, 102-Banka Hesabına alacak; diğer taraftan bu hesaba alacak, 102-Banka Hesabına borç kaydedilir.

6-Vadesinde ödenmediği takdirde gecikme faizi doğuracak risk hesabı kapsamında devlet dış borçlarının ödenmesi için bütçeden bu hesaba yapılacak aktarmalar, risk hesabı için yılı bütçesinde öngörülen ödeneğine bağlı kalmak ve aynı yıl içerisinde ödeneğine mahsup edilmek kaydıyla, bir taraftan 833-Bütçeden Mahsup Edilecek ÖdemelerHesabına borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabına alacak; diğer taraftan 630-Giderler Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir. Bankadan gelen banka hesap özet cetveline göre hesaba aktarıldığı bildirilen tutar, bir taraftan 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabına borç, 102-Banka Hesabına alacak; diğer taraftan bu hesaba alacak, 102-Banka Hesabına borç kaydedilir.

7-Bu hesapta kayıtlı dövizlerin gün sonlarında T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesinde meydana gelen kur artışı farkı bu hesaba alacak, 105-Döviz Hesabına borç kaydedilir.

b) Borç

1-Hazine garantileri ve risk yönetimi kapsamında risk hesabından dış finansman kaynaklarına yapılan anapara ve faiz ödemeleri, ödeme tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bir taraftan bu hesaba borç, ilgisine göre 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya 106-Döviz Gönderme Emirleri Hesabına alacak; diğer taraftan 954-Risk Hesabı Alacakları Hesabına borç, 955-Risk Hesabı Alacakları Karşılığı Hesabına alacak kaydedilir. Söz konusu tutarların anaparası ayrıca 931-Verilen Garantiler Karşılığı Hesabına borç, 930-Verilen Garantiler Hesabına alacak kaydedilir.

2-Bu hesapta kayıtlı dövizlerin gün sonlarında T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesinde meydana gelen kur azalış farkı bu hesaba borç, 105-Döviz Hesabına alacak kaydedilir.

36 Ödenecek diğer yükümlülükler

Madde 221-Bu hesap grubu, sosyal güvenlik kurumları adına yapılan tahsilatlar, fonlar veya diğer kamu idareleri adına tahsil edilen tutarlar ile mevzuatı gereğince genel bütçe gelirlerinden diğer kamu idareleri adına ayrılan paylar ve diğer kamu idareleri adına genel bütçe gelirleri ile birlikte tahsil edilen payların izlenmesi için kullanılır.

Ödenecek diğer yükümlülükler, niteliklerine göre bu grup içinde açılacak aşağıdaki hesaplardan oluşur:

361 Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri Hesabı

362 Fonlar veya Diğer Kamu İdareleri Adına Yapılan Tahsilat Hesabı

363 Kamu İdareleri Payları Hesabı

361 Ödenecek sosyal güvenlik kesintileri hesabı

Hesabın niteliği

Madde 222-Bu hesap, sosyal güvenlik mevzuatı hükümlerine göre sosyal güvenlik kurumları adına nakden veya mahsuben tahsil edilen tutarların izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 223-Ödenecek sosyal güvenlik kesintileri hesabına ilişkin işlemler aşağıda gösterilmiştir:

a) Tahsil edilen emekli sandığı gelirlerinin gönderilmesi ve düzenlenecek belgeler

Muhasebe yetkilileri, tahsil etmekle yükümlü oldukları emekli sandığı gelirlerini, 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununda belirtilen sürelerde sandığa göndermekle yükümlüdürler.

Sandık gelirlerini, anılan kanun hükümlerine göre kesmeyen veya belirtilen süreler içinde göndermeyen kurumların tahakkuk ve ödemeyle ilgili görevlileri ile muhasebe yetkililerinden, cezası ile birlikte ve sandığın talebi üzerine 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil edilir.

Kendilerinden para cezası tahsil edilecek tahakkuk ve ödemeyle ilgili görevliler ile muhasebe yetkililerinin kurumları tarafından, gecikmenin mücbir sebepler dolayısıyla meydana geldiği bildirildiği ve sandık yönetim kurulunca bu husus haklı görüldüğü takdirde, para cezasının tahsilinden vazgeçilir.

Muhasebe birimlerince sandığa gönderilecek aylık belgeler aşağıda açıklanmıştır:

1-Emekli kesintileri icmal ve ihbar fişi (No: 1)

“Emekli Kesintileri İcmal ve İhbar Fişi” (Örnek: 40/A), muhasebe birimlerince her ay örneğindeki açıklamalara uygun olarak 3 nüsha düzenlenir ve 2 nüshası gönderme emri ile birlikte ilgili banka şubesine verilir. Fişin 3 üncü nüshası, kurumlar kesenek defterinin kontrolünü sağlamak için muhasebe biriminde saklanır.

2-Emekli kesintileri icmal ve ihbar fişi (No: 2)

Bu fiş, muhasebe birimlerince her ay örneğindeki açıklamalara uygun olarak 4 nüsha düzenlenir ve 3 üncü nüshası gönderme emri ile birlikte ilgili banka şubesine verilir.

Fiili veya itibari hizmet zammına ilişkin, kurumlarınca 3 nüsha olarak düzenlenen ve 2 nüshası muhasebe birimlerine verilen “Şahıs Emeklilik Fişlerinde Kayıtlı Fiili veya İtibari Hizmet Zammı İcmal Bordrosu”nun (Örnek: 40/B) bir nüshası, bu fişe eklenerek sandığa gönderilmek üzere gönderme emri ile birlikte bankaya verilir; diğer nüshası ise muhasebe birimlerinde saklanır.

Muhasebe birimlerince yıl sonlarında sandığa gönderilecek defter ve belgeler aşağıda açıklanmıştır:

1-Şahıs emeklilik kesenekleri icmal bordrosu

“Şahıs Emeklilik Kesenekleri İcmal Bordrosu” (Örnek: 40/C), kurumlarınca yıl sonlarında örneğindeki açıklamalara uygun olarak 2 nüsha düzenlenir ve muhasebe birimlerince tasdik edilerek birinci nüshası, takip eden yılın Ocak ayı sonuna kadar sandığa gönderilir; ikinci nüshası ise kurumlarınca dosya da saklanır.

2-Kurumlar kesenek defteri

“Kurumlar Kesenek Defteri” (Örnek: 40/D), muhasebe birimlerince örneğindeki açıklamalara uygun olarak 2 nüsha düzenlenir ve birinci nüshası, kurumlar yıllık icmal bordrosuna eklenir; ikinci nüshası muhasebe birimlerinde saklanır.

3-Kurumlar yıllık icmal bordrosu

“Kurumlar Yıllık İcmal Bordrosu” (Örnek: 40/E), muhasebe birimlerince yıl sonlarında örneğindeki açıklamalara uygun olarak 2 nüsha düzenlenir ve birinci nüshası, ait olduğu yılı takip eden ocak ayı içinde kurumlar kesenek defterinin birinci nüshası ile birlikte sandığa gönderilir; ikinci nüshası muhasebe birimlerinde saklanır.

b) Tahsil edilen sosyal sigortalar kurumu gelirleri ve gönderilmesi

Muhasebe birimlerince nakden veya mahsuben tahsil edilen sosyal sigortalar kurumu gelirleri aşağıda gösterilmiştir:

1- Sosyal sigortalar kurumu aidatları

Mevzuatı uyarınca işçi ücretlerinden kesilen sigorta primleri ve karşılıkları bu bölüme kaydedilir. İşin veya işyerinin sicil numarası ile bordronun ait olduğu ay, yardımcı hesap defterinde gösterilir.

Sigorta primleri; en geç ait oldukları ayı izleyen ay sonuna kadar işyeri sicil numarası, işyeri adı, ilgili olduğu ay ve kesinti tutarını gösteren ve muhasebe birimince düzenlenen bir listeye göre gönderme emri ile Kurumun hesabına gönderilir ve durum bir yazı ile bildirilir. Zorunlu nedenlerle ait oldukları ayı izleyen ay ya da aylarda kayıtlara alınabilen primler, en geç kayıtlara alındığı ay sonuna kadar Kuruma ödenir.

Sigorta primlerini süresi içinde ve tam olarak ödemeyenlerden, ödenmeyen prim tutarları için sürenin bittiği tarihten başlayarak 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunda belirtilen gecikme zammı alınır.

2- Sosyal sigortalar kurumu para cezaları

Çeşitleri 4857 sayılı İş Kanununun ilgili maddelerinde sayılan ve kurum gelirleri arasında yer alan para cezaları vergi dairelerince tahsil edildiğinde bu bölüme kaydedilir.

Bu paralar, tahsil edildikleri tarihi izleyen ayın 15 inci gününe kadar kurumun ilgili şube veya bürosuna gönderme emri ile gönderilir ve durum ayrıca bir yazı ile bildirilir.

3- Yüklenici hakedişlerinden kesilen sigorta primi ve gecikme zamları

Sigorta Primlerinin Hakedişlerden Mahsup Edilmesi ve Ödenmesi ile Kesin Teminatların İadesi Hakkında Yönetmelik hükümleri uyarınca, iş veya işyerinden dolayı tahakkuku muhtemel sigorta primi ve gecikme zammını karşılamak üzere, yüklenicilerin hakedişlerinden söz konusu yönetmelik hükümlerine göre yapılan kesintiler bu bölüme kaydedilir.

Bu kesintiler muhasebe birimlerince, muhasebe kayıtlarına alındığı tarihi izleyen ayın 20 nci gününe kadar kurum hesabına gönderilir.

c) Emekli sandığı veya sosyal sigortalar kurumuna fazla veya yersiz olarak gönderilen tutarlar hakkında yapılacak işlemler

Herhangi bir nedenle sandık veya kuruma fazla veya yersiz olarak gönderilen paralar hakkında aşağıda açıklandığı şekilde işlem yapılır.

Sandık veya kuruma, hesap yanlışlığı veya toplam hatası gibi nedenlerle fazla veya yersiz olarak gönderilen tutarlar kişilerden alacaklar hesabı ve bu hesaba kaydedilerek ertesi ay sandık veya kuruma gönderilecek tutarlardan mahsup edilir veya sandıktan istenir.

Memur maaşları veya işçi ücretlerinden fazla veya yersiz kesilerek fazla gönderilen tutarların tamamı sandık veya kurum adına kişilerden alacaklar hesabına, kamu idaresi adına verilmiş olan karşılıklar tutarı gelirler hesabına, fazla kesintiden dolayı noksan hesaplanan gelir vergisi tutarı gelirler hesabına, memur veya işçiye ödenmesi gereken tutar ise emanetler hesabına kaydedilerek ertesi ay sandık veya kuruma gönderilecek tutarlardan mahsup edilir veya sandıktan istenir.

Memur, aylığı hak etmediği halde tahakkuk ettirilerek ödeme yapıldığı takdirde, aylığa ilişkin emekli kesenekleri toplamı, muhasebe işlem fişi ile sandık adına kişilerden alacaklar hesabına ve gelirler hesabına kaydedildikten sonra Sandığa gönderilecek tutarlardan mahsup edilir veya sandıktan istenir.

Yukarıda belirtilen nedenlerle sandık veya kuruma yersiz olarak gönderilmiş tutarların daha sonraki aylarda sandık alacaklarından mahsup edilmesi halinde sandık veya kuruma bir yazı ile bilgi verilir. Sandık veya kurumdan getirtilecek tutarlar da yazı ile istenir. Bu yazılarda, paranın fazla veya yersiz olarak gönderilme nedeni, hangi aylara ve kimlere ait olduğu, göndermeye ilişkin icmal ve ihbar fişinin sıra numarası ile gönderme emrinin tarihi, numarası ve tutarı belirtilir.

Hesabın işleyişi

Madde 224-Ödenecek sosyal güvenlik kesintileri hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

1-İlgili sosyal güvenlik kurumu geliri olarak muhasebe birimlerince nakden veya mahsuben tahsil edilen tutarlar bu hesaba alacak, ilgili hesaplara borç kaydedilir.

2-Hesap veya toplam hatası gibi nedenlerle ilgili sosyal güvenlik kurumuna fazla gönderilen tutarlar ilgili kurum adına 140-Kişilerden Alacaklar Hesabına borç, bu hesaba alacak kaydedilir.

b) Borç

1-Muhasebe birimlerince nakden veya mahsuben tahsil edilen sosyal güvenlik kurumu gelirlerinden ilgili kuruma gönderilenler bu hesaba borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabına alacak kaydedilir.

2-Muhasebe birimlerince maaş veya ücretlerden kesilerek fazla veya yersiz olarak gönderilmesinden dolayı ilgili kurum adına kişilerden alacaklar hesabına kaydedilen tutarlara karşılık yapılan mahsuplar bu hesaba borç, kamu idaresi payı ve noksan hesaplanan gelir vergisi tutarı 800-Bütçe Gelirleri Hesabına, hak sahibine ödenmesi gereken tutar 140-Kişilerden Alacaklar Hesabına alacak kaydedilir. Bütçeye gelir kaydedilen tutar aynı zamanda 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, 140-Kişilerden Alacaklar Hesabına alacak kaydedilir.

362 Fonlar veya diğer kamu idareleri adına yapılan tahsilat hesabı

Hesabın niteliği

Madde 225-Bu hesap, mevzuatları gereği, bütçe dışı fonlar veya diğer kamu idareleri adına tahakkuklu veya tahakkuksuz olarak yapılan tahsilatın izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 226-Fonlar veya diğer kamu idareleri adına yapılan tahsilat hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

1-Özel tahakkuklar hesabında kayıtlı olup, bu hesabı ilgilendiren tutarlardan tahsil edilenler bir taraftan bu hesaba alacak, 100-Kasa Hesabı veya 102-Banka Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara borç; diğer taraftan 947-Özel Tahakkuklar Hesabına borç, 946-Özel Tahakkuklardan Alacaklar Hesabına alacak kaydedilir.

2-Fonlar veya diğer kamu idareleri adına yapılan tahakkuksuz tahsilat bu hesaba alacak, 100-Kasa Hesabı veya 102-Banka Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara borç kaydedilir.

b) Borç

Bu hesapta kayıtlı tutarlardan yapılan göndermeler bu hesaba borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabına alacak kaydedilir.

363 Kamu idareleri payları hesabı

Hesabın niteliği

Madde 227-Bu hesap, nakden veya mahsuben tahsil edilen genel bütçe gelirlerinden özel kanunları gereğince, mahalli idareler ve fonlar ile diğer kurumlara aktarılmak üzere hesaplanan paylar ve genel bütçe gelirleri ile birlikte tahsil edilen diğer kamu idarelerine ait payların izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 228-Genel bütçe geliri olarak tahsil edilip aylık olarak veya özel kanunlarında belirlenen dönemler itibarıyla belediyeler, il özel idareleri, fonlar, dernekler, odalar ve benzeri kuruluşlara aktarılması gereken tutarlar Bakanlıkça hesaplanarak Maliye Bakanlığı Merkez Muhasebe Birimine bildirilir. Merkez muhasebe birimi, Hazine Müsteşarlığından gerekli nakit sağlandıktan sonra büyükşehir belediyelerinin paylarından doğrudan aktarılması gereken kısmı ilgili büyükşehir belediyelerinin hesaplarına, İller Bankasına aktarılması gereken tutarları da bu bankaya aktarır. Fonlar, dernekler, odalar ve benzeri kuruluşlara aktarılması gereken tutarlar, merkez muhasebe birimince bu kuruluşlarca bildirilen banka hesaplarına aktarılır.

Muhasebe birimlerince genel bütçe geliri olarak tahsil edilen tutarlardan mahalli idareler ve fonlar ile kanunlarla belirlenen diğer kurumlara mahallinde aktarılması gerekenler, ilgili kurumların banka hesaplarına aktarılır.

Muhasebe birimlerince bütçe gelirleri ile ilişkilendirilmeksizin tahsil edilip özel kanunları gereği mahalli idareler ve fonlar ile diğer kurumlara mahallinde aktarılması gereken tutarlar, ilgili hesaba ve bu hesaba kaydedilerek muhasebeleştirilir.

Hesabın işleyişi

Madde 229-Kamu idareleri payları hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

1-Genel bütçe gelirlerinden mahalli idareler, fonlar ve diğer kamu idareleri payı olarak hesaplanan tutarlar bir taraftan bu hesaba alacak, 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç; diğer taraftan 630-Giderler Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

2-Muhasebe birimlerince bütçe gelirleri ile ilişkilendirilmeksizin tahsil edilip, özel kanunları gereği mahalli idareler ve fonlar ile diğer kurumlara mahallinde aktarılması gereken tutarlar bu hesaba alacak, ilgili hesaba borç kaydedilir.

b) Borç

Bu hesapta kayıtlı tutarlardan nakden veya mahsuben ödenen tutarlar bu hesaba borç; aktarılacak tutarlardan ilgili kurumların hazineye olan borçları için yapılacak kesintiler ile bildirilen haciz kararlarına istinaden kesilerek Sosyal Sigortalar Kurumu veya diğer kuruluşlara aktarılması gereken tutarlar ilgili hesaplara, kalan tutarlar ise 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir.

38 Gelecek aylara ait gelirler ve gider tahakkukları

Madde 230-Bu hesap grubu, içinde bulunulan dönemde veya daha önceki dönemlerde ortaya çıkan gelecek aylara ait gelirler ile faaliyet dönemine ait olup, ödemesi gelecek aylarda yapılacak giderlerin izlenmesi için kullanılır.

Gelecek aylara ait gelirler ve gider tahakkukları, niteliklerine göre bu grup içinde açılacak aşağıdaki hesaplardan oluşur:

380 Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabı

381 Gider Tahakkukları Hesabı

380 Gelecek aylara ait gelirler hesabı

Hesabın niteliği

Madde231-Bu hesap, uzun vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubundaki gelecek yıllara ait gelirler hesabında kayıtlı tutarlardan tahakkuk zamanına bir yıldan az süre kalan peşin tahsil edilmiş gelirlerin izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 232-Dönem sonunda, uzun vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu içindeki gelecek yıllara ait gelirler hesabında yer alıp, tahakkuk zamanına bir yıldan az süre kalan peşin tahsil edilmiş gelirler bu hesaba aktarılır.

Bu hesapta kayıtlı peşin olarak tahsil edilerek bütçeleştirilmiş olan gelirler, ilgili oldukları dönemde düzenlenecek muhasebe işlem fişi ile gelirler hesabının ilgili yardımcı hesaplarına kaydedilerek gelir tahakkuku gerçekleştirilir.

Hesabın işleyişi

Madde 233-Gelecek aylara ait gelirler hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

Gelecek yıllara ait gelirler hesabında kayıtlı tutarlardan, içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemde gelirler hesabına aktarılması gerekenler, dönem sonunda bu hesaba alacak, 480-Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hesabına borç kaydedilir.

b) Borç

Bu hesapta kayıtlı tutarlardan ilgili dönemde gelir olarak tahakkuk ettirilen tutarlar bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

381 Gider tahakkukları hesabı

Hesabın niteliği

Madde 234-Bu hesap, kısa vadeli iç ve dış mali borçlar hesap gruplarında izlenmeyen; tahakkuk etmiş giderlerden kaynaklanan ancak, içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemde ödenebilir duruma gelecek olan tutarların izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 235-Uzun veya kısa vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu içinde yer alan, iç ve dış mali borçlara ilişkin olarak dönem sonlarında tahakkuk ettirilen ve içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemde ödenecek olan işlemiş faiz tutarları ile kuponlu devlet tahvillerinin takip eden yılda kupon ödemesi yapılacak işlemiş faiz tutarları bu hesaba kaydedilir.

Dönem sonunda, uzun vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu içindeki gider tahakkukları hesabında yer alıp, ödeme zamanına bir yıldan az süre kalan tutarlar bu hesaba aktarılır.

Bu hesapta takip edilen döviz cinsinden faiz gideri tahakkukları, yıl sonlarında ve ödeme tarihinde T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru ile değerlenir.

Hesabın işleyişi

Madde 236-Gider tahakkukları hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

1-Dönem sonlarında, hazine bonoları stokuna veya kuponlu devlet tahvillerine ait olan ve gerek kupon ödeme tarihinin gelecek yıla taşması nedeniyle ödenmemiş olan ve gerekse kuponsuz hazine bonoları veya devlet tahvilleri için vade sonunda, takip eden yılda ödenecek olan işlemiş faiz tutarları 630-Giderler Hesabına borç, ilgili dönemde ödemesi yapılmak üzere bu hesaba alacak kaydedilir.

2-Dönem sonlarında, uzun veya kısa vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu içindeki hazine bonoları ve devlet tahvilleri dışında kalan borçlara ilişkin olarak tahakkuk ettirilen ve takip eden dönemde ödenecek olan işlemiş faiz tutarları 630-Giderler Hesabına borç, bu hesaba alacak kaydedilir.

3-Uzun vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu içindeki gider tahakkukları hesabında kayıtlı tutarlardan, içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemde ödenebilir duruma gelecek olanlar, dönem sonunda bu hesaba alacak, uzun vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu içindeki 481-Gider Tahakkukları Hesabına borç kaydedilir.

4-Bu hesapta yer alan döviz cinsinden tutarların, yıl sonlarında ve ödeme tarihinde T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru ile değerlemesi sonucu oluşan kur artışı farkları bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

b) Borç

1-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan ödenenler bir taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan bu hesaba borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

2-Kuponlu hazine bonoları ve devlet tahvillerinin kupon ödemeleri ve kuponsuz hazine bonoları veya devlet tahvillerinin vade sonu faiz ödemeleri bir taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, ilgisine göre 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya 106-Döviz Gönderme Emirleri Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan ödemenin yapıldığı yıla ait faiz tutarı 630-Giderler Hesabına, önceki yıl/yıllara ait işlemiş faiz tutarı bu hesaba borç, tamamı 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

3-Bu hesapta yer alan tutarlardan bağış veya hibeye dönüşenler bu hesaba borç, ilgili hesap ya da hesaplara alacak kaydedilir.

4-Bu hesapta yer alan döviz cinsinden tutarların yıl sonlarında ve ödeme tarihinde T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru ile değerlemesi sonucu oluşan kur azalışı farkları bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

39 Diğer kısa vadeli yabancı kaynaklar

Madde 237-Bu hesap grubu, kısa vadeli yabancı kaynak niteliğinde olup yukarıdaki gruplara dahil edilemeyen tutarların izlenmesi için kullanılır.

Diğer kısa vadeli yabancı kaynaklar, niteliğine göre bu grup içinde açılacak 397-Sayım Fazlaları Hesabından oluşur.

397 Sayım fazlaları hesabı

Hesabın niteliği

Madde 238-Bu hesap, yapılan sayımlar sonucunda tespit edilen; kasa, döviz, alınan çek, menkul kıymet ve benzeri fazlalıklarının nedenleri belirleninceye kadar geçici olarak kaydedilip izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 239-Sayım fazlaları hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

Sayım sonucunda fazla çıkan değerler bu hesaba alacak, ilgili varlık hesabına borç kaydedilir.

b) Borç

1-Yapılan araştırma sonucu fazlalığın sebebi bulunamadığından gelir kaydedilmesi gereken tutarlar bu hesaba borç, nakit olanlar 800-Bütçe Gelirleri Hesabına; nakit olmayanlar 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

2-Bu hesapta kayıtlı tutarlarla ilgili olarak yapılan araştırma sonucu fazlalığın sebebi bulunduğunda tutarı bu hesaba borç, ilgili hesap ya da hesaplara alacak kaydedilir.

3-Yanlışlıkla bu hesaba alınmış olan tutarlar bu hesaba borç, ilgili hesap veya hesaplara alacak kaydedilir.

ALTINCI BÖLÜM

Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklara İlişkin Hesap ve İşlemler

4-Uzun vadeli yabancı kaynaklar

Madde 240-Bu ana hesap grubu, vadesi faaliyet dönemini aşan uzun vadeli yabancı kaynakları kapsar.

Uzun vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu, uzun vadeli iç mali borçlar ve uzun vadeli dış mali borçlar, gelecek yıllara ait gelirler ve gider tahakkukları hesap gruplarına ayrılır.

40 Uzun vadeli iç mali borçlar

Madde 241-Bu hesap grubu, kanunların verdiği yetkiye dayanılarak Devlet nam ve hesabına ulusal para birimi veya döviz cinsi ve dövize endeksli olarak yapılan iç borçlanmalardan, vadesi bir yıl ve daha fazla olan borçların anaparası ile döviz cinsi ve dövize endeksli iç borç anaparasına eklenen veya düşülen kur farkları ve uzun vadeli diğer iç mali borçların izlenmesi için kullanılır.

Bu gruptaki hesaplarda izlenen borçlanmalarla ilgili genel gider ve faizler bu gruptaki hesaplarla ilgilendirilmeksizin, bütçeye konulan ödeneklerden karşılanır.

Yıl sonlarında iç mali borç hesaplarında kayıtlı borç stokuna ait olarak işlemiş faiz tutarları hesap edilir ve giderler hesabı ile ilgili dönemde ödemesi yapılmak üzere ilgisine göre uzun vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu veya kısa vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu içindeki gider tahakkukları hesabına kaydedilir.

Uzun vadeli iç mali borçlar, niteliklerine göre bu grup içinde açılacak aşağıdaki hesaplardan oluşur:

404 Tahviller Hesabı

409 Uzun Vadeli Diğer İç Mali Borçlar Hesabı

404 Tahviller hesabı

Hesabın niteliği

Madde 242-Bu hesap, kanunların verdiği yetkiye dayanılarak, Devlet nam ve hesabına, ulusal para birimi, döviz cinsi ve dövize endeksli olarak karşılığında nakit imkanı sağlayan devlet tahvili veya nakit imkanı sağlamayan özel tertip devlet tahvili ihracı suretiyle yapılan iç borçlanmaların anaparası ile bunlardan döviz cinsi ve dövize endeksli olanların anaparaya eklenecek veya anaparadan düşülecek kur farklarının izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 243-Döviz cinsi ve dövize endeksli olarak ihraç edilen devlet tahvillerinin muhasebeleştirilmesinde 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun verdiği yetkiye dayanılarak belirlenen borçlanma şartlarına göre, Hazine Müsteşarlığınca tespit edilen kur esas alınır.

Kuponlu devlet tahvillerinin faiz ve genel giderleri ile nominal bedelinin altında bir bedelle iskontolu olarak satılanların nominal bedelleri ile satış bedelleri arasındaki fark, bu hesapla ilgilendirilmeksizin doğrudan bütçeye bu amaçla konulan ödenekten karşılanır. Devlet tahvillerinin primli satılması durumunda ise prim tutarı buhesapla ilgilendirilmeksizin bütçe gelirleri hesabına kaydedilir.

Kuponlu devlet tahvillerinin iskontolu veya primli satılması durumunda, nominal bedel ile satış bedeli arasında ortaya çıkan ve ilgisine göre bütçe giderleri hesabı veya bütçe gelirleri hesabına kaydedilen tutarların; satışın yapıldığı yıla isabet eden kısmı ilgisine göre giderler hesabı veya gelirler hesabına, içinde bulunulan yılı takip eden yıllara isabet eden kısmı ise gelecek yıllara ait giderler hesabı veya gelecek yıllara ait gelirler hesabına kaydedilir.

Yıl sonlarında hesapta kayıtlı devlet tahvili stokuna ait olup; gerek kupon ödeme tarihinin gelecek yıl/yıllara taşması nedeniyle ödenmemiş olan ve gerekse kuponsuz senetlerde vade sonunda ödenecek olan işlemiş faiz tutarları hesap edilir ve giderler hesabı ile ilgili dönemde ödemesi yapılmak üzere ilgisine göre kısa vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu içindeki gider tahakkukları hesabı veya uzun vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu içindeki gider tahakkukları hesabına kaydedilir. Kupon ödeme zamanında kesinleşen faiz oranının, Hazine Müsteşarlığınca belirlenen orandan farklı olmasından dolayı ortaya çıkan fark ise geçmiş dönem gider veya gelirleri ile ilişkilendirilmek üzere giderler hesabı veya gelirler hesabının yardımcı hesaplarına kaydedilir. Geçmiş dönemlere ilişkin olarak yapılan bu kayıtlar faaliyet sonuçları tablosu dipnotlarında gösterilir.

Kuponlu hazine bonolarının kupon ödemeleri ve kuponsuz hazine bonolarının vade sonu faiz ödemeleri bütçe giderleri hesabına kaydedilir. Söz konusu faiz tutarının; ödemenin yapıldığı yıla ait olan kısmı giderler hesabına, önceki yıla ait olan kısmı ise gider tahakkukları hesabına kaydedilir.

Hesabın işleyişi

Madde 244-Tahviller hesabının alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

1-Kuponlu olarak ihraç edilen devlet tahvillerinden nominal bedelden satılanların nominal bedeli bu hesaba alacak, 102-Banka Hesabı veya 105-Döviz Hesabına ya da ilgili diğer hesaplara borç kaydedilir.

2-Kuponlu olarak ihraç edilen devlet tahvillerinden nominal bedelin altında iskontolu olarak satılanların nominal bedeli bu hesaba alacak, satış bedeli 102-Banka Hesabı veya 105-Döviz Hesabına ya da ilgili diğer hesaplara, iskonto tutarı ise 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç kaydedilir. İskonto tutarının, satışın yapıldığı yıla isabet eden kısmı 630-Giderler Hesabına, içinde bulunulan yılı takip eden yıllara isabet eden kısmı ise 280-Gelecek Yıllara Ait Giderler Hesabına borç, tamamı 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

3-Kuponlu olarak ihraç edilen devlet tahvillerinden nominal bedelin üstünde primli olarak satılanların nominal bedeli bu hesaba, nominal bedel ile satış bedeli arasındaki fark 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak, satış bedeli 102-Banka Hesabı veya 105-Döviz Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara borç kaydedilir. Prim tutarının, satışın yapıldığı yıla isabet eden kısmı 600-Gelirler Hesabına, içinde bulunulan yılı takip eden yıllara isabet eden kısmı ise 480-Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hesabına alacak, tamamı 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.

4-Kuponsuz olarak ve vade sonu faiz ödemeli ihraç edilen devlet tahvillerinin satış bedeli bu hesaba alacak, 102-Banka Hesabı veya 105-Döviz Hesabına ya da ilgili diğer hesaplara borç kaydedilir.

5-Bütçe ile ilgilendirilmeksizin ikrazen verilen kuponlu özel tertip devlet tahvillerinin nominal bedeli bu hesaba alacak, ilgisine göre 232-Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabı veya 132-Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabına borç kaydedilir.

6-Bütçe ile ilgilendirilmeksizin ikrazen verilen kuponsuz özel tertip devlet tahvillerinin satış bedeli bu hesaba alacak, ilgisine göre 232-Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabı veya 132-Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabına borç kaydedilir.

7-Bütçe kanunundaki ödeneğine dayanılarak verilen kuponlu özel tertip devlet tahvillerinin nominal bedeli bir taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, bu hesaba alacak; diğer taraftan 630-Giderler Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

8-Bütçe kanunundaki ödeneğine dayanılarak verilen kuponsuz özel tertip devlet tahvillerinin satış bedeli bir taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, bu hesaba alacak; diğer taraftan 630-Giderler Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

9-Döviz cinsi ve dövize endeksli olarak ihraç edilmiş bulunan devlet tahvillerinin, her ödeme tarihinde ödemeye esas kur üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur artışı farkları ile ay sonunda T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur artışı farkları bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

b) Borç

1-Kuponlu devlet tahvillerinden vadesinden önce geri ödenenlerin anapara tutarları bu hesaba, faiz tutarı 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, tamamı ilgisine göre 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya 106-Döviz Gönderme Emirleri Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir. Bütçe giderleri hesabına kaydedilen faizin, içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 630-Giderler Hesabına, geçmiş yıl/yıllara ait olan kısmı ilgisine göre 481-Gider Tahakkukları Hesabı veya 381-Gider Tahakkukları Hesabına borç, tamamı 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

2-Kuponlu devlet tahvillerinin senet değişimi işlemlerinde geri alınan devlet tahvilinin anaparası bu hesaba, faizi 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, anapara ve faiz borcu karşılığı verilen devlet tahvili tutarı bu hesaba alacak kaydedilir.

Bütçe giderleri hesabına kaydedilen faiz tutarının içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 630-Giderler Hesabına, geçmiş yıl/yıllara ait olan kısmı ilgisine göre 481-Gider Tahakkukları Hesabı veya 381-Gider Tahakkukları Hesabına borç, tamamı 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

3-Kuponsuz devlet tahvillerinden vadesinden önce geri ödenenlerin satış bedelleri bu hesaba, faiz tutarı 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, tamamı ilgisine göre 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya 106-Döviz Gönderme Emirleri Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir. Bütçe giderleri hesabına kaydedilen faizin, içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 630-Giderler Hesabına, geçmiş yıl/yıllara ait olan kısmı ilgisine göre 481-Gider Tahakkukları Hesabı veya 381-Gider Tahakkukları Hesabına borç, tamamı 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

4-Kuponsuz devlet tahvillerinin senet değişimi işlemlerinde geri alınan devlet tahvilinin satış bedeli bu hesaba, faizi 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, anapara ve faiz borcu karşılığı verilen devlet tahvili tutarı bu hesaba alacak kaydedilir.

Bütçe giderleri hesabına kaydedilen faiz tutarının içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 630-Giderler Hesabına, geçmiş yıl/yıllara ait olan kısmı ilgisine göre 481-Gider Tahakkukları Hesabı veya 381-Gider Tahakkukları Hesabına borç, tamamı 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

5-Bu hesapta kayıtlı döviz cinsi ve dövize endeksli tahvillerin her faiz ödeme tarihinde ödemeye esas kur üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur azalışı farkları ile ay sonunda T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur azalışı farkları bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

6-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan vadesi bir yılın altına inenler dönem sonunda bu hesaba borç, 304-Cari Yılda Ödenecek Tahviller Hesabına alacak kaydedilir.

409 Uzun vadeli diğer iç mali borçlar hesabı

Hesabın niteliği

Madde 245-Bu hesap, kanunların verdiği yetkiye dayanılarak Devlet nam ve hesabına yapılan ve karşılığında devlet iç borçlanma senedi verilmeyen ve diğer hesaplarda izlenemeyen uzun vadeli diğer iç mali borçlar ile madeni para basımından doğan yükümlülüklerin izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 246-Uzun vadeli diğer iç mali borçlar hesabının alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

1-Yapılan uzun vadeli diğer iç borçlanmalar bu hesaba alacak, 102-Banka Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç kaydedilir.

2-Basımı yapılıp Darphane ve Damga Matbaası Muhasebe Birimine teslim edilen madeni paralar bir taraftan 100-Kasa Hesabına borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak; diğer taraftan bu hesaba alacak, 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.

3-Bu hesapta kayıtlı dövize endeksli tutarların ay sonlarında değerlemesi sonucunda oluşan kur artışı farkları bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

b) Borç

1-Dolaşımdan kaldırılması sebebiyle Darphane ve Damga Matbaasınca döner sermayeye satılan madeni paraların itibari kıymet tutarı bir taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 108-Diğer Hazır Değerler Hesabına alacak; diğer taraftan bu hesaba borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak; döner sermayeye satış bedeli ise 100-Kasa Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak kaydedilir.

2-Dolaşımdan kaldırıldığı halde, belirlenen süre içerisinde Darphane ve Damga Matbaasına iade edilmeyen madeni paralar itibari değerleri üzerinden bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

3-Bu hesapta kayıtlı dövize endeksli tutarların ay sonlarında değerlemesi sonucunda oluşan kur azalışı farkları bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

4-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan, dönem sonunda vadesi bir yılın altına inenler bu hesaba borç, 309-Kısa Vadeli Diğer İç Mali Borçlar Hesabına borç kaydedilir.

41 Uzun vadeli dış mali borçlar

Madde 247-Bu hesap grubu; Devlet adına Hazine Müsteşarlığı tarafından herhangi bir dış finansman kaynağından belirli bir geri ödeme planına göre geri ödenmek üzere sağlanan dış finansman imkanlarından gerek genel bütçe kapsamındaki idareler tarafından kullanılan, gerekse ikraz anlaşmalarıyla genel bütçe dışı idare veya kuruluşlara kullandırılanların anapara tutarlarıyla kur farklarının izlenmesi için kullanılır.

Uzun vadeli dış mali borçlar, niteliğine göre bu grup içinde açılacak 410-Dış Mali Borçlar Hesabından oluşur.

Hesap grubuna ilişkin işlemler

Madde 248-Dış borçların faiz ve genel giderleri ile uluslararası piyasaya ihraç edilen senetlerin nominal değerinin altında bir değerle satılması durumunda, nominal değeri ile satış değeri arasında oluşacak fark bu hesap grubuyla ilgilendirilmeksizin, doğrudan bütçeye bu amaçla konulan ödenekten karşılanır ve bütçeye gider kaydedilir.

Yapılan kredi anlaşmaları gereği, dış finansman kaynağı tarafından, borçlanmada ve ödemede esas alınan para birimi dışında başka bir döviz cinsinden aktarma yapıldığı hallerde, döviz hesabı veya proje özel hesabına gelen döviz cinsinden, bu hesaba ise ödemede esas alınan para birimi üzerinden kayıt yapılır. Bu işlemler sonucunda gerek borçlanma sırasında gerekse dış finansman kaynağına iade veya ödeme sırasında ortaya çıkacak kur farkı, gelirler hesabı veya giderler hesabına kaydedilir.

Dış finansman imkanının, dış finansman kaynağı tarafından aktarıldığının bildirildiği tarih ile T.C. Merkez Bankasınca hesaplara intikal ettiğinin bildirildiği tarih arasında farklılık olması durumunda, kreditör bilgisi esas alınır ve ortaya çıkacak kur farkı ilgisine göre gelirler hesabı veya giderler hesabına kaydedilir.

Dış finansman kaynağı tarafından aktarılan tutarlardan, dış finansman kaynağına iade yapılması halinde iade edilen tutarın, dış finansman kaynağı kayıtlarına girdiği tarih ile T.C. Merkez Bankası kayıtlarındaki tarih arasında fark olması halinde, dış finansman kaynağı kayıtları esas alınır ve ortaya çıkacak kur farkı gelirler hesabı veya giderler hesabına kaydedilir.

Yıl sonlarında dış borç hesaplarında kayıtlı borç stokuna ait olarak işlemiş faiz tutarları hesap edilir ve giderler hesabı veya ilgili dönemde ödemesi yapılmak üzere ilgisine göre kısa vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu içindeki gider tahakkukları hesabı ya da uzun vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu içindeki gider tahakkukları hesabına kaydedilir.

Devlet borçlanma senetlerinin uluslararası piyasalarda primli satılması durumunda ortaya çıkan prim tutarı, bu hesapla ilgilendirilmeksizin bütçeye gelir kaydedilir.

Dış finansman kaynağından Hazine Müsteşarlığı hesabına yapılan aktarım üzerine, Devlet Borçları Muhasebe Birimince, aktarım tarihindeki T.C Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden dış mali borçlar hesabına kaydedilerek dış borç kaydı yapılır.

Dış proje kredilerinin proje özel hesabı vasıtasıyla nakit olarak ya da mal ve hizmet karşılığı olarak doğrudan kullanımına ilişkin işlemler aşağıda gösterilmiştir:

a) Proje özel hesabına aktarım suretiyle yapılan kullanımlar

Hazine Müsteşarlığınca yapılan kredi anlaşmaları çerçevesinde gerek genel bütçe kapsamındaki idarelerce ve gerekse ikraz anlaşmaları ile genel bütçe dışı idare veya kuruluşlarca yapılacak nakdi dış proje kredisi kullanımları, T.C. Merkez Bankası veya uygun görülen diğer bankalar nezdinde açılacak proje özel hesapları üzerinden gerçekleştirilir. Dış finansman kaynağından, proje özel hesaplarına yapılan aktarmalara ilişkin bilginin Devlet Borçları Muhasebe Birimine gelmesi üzerine dış borç kaydı yapılır. Genel bütçe dışı idare veya kuruluşlar adına özel hesaplara yapılan aktarımlarda, söz konusu kullanıcı idare veya kuruluş Hazine Müsteşarlığına karşı borçlandırılır.

Özel hesaplar vasıtasıyla yapılan nakdi dış proje kredisi kullanımlarına ilişkin olarak, genel bütçe kapsamındaki idareler ile söz konusu idarelerin muhasebe birimleri ve Devlet Borçları Muhasebe Birimince yapılacak işlemler aşağıdaki gibidir:

1-Proje özel hesabından yapılan kullanımlara ilişkin olarak genel bütçe kapsamındaki idareler ve muhasebe birimlerince yapılacak işlemler

Genel bütçe kapsamındaki idarelerce, dış proje kredisi konusu mal veya hizmet teslim alındığında, düzenlenen ödeme emri belgesi ve eki kanıtlayıcı belgeler, proje özel hesabı kullanım emri ile birlikte muhasebe birimine verilir. Mal veya hizmet bedeli, tahakkuk tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bütçeleştirilir ve karşılığında proje özel hesabından kullanımlar hesabına kayıt yapılır.

Proje özel hesabı kullanım emri, ilgili bölümü muhasebe yetkilisi tarafından onaylanarak, mal veya hizmet sağlayana ödeme yapılmak üzere bankaya gönderilir.

Özel hesaplarda yer alan tutarlardan, dış proje kredisi kullanıcısı idarelerce mal veya hizmet teslim alınmadan yapılan kullanımlar, ödeneği saklı kalmak üzere, proje özel hesabından avans verilmesi veya akreditif açılması suretiyle gerçekleştirilir.

Proje özel hesabından avans verilmesi veya akreditif açılması şeklinde yapılan kullanımlar, avans veya akreditifin muhasebeleştirme tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden, proje özel hesabından verilen avans ve akreditifler hesabı ve proje özel hesabından kullanımlar hesabına kaydedilir. Kullanıcı idare tarafından avans veya akreditifin mahsubuna ilişkin belgeler muhasebe birimine gönderildiğinde, muhasebe birimince avans veya akreditife ilişkin muhasebe kaydının yapıldığı tarihteki kur üzerinden, bütçe giderleri hesabı ve proje özel hesabından verilen avans ve akreditifler hesabına kayıt yapılarak mahsup işlemi gerçekleştirilir.

Genel bütçe kapsamındaki idarelerce proje özel hesabından ay içinde yapılan kullanımlar, kullanıcı idare muhasebe birimlerince ay sonlarında, T.C. Merkez Bankası ay sonu döviz satış kuru üzerinden değerlemeye tabi tutulur.

2- Proje özel hesabından genel bütçe kapsamındaki idarelerce yapılan kullanımlara ilişkin olarak devlet borçları muhasebe birimince yapılacak işlemler

Dış finansman kaynağından, genel bütçe kapsamındaki idareler adına, proje özel hesaplarına aktarma yapıldığına ilişkin bilginin Devlet Borçları Muhasebe Birimine gelmesini takiben, aktarım tarihindeki döviz satış kuru üzerinden proje özel hesabı ve dış mali borçlar hesabına kayıt yapılır. Kullanıcı idarelerce proje özel hesabından yapılan kullanımların, Devlet Borçları Muhasebe Birimince muhasebeleştirilmesinde ise T.C. Merkez Bankası ay sonu döviz satış kuru esas alınır ve proje özel hesabından kullanımlar hesabı ve proje özel hesabına kayıt yapılır.

Proje özel hesabından, kullanım yapılmayıp dış finansman kaynağına geri gönderilen tutarlar, gönderme tarihindeki döviz satış kuru üzerinden dış mali borçlar hesabı ve proje özel hesabından çıkarılır.

3-Genel bütçe dışı idare veya kuruluşlarca özel hesaplar vasıtasıyla yapılan kullanımlara ilişkin olarak devlet borçları muhasebe birimince yapılacak işlemler

Dış finansman imkanlarından, yapılan ikraz anlaşmalarıyla genel bütçe dışı idare veya kuruluşlarca kullanılacak olanlardan, adlarına açılan özel hesaplara dış finansman kaynağınca yapılan aktarımlar, dış borcun ikrazından doğan alacaklar hesabı ve dış mali borçlar hesabına kaydedilir. Genel bütçe dışı idare veya kuruluşların talebi üzerine, özel hesaplardan kullanım yapılmayıp dış finansman kaynağına geri gönderilmesi talep edilen tutarlar, iade tarihindeki döviz satış kuru üzerinden hesaplardan çıkarılır.

b) Doğrudan dış proje kredi kullanımları

Genel bütçe kapsamındaki idarelerce yapılan doğrudan dış proje kredisi kullanımları ile ikraz anlaşmaları çerçevesinde genel bütçe dışı idare veya kuruluşların yaptıkları doğrudan dış proje kredisi kullanımlarında; dış finansman kaynağından gelen kullanım bilgisi üzerine, Devlet Borçları Muhasebe Birimince dış borç kaydının yapılması esas olup, kullanıcı idare veya kuruluşlar tarafından kredi kullanımı teyit edilir.

Genel bütçe dışı idare veya kuruluşlarca yapılan doğrudan dış proje kredi kullanımlarına ilişkin dış borç kaydı, dış finansman kaynağından gelen kullanım bilgisi üzerine yapılır.

Doğrudan dış proje kredisi kullanımlarına ilişkin olarak genel bütçe kapsamındaki idareler ile söz konusu idarelerin muhasebe birimleri ve Devlet Borçları Muhasebe Birimince yapılacak işlemler aşağıdaki gibidir:

1-Doğrudan dış proje kredi kullanımlarına ilişkin olarak genel bütçe kapsamındaki idareler ve muhasebe birimlerince yapılacak işlemler

Doğrudan dış proje kredisi kullanımlarında, dış proje kredi kullanımları izin/bildirim formunun, bütçeleştirme işleminden sonra ilgili bölümü onaylanıp örneğinin kullanıcı idareye verilmesi üzerine, kredi anlaşmaları ile belirlenen görevlilerce dış finansman kaynağına kullanım emri verilir. Mal veya hizmet teslim alınmadan kullanım söz konusu ise; kullanım işlemi, ödeneği saklı kalmak üzere, avans verilmesi veya akreditif açılması şeklinde gerçekleştirilir.

Mal veya hizmet teslimi üzerine ödeme emri belgesine bağlanmış kanıtlayıcı belgeler muhasebe birimine verildiğinde, tahakkuka esas alınan tarihteki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bütçe giderleri hesabı ve doğrudan dış proje kredi kullanımları bildirim hesabına kayıt yapılır.

Kullanıcı idare tarafından mal veya hizmet teslim alınmadan ödeneği saklı tutulmak üzere avans verilmesi veya akreditif açılması suretiyle doğrudan dış proje kredisi kullanımı söz konusu ise, muhasebeleştirilmeye esas alınan kur üzerinden doğrudan dış proje kredi kullanımları avans ve akreditifleri hesabı ve doğrudan dış proje kredi kullanımları bildirim hesabına kayıt yapılır. Söz konusu avans veya akreditif, mal ve hizmetin teslimi üzerine aynı kur üzerinden bütçe giderleri hesabı ve doğrudan dış proje kredi kullanımları avans ve akreditifleri hesabına kaydedilerek mahsup edilir.

2-Genel bütçe kapsamındaki idarelerin doğrudan dış proje kredi kullanımlarına ilişkin olarak Devlet Borçları Muhasebe Birimince yapılacak işlemler

Doğrudan dış proje kredisi kullanıcısı genel bütçe kapsamındaki idarelerin muhasebe birimlerinden alınan, genel bütçe kapsamındaki idareler doğrudan dış proje kredisi kullanım bilgi/izin formunda yer alan kullanım tutarı, dış finansman kaynağından gelen kullanım bilgisine eşit ise, ilgili idare muhasebe birimi muhasebe kaydındaki kur üzerinden, Devlet Borçları Muhasebe Birimince doğrudan dış proje kredi kullanımları bildirim hesabı ve dış mali borçlar hesabına kayıt yapılır.

Dış finansman kaynağından kullanım yapıldığı tarih itibarıyla, kullanıcı idare tarafından teyit işlemi yapılmamış olan doğrudan dış proje kredi kullanımları, kullanım tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru esas alınarak teyitsiz doğrudan dış proje kredi kullanımları hesabı ve dış mali borçlar hesabına kaydedilir. Kullanıcı idare kullanım bilgisi geldiğinde, kullanım tarihindeki kur esas alınarak, Devlet Borçları Muhasebe Birimince doğrudan dış proje kredi kullanımları bildirim hesabı ve teyitsiz doğrudan dış proje kredi kullanımları hesabına kayıt yapılır.

Kullanıcı idare muhasebe biriminden gelen formda yer alan tutar, dış finansman kaynağı kullanım bilgisi ile karşılaştırılır. Dış finansman kaynağı kullanım bilgisi, muhasebe birimince bildirilen tutardan fazla ise; ilgili muhasebe birimince kullanıldığı bildirilen tutar doğrudan dış proje kredi kullanımları bildirim hesabına, farkı teyitsiz doğrudan dış proje kredi kullanımları hesabına borç, dış finansman kaynağı kullanım bilgisi tutarı ise dış mali borçlar hesabına alacak kaydedilir. Kullanıcı idareden, anılan fark ile ilgili teyit bilgisi istenir. Farkı içeren form geldiğinde ise tutarı doğrudan dış proje kredi kullanımları bildirim hesabı ve teyitsiz doğrudan dış proje kredi kullanımları hesabına kaydedilir.

Dış finansman kaynağı kullanım bilgisi, muhasebe birimince bildirilen tutardan az ise, dış finansman kaynağınca bildirilen tutar doğrudan dış proje kredi kullanımları bildirim hesabı ve dış mali borçlar hesabına kaydedilerek durum ilgili muhasebe birimine bildirilir.

3-Genel bütçe dışı idare veya kuruluşların doğrudan dış proje kredi kullanımlarına ilişkin olarak Devlet Borçları Muhasebe Birimince yapılacak işlemler

Genel bütçe dışı idare veya kuruluşlarca ikraz anlaşmaları çerçevesinde yapılan doğrudan dış proje kredi kullanım tutarları, dış finansman kaynağından gelen kullanım bilgisi üzerine, Devlet Borçları Muhasebe Birimince dış mali borçlar hesabına kaydedilir ve aynı zamanda kullanıcı idare veya kuruluş hazineye karşı borçlandırılır. Söz konusu tutarlar, kullanıcı idare veya kuruluşlardan, genel bütçe dışı idare veya kuruluşlar doğrudan dış proje kredisi kullanım izleme formu gelinceye kadar kullanım tarihi kuru üzerinden genel bütçe dışı idare veya kuruluşlar teyitsiz doğrudan dış proje kredi kullanımları hesabı ve genel bütçe dışı idare veya kuruluşlar doğrudan dış proje kredi kullanımları bildirim hesabına kaydedilerek takip edilir. Anılan form ile kullanım doğrulandığında, kullanım tarihi döviz kuru üzerinden, genel bütçe dışı idare veya kuruluşlar doğrudan dış proje kredi kullanımları bildirimleri hesabı ve genel bütçe dışı idare veya kuruluşlar teyitsiz doğrudan dış proje kredi kullanımları hesabına ters kayıt yapılır.

410 Dış mali borçlar hesabı

Hesabın niteliği

Madde 249-Bu hesap, kanunların verdiği yetkiye dayanılarak Hazine Müsteşarlığınca Devlet nam ve hesabına herhangi bir dış finansman kaynağından, belirli bir geri ödeme planına göre geri ödenmek üzere sağlanan ve gerek genel bütçe kapsamındaki idareler tarafından kullanılan, gerekse genel bütçe dışı idare veya kuruluşlara ikrazen kullandırılan dış borç anaparaları, dış borç geri ödeme tutarları ile geri ödemelerde değişken havuz birimi katsayısı uygulanması söz konusu olduğunda ortaya çıkan farklar ve bu hesapta kayıtlı yabancı para cinsinden borç bakiyelerinin ay sonu değerlemesi sonucu ortaya çıkan kur farklarının izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 250-Dış mali borçlar hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

1-Dış finansman kaynağından hazine hesaplarına aktarılan dış borçlanma tutarları, aktarma tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bir taraftan bu hesaba alacak, 105-Döviz Hesabı veya ilgili diğer hesaplara, varsa masraf olarak kesilen tutar 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç; diğer taraftan 951-Kredi Anlaşmaları Hesabına borç, 950-Kullanılacak Dış Krediler Hesabına alacak kaydedilir.

2-Dış finansman kaynağı tarafından dış proje kredisi olarak genel bütçe kapsamındaki idareler adına proje özel hesabına yapılan aktarmalar, aktarım bilgisinin gelmesi üzerine aktarma tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bir taraftan bu hesaba alacak, 104-Proje Özel Hesabına borç; diğer taraftan 951-Kredi Anlaşmaları Hesabına borç, 950-Kullanılacak Dış Krediler Hesabına alacak kaydedilir.

3-Yurt içinde veya yurt dışında mal, hizmet ve eğitim bedeli olarak ilgili genel bütçe kapsamındaki idarelerce, kaynaktan yapılan doğrudan dış proje kredisi kullanımları, dış finansman kaynağı tarafından Hazine Müsteşarlığına bildirildiğinde,

- Kullanım bilgisinde yer alan tutarın kullanıcı idare muhasebe birimince bildirilen kullanım tutarına eşit olması durumunda; kullanım tutarı, kullanım tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bu hesaba alacak, kullanıcı idare muhasebe birimince muhasebeleştirildiği kur üzerinden 513-Doğrudan Dış Proje Kredi Kullanımları Bildirim Hesabına borç; kullanıcı idare muhasebe birimince muhasebeleştirmeye esas alınan kur ile kullanım tarihindeki kur arasında oluşan olumlu fark tutarı 600-Gelirler Hesabına (olumsuz fark tutarı 630-Giderler Hesabına borç) alacak kaydedilir.

- Kullanım bilgisinde yer alan kullanım tutarının, kullanıcı idare muhasebe birimince bildirilen kullanım tutarından fazla olması durumunda, kullanım tutarının tamamı kullanım tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bu hesaba alacak, bildirilen tutar kullanıcı idare muhasebe birimince muhasebeleştirildiği kur üzerinden 513-Doğrudan Dış Proje Kredi Kullanımları Bildirim Hesabına, aradaki fark ise 194-Teyitsiz Doğrudan Dış Proje Kredi Kullanımları Hesabına borç; muhasebe birimince esas alınan kur ile kullanım tarihindeki kur arasında oluşan olumlu fark tutarı 600-Gelirler Hesabına (olumsuz fark tutarı 630-Giderler Hesabına borç) alacak kaydedilir.

- Dış finansman kaynağından kullanım bilgisinin geldiği tarihte, kullanıcı idare muhasebe biriminden kullanıma ilişkin bütçeleştirme bilgisi gelmemiş ise kullanım tutarı, kullanım tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bu hesaba alacak, 194-Teyitsiz Doğrudan Dış Proje Kredi Kullanımları Hesabına borç kaydedilir.

Ayrıca, dış mali borçlar hesabına alacak kaydedilen tutar, 951-Kredi Anlaşmaları Hesabına borç, 950-Kullanılacak Dış Krediler Hesabına alacak kaydedilir.

4-Hazine Müsteşarlığınca sağlanıp ikraz anlaşmaları ile kendilerine aktarılan dış proje kredilerinden genel bütçe dışı idare veya kuruluşlar adına, T.C. Merkez Bankası veya uygun görülen bankalar nezdindeki özel hesaplara yapılan aktarmalar,  aktarım bilgisi üzerine, aktarma tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bir taraftan bu hesaba alacak, 230-Dış Borcun İkrazından Doğan Alacaklar Hesabına borç; diğer taraftan 951-Kredi Anlaşmaları Hesabına borç, 950-Kullanılacak Dış Krediler Hesabına alacak kaydedilir.

5-Hazinece sağlanıp ikraz anlaşmaları ile kendilerine aktarılan dış proje kredilerinden, genel bütçe dışı idare veya kuruluşlarca doğrudan kullanılanlara ilişkin kullanım bilgileri, ilgili dış finansman kaynağı tarafından Hazine Müsteşarlığına bildirildiğinde, kullanım tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru esas alınarak hesaplanacak kullanım tutarı Devlet Borçları Muhasebe Birimince bir taraftan bu hesaba alacak, 230-Dış Borcun İkrazından Doğan Alacaklar Hesabına borç; diğer taraftan kullanım bilgisi kullanıcı idare veya kuruluşça teyit edilinceye kadar 956-Genel Bütçe Dışı İdare veya Kuruluşlar Teyitsiz Doğrudan Dış Proje Kredi Kullanımları Hesabına borç, 957-Genel Bütçe Dışı İdare veya Kuruluşlar Doğrudan Dış Proje Kredi Kullanımları Bildirim Hesabına alacak kaydedilir. Söz konusu tutar aynı zamanda 951-Kredi Anlaşmaları Hesabına borç, 950-Kullanılacak Dış Krediler Hesabına alacak kaydedilir.

6-Yurt dışında ihraç edilen dış borçlanma senetleri karşılığı, dövizlerin hazine hesaplarına aktarıldığı tarihteki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bu hesaba alacak, 105-Döviz Hesabına, varsa masraf olarak kesinti yapılmış olan tutar 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç kaydedilir.

7-Devlet borçlanma senetlerinin uluslararası piyasalarda iskontolu satılması durumunda; senetlerin geri ödemeye esas tutarları bu hesaba alacak, borçlanma hasılatı 102-Banka Hesabı veya ilgili hesaba, senetlerin satış değeri ile nominal değeri arasındaki fark ise 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç kaydedilir. Söz konusu farkın; satışın yapıldığı yıla ait olan kısmı 630-Giderler Hesabına, içinde bulunulan yılı takip eden yıllara ait olan kısmı ise 280-Gelecek Yıllara Ait Giderler Hesabına borç, tamamı 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

8-Devlet borçlanma senetlerinin uluslararası piyasalarda primli satılması durumunda; senetlerin geri ödemeye esas tutarları bu hesaba, senetlerin satış değeri ile nominal değeri arasındaki fark 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak, borçlanma hasılatı 102-Banka Hesabı veya ilgili hesaba borç kaydedilir. Söz konusu farkın; satışın yapıldığı yıla ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, içinde bulunulan yılı takip eden yıllara ait olan kısmı ise 480-Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hesabına alacak, 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.

9-Bu hesapta kayıtlı tutarların, geri ödemelerde değişken havuz birim katsayısı uygulanması sonucu oluşan kur artışı farkları ile yabancı para cinsinden borç bakiyelerinin ay sonu T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur artışı farkları bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

b) Borç

1-Bu hesapta kayıtlı genel bütçeye ait olan tutarlardan dış finansman kaynağı tarafından bağış veya hibe şekline dönüşen tutarların anaparası, işlem tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bu hesaba, işlemiş faiz borcu tutarı 481-Gider Tahakkukları Hesabına borç, tamamı 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak kaydedilir. Bütçe Gelirlerine kaydedilen tutar aynı zamanda 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

2-Bu hesapta kayıtlı genel bütçe dışı idare veya kuruluşlara ikrazen kullandırılan tutarlardan, dış finansman kaynağı tarafından bağış veya hibe şekline dönüşenlerin anaparası işlem tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bir taraftan bu hesaba, işlemiş faiz borcu tutarı 481-Gider Tahakkukları Hesabına borç, tamamı 600-Gelirler Hesabına alacak; diğer taraftan 630-Giderler Hesabına borç, alacağın anaparası 230-Dış Borcun İkrazından Doğan Alacaklar Hesabına, işlemiş faiz alacağı 281-Gelir Tahakkukları Hesabına alacak kaydedilir.

3-Dış proje kredisi kullanıcısı genel bütçe kapsamındaki idarelerin talebi üzerine, proje özel hesabından dış finansman kaynağına iade edilen tutarlar, iade tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bu hesaba borç, 104-Proje Özel Hesabına alacak kaydedilir.

4-Dış proje kredisi kullanıcısı genel bütçe dışı idare veya kuruluşların talebi üzerine, özel hesaplardan dış finansman kaynağına iade edilen tutarlar, iade tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bu hesaba borç, 230-Dış Borcun İkrazından Doğan Alacaklar Hesabına alacak kaydedilir.

5-Bu hesapta kayıtlı dış borçlardan vadesinden önce ödenen tutarlar bu hesaba, faiz tutarı 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, tamamı ilgisine göre 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı, 106-Döviz Gönderme Emirleri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir. Bütçe giderleri hesabına kaydedilen faizin, içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 630-Giderler Hesabına, geçmiş yıl/yıllara ait olan kısmı 481-Gider Tahakkukları Hesabına borç, tamamı 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

6-Bu hesapta kayıtlı tutarlara geri ödemelerde değişken havuz birimi katsayısı uygulanması sonucu oluşan kur azalışı farkları ile yabancı para cinsinden borç bakiyelerinin ay sonu T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur azalışı farkları bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

7-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan dönem sonunda vadesi bir yılın altına inmiş olanlar bu hesaba borç, 310-Cari Yılda Ödenecek Dış Mali Borçlar Hesabına alacak kaydedilir.

48 Gelecek yıllara ait gelirler ve gider tahakkukları

Madde 251-Bu hesap grubu, içinde bulunulan dönemde ortaya çıkan gelecek yıllara ait gelirler ile faaliyet dönemine ait olup ödemesi gelecek yıllarda yapılacak giderlerin izlenmesi amacıyla kullanılır.

Gelecek yıllara ait gelirler ve gider tahakkukları, niteliklerine göre bu grup içinde açılacak aşağıdaki hesaplardan oluşur:

480 Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hesabı

481 Gider Tahakkukları Hesabı

480 Gelecek yıllara ait gelirler hesabı

Hesabın niteliği

Madde 252-Bu hesap, dönem içinde tahsil edilen ancak, gelecek yılların faaliyet hesaplarına ait olan gelirlerin izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 253-Peşin tahsil edilen gelirlerden içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemlerde tahakkuk ettirilmesi gerekenler, ilgili oldukları yılda tahakkuk ettirilmek üzere bu hesapta izlenir.

Kuponlu devlet tahvilleri ve kuponlu hazine bonolarının nominal bedelin üstünde primli olarak satılması durumunda, nominal bedel ile satış bedeli arasındaki farkın içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemlere ait olan kısmı bu hesaba kaydedilir.

Dönem sonunda, bu hesapta yer alıp tahakkuk zamanına bir yıldan az süre kalan peşin tahsil edilmiş gelirler, düzenlenecek muhasebe işlem fişi ile kısa vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu içindeki gelecek aylara ait gelirler hesabına aktarılır.

Hesabın işleyişi

Madde 254-Gelecek yıllara ait gelirler hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

1-İçinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemlere ait olarak tahsil edilen gelirlerden, bütçe ile ilişkilendirilmeyenler bu hesaba alacak, 100-Kasa Hesabı veya 102-Banka Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara borç kaydedilir.

2-İçinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemlere ait olarak tahsil edilen gelirlerden, bütçe ile ilişkilendirilenler bir taraftan 100-Kasa Hesabı veya 102-Banka Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak; diğer taraftan bu hesaba alacak, 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.

3-Kuponlu devlet tahvilleri veya kuponlu hazine bonolarının primli satılması durumunda ortaya çıkan, borçlanma hasılatı ile nominal değer arasındaki farkın; satışın yapıldığı döneme ait olan kısmı 600-Gelirler Hesabına, içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemlere ait olan kısmı ise bu hesaba alacak, tamamı 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir. Diğer taraftan borçlanma hasılatı 102-Banka Hesabı veya 105-Döviz Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara borç, devlet tahvilleri veya hazine bonolarının satış değeri ile nominal değeri arasındaki fark 800-Bütçe Gelirleri Hesabına, geri ödemeye esas tutarları ise ilgisine göre 404-Tahviller Hesabı veya 305-Bonolar Hesabına alacak kaydedilir.

b) Borç

Bu hesapta kayıtlı tutarlardan tahakkuk zamanına bir yıldan az süre kalanlar dönem sonunda bu hesaba borç, 380-Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

481 Gider tahakkukları hesabı

Hesabın niteliği

Madde 255-Bu hesap, uzun vadeli iç ve dış mali borçlar hesap gruplarında izlenmeyen; tahakkuk etmiş giderlerden kaynaklanan ancak, içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemden sonraki dönemlerde ödenebilir duruma gelecek olan borçların izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 256-Gider olarak tahakkuk ettirilmiş olup, içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemden sonraki dönemlerde ödenebilir duruma gelecek olan giderlerden kaynaklanan borçlar, ilgili olduğu dönemde ödenmek üzere bu hesapta izlenir.

Uzun vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu içindeki hesaplarda yer alan iç ve dış mali borçlar için dönem sonlarında hesaplanan ve içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemden sonraki dönemlerde ödenecek olan işlemiş faiz giderleri bu hesaba kaydedilir.

Bu hesapta takip edilen döviz cinsinden faiz gideri tahakkukları, yıl sonlarında T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru ile değerlenir.

Dönem sonunda, bu hesapta yer alıp ödeme zamanına bir yıldan az süre kalan borçlar, düzenlenecek muhasebe işlem fişi ile kısa vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu içindeki gider tahakkukları hesabına aktarılır.

Hesabın işleyişi

Madde 257-Gider tahakkukları hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

1-İçinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemden sonraki dönemlerde ödenebilir duruma gelecek olan giderlerden kaynaklanan borç tahakkukları bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

2-Yıl sonlarında devlet tahvilleri stokuna ait olup; gerek kupon ödeme tarihinin gelecek yıla taşması nedeniyle ödenmemiş olan ve gerekse kuponsuz senetlerde vade sonunda ödenecek olan işlemiş faiz tutarları 630-Giderler Hesabına borç, içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemde ödenecek olanlar, kısa vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu içindeki 381-Gider Tahakkukları Hesabına, içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemden sonraki dönemlerde ödenecek olanlar ise bu hesaba alacak kaydedilir.

3-Dönem sonlarında, uzun vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu içinde yer alan devlet tahvilleri dışındaki hesaplarda kayıtlı borçlara ilişkin olarak tahakkuk ettirilen ve gelecek dönemlerde ödenecek olan işlemiş faiz tutarları 630-Giderler Hesabına borç, içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemde ödenecek olanlar kısa vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu içindeki 381-Gider Tahakkukları Hesabına, içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemden sonraki dönemlerde ödenecek olanlar ise bu hesaba alacak kaydedilir.

4-Bu hesapta yer alan döviz cinsinden tutarların yıl sonlarında T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru ile değerlemesi sonucu oluşan kur artışı farkları bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

b) Borç

1-Bu hesapta yer alan tutarlardan bağış veya hibeye dönüşenler, bu hesaba borç ilgili hesap ya da hesaplara alacak kaydedilir.

2-Bu hesapta yer alan döviz cinsinden tutarların yıl sonlarında T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru ile değerlemesi sonucu oluşan kur azalışı farkları bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

3-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemde ödenebilir duruma gelecek olanlar, dönem sonunda bu hesaba borç, kısa vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu içindeki 381-Gider Tahakkukları Hesabına alacak kaydedilir.

YEDİNCİ BÖLÜM

Öz Kaynaklara İlişkin Hesap ve İşlemler

5-Öz kaynaklar

Madde 258- Bu ana hesap grubu, varlıklar toplamı ile yabancı kaynaklar toplamı arasındaki farkın izlenmesi için kullanılır

Öz kaynaklar hesap grubu net değer, değer hareketleri, yeniden değerleme farkları, geçmiş yıllar olumlu faaliyet sonuçları, geçmiş yıllar olumsuz faaliyet sonuçları ve dönem faaliyet sonuçları hesap gruplarına ayrılır.

50 Net değer

Madde 259-Bu hesap grubu; varlıklar toplamı ile yabancı kaynaklar, değer hareketleri, yeniden değerleme farkları, geçmiş yıllar olumlu-olumsuz faaliyet sonuçları ve dönem faaliyet sonuçları toplamı arasındaki farkı ifade eden net değerin izlenmesi için kullanılır.

Net değer, niteliğine göre bu grup içinde açılacak 500-Net Değer Hesabından oluşur.

500 Net değer hesabı

Hesabın niteliği

Madde 260-Bu hesap, hesaplarda kayıtlı varlıklar toplamı ile yabancı kaynaklar, değer hareketleri, yeniden değerleme farkları, geçmiş yıllar olumlu-olumsuz faaliyet sonuçları ve dönem faaliyet sonuçları toplamı arasındaki fark; hesaplarda kayıtlı olmayan varlık ve yabancı kaynaklardan kaydi envanteri yapılarak hesaplara alınanlar ile öz kaynaklar ana hesap grubundaki diğer hesaplarda kayıtlı tutarlardan bu hesaba aktarılmasına Bakanlıkça karar verilenlerin izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 261-Net değer hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

1-Envanteri yapılan varlık karşılıkları bu hesaba alacak, ilgili varlık hesabına borç kaydedilir.

2-Öz kaynaklar ana hesap grubundaki diğer hesaplarda kayıtlı tutarlardan bu hesaba aktarılmasına karar verilenler bu hesaba alacak, ilgili hesaplara borç kaydedilir.

b) Borç

1-Envanteri yapılan yabancı kaynaklar bu hesaba borç, ilgili yabancı kaynak hesabına alacak kaydedilir.

2-Öz kaynaklar ana hesap grubundaki diğer hesaplarda kayıtlı tutarlardan bu hesaba aktarılmasına karar verilenler bu hesaba borç, ilgili hesaplara alacak kaydedilir.

51 Değer hareketleri

Madde 262-Bu hesap grubu, muhasebe birimleri arasındaki nakit ve nakit dışı değer hareketlerine ait işlemlerin izlenmesi için kullanılır.

Değer hareketleri, niteliklerine göre bu grup içinde açılacak aşağıdaki hesaplardan oluşur:

510 Nakit Hareketleri Hesabı

511 Muhasebe Birimleri Arası İşlemler Hesabı

512 Proje Özel Hesabından Kullanımlar Hesabı

513 Doğrudan Dış Proje Kredi Kullanımları Bildirim Hesabı

519 Değer Hareketleri Sonuç Hesabı

510 Nakit hareketleri hesabı

Hesabın niteliği

Madde 263-Bu hesap, gerek tek hazine hesabı sistemine dahil gerekse tek hazine hesabı sistemi dışında kalan muhasebe birimlerince; nakit fazlası olarak veya diğer muhasebe birimlerine nakit ihtiyacı olarak gönderilen veya bu mahiyette alınan paraların izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 264-Nakit hareketleri hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

1-Tek hazine hesabı sistemi dışında kalan muhasebe birimlerine, nakit ihtiyacı ya da bu muhasebe birimlerince nakit fazlası olarak gönderilen paralar, alan muhasebe birimlerince bu hesaba alacak, 102-Banka Hesabına borç kaydedilir.

2-Tek hazine hesabı sistemine dahil muhasebe birimlerine nakit ihtiyacı olarak gönderilen paralar, alan muhasebe birimlerince bu hesaba alacak, 102-Banka Hesabına borç kaydedilir.

3-Tek hazine hesabı sistemine dahil muhasebe birimlerinden nakit fazlası olarak gönderilen paralar ile nakit ihtiyacı olarak merkezden aktarılan paralar, il muhasebe birimlerince bu hesaba alacak, 102-Banka Hesabına (il hazine cari hesabı) borç kaydedilir.

4-Muhasebe birimlerinden nakit fazlası olarak gönderilen paralar ile anlaşmalı bankalarca tahsil edilip doğrudan hazine hesaplarına aktarılan tutarlar, İç Ödemeler Muhasebe Birimince bu hesaba alacak, 102-Banka Hesabına borç kaydedilir.

5-Dönem sonu itibarıyla hesabın borç bakiyesi vermesi durumunda, bakiyesi bu hesaba alacak, 519-Değer Hareketleri Sonuç Hesabına borç kaydedilir.

b)Borç

1-Tek hazine hesabı sistemi dışında kalan muhasebe birimlerine, nakit ihtiyacı ya da bu muhasebe birimlerince nakit fazlası olarak gönderilen paralar, gönderen muhasebe birimlerince bu hesaba borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabına alacak kaydedilir.

2-Tek hazine hesabı sistemine dahil muhasebe birimlerine nakit ihtiyacı ya da bu muhasebe birimlerince nakit fazlası olarak gönderilen paralar, gönderen muhasebe birimlerince bu hesaba borç, 102-Banka Hesabına alacak kaydedilir.

3-İl muhasebe birimlerince, il nakit fazlası olarak merkeze aktarılan ya da nakit ihtiyacı için sisteme dahil başka muhasebe birimlerine gönderilen paralar, bu hesaba borç, 102-Banka Hesabına (il hazine cari hesabı) alacak kaydedilir.

4-Tek hazine hesabı sistemine dahil muhasebe birimlerine nakit ihtiyacı olarak gönderilen paralar, İç Ödemeler Muhasebe Birimince bu hesaba borç, 102-Banka Hesabına alacak kaydedilir.

5-Bankalarca tahsil edilerek doğrudan İç Ödemeler Muhasebe Birimine aktarılan bütçe gelirleri, ilgili muhasebe birimince bu hesaba borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak kaydedilir.

6-Dönem sonu itibarıyla hesabın alacak bakiyesi vermesi durumunda, bakiyesi bu hesaba borç, 519-Değer Hareketleri Sonuç Hesabına alacak kaydedilir.

511 Muhasebe birimleri arası işlemler hesabı

Hesabın niteliği

Madde 265-Bu hesap, muhasebe birimlerinin birbirlerine gönderdikleri veya birbirlerinden aldıkları para ve kıymetler ile birbirleri adına nakden veya mahsuben yaptıkları tahsilat ve ödemelerin izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 266- Muhasebe birimleri arası işlemler hesabına ilişkin işlemler aşağıda gösterilmiştir:

a) Muhasebe birimleri arası işlemler hesabı aracılığıyla yapılacak işlemler

1-Başka muhasebe biriminde kayıtlı olan borçlarına karşılık borçlular veya ilgililerinden nakden veya mahsuben yapılan tahsilat,

2-Herhangi bir hesabın alacağında kayıtlı olup, başka muhasebe birimine mahsuben yapılan aktarmalar,

3-Başka muhasebe biriminde kayıtlı olan borçlarına mahsuben, ilgililerin hakedişlerinden yapılan kesintiler,

4-Başka muhasebe birimleri adına yapılan ödemeler,

5-Hazine malı menkul kıymet ve varlıkların gönderilmesine ilişkin işlemler.

Yukarıda birinci bentte belirtilen işlemler hakkında Yönetmeliğin hazır değerler; ikinci bentte belirtilen işlemler hakkında faaliyet borçları ve emanet yabancı kaynaklar; beşinci bentte belirtilen işlemler hakkında ise dönen varlıklar ana hesap grubu içindeki menkul kıymet ve varlıklar; hesap gruplarında açıklandığı şekilde işlem yapılır.

b) Aylık ve diğer hakedişlerden yapılacak kesintiler

Memur veya diğer istihkak sahiplerinin başka bir muhasebe biriminde kayıtlı olan borcuna karşılık aylık veya hakedişlerinden kesinti yapılması hakkında gelen yazıda belirtilen tutar, önce borçlular defterine ve nazım hesaplar grubu içindeki başka birimler adına izlenen alacaklar ve başka birimler adına izlenen alacak emanetleri hesaplarına kaydedilir. Memurun aylığından her ay kesilecek para miktarının, aylık bordronun “kesintiler” tablosunun ilgili sütununda gösterilmesi gerektiği memurun dairesine bildirilir.

Kesinti yapılması bir haciz kararına dayanmıyor ise, gelen yazı borçlular defterine kaydedilmeden önce durum memurun dairesine duyurulur ve alınacak cevaba göre işlem yapılır.

Bu suretle; dairesince aylık bordroların ilgili kesinti sütununda gösterilen tutarlar ile istihkak sahiplerinin hakedişlerinden kesilerek ödeme emri belgesi üzerinde gösterilen ve yevmiyede emanetler hesabına alacak kaydedilen tutarlar borçlular defterine işlendikten sonra, yapılan kesintiler için muhasebe birimleri itibarıyla her bir işlem için ayrı ayrı muhasebe işlem fişi düzenlenir. Bu fişlerin ilgili nüshaları, adına mahsuben tahsilat yapılan muhasebe birimine gönderilir.

c) Başka muhasebe birimleri adına yapılan ödemeler

Başka muhasebe birimleri adına ödenecek paralar şunlardır:

1- Denetim elemanlarına, ödeme yönünden bağlı oldukları muhasebe birimi dışındaki muhasebe birimlerince yapılan ödemeler,

2- Askeri gemi mutemetlerine, deniz filoları muhasebe birimi dışındaki muhasebe birimlerince yapılan ödemeler,

3- Bakanlıkça, bir muhasebe biriminden başka bir muhasebe birimi adına yapılması bildirilen ödemeler.

d) Başka muhasebe birimleri adına nakden veya mahsuben yapılan tahsilat

Başka muhasebe birimleri adına nakden veya mahsuben yapılan tahsilata ait muhasebe işlem fişi, adına tahsilat yapılan muhasebe birimine geldiğinde, önce tahsilatın karşılığı olan alacağın hangi hesapta, hangi daire veya mükellef adına kayıtlı olduğu araştırılır. Söz konusu tutar; bütçe gelirleri hesabı, kişilerden alacaklar hesabı, avans ve kredi hesapları gibi hesaplardan hangisini ilgilendiriyorsa o hesaba kaydedilir. Karşı muhasebe biriminden gelen muhasebe işlem fişinin kontrolü sonucunda, borç veya mükellefiyet kaydının bulunmadığı veya borcun daha önce kapandığı anlaşıldığında ya da bildirilen tutarın kayıtlı alacaktan fazla olması durumunda mahsup edilemeyen tutar, ilgilisine iade edilmek üzere emanetler hesabına kaydedilir.

Hesabın işleyişi

Madde 267-Muhasebe birimleri arası işlemler hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

1-Tahsilinde bütçeye gelir kaydedilmesi gereken ve başka bir muhasebe biriminde kayıtlı olan kişilerden alacaklara karşılık, borçlulardan veya ilgililerden nakden veya mahsuben yapılan tahsilat tutarları, tahsilatı yapan muhasebe birimince bu hesaba alacak, 100-Kasa Hesabı, 102-Banka Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç kaydedilir.

2-Başka bir muhasebe biriminde kayıtlı olan vergi borçlarına karşılık borçlulardan veya ilgililerden nakden veya mahsuben yapılan tahsilat tutarları, tahsilatı yapan muhasebe birimince bu hesaba alacak, 100-Kasa Hesabı, 102-Banka Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç kaydedilir.

3-Denetim elemanlarına ödeme yönünden bağlı oldukları muhasebe birimi dışındaki muhasebe birimlerince yapılan ödemeler, ödeme yönünden bağlı oldukları muhasebe birimlerince bu hesaba alacak, 161-Personel Avansları Hesabına borç kaydedilir.

4-İl ve ilçe muhasebe birimlerince, deniz filoları muhasebe birimi adına gemi mutemetlerine yapılan ödemeler deniz filoları muhasebe birimince bu hesaba alacak, ilgisine göre 160-İş Avans ve Kredileri Hesabı veya 162-Bütçe Dışı Avans ve Krediler Hesabına borç kaydedilir.

5-Muhasebe birimlerinden gönderilen dövizler, Dış Ödemeler Muhasebe Birimince, işlemi başlatan muhasebe birimindeki aktarma değeri üzerinden bu hesaba alacak, 105-Döviz Hesabına borç kaydedilir.

6-Başka bir muhasebe birimi nezdinde açılan kredi tutarı, krediyi açtıran muhasebe birimince bu hesaba alacak, 160-İş Avans ve Kredileri Hesabına borç kaydedilir.

7-Başka bir muhasebe birimi adına açılan kredilerden harcanmayarak hesaben iade olunan tutarlar, nezdinde kredi açılan muhasebe birimi tarafından bu hesaba alacak, 333-Emanetler Hesabına borç kaydedilir.

8-Bütçe emanetleri, emanetler veya okul pansiyonları hesaplarında kayıtlı olup da başka bir muhasebe birimine hesaben yapılan aktarmalar, aktarmayı yapan muhasebe birimince bu hesaba alacak, ilgili hesaplara borç kaydedilir.

9-Başka bir muhasebe biriminde kayıtlı borçlarına karşılık ilgililerden nakden veya mahsuben yapılan tahsilatlardan, tahsilatı yapan muhasebe birimince aktarılan tutarlar bu hesaba alacak, ilgili hesaplara borç kaydedilir.

10-Kişi ve kurumların, başka bir muhasebe biriminde kayıtlı avanslarına karşılık nakden veya mahsuben yapılan tahsilat tutarları, tahsilatı yapan muhasebe birimince bu hesaba alacak, ilgili hesaplara borç kaydedilir.

11-Başka muhasebe birimlerinden alınan menkul kıymet ve varlıklar bu hesaba alacak, ilgili hesaba borç kaydedilir.

12-Bakanlıktan verilen talimat üzerine başka bir muhasebe birimince ödemesi yapılan tutarlar, adına ödeme yapılan muhasebe birimince bu hesaba alacak, ilgili hesaplara borç kaydedilir.

13-Dönem sonu itibarıyla hesabın borç bakiyesi vermesi durumunda, bakiyesi bu hesaba alacak, 519-Değer Hareketleri Sonuç Hesabına borç kaydedilir.

b)Borç

1-Tahsilinde bütçeye gelir kaydedilmesi gereken alacaklara karşılık borçlulardan veya ilgililerden başka bir muhasebe birimince nakden veya mahsuben yapılan tahsilat tutarları, adına işlem yapılan muhasebe birimince bu hesaba borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak kaydedilir.

2-Mükelleflerin vergi borçlarına karşılık borçlulardan veya ilgililerden başka bir muhasebe birimince nakden veya mahsuben yapılan tahsilat tutarları, adına işlem yapılan muhasebe birimince bu hesaba borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak kaydedilir.

3-Denetim elemanlarına ve gemi mutemetlerine ödeme yönünden bağlı oldukları muhasebe birimleri dışındaki muhasebe birimlerince yapılan ödeme tutarları, ödemeyi yapan muhasebe birimlerince bu hesaba borç, ilgisine göre 100-Kasa Hesabı veya 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabına alacak kaydedilir.

4-Muhasebe birimlerince hazine malı olarak teslim alınan veya vergi ve diğer hazine alacakları için tahsil olunan konvertibl yabancı paralar, Hazine Müsteşarlığının ilgili muhasebe birimine gönderilmesinde, hesaba alındığı kur üzerinden bu hesaba borç, 106-Döviz Gönderme Emirleri Hesabına alacak kaydedilir.

5-Başka bir muhasebe birimi nezdinde açılan kredilerden harcanmayarak hesaben iade olunan tutarlar, krediyi açtıran muhasebe birimi tarafından bu hesaba borç, 160-İş Avans ve Kredileri Hesabına alacak kaydedilir.

6-Başka bir muhasebe birimi adına hesaben açılan krediler tutarı, nezdinde kredi açılan muhasebe birimi tarafından bu hesaba borç, 333-Emanetler Hesabına alacak kaydedilir.

7-Bütçe emanetleri, emanetler veya okul pansiyonları hesaplarından birinin alacağında kayıtlı olup da ilgili muhasebe birimine hesaben yapılan aktarma tutarları, alan muhasebe birimince bu hesaba borç, ilgili hesaplara alacak kaydedilir.

8-İlgililerin kişi borçlarına karşılık, başka bir muhasebe birimince nakden veya mahsuben tahsil edilen tutarlardan tahsilinde bütçeye gelir kaydedilmesi gerekmeyenler, adına işlem yapılan muhasebe birimince bu hesaba borç, 140-Kişilerden Alacaklar Hesabına alacak kaydedilir.

9-Kişi ve kurumlara verilen avanslara mahsuben başka bir muhasebe birimince nakden veya mahsuben yapılan tahsilat tutarları, adına işlem yapılan muhasebe birimince bu hesaba borç, ilgili avans ve kredi hesaplarına alacak kaydedilir.

10-Bakanlıktan verilen talimat üzerine başka bir muhasebe birimi adına ödemesi yapılan tutarlar, ödemeyi yapan muhasebe birimince bu hesaba borç, ilgili hesaplara alacak kaydedilir.

11-Dönem sonu itibarıyla hesabın alacak bakiyesi vermesi durumunda, bakiyesi bu hesaba borç, 519-Değer Hareketleri Sonuç Hesabına alacak kaydedilir.

512 Proje özel hesabından kullanımlar hesabı

Hesabın niteliği

Madde 268-Bu hesap, dış finansman kaynağı tarafından proje özel hesabına aktarılan dış proje kredilerinden; genel bütçe kapsamındaki idareler tarafından yapılan kullanımlara ilişkin kullanım bilgilerinin, Devlet Borçları Muhasebe Birimi ve kullanıcı idare muhasebe birimlerince izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde269-Proje özel hesabından kullanımlar hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

1-Genel bütçe kapsamındaki idarelerce, malın teslimi veya hizmetin ifası üzerine, proje özel hesabından yapılan kullanım tutarları, tahakkuk tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden, ilgili idare muhasebe birimince bu hesaba alacak, 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç kaydedilir.

2-Genel bütçe kapsamındaki idarelerce proje özel hesabından verilen avans ve açılan akreditifler avansın verildiği veya akreditifin açıldığı tarihteki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden ilgili idare muhasebe birimince bu hesaba alacak, 166-Proje Özel Hesabından Verilen Avans ve Akreditifler Hesabına borç kaydedilir.

3-Genel bütçe kapsamındaki idarelerce gider yapılması veya ödeneğine dayanarak avans verilmesi ve akreditif açılması şeklinde yapılan kullanımlardan proje özel hesabına yapılan iadeler, Devlet Borçları Muhasebe Birimince, iade tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bu hesaba alacak, 104-Proje Özel Hesabına borç kaydedilir.

4-Ay sonlarında bu hesabın, içinde bulunulan ayda yapılan kullanımını gösteren kısmının, kullanıcı idare muhasebe birimince ay sonu T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur artışı farkları bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

5-Dönem sonu itibarıyla hesabın borç bakiyesi vermesi durumunda, bakiyesi bu hesaba alacak, 519-Değer Hareketleri Sonuç Hesabına borç kaydedilir.

b) Borç

1-Genel bütçe kapsamındaki idarelerce, proje özel hesabından gider ödemesi veya ödeneğine dayanarak avans verilmesi ve akreditif açılması şeklinde yapılan kullanımlara ilişkin hesap özetleri Devlet Borçları Muhasebe Birimine geldiğinde, toplam kullanım tutarı ait olduğu ay sonu T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bu hesaba borç, 104-Proje Özel Hesabına alacak kaydedilir.

2-Genel bütçe kapsamındaki idarelerce proje özel hesabından verilen avans ve açılan akreditiflerden nakden alınan iadeler, iade tarihindeki kur üzerinden ilgili muhasebe birimince bu hesaba borç, avansın verildiği veya akreditifin açıldığı tarihteki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden 166-Proje Özel Hesabından Verilen Avans ve Akreditifler Hesabına, avans veya akreditifin, iade tarihinde esas alınan kur ile verildiği veya açıldığı tarihteki kur arasında oluşan olumlu fark tutarı 600-Gelirler Hesabına (olumsuz fark tutarı 630-Giderler Hesabına borç) alacak kaydedilir.

3-Ay sonlarında bu hesabın, içinde bulunulan ayda yapılan kullanımı gösteren kısmının, kullanıcı idare muhasebe birimince ay sonu T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur azalışı farkları bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

4-Dönem sonu itibarıyla hesabın alacak bakiyesi vermesi durumunda, bakiyesi bu hesaba borç, 519-Değer Hareketleri Sonuç Hesabına alacak kaydedilir.

513 Doğrudan dış proje kredi kullanımları bildirim hesabı

Hesabın niteliği

Madde 270-Bu hesap, genel bütçe kapsamındaki idarelerce, hazine hesaplarına intikal ettirilmeksizin, dış finansman kaynağından doğrudan kullanılan dış proje kredilerinden, ilgili idare muhasebe birimlerince teyit edildiği bildirilen tutarların, Devlet Borçları Muhasebe Birimi ve ilgili idare muhasebe birimlerince izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 271-Doğrudan dış proje kredi kullanımları bildirim hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

1-Genel bütçe kapsamındaki idarelerce bütçeleştirilen doğrudan dış proje kredisi kullanımları, ilgili idare muhasebe birimince, tahakkuk tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden bu hesaba alacak, 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç kaydedilir.

2-Genel bütçe kapsamındaki idarelerce mal ve hizmet teslim alınmadan avans verilmesi veya açılan akreditiflerden çekiş suretiyle doğrudan dış proje kredi kullanımı yapılması durumunda, işlem tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden tutarı ilgili idare muhasebe birimince bu hesaba alacak, 167-Doğrudan Dış Proje Kredi Kullanımları Avans ve Akreditifleri Hesabına borç kaydedilir.

3-Dönem sonu itibarıyla hesabın borç bakiyesi vermesi durumunda, bakiyesi bu hesaba alacak, 519-Değer Hareketleri Sonuç Hesabına borç kaydedilir.

b)Borç

1-Kullanıcı idarelerin doğrudan dış proje kredi kullanımına ilişkin dış finansman kaynağı kullanım bilgisinde yer alan tutar ile kullanıcı idare muhasebe birimince bildirilen kullanım tutarının eşit olması durumunda kullanım tutarı; kullanıcı idare muhasebe birimince muhasebeleştirmeye esas alınan kur üzerinden Devlet Borçları Muhasebe Birimince bu hesaba borç, kullanım tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden 410-Dış Mali Borçlar Hesabına alacak kaydedilir. Bu işlem sonucunda kullanıcı idare muhasebe birimince muhasebeleştirmeye esas alınan kur ile kullanım tarihindeki kur arasında oluşan olumlu fark tutarı 600-Gelirler Hesabına (olumsuz fark tutarı 630-Giderler Hesabına borç) alacak kaydedilir.

2-Kullanıcı idarelerin doğrudan dış proje kredi kullanımına ilişkin dış finansman kaynağı kullanım bilgisinde yer alan tutarın, kullanıcı idare muhasebe birimlerince bildirilen kullanım tutarından fazla olması durumunda, kullanıcı idare muhasebe birimince bildirilen tutar; kullanıcı idare muhasebe birimince muhasebeleştirmeye esas alınan kur üzerinden Devlet Borçları Muhasebe Birimince bu hesaba, aradaki fark aynı kur üzerinden 194-Teyitsiz Doğrudan Dış Proje Kredi Kullanımları Hesabına borç, kullanım bilgisinin tamamı kullanım tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden 410-Dış Mali Borçlar Hesabına alacak kaydedilir. Bu işlem sonucunda kullanıcı idare muhasebe birimince muhasebeleştirmeye esas alınan kur ile kullanım tarihindeki kur arasında oluşan olumlu fark tutarı 600-Gelirler Hesabına (olumsuz fark tutarı 630-Giderler Hesabına borç)alacak kaydedilir.

3-Kullanıcı idarelerin doğrudan dış proje kredi kullanımına ilişkin bütçeleştirme bilgisinin Devlet Borçları Muhasebe Birimine ulaşmadığı durumlarda, dış finansman kaynağı kullanım bilgisine göre 194-Teyitsiz Doğrudan Dış Proje Kredi Kullanımları Hesabına borç, 410-Dış Mali Borçlar Hesabına alacak kaydedilmiş olan kullanıma ilişkin teyit bilgisi geldiğinde; bildirilen tutar bu hesaba borç, 194-Teyitsiz Doğrudan Dış Proje Kredi Kullanımları Hesabına alacak kaydedilir. Ayrıca, teyit edilen kullanım tutarı ile teyitsiz olarak kaydedilen kullanım tutarı arasında kur farkından kaynaklanan olumlu fark tutarı 600-Gelirler Hesabına (olumsuz fark tutarı 630-Giderler Hesabına borç) alacak kaydedilir.

4-Dönem sonu itibarıyla hesabın alacak bakiyesi vermesi durumunda, bakiyesi bu hesaba borç, 519-Değer Hareketleri Sonuç Hesabına alacak kaydedilir.

519 Değer hareketleri sonuç hesabı

Hesabın niteliği

Madde 272-Bu hesap, bu grup içindeki hesapların yıl sonunda kalan bakiyeleri ve bu bakiyelere ilişkin olarak daha sonraki yıllarda yapılan kayıtların izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 273-Mali yıl sonu itibarıyla muhasebe birimlerince bu hesaba kaydedilen tutarlar, Bakanlıkça merkezde birleştirilir. Birleştirme sonucu, hesabın borç veya alacak bakiyesi vermesi durumunda hesabın denkliğinin sağlanması amacıyla Bakanlıkça merkezde ve yerinde gerekli incelemeler yapılır.

Hesabın işleyişi

Madde 274-Değer hareketleri sonuç hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

1-Dönem sonu itibarıyla nakit hareketleri hesabı, muhasebe birimleri arası işlemler hesabı, proje özel hesabından kullanımlar hesabı ve doğrudan dış proje kredi kullanımları bildirim hesaplarından alacak bakiyesi verenlerin bakiyesi bu hesaba alacak, ilgili hesaplara borç kaydedilir.

2-Başka muhasebe birimlerinin borç kaydı yapmak suretiyle geçmiş yıllarda başlatmış olduğu işlemler dolayısıyla, muhasebe birimine intikal eden ve bu hesap grubundaki değer hareketleri hesaplarını ilgilendiren muhasebe işlem fişi tutarları bu hesabın ilgili yıl yardımcı hesabına alacak, ilgili hesaba borç kaydedilir.

3-Bu hesabın borç bakiyesi vermesi ve bu bakiyenin net değere aktarılmasına Bakanlıkça karar verilmesi durumunda, tutarı bu hesaba alacak, 500-Net Değer Hesabına borç kaydedilir.

4-Dönem sonunda bu hesabın bölümlenmiş yardımcı hesaplarında kayıtlı tutarlar, sürelerin güncellenmesi amacıyla bu hesaba alacak ve borç kaydedilir.

b) Borç

1-Dönem sonu itibarıyla nakit hareketleri hesabı, muhasebe birimleri arası işlemler hesabı, proje özel hesabından kullanımlar hesabı ve doğrudan dış proje kredi kullanımları bildirim hesaplarından borç bakiyesi verenlerin bakiyesi bu hesaba borç, ilgili hesaplara alacak kaydedilir.

2-Başka muhasebe birimlerinin alacak kaydı yapmak suretiyle geçmiş yıllarda başlatmış olduğu işlemler dolayısıyla, muhasebe birimine intikal eden ve bu hesap grubundaki değer hareketleri hesaplarını ilgilendiren muhasebe işlem fişi tutarları bu hesabın ilgili yıl yardımcı hesabına borç, ilgili hesaba alacak kaydedilir.

3-Bu hesabın alacak bakiyesi vermesi ve bu bakiyenin net değere aktarılmasına Bakanlıkça karar verilmesi durumunda, tutarı bu hesaba borç, 500-Net Değer Hesabına alacak kaydedilir.

4-Dönem sonunda bu hesabın bölümlenmiş yardımcı hesaplarında kayıtlı tutarlar, sürelerin güncellenmesi amacıyla bu hesaba borç ve alacak kaydedilir.

52 Yeniden değerleme farkları

Madde275-Bu hesap grubu, bilançonun aktifinde kayıtlı maddi ve maddi olmayan duran varlıkların yeniden değerlemesinde oluşan farkların izlenmesi için kullanılır.

Yeniden değerleme farkları, niteliğine göre bu grup içinde açılacak 522-Yeniden Değerleme Farkları Hesabından oluşur.

522 Yeniden değerleme farkları hesabı

Hesabın niteliği

Madde 276-Bu hesap, maddi ve maddi olmayan duran varlıklardan yeniden değerlemeye tabi tutulanların yeniden değerlemesinde oluşan değer artış ve azalış farklarının izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 277-Yeniden değerleme farkları hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

1-Maddi ve maddi olmayan duran varlıklardan; yeniden değerlemeye tabi tutulanların değerlemesi sonucu ortaya çıkan değer artışı farkları bu hesaba, amortisman tutarındaki artış ilgili birikmiş amortisman hesabına alacak, varlığın değerindeki artış ise ilgili duran varlık hesabına borç kaydedilir.

2-Hesabın borç bakiyesi vermesi ve bakiyenin net değere aktarılmasına Bakanlıkça karar verilmesi durumunda, tutarı bu hesaba alacak, 500-Net Değer Hesabına borç kaydedilir.

b) Borç

1-Maddi ve maddi olmayan duran varlıklardan; yeniden değerlemeye tabi tutulanların değerlemesi sonucu ortaya çıkan değer azalışı farkları bu hesaba, amortisman tutarındaki azalış ilgili birikmiş amortisman hesabına borç, varlığın değerindeki azalış ise ilgili duran varlık hesabına alacak kaydedilir.

2-Maddi ve maddi olmayan duran varlıklardan herhangi bir nedenle elden çıkarılanların yeniden değerleme farkları bu hesaba, ayrılmış olan amortisman tutarı ilgili birikmiş amortisman hesabına borç, ilgili hesaplara alacak kaydedilir.

3-Hesabın alacak bakiyesi vermesi ve bakiyenin net değere aktarılmasına Bakanlıkça karar verilmesi durumunda, tutarı bu hesaba borç, 500-Net Değer Hesabına alacak kaydedilir.

57 Geçmiş yıllar olumlu faaliyet sonuçları

Madde 278-Bu hesap grubu, geçmiş yıllar olumlu faaliyet sonuçlarının izlenmesi için kullanılır.

Bu hesap grubundaki hesaplar, en az beş yıllık geçmiş faaliyet sonuçlarını gösterecek şekilde bölümlenir ve ayrı ayrı gösterilir.

Geçmiş yıllar olumlu faaliyet sonuçları, niteliğine göre bu grup içinde açılacak 570-Geçmiş Yıllar Olumlu Faaliyet Sonuçları Hesabından oluşur.    

570 Geçmiş yıllar olumlu faaliyet sonuçları hesabı

Hesabın niteliği

Madde 279-Bu hesap, geçmiş faaliyet dönemlerinde ortaya çıkan olumlu faaliyet sonuçlarının izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 280-Geçmiş yıllar olumlu faaliyet sonuçları hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

1-Açılış kaydını takiben bir önceki dönem olumlu faaliyet sonucu bu hesaba alacak, 590-Dönem Olumlu Faaliyet Sonucu Hesabına borç kaydedilir.

2-Dönem sonunda bu hesabın bölümlenmiş yardımcı hesaplarında kayıtlı tutarlar, sürelerin güncellenmesi amacıyla bu hesaba alacak ve borç kaydedilir.

b) Borç

1-Dönem sonunda bu hesabın bölümlenmiş yardımcı hesaplarında kayıtlı tutarlar, sürelerin güncellenmesi amacıyla bu hesaba borç ve alacak kaydedilir.

2-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan beşinci yılın sonunda net değer hesabına aktarılanlar bu hesaba borç, 500-Net Değer Hesabına alacak kaydedilir.

58 Geçmiş yıllar olumsuz faaliyet sonuçları

Madde 281-Bu hesap grubu, geçmiş yıllar olumsuz faaliyet sonuçlarının izlenmesi için kullanılır.

Bu hesap grubundaki hesaplar, en az beş yıllık geçmiş faaliyet sonuçlarını gösterecek şekilde bölümlenir ve ayrı ayrı gösterilir.

Geçmiş yıllar olumsuz faaliyet sonuçları, niteliğine göre bu grup içinde açılacak 580-Geçmiş Yıllar Olumsuz Faaliyet Sonuçları Hesabından oluşur.    

580 Geçmiş yıllar olumsuz faaliyet sonuçları hesabı (-)

Hesabın niteliği

Madde 282-Bu hesap, geçmiş faaliyet dönemlerinde ortaya çıkan olumsuz faaliyet sonuçlarının izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 283-Geçmiş yıllar olumsuz faaliyet sonuçları hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Açılış kaydını takiben bir önceki dönem olumsuz faaliyet sonucu bu hesaba borç, 591-Dönem Olumsuz Faaliyet Sonucu Hesabına alacak kaydedilir.

2-Dönem sonunda bu hesabın bölümlenmiş yardımcı hesaplarında kayıtlı tutarlar, sürelerin güncellenmesi amacıyla bu hesaba borç ve alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Dönem sonunda bu hesabın bölümlenmiş yardımcı hesaplarında kayıtlı tutarlar, sürelerin güncellenmesi amacıyla bu hesaba alacak ve borç kaydedilir.

2-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan beşinci yılın sonunda net değer hesabına aktarılanlar bu hesaba alacak, 500-Net Değer Hesabına borç kaydedilir.

59 Dönem faaliyet sonuçları

Madde 284-Bu hesap grubu, dönem olumlu veya olumsuz faaliyet sonuçlarının izlenmesi için kullanılır.

Dönem faaliyet sonuçları, sonucun olumlu veya olumsuz olmasına göre bu grup içinde açılacak aşağıdaki hesaplardan oluşur:

590 Dönem Olumlu Faaliyet Sonucu Hesabı

591 Dönem Olumsuz Faaliyet Sonucu Hesabı (-)

590 Dönem olumlu faaliyet sonucu hesabı

Hesabın niteliği

Madde 285-Bu hesap, faaliyet döneminde ortaya çıkan olumlu faaliyet sonucunun izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi        

Madde 286-Dönem olumlu faaliyet sonuçları hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

Dönem sonu olumlu faaliyet sonucu bu hesaba alacak, 690-Faaliyet Sonuçları Hesabına borç kaydedilir.

b) Borç      

Açılış kaydını takiben önceki yıl olumlu faaliyet sonucu bu hesaba borç, 570-Geçmiş Yıllar Olumlu Faaliyet Sonuçları Hesabına alacak kaydedilir.

591 Dönem olumsuz faaliyet sonucu hesabı (-)

Hesabın niteliği

Madde 287-Bu hesap, faaliyet döneminde ortaya çıkan olumsuz faaliyet sonucunun izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi        

Madde 288-Dönem olumsuz faaliyet sonuçları hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

Dönem sonu olumsuz faaliyet sonucu bu hesaba borç, 690-Faaliyet Sonuçları Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak   

Açılış kaydını takiben önceki yıl olumsuz faaliyet sonucu bu hesaba alacak, 580-Geçmiş Yıllar Olumsuz Faaliyet Sonuçları Hesabına borç kaydedilir.

SEKİZİNCİ BÖLÜM

Faaliyet Hesaplarına İlişkin İşlemler

6-Faaliyet hesapları

Madde 289-Bu ana hesap grubu, kamu idarelerinin faaliyet dönemine ilişkin olarak tahakkuk eden her türlü gelir ve giderlerinin ekonomik sınıflandırmaya uygun olarak izlenmesi ve faaliyet sonuçlarının üretilmesi için kullanılır.

Faaliyet hesapları ana hesap grubu; gelir hesapları, gider hesapları ve faaliyet sonuçları hesap grupları şeklinde bölümlenir.

60 Gelir hesapları

Madde 290-Bu hesap grubu, faaliyet dönemine ilişkin olarak tahakkuk eden her türlü gelirin ekonomik sınıflandırmaya uygun olarak izlenmesi için kullanılır.

Gelir hesapları, niteliğine göre bu grup içinde açılacak 600-Gelirler Hesabından oluşur.

Hesap grubuna ilişkin işlemler

Madde 291-Hesap grubuna ilişkin işlemler aşağıda gösterilmiştir:

a) Gelir hesaplarının sınıflandırılması

Gelir hesapları tahakkuk esasına göre tahakkuk eden her türlü gelirin izlenmesi için, Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde belirlenen muhasebe ilkelerine göre sınıflandırılır.

Maddi ve maddi olmayan duran varlıkların yeniden değerlemesinden kaynaklanan değer artışları yeniden değerleme farkları hesabında; yeniden değerleme farkları dışında, hesaplarda kayıtlı varlık ve yükümlülüklerdeki değer ve miktar değişimlerinden kaynaklanan olumlu farklar ise gelirler hesabında izlenir.

b) Gelir yardımcı hesaplarına ait hata düzeltmeleri

Gelir yardımcı hesaplarına ait hata düzeltmeleri, yanlış kaydedilen yardımcı hesaptan düşülmek ve ilgili yardımcı hesaba eklenmek üzere düzenlenecek muhasebe işlem fişi ile muhasebe kaydı yapılmak suretiyle gerçekleştirilir.

600 Gelirler hesabı

Hesabın niteliği

Madde 292-Bu hesap, bütçe ile ilgili olsun veya olmasın tahakkuk eden her türlü gelirin izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 293-Gelirler hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

1-Vergi dairelerinde vergilendirme bölümünden, diğer muhasebe birimlerinde gelir veya milli emlak servislerinden verilen tahakkuk bordrolarının toplamı bu hesaba alacak, 120-Gelirlerden Alacaklar Hesabı veya 220-Gelirlerden Alacaklar Hesabına borç kaydedilir.

2-Tahakkuku tahsiline bağlı bütçe geliri olarak nakden veya mahsuben tahsil edilerek bütçe gelirleri hesabına alacak, ilgili hesaplara borç kaydedilen tutarlardan bilanço hesaplarına yansıtılması gerekmeyenler bu hesaba alacak, 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.

3-Hazine malı olarak muhasebe birimlerine teslim edilen menkul kıymet ve varlıklar bu hesaba alacak, ilgisine göre 117-Menkul Varlıklar Hesabı veya 118-Diğer Menkul Kıymet ve Varlıklar Hesabı ya da 217-Menkul Varlıklar Hesabına borç kaydedilir.

4-Kişilere ait olarak teslim alınıp nazım hesaplarda izlenen menkul kıymet ve varlıklardan hazine malına dönüşenler bir taraftan 912-Kişilere Ait Menkul Kıymetler Hesabına alacak, 913-Kişilere Ait Menkul Kıymet Emanetleri Hesabına borç; diğer taraftan bu hesaba alacak, ilgisine göre 117-Menkul Varlıklar Hesabı veya 118-Diğer Menkul Kıymet ve Varlıklar Hesabı ya da 217-Menkul Varlıklar Hesabına borç kaydedilir.

5-Darphane ve Damga Matbaası Muhasebe Birimince, döner sermayeye veya T.C. Merkez Bankasına satılan menkul varlıkların satış tutarı ile kayıtlı tutarı arasında oluşan lehte fark, bu hesaba alacak, 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.

6-Tahsilinde bütçeye gelir kaydedilecek olan kişilerden alacak tutarları bu hesaba alacak, 140-Kişilerden Alacaklar Hesabına borç kaydedilir.

7-Alacak tutarları için tahakkuk ettirilen faizler bu hesaba alacak, ilgili alacak hesabına borç kaydedilir.

8-Sayım sonucunda noksan çıkan hazine malı menkul kıymetlerden sorumluları belirlenenler, rayiç bedeli üzerinden sorumluları adına 140-Kişilerden Alacaklar Hesabına borç, kayıtlı değeri ile rayiç bedeli arasında oluşan lehte fark bu hesaba, kayıtlı değeri ise 197-Sayım Noksanları Hesabına alacak kaydedilir.

9-Muhasebe birimlerince bağış ve yardım olarak tahsil olunan paralar bir taraftan ilgili hesaba borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak; diğer taraftan bu hesaba alacak, 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.

10-Satılan varlıkların satış bedeli ile net değerleri arasında oluşan lehte fark bu hesaba alacak, ilgili varlık hesabına borç kaydedilir.

11-Önceki yılda gelir bütçesine gelir, ilgili idare bütçesine özel ödenek kaydedilen ve yıl sonuna kadar harcanamayıp emanetler hesabında devrettirilen tutarlar, açılış kaydını takiben bir taraftan 333-Emanetler Hesabına borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak; diğer taraftan bu hesaba alacak, 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.

12-Döviz cinsinden varlık ve yabancı kaynakların değerlemesi sonucu gelir kaydedilmesi gereken tutarlar bu hesaba alacak, ilgili hesaplara borç kaydedilir.

13-Varlıkların doğal olaylar veya başka nedenlerle miktarında ve değerinde meydana gelen artışlar bu hesaba alacak, ilgili varlık hesaplarına borç kaydedilir.

14-Yabancı kaynakların miktarında veya değerinde meydana gelen azalışlar bu hesaba alacak, ilgili yabancı kaynak hesabına borç kaydedilir.

15-Bütçe geliri olarak tanımlanmayan ancak, belirlenen muhasebe ilkelerine göre gelir kabul edilen ve yukarıdaki bentlerde sayılmayan tutarlar bu hesaba alacak, ilgili hesaplara borç kaydedilir.

b) Borç

1-Başka bir hesaba alacak kaydedilmesi gerekirken, yanlışlıkla bütçe gelirleri hesabına alacak kaydedilen tutarlar tahakkuksuz bütçe geliri olarak kaydedilmişse, bu tutarlar bir taraftan 800-Bütçe Gelirleri Hesabına (yılı geçtikten sonra 810-Bütçe Gelirlerinden Ret ve İadeler Hesabına) borç, ilgili hesaba alacak; diğer taraftan bu hesaba (yılı geçtikten sonra 630-Giderler Hesabına) borç, 805-Gelir Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

2-Tahsil edilen tahakkuksuz bütçe gelirlerinden, fazla ve yersiz tahsil edilmesi dolayısıyla yapılan iade tutarları bir taraftan 810-Bütçe Gelirlerinden Ret ve İadeler Hesabına borç, ilgili hesaba alacak; diğer taraftan bu hesaba (yılı geçtikten sonra 630-Giderler Hesabına) borç, 805-Gelir Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

3-Gelir bütçesine gelir, ilgili idare bütçesine de özel ödenek kaydedilen tutarların yıl sonuna kadar harcanamayan kısmı, bir taraftan 800-Bütçe Gelirleri Hesabına borç, 333-Emanetler Hesabına alacak; diğer taraftan bu hesaba borç, 805-Gelir Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

4-Yıl sonunda hesabın alacak bakiyesi bu hesaba borç, 690-Faaliyet Sonuçları Hesabına alacak kaydedilir.

63 Gider hesapları

Madde 294-Bu hesap grubu, faaliyet dönemine ilişkin olarak tahakkuk ettirilen her türlü giderin ekonomik sınıflandırmaya uygun olarak izlenmesi için kullanılır.

Gider hesapları, niteliğine göre bu grup içinde açılacak 630-Giderler Hesabından oluşur.

Hesap grubuna ilişkin işlemler

Madde 295- Hesap grubuna ilişkin işlemler aşağıda gösterilmiştir:

a) Gider hesaplarının sınıflandırılması

Gider hesapları, tahakkuk esasına göre tahakkuk eden her türlü giderin izlenmesi için, Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde belirlenen muhasebe ilkelerine göre sınıflandırılır.

Bu hesap grubundaki hesaplara kayıt yapılırken giderlerin ekonomik kodları ile birlikte bütçe sınıflandırmasında yer alan kurumsal ve fonksiyonel kodlar da  kullanılır.  

Maddi ve maddi olmayan duran varlıkların yeniden değerlemesinden kaynaklanan değer azalışları yeniden değerleme farkları hesabında; yeniden değerleme farkları dışında, hesaplarda kayıtlı varlık ve yükümlülüklerdeki değer ve miktar değişimlerinden kaynaklanan olumsuz farklar ise gelirler hesabında izlenir.

b) Gider yardımcı hesaplarına ait hata düzeltmeleri

Gider yardımcı hesaplarına ait hata düzeltmeleri, yanlış kaydedilen yardımcı hesaptan düşülmek ve ilgili yardımcı hesaba eklenmek üzere düzenlenecek muhasebe işlem fişi ile muhasebe kaydı yapılmak suretiyle gerçekleştirilir.

630 Giderler hesabı

Hesabın niteliği

Madde 296-Bu hesap, bütçe ile ilgili olsun veya olmasın tahakkuk ettirilen her türlü giderin izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 297-Giderler hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Bütçe giderleri hesabı, ödeneğine mahsup edilecek ödemeler hesabı, bütçeden mahsup edilecek ödemeler hesabı veya geçen yıl bütçe mahsupları hesabına borç, ilgili hesaplara alacak kaydedilmiş olan tutarlardan, bilanço hesabına yansıtılmayanlar (gider sayılanlar) bu hesaba borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

2-Devlet adına yapılan veya özel bir kanunla yapılması öngörülen bir hizmet ve husus karşılığı olmak üzere gerçekleştiği halde, ilgili muhasebe birimi kayıtlarında ödeneğinin bulunmaması ve benzeri nedenlerle bütçeye gider kaydedilemeyen tutarlar, ödeneği temin edildiğinde bütçe giderlerine kaydedilmek üzere bu hesaba borç, 322-Bütçeleştirilecek Borçlar Hesabına alacak kaydedilir.

3-Kullanılan veya tüketilen stoklar, muhasebe birimine bildirildiğinde kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaba borç, 150-İlk Madde ve Malzeme Hesabı veya ilgili diğer stok hesabına alacak kaydedilir.

4-Yabancı kaynak hesaplarında kayıtlı tutarlar için tahakkuk ettirilen faizler bu hesaba borç, ilgili hesaba alacak kaydedilir.

5-Satılan varlıkların, satış bedeli ile net değerleri arasında oluşan aleyhte fark bu hesaba borç, ilgili varlık hesabına alacak kaydedilir.

6-Bütçe uygulamasında gider olarak tanımlanmamakla birlikte, belirlenen muhasebe ilkelerine göre gider olarak kabul edilen tutarlar bu hesaba borç, ilgili hesaplara alacak kaydedilir.

7-Mevzuatı gereğince genel bütçe gelirlerinden hesaplanıp diğer kamu idareleri veya kurum ve kuruluşlara gönderilmesi gereken tutarlar bir taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 363-Kamu İdareleri Payları Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak, diğer taraftan bu hesaba borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

8-Tahakkuk ettirilen vergi iadesi tutarları (ihracatta katma değer vergisi iadesi, vergi indirimi, erken ödeme indirimi ve benzeri) bir taraftan 810-Bütçe Gelirlerinden Ret ve İadeler Hesabına borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı, 333-Emanetler Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan bu hesaba borç, 805-Gelir Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

9-Tahakkuku tahsiline bağlı bütçe geliri karşılığı alınan çeklerden, bankaca karşılığı olmadığı için yılı geçtikten sonra iade edilenlerin tutarı bir taraftan 810-Bütçe Gelirlerinden Ret ve İadeler Hesabına borç, 101-Alınan Çekler Hesabına alacak; diğer taraftan bu hesaba borç, 805-Gelir Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

10-Tahakkuku tahsiline bağlı olarak tahsil edilen bütçe gelirlerinden, fazla ve yersiz tahsilat dolayısıyla yılı geçtikten sonra yapılan iade tutarları bir taraftan 810-Bütçe Gelirlerinden Ret ve İadeler Hesabına borç, ilgili hesaba alacak; diğer taraftan bu hesaba borç, 805-Gelir Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

11-Gelirler hesabına kaydedilen tutarlardan henüz tahsil edilmeden yılı geçtikten sonra, mevzuatı gereğince tahakkuktan indirilmesi gereken tutarlar bu hesaba borç, ilgisine göre 120-Gelirlerden Alacaklar Hesabı, 121-Gelirlerden Takipli Alacaklar Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir.

12-Kişilerden alacaklar hesabında kayıtlı alacaklardan, herhangi bir kanun ya da kararla silinmesine hükmedilenler bu hesaba borç, 140-Kişilerden Alacaklar Hesabına alacak kaydedilir.

13-Döviz cinsinden varlık ve yabancı kaynakların değerlemesi sonucu gider kaydedilmesi gereken tutarlar bu hesaba borç, ilgili hesaplara alacak kaydedilir.

14-Varlıkların doğal olaylar veya başka nedenlerle miktar veya hacminde meydana gelen azalışlar bu hesaba borç, ilgili varlık hesabına alacak kaydedilir.

15-Ayrılan amortisman tutarları bu hesaba borç, ilgili birikmiş amortisman hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

Yıl sonunda hesabın borç bakiyesi bu hesaba alacak, 690-Faaliyet Sonuçları Hesabına borç kaydedilir.

69 Faaliyet sonuçları

Madde 298-Bu hesap grubu, faaliyet dönemine ait gelir ve gider hesapları hesap gruplarında yer alan hesaplardan dönem faaliyet sonucunun üretilmesi için kullanılır.

Faaliyet sonuçları, niteliğine göre bu grup içinde açılacak 690-Faaliyet Sonuçları Hesabından oluşur.

690 Faaliyet sonuçları hesabı

Hesabın niteliği

Madde 299-Bu hesap, bir faaliyet dönemine ait gelir ve gider hesapları hesap gruplarında yer alan hesaplarda kayıtlı tutarlardan, dönem faaliyet sonucunun elde edilmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 300-Faaliyet sonuçları hesabına borç ve alacak yazılacak tutarlar aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Dönem sonunda giderler hesabının borç bakiyesi bu hesaba borç, 630-Giderler Hesabına alacak kaydedilir.

2-Dönem sonunda hesabın alacak bakiyesi vermesi durumunda, bakiyesi bu hesaba borç, 590-Dönem Olumlu Faaliyet Sonucu Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Dönem sonunda gelirler hesabının alacak bakiyesi bu hesaba alacak, 600-Gelirler Hesabına borç kaydedilir.

2-Dönem sonunda hesabın borç bakiyesi vermesi durumunda, bakiyesi bu hesaba alacak, 591-Dönem Olumsuz Faaliyet Sonucu Hesabına borç kaydedilir.

DOKUZUNCU BÖLÜM

Bütçe Hesaplarına İlişkin İşlemler

8-Bütçe hesapları

Madde 301-Bu ana hesap grubu, kamu idarelerinin bütçe gelir ve bütçe giderlerinin ekonomik sınıflandırmaya uygun olarak izlenmesi ve bütçe uygulama sonuçlarının üretilmesi için kullanılır.

Bütçe hesapları ana hesap grubu; bütçe gelir hesapları, bütçe gelirlerinden ret ve iade hesapları, bütçe gider hesapları ve bütçe uygulama sonuçları hesap grupları şeklinde bölümlenir.

80 Bütçe gelir hesapları

Madde 302-Bu hesap grubu, nakden veya mahsuben tahsil edilen bütçe gelirlerinin ekonomik sınıflandırmaya uygun olarak izlenmesi için kullanılır.

Bütçe gelirleri, bu hesap grubu içinde açılacak bütçe gelirleri hesabına kaydedilir ve yansıtma hesabı kullanılarak ilgili faaliyet hesabı ya da bilanço hesabına yansıtılır.

Bütçe gelir hesapları, niteliklerine göre bu grup içinde açılacak aşağıdaki hesaplardan oluşur:

800 Bütçe Gelirleri Hesabı

805 Gelir Yansıtma Hesabı

Hesap grubuna ilişkin işlemler

Madde 303-Hesap grubuna ilişkin işlemler aşağıda gösterilmiştir:

a) Bütçe gelir hesaplarının sınıflandırılması

Genel bütçe kapsamındaki idarelerin bütçe gelirleri hesabı, Bakanlıkça belirlenen bütçe ekonomik sınıflandırmasına uygun olarak yardımcı hesaplara ayrılır.

b) Bütçe gelirleri yardımcı hesaplarına ait hata düzeltmeleri

Bütçe gelirleri yardımcı hesaplarına ait hata düzeltmeleri, yanlış kaydedilen yardımcı hesap kodundan düşülmek ve ilgili yardımcı hesap koduna eklenmek üzere düzenlenecek muhasebe işlem fişi ile muhasebe kaydı yapılmak suretiyle gerçekleştirilir.

c) Gelir yansıtma işlemleri

Bütçe gelirleri hesabı veya bütçe gelirlerinden ret ve iadeler hesabına kaydedilen tutarların gerek faaliyet hesaplarıyla gerekse bilanço hesaplarıyla ilişkilendirilmesinde gelir yansıtma hesabı kullanılır. Bütçe gelirleri hesabının bakiyesi ile bütçe gelirlerinden ret ve iadeler hesabının bakiyesi arasındaki fark, gelir yansıtma hesabının bakiyesine eşittir.

d) Para farkları

Yabancı para cinsinden yapılan ödemelerde bankaca, kur değişimi dolayısıyla verilen talimattan daha az bir tutar aktarıldığı durumlarda, lehte oluşan kur farkları her bir işlem için, bütçe gelirleri hesabına kaydedilerek gelirler hesabına yansıtma işlemi yapılır. Muhasebeleştirme belgesine yabancı para cinsinden yapılan ödemeye esas talimat ve ilgili hesap özet cetveli eklenir.

800 Bütçe gelirleri hesabı

Hesabın niteliği

Madde 304-Bu hesap, bütçe kanunu veya özel kanunları gereğince bütçe geliri olarak nakden veya mahsuben yapılan tahsilatın izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 305-Bütçe gelirleri hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

1-Bütçe geliri olarak nakden veya mahsuben yapılan her türlü tahsilat bir taraftan bu hesaba alacak, 100-Kasa Hesabı, 102-Banka Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç; diğer taraftan 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, ilgisine göre 600-Gelirler Hesabı veya 120-Gelirlerden Alacaklar Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir.

2-Bütçe gelirlerini tahsil etmeye yetkili bulunan memurlarca zimmete geçirilen tahsilat tutarı bir taraftan bu hesaba alacak, 140-Kişilerden Alacaklar Hesabına borç; diğer taraftan 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, 120-Gelirlerden Alacaklar Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir.

3-Tahsilinde bütçeye mal edilmek üzere kişilerden alacaklar hesabına kaydedilen tutarlardan nakden veya mahsuben tahsil edilenler bir taraftan 100-Kasa Hesabı, 102-Banka Hesabı veya ilgili hesaba borç, bu hesaba alacak; diğer taraftan 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, 140-Kişilerden Alacaklar Hesabına alacak kaydedilir.

4-Muhasebe birimlerince bağış ve yardım olarak tahsil olunan paralar bir taraftan bu hesaba alacak, 100-Kasa Hesabı veya 102-Banka Hesabına borç; diğer taraftan 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

5-Hazinece bütçedeki ödeneğine dayanılarak verilmiş olup kurumca verilen borçlardan alacaklar hesabında izlenen tutarlardan yapılan anapara tahsilatı, bir taraftan 105-Döviz Hesabı veya 102-Banka Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara borç, bu hesaba alacak; diğer taraftan 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, vadesine göre 132-Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabı veya 232-Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabına alacak kaydedilir.

6-Alacak hesaplarında kayıtlı tutarlara ilişkin olarak tahsil edilen faizler bir taraftan bu hesaba alacak, 102-Banka Hesabı veya 105-Döviz Hesabına ya da ilgili diğer hesaplara borç; diğer taraftan 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, ilgisine göre 600-Gelirler Hesabı, 181-Gelir Tahakkukları Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir.

7-Basımı yapılarak Darphane ve Damga Matbaası Muhasebe Birimine teslim edilen madeni paralar, bu muhasebe birimince itibari değerleri üzerinden bir taraftan bu hesaba alacak, 100-Kasa Hesabına borç, diğer taraftan 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, 409-Uzun Vadeli Diğer İç Mali Borçlar Hesabına alacak kaydedilir.

8-Darphane ve Damga Matbaası Muhasebe Birimince, döner sermayeye devredilen dolaşımdan kaldırılan madeni paraların satış bedeli bir taraftan bu hesaba alacak, ilgisine göre 100-Kasa Hesabı veya 102-Banka Hesabına borç, diğer taraftan 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

Satılan madeni paraların itibari kıymet tutarı bir taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 108-Diğer Hazır Değerler Hesabına alacak; diğer taraftan 409-Uzun Vadeli Diğer İç Mali Borçlar Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

9-Bedelsiz olarak kişilerden intikal eden varlıklar, tespit edilen değerleri üzerinden bir taraftan bu hesaba alacak, ilgili varlık hesabına borç; diğer taraftan 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

10-Önceki yıl bütçesine gelir, ilgili idare bütçesine özel ödenek kaydolunup yıl sonuna kadar harcanamayan ve emanetler hesabında devrettirilen tutarlar, açılış kaydını takiben bir taraftan bu hesaba alacak, 333-Emanetler Hesabına borç; diğer taraftan 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

11-Yabancı paralar ile yapılan işlemlerden doğan lehte para farkları bu hesaba alacak, ilgili hesaplara borç kaydedilir.

12-Bu hesabın yardımcı hesaplarında yapılan hataların düzeltilebilmesi amacıyla, bu hesaba alacak ve borç kaydı yapılır. Ayrıca, bu tutar bir taraftan 805-Gelir Yansıtma Hesabına alacak, ilgili hesaba borç; diğer taraftan 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, ilgili hesaba alacak kaydedilir.

b) Borç

1-Tahakkuklu bütçe geliri karşılığı alınan çeklerden bankaca karşılığı olmadığı için yılı içinde iade edilenlerin tutarı bir taraftan bu hesaba borç, 101-Alınan Çekler Hesabına alacak; diğer taraftan ilgisine göre 120-Gelirlerden Alacaklar Hesabı veya 121-Gelirlerden Takipli Alacaklar Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara borç, 805-Gelir Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

2-Tahakkuku tahsiline bağlı bütçe geliri karşılığı alınan çeklerden bankaca karşılığı olmadığı için yılı içinde iade edilenlerin tutarı bir taraftan bu hesaba borç, 101-Alınan Çekler Hesabına alacak; diğer taraftan 600-Gelirler Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç, 805-Gelir Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

3-Başka bir hesaba alacak kaydedilmesi gerekirken, yanlışlıkla bu hesaba alacak kaydedilen tutarlar yılı içinde;

-Tahakkuklu bütçe geliri olarak kaydedilmişse, bu tutar düzeltme işlemini teminen bir taraftan bu hesaba borç, ilgili hesaba alacak; diğer taraftan ilgisine göre 120-Gelirlerden Alacaklar Hesabı veya 121-Gelirlerden Takipli Alacaklar Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara borç, 805-Gelir Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir,

-Tahakkuksuz bütçe geliri olarak kaydedilmişse, bu tutar bir taraftan bu hesaba borç, ilgili hesaba alacak; diğer taraftan 600-Gelirler Hesabına borç, 805-Gelir Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

4-Yılı bütçesine gelir, ilgili idare bütçesine özel ödenek kaydedilen tutarların yıl sonuna kadar harcanamayan kısmı bir taraftan bu hesaba borç, 333-Emanetler Hesabına alacak; diğer taraftan 600-Gelirler Hesabına borç, 805-Gelir Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

5-Bu hesabın yardımcı hesaplarında yapılan hataların düzeltilebilmesi amacıyla, bu hesaba borç ve alacak kaydı yapılır. Ayrıca, bu tutar bir taraftan 805-Gelir Yansıtma Hesabına alacak, ilgili hesaba borç; diğer taraftan 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, ilgili hesaba alacak kaydedilir.

6-Yıl sonunda hesabın alacak bakiyesi bu hesaba borç, 895-Bütçe Uygulama Sonuçları Hesabına alacak kaydedilir.

805 Gelir yansıtma hesabı

Hesabın niteliği

Madde 306-Bu hesap, bütçe gelirleri hesabı veya bütçe gelirlerinden ret ve iadeler hesabına kaydedilen tutarların ilgisine göre faaliyet hesapları veya ilgili bilanço hesaplarına yansıtılması için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 307-Gelir yansıtma hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Gerek tahakkuklu ve gerekse tahakkuksuz bütçe geliri olarak nakden veya mahsuben tahsil edilip 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak, ilgili hesaplara borç kaydedilen tutarlar, bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabı, 120-Gelirlerden Alacaklar Hesabı, 121-Gelirlerden Takipli Alacaklar Hesabı, 140-Kişilerden Alacaklar Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir.

2-Yıl sonunda bütçe uygulama sonucunun üretilmesinden sonra, hesabın alacak bakiyesi vermesi halinde bakiyesi bu hesaba borç, 895-Bütçe Uygulama Sonuçları Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-İlgili hesaba alacak, bütçe gelirlerinden ret ve iadeler hesabına borç kaydedilen tutarlar, bu hesaba alacak, ilgili hesaba borç kaydedilir.

2-İlgili hesaba alacak, bütçe gelirleri hesabına borç kaydedilen tutarlar, bu hesaba alacak, ilgili hesaba borç kaydedilir.

3-Yıl sonunda bütçe uygulama sonucunun üretilmesinden sonra, hesabın borç bakiyesi vermesi halinde bakiyesi bu hesaba alacak, 895-Bütçe Uygulama Sonuçları Hesabına borç kaydedilir.

81 Bütçe gelirlerinden ret ve iade hesapları

Madde 308-Bu hesap grubu, bütçe geliri olarak nakden veya mahsuben yapılan tahsilattan mevzuatı gereğince yapılan ret ve iadelerinizlenmesi için kullanılır.

            Bütçe gelirlerinden ret ve iadeler, niteliğine göre bu grup içinde açılacak 810-Bütçe Gelirlerinden Ret ve İadeler Hesabından oluşur.

810 Bütçe gelirlerinden ret ve iadeler hesabı

Hesabın niteliği

Madde 309-Bu hesap, bütçe geliri olarak nakden veya mahsuben yapılan tahsilattan mevzuatı gereğince yapılan ret ve iadelerin izlenmesi için kullanılır.

Bütçe gelirlerinden yapılacak ret ve iadeler, Bakanlıkça (Gelir İdaresi Başkanlığı) belirlenecek usul ve esaslara göre gerçekleştirilir. Bu işlemler muhasebe işlem fişi ile yapılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 310-Bütçe gelirleri hesabından yapılacak ret ve iadelerde; vergi dairelerinde “Düzeltme Fişi”, diğer muhasebe birimlerinde “Düzeltme ve İade Belgesi” (Örnek: 41) düzenlenir. Bütçe gelirlerinden yapılacak ret ve iade işlemlerinde muhasebe işlem fişi muhasebeleştirme belgesi olarak kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 311-Bütçe gelirlerinden ret ve iadeler hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Tahakkuk ettirilen vergi iadesi tutarları (ihracatta katma değer vergisi iadeleri, vergi indirimi ve benzeri) bir taraftan bu hesaba borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı, 333-Emanetler Hesabı veya ilgili hesaba alacak; diğer taraftan 630-Giderler Hesabına borç, 805-Gelir Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

2-Faaliyet alacakları hesaplarında yer alan tutarların ödeme gününden önce tahsil edilmesi durumunda, indirim yapılmasına karar verilen tutar bu hesaba, tahsilat tutarı 100-Kasa Hesabı, 102-Banka Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç, tamamı 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak kaydedilir. Diğer taraftan bu hesaba kaydedilen tutar 630-Giderler Hesabına borç, 805-Gelir Yansıtma Hesabına alacak; bütçe gelirleri hesabına kaydedilen tutar 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, ilgisine göre 120-Gelirlerden Alacaklar Hesabı veya 220-Gelirlerden Alacaklar Hesabına alacak kaydedilir.

3-Tahakkuktan fazla tahsilatın iadesi gerektiği takdirde, iade edilecek tutar bir taraftan bu hesaba borç, ilgili hesaba alacak; diğer taraftan 120-Gelirlerden Alacaklar Hesabı, 121-Gelirlerden Takipli Alacaklar Hesabı veya ilgili hesaba borç, 805-Gelir Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

4-Bütçe geliri karşılığı alınan çeklerden bankaca karşılığı olmadığı için yılı geçtikten sonra iade edilenlerin tutarı bir taraftan bu hesaba borç, 101-Alınan Çekler Hesabına alacak; diğer taraftan ilgisine göre 630-Giderler Hesabı, 120-Gelirlerden Alacaklar Hesabı veya 121-Gelirlerden Takipli Alacaklar Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara borç, 805-Gelir Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

5-Yukarıda sayılanlar dışında her ne suretle olursa olsun tahsil edilen bütçe gelirlerinden yılı geçtikten sonra yapılan iade tutarları (gelir hesabı düzeltici işlemler) bir taraftan bu hesaba borç, ilgili hesaba alacak; diğer taraftan 630-Giderler Hesabı veya ilgili bilanço hesabına borç, 805-Gelir Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

6-Yukarıda sayılanlar dışında her ne suretle olursa olsun tahsil edilen bütçe gelirlerinden yılı içinde yapılan iade tutarları (gelir hesabı düzeltici işlemler) bir taraftan bu hesaba borç, ilgili hesaba alacak; diğer taraftan 600-Gelirler Hesabı veya ilgili bilanço hesabına borç, 805-Gelir Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

7-Bu hesabın yardımcı hesaplarında yapılan hataların düzeltilebilmesi amacıyla, bu hesaba borç ve alacak kaydı yapılır. Ayrıca, bu tutar bir taraftan 805-Gelir Yansıtma Hesabına alacak, 630-Giderler Hesabı veya ilgili diğer hesaba borç; diğer taraftan 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, 630-Giderler Hesabı veya ilgili diğer hesaba alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Bu hesabın yardımcı hesaplarında yapılan hataların düzeltilebilmesi amacıyla, bu hesaba alacak ve borç kaydı yapılır. Ayrıca, bu tutar bir taraftan 805-Gelir Yansıtma Hesabına alacak, 630-Giderler Hesabı veya ilgili diğer hesaba borç; diğer taraftan 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, 630-Giderler Hesabı veya ilgili diğer hesaba alacak kaydedilir.

2-Yıl sonunda hesabın borç bakiyesi bu hesaba alacak, 895-Bütçe Uygulama Sonuçları Hesabına borç kaydedilir.

83 Bütçe gider hesapları

Madde 312-Bu hesap grubu, nakden veya mahsuben yapılan her türlü bütçe giderinin, ekonomik sınıflandırmaya uygun olarak izlenmesi için kullanılır.

Genel bütçe kapsamındaki idarelerin bütçe gideri ödemeleri bu grup içinde açılacak bütçe giderleri, ödeneğine mahsup edilecek harcamalar, bütçeden mahsup edilecek ödemeler ve geçen yıl bütçe mahsupları hesaplarına kaydedilir ve gider yansıtma hesabı kullanılarak giderler hesabı veya bilanço hesaplarına yansıtılır.

Bütçe gider hesapları, niteliklerine göre bu grup içinde açılacak aşağıdaki hesaplardan oluşur:

830 Bütçe Giderleri Hesabı

831 Ödeneğine Mahsup Edilecek Harcamalar Hesabı

833 Bütçeden Mahsup Edilecek Ödemeler Hesabı

834 Geçen Yıl Bütçe Mahsupları Hesabı

     835 Gider Yansıtma Hesabı

Hesap grubuna ilişkin işlemler

Madde 313-Hesap grubuna ilişkin işlemler aşağıda gösterilmiştir:

a) Bütçe gider hesaplarının sınıflandırılması

Genel bütçe kapsamındaki idarelerin bütçe gider hesapları, Bakanlıkça belirlenen bütçe ekonomik sınıflandırmasına uygun olarak yardımcı hesaplara ayrılır.

b) Gider yansıtma işlemleri

Bütçe giderleri, ödeneğine mahsup edilecek harcamalar, bütçeden mahsup edilecek ödemeler ve geçen yıl bütçe mahsupları hesaplarına kaydedilen tutarların, gerek giderler hesabıyla gerekse bilanço hesaplarıyla ilişkilendirilmesinde gider yansıtma hesabı kullanılır. Bütçe giderleri, ödeneğine mahsup edilecek harcamalar hesabı, bütçeden mahsup edilecek ödemeler ve geçen yıl bütçe mahsupları hesaplarının borç bakiyeleri toplamı ile gider yansıtma hesabının alacak bakiyesi her zaman birbirine eşittir.

Bütçeden mahsup edilecek ödemeler hesabı ile ödeneğine mahsup edilecek harcamalar hesabına borç kaydedilmiş tutarların bütçeleştirilmesinde bütçe giderleri hesabına borç, ödeneğine mahsup edilecek harcamalar hesabı veya bütçeden mahsup edilecek ödemeler hesabına alacak kaydı yapılır. Ancak gider yansıtma işlemi yapılmaz. Bunun dışında, hesap düzeltmeleri de dahil tüm bütçe giderleri kaydında gider yansıtma işlemi yapılır.

c) Para farkları

Yabancı para cinsinden yapılan ödemelerde bankaca, kur değişimi dolayısıyla verilen talimattan daha fazla bir tutar aktarıldığı durumlarda, aleyhte doğan kur farkları işlem tarihinde her bir işlem için bütçe giderleri hesabına kaydedilerek giderler hesabına yansıtma işlemi yapılır. Muhasebeleştirme belgesine yabancı para cinsinden yapılan ödemeye esas talimat ve ilgili hesap özet cetveli eklenir.

830 Bütçe giderleri hesabı

Hesabın niteliği

Madde 314-Bu hesap, bütçe kanunu ve diğer kanunların verdiği yetkiye dayanılarak nakden veya mahsuben yapılan bütçe giderlerinin izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 315-Yılı bütçe kanunundaki tertibine uygun olarak bütçeye gider kaydıyla ödenecek veya gönderilecek paralar ile yapılacak mahsuplar için ödeme emri belgesine, 5018 sayılı Kanunun 33 üncü  maddesinde belirtilen yönetmelikte yer alan belgeler bağlanır.

Hesabın işleyişi

Madde 316-Bütçe giderleri hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Bütçe gideri olarak tahakkuk ettirilen tutarlar bir taraftan bu hesaba borç, ödenmesi gereken tutarlar ile kesintiler ilgili hesaplara alacak; diğer taraftan 630-Giderler Hesabı ya da varlığa dönüştürülecek bir tutar ise ilgili varlık hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

2-Ödeneğine dayanılarak bütçe gideri olarak tahakkuk ettirilen tutarlardan herhangi bir nedenle hak sahiplerine ödenemeyenler bir taraftan bu hesaba borç, ödenmesi gereken tutar 320-Bütçe Emanetleri Hesabına, kesintiler ilgili hesaplara alacak; diğer taraftan 630-Giderler Hesabı ya da ilgili bilanço hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

3-Ön ödemeler hesap grubunda yer alan hesaplara borç kaydedilen tutarlardan bütçe gideri olarak mahsup edilmesi gerekenler bir taraftan bu hesaba borç, ilgili avans ve kredi hesaplarına alacak; diğer taraftan 630-Giderler Hesabı ya da ilgili bilanço hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

4-Bakanlıktan verilen emir üzerine, başka bir muhasebe birimince ödemesi yapılan hakediş tutarları, adına ödeme yapılan muhasebe birimince bir taraftan bu hesaba borç, 511-Muhasebe Birimleri Arası İşlemler Hesabına alacak; diğer taraftan 630-Giderler Hesabı ya da ilgili varlık hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

5-İç ve dış mali borç hesaplarında yer alan tutarlar karşılığı olarak ödenen faiz giderleri bir taraftan bu hesaba borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı, 106-Döviz Gönderme Emirleri Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan ödemenin yapıldığı yıla ait faiz gideri 630-Giderler Hesabına, geçmiş yıl/yıllara ait olan faiz giderleri ise ilgisine göre 381-Gider Tahakkukları Hesabı veya 481-Gider Tahakkukları Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

6-Hazinece, ödeneğine dayanılarak verilen borç tutarları bir taraftan bu hesaba borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı, 106-Döviz Gönderme Emirleri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan vadesine göre 132-Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabı ya da 232-Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

7-Hazinece, ödeneğine dayanılarak genel bütçe dışı idare veya kuruluşlara yatırılan sermayeler bir taraftan bu hesaba borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı, 106-Döviz Gönderme Emirleri Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan ilgili mali duran varlık hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

8-Bütçeleştirilecek borçlar hesabına kaydedilmiş olan tutarlardan ödeneğine dayanılarak ödeme emri belgesine bağlananlar bir taraftan bu hesaba borç, 100-Kasa Hesabı veya 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan 322-Bütçeleştirilecek Borçlar Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

9-Bütçeleştirilmiş borçlar hesabına kaydedilmiş olan tutarlardan ödeneği temin edilenler bir taraftan bu hesaba borç, 831-Ödeneğine Mahsup Edilecek Harcamalar Hesabına alacak, diğer taraftan 323-Bütçeleştirilmiş Borçlar Hesabına borç, kesintiler ilgili hesaba, ödenecek tutar 100-Kasa Hesabı veya 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir. Bu kayda ilişkin olarak yansıtma işlemi yapılmaz.

10-Dolaşımdan kaldırılan madeni paralar, Darphane ve Damga Matbaası Muhasebe Birimince, döner sermayeye verildikçe itibari kıymet tutarı bir taraftan bu hesaba borç, 108-Diğer Hazır Değerler Hesabına alacak; diğer taraftan 409-Uzun Vadeli Diğer İç Mali Borçlar Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak; döner sermayeye satış bedeli ise 100-Kasa Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak kaydedilir.

11-Bütçeden mahsup edilecek ödemeler hesabına kaydedilerek yapılan ödemelerden bütçeleştirme işlemi tamamlananlar bu hesaba borç, 833-Bütçeden Mahsup Edilecek Ödemeler Hesabına alacak kaydedilir. Bu kayda ilişkin yansıtma işlemi yapılmaz.

12-Genel bütçe gelirlerinden mahalli idareler ve fon payı olarak hesaplanan tutarlar bir taraftan bu hesaba borç, 363-Kamu İdareleri Payları Hesabına alacak; diğer taraftan 630-Giderler Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

13-Genel bütçe harç tahsilatlarından meslek odaları payı olarak hesaplanan tutarlar bir taraftan bu hesaba borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan 630-Giderler Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

14-Yabancı para cinsinden yapılan ödemelerde bankaca, kur değişimi dolayısıyla verilen talimattan daha fazla bir tutar aktarıldığı durumlarda, aleyhte doğan kur farkları işlem tarihinde her bir işlem bazında bir taraftan bu hesaba borç, 102-Banka Hesabına alacak; diğer taraftan 630-Giderler Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

15-Bedelsiz olarak kişilerden intikal eden varlıklardan kullanılmadığı veya amaç dışı kullanıldığı için geri istenilenler kayıtlı değerleri üzerinden bir taraftan bu hesaba borç, ilgili varlık hesabına alacak; diğer taraftan 630-Giderler Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

16-Bu hesabın yardımcı hesaplarında yapılan hataların düzeltilebilmesi amacıyla, bu hesaba borç ve alacak kaydı yapılır. Ayrıca, bu tutarlar bir taraftan 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak, 630-Giderler Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç; diğer taraftan 835-Gider Yansıtma Hesabına borç, 630-Giderler Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Yılı içerisinde bütçeden fazla veya yersiz ödendiğinin anlaşılması üzerine Bakanlıktan tahakkukun iptali nedeniyle ödeneğine iade edilmesi gerektiği bildirilen tutarlardan;

-Giderler hesabına yansıtılmış olanlar bir taraftan bu hesaba alacak, 140-Kişilerden Alacaklar Hesabına borç, diğer taraftan 835-Gider Yansıtma Hesabına borç, 630-Giderler Hesabına alacak kaydedilir.

-Herhangi bir varlık hesabına yansıtılmış olanlar bir taraftan bu hesaba alacak, 140-Kişilerden Alacaklar Hesabına borç; diğer taraftan 835-Gider Yansıtma Hesabına borç, ilgili varlık hesabına alacak kaydedilir.

Ödeneğine iade işlemine ilişkin Bakanlıktan talimat gelmeden önce bu tür paraların 140-Kişilerden Alacaklar Hesabına borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydı yapılmış olduğu takdirde, bu işlem ters kayıtla kapatılır.

2-Bu hesabın yardımcı hesaplarında yapılan hataların düzeltilebilmesi amacıyla, bu hesaba alacak ve borç kaydı yapılır. Ayrıca, bu tutar bir taraftan 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak, 630-Giderler Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç; diğer taraftan 835-Gider Yansıtma Hesabına borç, 630-Giderler Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir.

3-Yıl sonunda hesabın borç bakiyesi bu hesaba alacak, 895-Bütçe Uygulama Sonuçları Hesabına borç kaydedilir.

831 Ödeneğine mahsup edilecek harcamalar hesabı

Hesabın niteliği

Madde 317-Bu hesap, bir taahhüde ve harcama talimatına dayanmayan giderlere ilişkin olup Bakanlıkça belirlenecek ekonomik kodlardan yapılan ve bütçede ödeneği öngörülmüş olmakla birlikte, oluştuğu yer ve zamanda ödeneğininbulunmaması nedeniyle ödenemeyen tutarların izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 318-Ödeneğine  mahsup edilecek harcamalar hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıdaki gibidir:

a) Borç

Herhangi bir taahhüde ve harcama talimatına dayanmayan, bütçede tertibi bulunmakla birlikte yer ve zaman açısından ödeneğinin bulunmaması nedeniyle ödenemeyen giderlere ilişkin tahakkuk tutarları bir taraftan bu hesaba borç, 323-Bütçeleştirilmiş Borçlar Hesabına alacak; diğer taraftan 630-Giderler Hesabı veya varlığa dönüştürülecek bir unsur ise ilgili varlık hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

Bu hesapta kayıtlı tutarlara ilişkin ödenek temin edildiğinde tutarı bir taraftan bu hesaba alacak, 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç; diğer taraftan 323-Bütçeleştirilmiş Borçlar Hesabına borç, kesintiler ilgili hesaba, ödenmesi gereken tutar 100-Kasa Hesabı, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir. Bu kayda ilişkin olarak yansıtma işlemi yapılmaz.

Bu hesapta kayıtlı tutarlara ilişkin ödenek gönderme belgeleri, mali yılın sonuna kadar muhasebe birimine gönderilerek bütçeleştirme işlemleri tamamlanır.

833 Bütçeden mahsup edilecek ödemeler hesabı

Hesabın niteliği

Madde 319-Bu hesap, 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun kapsamında, herhangi bir dış finansman anlaşmasının yürürlüğe girmesini sağlayacak kanuni düzenlemelerin tamamlanmasına kadar, anlaşma gereğince peşin ödenmesi gereken komisyon, ücret, garanti ücreti ve benzeri giderler ile vadesinde ödenmediği takdirde gecikme faizi doğuracak devlet iç mali borcu ve devlet dış mali borcuna ilişkin faiz giderleri, ödeneğinin yılı bütçesinde bulunmasına rağmen tahakkuk işlemlerinin tamamlanamadığı durumlar ile bütçe kanununda bu hesaba kaydedilmesi öngörülen işlemlerin muhasebeleştirilmesi için kullanılır.

Bu hesapta kayıtlı tutarlara ilişkin ödenek gönderme belgeleri, mali yılın sonuna kadar muhasebe birimine gönderilerek bütçeleştirme işlemleri tamamlanır.

Hesabın işleyişi

Madde 320-Bütçeden mahsup edilecek ödemeler hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Herhangi bir dış finansman veya türev ürüne ilişkin olarak yapılan anlaşmanın yürürlüğe girmesini sağlayacak kanuni düzenlemelerin tamamlanmasına kadar, anlaşmalar gereğince peşin ödenmesi gereken komisyon, ücret, garanti ücreti ve benzeri giderler bir taraftan bu hesaba borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan 630-Giderler Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

2-Vadesinde ödenmediği takdirde gecikme faizi doğuracak devlet iç mali borcu ve devlet dış mali borcu ile ilgili faiz gideri için yılı bütçesinde öngörülen ödeneğine bağlı kalmak ve aynı yıl içerisinde ödeneğine mahsup edilmek kaydıyla, yapılacak ödemeler bir taraftan bu hesaba borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan 630-Giderler Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

3-Vadesinde ödenmediği takdirde gecikme faizi doğuracak risk hesabı kapsamında devlet dış borçlarının ödenmesi için bütçeden risk hesabına yapılacak aktarmalar, risk hesabı için yılı bütçesinde öngörülen ödeneğine bağlı kalmak ve aynı yıl içerisinde ödeneğine mahsup edilmek kaydıyla, bir taraftan bu hesaba borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan 630-Giderler Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir. Bankadan gelen banka hesap özet cetveline göre risk hesabına aktarıldığı bildirilen tutar, bir taraftan 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç, 102-Banka Hesabına alacak; diğer taraftan 339-Risk Hesabına alacak, 102-Banka Hesabına borç kaydedilir.

4-Yılı bütçe kanununda bu hesaba kaydı suretiyle ödenebileceği hükme bağlanan tutarlar bir taraftan bu hesaba borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan 630-Giderler Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

5-Bu hesabın yardımcı hesaplarında yapılan hataların düzeltilebilmesi amacıyla bu hesaba borç ve alacak kaydı yapılır. Ayrıca bu tutar 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak, 630-Giderler Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç; 835-Gider Yansıtma Hesabına borç, 630-Giderler Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Yukarıda “Borç” bölümünde kayıtlı tutarların bütçeleştirme işlemleri mali yıl sonuna kadar tamamlanarak bu hesaba alacak, 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç kaydedilir. Bu kayda ilişkin yansıtma işlemi yapılmaz.

2-Bu hesabın yardımcı hesaplarında yapılan hataların düzeltilebilmesi amacıyla, bu hesaba alacak ve borç kaydı yapılır. Ayrıca, bu tutar 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak, 630-Giderler Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç; 835-Gider Yansıtma Hesabına borç, 630-Giderler Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir.

834 Geçen yıl bütçe mahsupları hesabı

Hesabın niteliği

Madde 321-Bu hesap, mahsup dönemine aktarılan ön ödemelerden bütçe giderine dönüşenlerin izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 322-Mali yıl içinde kamu görevlilerine veya harcama yetkilisi mutemetlerine bütçedeki ödeneğine dayanılarak verilen avanslar ile açılan kredilere ait mal teslim edildiği veya hizmet o yıl sonuna kadar yapıldığı halde, herhangi bir nedenle mahsup belgeleri yılı geçtikten sonra verilenler veya mahsup belgeleri yılı içinde verildiği halde muhasebe birimlerince inceleme işinin sona ermemesi dolayısıyla mahsup dönemine aktarılmış olan tutarlar, muhasebe birimlerince, geçen yıl bütçe mahsupları hesabına kaydedilmek suretiyle mahsup dönemi sonuna kadar kapatılır ve geçen yıla ait bütçenin ilgili bütçe tertibiyle ilişkilendirilir. Söz konusu tutarlar mahsup döneminin sonunda ilgili yıl bütçe giderleri içinde raporlanır.

Hesabın işleyişi

Madde 323-Geçen yıl bütçe mahsupları hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Mahsup dönemine aktarılan ön ödemelerden belgeleri verilerek mahsubu yapılanlar bir taraftan bu hesaba borç, 165-Mahsup Dönemine Aktarılan Avans ve Krediler Hesabına alacak; diğer taraftan 630-Giderler Hesabı veya ilgili varlık hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

2-Bu hesabın yardımcı hesaplarında yapılan hataların düzeltilebilmesi amacıyla, bu hesaba borç ve alacak kaydı yapılır. Ayrıca, bu tutar 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak, 630-Giderler Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç; 835-Gider Yansıtma Hesabına borç, 630-Giderler Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Mahsup dönemini izleyen ayın ilk iş gününde hesabın borç bakiyesi bu hesaba alacak, 835-Gider Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.

2-Bu hesabın yardımcı hesaplarında yapılan hataların düzeltilebilmesi amacıyla, bu hesaba alacak ve borç kaydı yapılır. Ayrıca, bu tutar 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak, 630-Giderler Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç; 835-Gider Yansıtma Hesabına borç, 630-Giderler Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir.

835 Gider yansıtma hesabı

Hesabın niteliği

Madde 324-Bu hesap, bütçe giderleri hesabı, ödeneğine mahsup edilecek harcamalar hesabı, bütçeden mahsup edilecek ödemeler hesabı ve geçen yıl bütçe mahsupları hesabına kaydedilen tutarların giderler hesabı veya ilgili bilanço hesabına yansıtılması için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 325-Gider yansıtma hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

Bütçe giderleri hesabı, ödeneğine mahsup edilecek harcamalar hesabı, bütçeden mahsup edilecek ödemeler hesabı ve geçen yıl bütçe mahsupları hesabına borç, ilgili hesaplara alacak kaydedilen tutarlar, bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabı ya da ilgili bilanço hesabına borç kaydedilir.

b) Borç

1-Hesap düzeltmesi için, bütçe giderleri hesabı, ödeneğine mahsup edilecek harcamalar hesabı, bütçeden mahsup edilecek ödemeler hesabı ve geçen yıl bütçe mahsupları hesabına alacak, ilgili hesaplara borç kaydedilen tutarlar, bu hesaba borç, 630-Giderler Hesabı ya da ilgili bilanço hesabına alacak kaydedilir.

2-Mahsup dönemini izleyen ayın ilk iş gününde geçen yıl bütçe mahsupları hesabının borç bakiyesi bu hesaba borç, 834-Geçen Yıl Bütçe Mahsupları Hesabına alacak kaydedilir.

3-Bütçe uygulama sonucunun üretilmesinden sonra hesabın alacak bakiyesi bu hesaba borç, 895-Bütçe Uygulama Sonuçları Hesabına alacak kaydedilir.

89 Bütçe uygulama sonuçları

Madde 326-Bu hesap grubu, bütçe gelir ve bütçe gider hesapları hesap grupları ile bütçe gelirlerinden ret ve iade hesapları hesap grubunda yer alan hesaplardan bütçe uygulama sonuçlarının üretilmesi için kullanılır.

Bütçe uygulama sonuçları, niteliğine göre bu grup içinde açılacak 895-Bütçe Uygulama Sonuçları Hesabından oluşur.

895 Bütçe uygulama sonuçları hesabı

Hesabın niteliği

Madde 327-Bu hesap, bir bütçe yılına ait bütçe gelir ve bütçe gider hesapları hesap grupları ile bütçe gelirlerinden ret ve iade hesapları hesap grubunda yer alan hesaplarda kayıtlı tutarlardan bütçe uygulama sonuçlarının elde edilmesi için kullanılır.

Hesap bütçe uygulama sonuçlarının üretilmesinden sonra yansıtma hesapları ile karşılıklı olarak kapatılır.

Hesabın işleyişi

Madde 328-Bütçe uygulama sonuçları hesabına borç ve alacak kaydedilecek tutarlar aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Dönem sonunda bütçe giderleri hesabının borç bakiyesi bu hesaba borç, 830-Bütçe Giderleri Hesabına alacak kaydedilir.

2-Dönem sonunda bütçe gelirlerinden ret ve iadeler hesabının borç bakiyesi bu hesaba borç, 810-Bütçe Gelirlerinden Ret ve İadeler Hesabına alacak kaydedilir.

3-Bütçe uygulama sonucunun üretilmesinden sonra, gelir yansıtma hesabının borç bakiyesi bu hesaba borç, 805-Gelir Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Dönem sonunda, bütçe gelirleri hesabının alacak bakiyesi bu hesaba alacak, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına borç kaydedilir.

2-Bütçe uygulama sonucunun üretilmesinden sonra, gider yansıtma hesabının alacak bakiyesi bu hesaba alacak, 835-Gider Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.

3-Bütçe uygulama sonucunun üretilmesinden sonra, gelir yansıtma hesabının alacak bakiyesi vermesi durumunda bakiyesi bu hesaba alacak, 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.

ONUNCU BÖLÜM

Nazım Hesaplara İlişkin Hesap ve İşlemler

9-Nazım hesaplar

Madde 329-Bu ana hesap grubu; varlık, kaynak, gelir ve gider hesaplarında izlenmeyen ve muhasebenin sadece bilgi verme görevi yüklediği işlemler ile idarenin muhasebe disiplini altında toplanması istenen işlemleri ve gelecekte doğması muhtemel hak ve yükümlülüklerin izlenmesi için kullanılır.

Bu ana hesap grubu aşağıdaki hesap gruplarından oluşur:

90 Ödenek Hesapları

91 Nakit Dışı Teminat ve Kişilere Ait Menkul Kıymet Hesapları

92 Taahhüt Hesapları

93 Verilen Garanti Hesapları

94 Değerli Kağıt ve Özel Tahakkuk Hesapları

95 Dış Borçlanmaya İlişkin Nazım Hesaplar

90 Ödenek hesapları

Madde 330- Bu hesap grubu, bütçe ödenekleri, muhasebe birimlerine gelen ödenekler ve bunlardan yapılan kullanım ve tenkisler ile mahsup dönemine aktarılan ödeneklerin izlenmesi için kullanılır.

Ödenek hesapları, niteliklerine göre bu grup içinde açılacak aşağıdaki hesaplardan oluşur:

900 Gönderilecek Bütçe Ödenekleri Hesabı

901 Bütçe Ödenekleri Hesabı

902 Bütçe Ödenek Hareketleri Hesabı

903 Kullanılacak Ödenekler Hesabı

904 Ödenekler Hesabı

905 Ödenekli Giderler Hesabı

906 Mahsup Dönemine Aktarılan Kullanılacak Ödenekler Hesabı

907 Mahsup Dönemine Aktarılan Ödenekler Hesabı

Hesap grubuna ilişkin işlemler

Madde 331-Ödenek hesapları grubuna ilişkin işlemler aşağıda gösterilmiştir:

a) Bütçe ödeneklerinin kamu idareleri merkez muhasebe birimlerince izlenmesi

            Kesin hesabın çıkarılmasına esas olacak şekilde, ödenek işlemlerinin ilgili ödenek hesaplarının belirlenen yardımcı hesaplarına göre kayıtlara alınarak muhasebeleştirilmesi ve takibi merkez muhasebe birimlerince yapılır. Ödenek hareketlerine ilişkin işlemler, kamu idarelerince merkez muhasebe birimlerine bildirilir ve merkez muhasebe birimlerince, gönderilecek bütçe ödenekleri hesabı, bütçe ödenekleri hesabı ve bütçe ödenek hareketleri hesabı kullanılmak suretiyle izlenir. Bu hesaplar, merkez muhasebe birimleri dışındaki muhasebe birimlerinde kullanılmaz.

            Bütçeyle verilen ödenekler, ile bunlardan yapılan kesintiler, geçen yıldan devreden ödenekler, ödenek kalemleri arasında yapılan aktarmalar, yılı içinde eklenen ve iptal edilen ödenekler, yılı içinde kaydedilen ödenekler ve kamu idareleri merkez birimlerinde kullanılacak ödenekler ile merkez dışı birimlerde kullanılmak üzere gönderilecek ödeneklere ilişkin işlemler, kamu idarelerince merkez muhasebe birimine bildirilir ve gerekli muhasebe kayıtları yapılır.

Merkez muhasebe birimlerince ödenek hareketlerine ilişkin aşağıda belirtilen işlemler, yardımcı hesaplar itibarıyla muhasebe kayıtlarına alınır:

            1) Bütçe kanunu ile verilen ödenekler,

            2) Varsa bütçe kanunu ile yapılan kesintiler,

            3) Geçen yıldan devredip ilgili kamu idarelerince ödenek kaydedilmesi bildirilen tutarlar,

            4) Yılı içinde yapılan kurum içi ve kurum dışı ödenek aktarmaları ile yedek ödenekten yapılan ödenek aktarmalarından doğan ekleme ve düşmeler,

            5) Yılı içinde eklenen veya iptal edilen ödenekler,

            6) Yılı içinde özel gelirler ile şartlı bağış ve yardımlardan dolayı tahsis edilen özel ödenekler,

            7) Kamu idareleri merkez birimlerinde kullanılan ödenekler ile merkez dışı birimlerde kullanılmak üzere gönderilen ödenekler,

            8) Yılı içinde veya yıl sonunda muhasebe birimlerinde kullanılmayarak tenkis edilen ödenekler ile mevzuatı gereğince ertesi yıla devreden ödenekler,

            9) Yılı içinde kullanılmadığı için iptal edilen ödenekler.

            Yukarıda belirtilen kayıtlar tamamlanıp geçici mizanın düzenlenmesinden sonra, dönem sonunda ilgili hesaplar kapatılır.

            b) Kamu idareleri merkez birimlerince kullanılan ödeneklerin hesaplara alınması

            Kamu idareleri merkez birimlerinin harcamalarına ilişkin olarak harcama yetkilileri tarafından düzenlenmiş ödenek gönderme belgesine göre gerekli kayıtlar yapılır.

Kamu idareleri merkez birimlerinin önceden ödenek gönderme belgesi düzenlenmemiş harcamalarına ilişkin ödeme emri belgesi tutarları; merkez muhasebe birimince bütçe gideri olarak kaydedilmeden önce, bir taraftan bütçe ödenek hareketleri hesabı ve gönderilecek bütçe ödenekleri hesabına, diğer taraftan kullanılacak ödenekler hesabı ve ödenekler hesabına kaydedilir. Bu kayıt yapıldıktan sonra, bütçe giderlerine ilişkin muhasebe kayıtları yapılır.

c) Ödeneklerin kamu idareleri merkez dışı birimlerine dağıtımı

Bütçe ödeneklerinin kamu idareleri merkez dışı birimlerine dağıtımı “Ödenek Gönderme Belgesi” (Örnek : 42/A) ve “Ödenek Gönderme Belgesi İcmali” (Örnek : 42/B) ile yapılır. Kamu idarelerinde ödenek gönderilmesine ilişkin esas ve usulleri belirlemeye Maliye Bakanı yetkilidir.

Ödenekler, kurumsal sınıflandırmanın aynı düzeyindeki birimlere fonksiyonel, finansman veya ekonomik sınıflandırmadaki farklılıklara bakılmaksızın aynı ödenek gönderme belgesi ile gönderilir. Kurumsal sınıflandırmanın ikinci, üçüncü veya dördüncü düzeyinde farklılık gösteren ödeneklerle ilgili harcama yetkisinin, aynı harcama yetkilisi tarafından imzalanan ödenek gönderme belgesi ile devredilmesi halinde söz konusu ödenekler de sınıflandırmadaki farklılıklara bakılmaksızın aynı ödenek gönderme belgesi ile gönderilebilir. Bu durumda, kurumsal sınıflandırmanın her farklı düzeyi itibarıyla ara toplamları alınır.

d) Ödenek kullanımlarının merkez ve merkez dışı muhasebe birimlerince izlenmesi

Kamu idarelerinin gerek merkez birimlerinde kullanılacak ödenekler ve gerekse merkez dışı birimlerinde kullanılacak ödeneklerin alınması ve kullanılması ile tenkis edilme işlemleri, merkez ve merkez dışı muhasebe birimlerince; kullanılacak ödenekler hesabı, ödenekler hesabı, ödenekli giderler hesabı, mahsup dönemine aktarılan kullanılacak ödenekler hesabı ve mahsup dönemine aktarılan ödenekler hesabının kullanılması suretiyle izlenir.

Merkez dışı birimlere aktarılan ödeneklere ilişkin olarak alınan ödenek gönderme belgelerinde;

1- Gönderilen muhasebe biriminin adı ve kodunun doğru olup olmadığı,

2- Rakam ve yazı ile yazılan tutarların birbirine uygun olup olmadığı,

gibi hususlar ilgili muhasebe birimince kontrol edilir. Tespit edilen noksanlıklar merkez muhasebe birimi ile temas kurularak giderilir.

Alınan ödenekler belge aslına dayanılarak muhasebe işlem fişi ile muhasebeleştirilir. Alınan ödeneklere ilişkin ödenek gönderme belgesi, muhasebe işlem fişinin Sayıştaya gönderilecek nüshasına eklenir, aslının fotokopisi ise onaylanarak tahakkuk daireleri itibarıyla muhasebe biriminde dosyalanır.

Mali yıl sonunda, tenkisler yapıldıktan sonra muhasebe birimlerine gelen ödenekler, hiçbir kayda tabi tutulmaksızın bir yazı ekinde geri gönderilir.

Ödeneklerin elektronik ortamda gönderilmesi ve kayda alınmasına ilişkin düzenlemeler yapmaya Bakanlık yetkilidir.

e) Tenkis belgesi

Kamu idarelerince tenkisi istenilen ödeneklerin tenkis işlemi, düzenlenen “Tenkis Belgesi” (Örnek: 43/A) ve “Tenkis Belgesi İcmali” (Örnek: 43/B) ile yapılır. Kamu idarelerince yılı içinde tenkisi istenilen ödeneklere ilişkin olarak düzenlenen tenkis belgesi muhasebe birimine gönderilir ve gerekli muhasebe kayıtları yapılır.

Kurumsal sınıflandırmanın birinci düzeyi esas alınarak dört nüsha olarak düzenlenen tenkis belgesine, belgeyi düzenleyen muhasebe birimi, ödeneği tenkis edilen idarenin adı, mali yıl başında kurumsal sınıflandırma ayrımı yapılmaksızın birden başlamak üzere verilen sıra numarası ile bütçe yılı yazıldıktan sonra, tenkis edilen ödeneğin bütçe tertibi ve tutarı ilgili sütunlara ayrı ayrı yazılır. Tenkis edilen ödeneklerin toplamı alınarak belgenin altındaki özel sütuna tenkis toplamı yazı ile yazılır.

Tenkis belgesinin, birinci nüshası ilgili kamu idaresine, ikinci nüshası merkez muhasebe birimine bir yazı ekinde gönderilir; üçüncü nüshası muhasebe işlem fişinin Sayıştaya gönderilecek nüshasına eklenir; dördüncü nüshası ise muhasebe biriminde muhafaza edilir.

Mali yılın son ayına ait bütün ödeme ve mahsuplar işlendikten sonra, yılı içinde alınan ödeneklerden kullanılmayarak arta kalan tutarlar muhasebe birimlerince doğrudan tenkis edilir. Ancak, yılı içinde verilmiş olup mali yıl sonuna kadar mahsubunun yapılamaması nedeniyle mahsup dönemine aktarılması gereken ön ödemeler karşılığı ödenekler alıkonularak, mahsup dönemi içerisinde mahsup işlemleri yapılmak üzere ertesi yıla aktarılır. Mahsup dönemi sonunda kullanılmayan ödenek tutarları tenkis edilir.

Yabancı ülkelerden yapılacak alımlar için açılmış akreditiflere ilişkin kredi artıkları ertesi yıla devredilmekle birlikte, karşılığı ödenekleri yıl sonlarında tenkis belgesi düzenlenmek suretiyle iptal edilir. Akreditif artıklarına ilişkin ödeneklerin yıl sonlarında iptal edilmesine yönelik olarak düzenlenen tenkis belgesinde, tenkis edilen ödeneğin devreden akreditif karşılığı krediye ait olduğu belirtilerek, yeni mali yıl içerisinde ilgili tertipten ödenek gönderilmesi istenir.

Yılı için geçerli sözleşmeler ile gelecek yıl ya da yıllara geçerli sözleşmelerin bitim tarihlerinde henüz bir kısım hizmet yerine getirilememiş veya zorunlu nedenlerle sözleşmenin uygulanmasına başlanılamamış, ancak ilgili idarece ek süre verilmiş ve bu süre ertesi mali yıla taşmış ise, yıl sonunda yüklenme artığı devredilir ve yüklenimlere ilişkin ödenek tutarları iptal edilir. Düzenlenen tenkis belgesinde, söz konusu ödeneğin devredilen taahhüt karşılığı olduğu belirtilerek iptal edilmesi ve yeni mali yılda ilgili tertipten ödenek gönderilmesi istenir.

Dış proje kredileri avans ve akreditiflerinden, mali yıl sonuna kadar harcanamadığından ertesi yıla devredilecek tutarlar hakkında da yukarıdaki hükümler uygulanır.

f) Ödenekli gider işlemleri

Ödeneğine dayanılarak tahakkuk ettirilip nakden veya mahsuben ödenen bütçe giderleri, Bakanlıkça farklı bir süre öngörülmemişse, muhasebe birimlerince gün sonlarında ödenekli giderler hesabına kaydedilir. Bakanlıktan verilen talimat üzerine tahakkukun iptal edilmesi nedeniyle ödeneğine iade edilmesi bildirilen tutarlar ödenekli giderler hesabından düşülür.

g) Mahsup dönemine aktarılan ödenekler

Mali yılın bitimine kadar hizmet yerine getirildiği veya mal teslim alındığı halde mahsubu yapılamadığından mahsup dönemine aktarılan ön ödeme artıkları için saklı tutulan ödenekler, söz konusu ön ödemelerle birlikte mahsup dönemine aktarılır. Bunlardan mahsup dönemi sonuna kadar kullanılanlar veya tenkis edilenler mahsup dönemine aktarılan ödenek hesaplarında izlenir.

900 Gönderilecek bütçe ödenekleri hesabı

Hesabın niteliği

Madde 332-Bu hesap; kamu idarelerinin bütçelerinde öngörülen ödenekler, bunlardan yapılan kesintiler, geçen yıldan devreden ödenekler, ödenek kalemleri arasında yapılan aktarmalar, yılı içinde eklenen veya iptal edilen ödenekler, yılı içinde kaydedilen özel ödenekler, kamu idarelerinin merkez ve merkez dışı birimlerinde kullanılacak ödenekler, gönderilen ödeneklerden tenkis edildiği için iade alınan ödenekler ile ertesi yıla devreden ödenekler ve iptal edilen ödeneklere ilişkin işlemlerin merkez muhasebe birimlerince izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 333-Gönderilecek bütçe ödenekleri hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Bütçe kanunu ile verilen ödenekler bu hesaba borç, 901-Bütçe Ödenekleri Hesabına alacak kaydedilir.

2-Mevzuatı gereği önceki yıldan devreden ödenekler bu hesaba borç, 901-Bütçe Ödenekleri Hesabına alacak kaydedilir.

3-Başka kurum bütçelerinden yapılan aktarmalarla eklenen ödenekler bu hesaba borç, 901-Bütçe Ödenekleri Hesabına alacak kaydedilir.

4-Aynı kurum bütçesi içerisinde yapılan aktarmalarla eklenen ödenekler bu hesaba borç, 901-Bütçe Ödenekleri Hesabına alacak kaydedilir.

5-Yedek ödenekten yapılan aktarmalarla eklenen ödenekler bu hesaba borç, 901-Bütçe Ödenekleri Hesabına alacak kaydedilir.

6-Mevzuatı gereği yıl içinde eklenen ödenekler bu hesaba borç, 901-Bütçe Ödenekleri Hesabına alacak kaydedilir.

7-Kamu idarelerinin merkez ve merkez dışı birimlerinde kullanılmak üzere gönderilen ödeneklerden tenkis edilenler bu hesaba borç, 902-Bütçe Ödenek Hareketleri Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Bütçe kanunu ile yapılan ödenek kesintileri bu hesaba alacak, 901-Bütçe Ödenekleri Hesabına borç kaydedilir.

2-Başka kurum bütçelerine yapılan aktarmalarla düşülen ödenekler bu hesaba alacak, 901-Bütçe Ödenekleri Hesabına borç kaydedilir.

3-Aynı kurum bütçesi içerisinde yapılan aktarmalarla düşülen ödenekler  bu hesaba alacak, 901-Bütçe Ödenekleri Hesabına borç kaydedilir.

4-Aktarmalar dolayısıyla yedek ödenekten düşülen ödenekler bu hesaba alacak, 901-Bütçe Ödenekleri Hesabına borç kaydedilir.

5-Kamu idarelerinin merkez birimlerinde kullanılmak üzere ödenek gönderme belgesi düzenlenmek suretiyle gönderilen ödenekler ile önceden ödenek gönderme belgesi düzenlenmemiş harcamalarına ilişkin ödeme emri belgesi tutarları, bir taraftan bu hesaba alacak, 902-Bütçe Ödenek Hareketleri Hesabına borç; diğer taraftan 904-Ödenekler Hesabına alacak, 903-Kullanılacak Ödenekler Hesabına borç kaydedilir.

6-Kamu idarelerinin merkez dışı birimlerinde kullanılmak üzere gönderilen ödenekler bu hesaba alacak, 902-Bütçe Ödenek Hareketleri Hesabına borç kaydedilir.

7-Mevzuatı gereği ertesi yıla devreden ödenekler bu hesaba alacak, 901-Bütçe Ödenekleri Hesabına borç kaydedilir.

8-Bu hesapta kayıtlı ödeneklerden yıl içinde kullanılmadığı için iptal edilenler bu hesaba alacak, 901-Bütçe Ödenekleri Hesabına borç kaydedilir.

901 Bütçe ödenekleri hesabı

Hesabın niteliği

Madde 334-Bu hesap, kamu idarelerinin bütçelerinde öngörülen ödenekler ve bunlardan yapılan kesintiler, geçen yıldan devreden ödenekler, ödenek kalemleri arasında yapılan aktarmalar, yılı içinde yapılan ödenek ekleme ve iptalleri, yılı içinde kaydedilen özel ödenekler ve ertesi yıla devreden ödenekler ile iptal edilen ödeneklerin merkez muhasebe birimlerince izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 335-Bütçe ödenekleri hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

1-Bütçe kanunu ile verilen ödenekler bu hesaba alacak, 900-Gönderilecek Bütçe Ödenekleri Hesabına borç kaydedilir.

2-Mevzuatı gereği önceki yıldan devreden ödenekler bu hesaba alacak, 900-Gönderilecek Bütçe Ödenekleri Hesabına borç kaydedilir.

3-Başka kurum bütçelerinden yapılan aktarmalarla eklenen ödenekler bu hesaba alacak, 900-Gönderilecek Bütçe Ödenekleri Hesabına borç kaydedilir.

4-Aynı kurum bütçesi içinde yapılan aktarmalarla eklenen ödenekler bu hesaba alacak, 900-Gönderilecek Bütçe Ödenekleri Hesabına borç kaydedilir.

5-Yedek ödenekten yapılan aktarmalarla eklenen ödenekler bu hesaba alacak, 900-Gönderilecek Bütçe Ödenekleri Hesabına borç kaydedilir.

6-Mevzuatı gereği yıl içinde eklenen ödenekler bu hesaba alacak, 900-Gönderilecek Bütçe Ödenekleri Hesabına borç kaydedilir.

7- Ödenek hesaplarına ilişkin kesin hesap bilgilerinin geçici mizandan alınmasından sonra dönem sonunda, bu hesabın yardımcı hesapları itibarıyla; alacak bakiyesi aynı yardımcı hesaplara borç, borç bakiyesi aynı yardımcı hesaplara, bütçe ödenek hareketleri hesabının borç bakiyesi 902-Bütçe Ödenek Hareketleri Hesabına alacak kaydedilir.

b) Borç

1-Bütçe kanunu ile yapılan ödenek kesintileri bu hesaba borç, 900-Gönderilecek Bütçe Ödenekleri Hesabına alacak kaydedilir.

2-Başka kurum bütçelerine yapılan aktarmalarla düşülen ödenekler bu hesaba borç, 900-Gönderilecek Bütçe Ödenekleri Hesabına alacak kaydedilir.

3-Aynı kurum bütçesi içerisinde yapılan aktarmalarla düşülen ödenekler  bu hesaba borç, 900-Gönderilecek Bütçe Ödenekleri Hesabına alacak kaydedilir.

4-Aktarmalar dolayısıyla yedek ödenekten düşülen ödenekler bu hesaba borç, 900-Gönderilecek Bütçe Ödenekleri Hesabına alacak kaydedilir.

5-Mevzuatı gereği ertesi yıla devreden ödenekler bu hesaba borç, 900-Gönderilecek Bütçe Ödenekleri Hesabına alacak kaydedilir.

6-Bu hesapta kayıtlı ödeneklerden yıl içinde kullanılmadığı için iptal edilenler bu hesaba borç, 900-Gönderilecek Bütçe Ödenekleri Hesabına alacak kaydedilir.

7- Ödenek hesaplarına ilişkin kesin hesap bilgilerinin geçici mizandan alınmasından sonra dönem sonunda, bu hesabın yardımcı hesapları itibarıyla; alacak bakiyesi aynı yardımcı hesaplara borç, borç bakiyesi aynı yardımcı hesaplara, bütçe ödenek hareketleri hesabının borç bakiyesi 902-Bütçe Ödenek Hareketleri Hesabına alacak kaydedilir.

902 Bütçe ödenek hareketleri hesabı

Hesabın niteliği

Madde 336-Bu hesap, kamu idarelerinin bütçelerinde öngörülen ödeneklerden merkez birimlerinde kullanılanlar ile merkez dışı birimlerde kullanılmak üzere gönderilenler ve gönderilen ödeneklerden yılı içinde veya yıl sonunda tenkis edildiği için iade alınanların merkez muhasebe birimlerince izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi        

Madde 337-Bütçe ödenek hareketleri hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Kamu idarelerinin merkez birimlerinde kullanılmak üzere ödenek gönderme belgesi düzenlenmek suretiyle gönderilen ödenekler ile önceden ödenek gönderme belgesi düzenlenmemiş merkez birimlerinin harcamalarına ilişkin ödeme emri belgesi tutarları, bir taraftan bu hesaba borç, 900-Gönderilecek Bütçe Ödenekleri Hesabına alacak; diğer taraftan 903-Kullanılacak Ödenekler Hesabına borç, 904-Ödenekler Hesabına alacak kaydedilir.

2- Kamu idarelerinin merkez dışı birimlerinde kullanılmak üzere gönderilen ödenekler bu hesaba borç, 900-Gönderilecek Bütçe Ödenekleri Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1- Kamu idarelerinin merkez ve merkez dışı birimlerinde kullanılmak üzere gönderilen ödeneklerden tenkis edilenler bu hesaba alacak, 900-Gönderilecek Bütçe Ödenekleri Hesabına borç kaydedilir.

2-Dönem sonunda hesabın borç bakiyesi bu hesaba alacak, 901-Bütçe Ödenekleri Hesabının yardımcı hesapları itibarıyla; alacak bakiyesi aynı yardımcı hesaplara borç, borç bakiyesi aynı yardımcı hesaplara alacak kaydedilir.

903 Kullanılacak ödenekler hesabı

Hesabın niteliği

Madde 338-Bu hesap, muhasebe birimlerine gelen ödenekler ile bunlardan kullanılanlar veya tenkis edilenlerin izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 339-Kullanılacak ödenekler  hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Kamu idarelerinin merkez birimlerinde kullanılmak üzere ödenek gönderme belgesi düzenlenmek suretiyle gönderilen ödenekler ile önceden ödenek gönderme belgesi düzenlenmemiş harcamalarına ilişkin ödeme emri belgesi tutarları, bir taraftan bu hesaba borç, 904-Ödenekler Hesabına alacak; diğer taraftan 902-Bütçe Ödenek Hareketleri Hesabına borç, 900-Gönderilecek Bütçe Ödenekleri Hesabına alacak kaydedilir.

2-Kamu idarelerinin merkez dışı birimlerinde kullanılmak üzere muhasebe birimlerine gelen bütçe ödenekleri bu hesaba borç, 904-Ödenekler Hesabına alacak kaydedilir.

3-Yılı içerisinde bütçeden fazla veya yersiz ödendiğinin anlaşılması üzerine Bakanlıktan tahakkukun iptali nedeniyle ödeneğine iade edilmesi bildirilen tutarlar bu hesaba borç, 905-Ödenekli Giderler Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Ödeneğine dayanılarak, tahakkuk ettirilip ödeme emri belgesine bağlanarak bütçeye gider kaydedilen tutarlar bu hesaba alacak, 905-Ödenekli Giderler Hesabına borç kaydedilir.

2-Mahsup dönemine devreden ön ödemeler karşılığı saklı tutulacak ödenek tutarı bir taraftan bu hesaba alacak, 906-Mahsup Dönemine Aktarılan Kullanılacak Ödenekler Hesabına borç; diğer taraftan 904-Ödenekler Hesabına borç, 907-Mahsup Dönemine Aktarılan Ödenekler Hesabına alacak kaydedilir.

3- Kamu idarelerinin merkez ve merkez dışı birimlerinde kullanılmak üzere alınan ödeneklerden tenkis edilenler bu hesaba alacak, 904-Ödenekler Hesabına borç kaydedilir.

Mahsup dönemine devreden ön ödemeler karşılığı ödenek tutarlarının mahsup dönemine devredilmesinden sonra tespit edilecek kullanılmamış ödeneklerin yapılan tenkislerinden sonra bu hesabın borç ve alacak toplamlarının birbirine eşit olması gerekir.

904 Ödenekler hesabı

Hesabın niteliği

Madde 340-Bu hesap, muhasebe birimlerine gelen ödenekler ile bunlardan yapılan tenkislerin izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 341-Ödenekler hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

1-Kamu idarelerinin merkez birimlerinde kullanılmak üzere ödenek gönderme belgesi düzenlenmek suretiyle gönderilen ödenekler ile önceden ödenek gönderme belgesi düzenlenmemiş harcamalarına ilişkin ödeme emri belgesi tutarları, bir taraftan bu hesaba alacak, 903-Kullanılacak Ödenekler Hesabına borç; diğer taraftan 900-Gönderilecek Bütçe Ödenekleri Hesabına alacak,  902-Bütçe Ödenek Hareketleri Hesabına borç kaydedilir.

2-Kamu idarelerinin merkez dışı birimlerinde kullanılmak üzere muhasebe birimlerine gelen bütçe ödenekleri bu hesaba alacak, 903-Kullanılacak Ödenekler Hesabına borç kaydedilir.

b) Borç

1-Mahsup dönemine devreden ön ödemeler karşılığı saklı tutulacak ödenek tutarı bir taraftan bu hesaba borç, 907-Mahsup Dönemine Aktarılan Ödenekler Hesabına alacak; diğer taraftan 906-Mahsup Dönemine Aktarılan Kullanılacak Ödenekler Hesabına borç, 903-Kullanılacak Ödenekler Hesabına alacak kaydedilir.

2- Kamu idarelerinin merkez ve merkez dışı birimlerinde kullanılmak üzere alınan ödeneklerden tenkis edilenler  bu hesaba borç, 903-Kullanılacak Ödenekler Hesabına alacak kaydedilir.

3-Dönem sonunda, hesabın alacak bakiyesi bu hesaba borç, 905-Ödenekli Giderler Hesabına alacak kaydedilerek hesap kapatılır.

905 Ödenekli giderler hesabı

Hesabın niteliği

Madde 342-Bu hesap, ödeneğine dayanılarak tahakkuk ettirilip nakden veya mahsuben ödenen bütçe giderleri ile Bakanlıktan verilen talimat üzerine tahakkukun iptal edilmesi nedeniyle ödeneğine iade edilmesi bildirilen tutarların izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi        

Madde 343-Ödenekli giderler hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Ödeneğine dayanılarak bütçeye gider kaydedilen tutarlar bu hesaba borç, 903-Kullanılacak Ödenekler Hesabına alacak kaydedilir.

2-Mevzuatı gereği ödenek aranmaksızın yapılan bütçe giderlerine ait ödenek gönderme belgesi geldiğinde, tutarı bu hesaba borç, 903-Kullanılacak Ödenekler Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Yılı içerisinde bütçeden fazla veya yersiz ödendiğinin anlaşılması üzerine Bakanlıktan tahakkukun iptali nedeniyle ödeneğine iade edilmesi bildirilen tutarlar, bir taraftan bu hesaba alacak, 903-Kullanılacak Ödenekler Hesabına borç, diğer taraftan;

-Gerçekleştirilen bütçe gideri tutarı giderler hesabına yansıtılmış ise, 140-Kişilerden Alacaklar Hesabına borç, 830-Bütçe Giderleri Hesabına alacak; 835-Gider Yansıtma Hesabına borç, 630-Giderler Hesabına alacak,

-Bütçe gideri tutarı herhangi bir varlık hesabına yansıtılmış ise, 140-Kişilerden Alacaklar Hesabına borç, 830-Bütçe Giderleri Hesabına alacak; 835-Gider Yansıtma Hesabına borç, ilgili varlık hesabına alacak,

kaydedilir.

Ödeneğine iade işlemine ilişkin Bakanlıktan talimat gelmeden önce bu tür tutarların 140-Kişilerden Alacaklar Hesabına borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydı yapılmış olduğu takdirde, bu işlem ters kayıtla kapatılır.

2-Dönem sonunda hesabın borç bakiyesi bu hesaba alacak, 904-Ödenekler Hesabına borç kaydedilerek hesap kapatılır.

906 Mahsup dönemine aktarılan kullanılacak ödenekler hesabı

Hesabın niteliği

Madde 344-Bu hesap, mali yılın sonuna kadar hizmet yerine getirildiği veya mal teslim alındığı halde mahsubu yapılamadığından mahsup dönemine aktarılan ön ödemeler için saklı tutulan ödenekler ile bunlardan mahsup dönemi sonuna kadar kullanılanlar veya tenkis edilenlerin izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 345-Mahsup dönemine aktarılan kullanılacak ödenekler hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

Mahsup dönemine devreden iş avans ve kredileri, personel avansları karşılığı saklı tutulacak ödenek tutarı bir taraftan bu hesaba borç, 903-Kullanılacak Ödenekler Hesabına alacak; diğer taraftan 904-Ödenekler Hesabına borç, 907-Mahsup Dönemine Aktarılan Ödenekler Hesabına alacak kaydedilir.

b) Alacak

1-Mahsup dönemine aktarılan ön ödemelerden, mahsup dönemi sonuna kadar belgelerine dayanılarak mahsubu yapılan tutarlara ait ödenekler, bir taraftan bu hesaba alacak, 907-Mahsup Dönemine Aktarılan Ödenekler Hesabına borç; diğer taraftan 834-Geçen Yıl Bütçe Mahsupları Hesabına borç, 165-Mahsup Dönemine Aktarılan Avans ve Krediler Hesabına alacak kaydedilir.

2-Mahsup dönemine aktarılan ön ödemelerden, mahsup dönemi içerisinde mahsubu yapılmayarak nakden iade edilenlere ait saklı tutulan ödenekler bir taraftan bu hesaba alacak, 907-Mahsup Dönemine Aktarılan Ödenekler Hesabına borç; diğer taraftan yapılan tahsilat 100-Kasa Hesabı veya 102-Banka Hesabına borç, 165-Mahsup Dönemine Aktarılan Avans ve Krediler Hesabına alacak kaydedilir.

3-Mahsup dönemine aktarılan ön ödemelerden, mahsup dönemi sonuna kadar mahsup edilmemesi nedeniyle sorumlusu adına kişilerden alacaklar hesabına kaydedilen tutarlara ait saklı tutulan ödenekler bu hesaba alacak, 907-Mahsup Dönemine Aktarılan Ödenekler Hesabına borç kaydedilir.

907 Mahsup dönemine aktarılan ödenekler hesabı

Hesabın niteliği

Madde 346-Bu hesap, mali yılın sonuna kadar hizmet yerine getirildiği veya mal teslim alındığı halde mahsubu yapılamadığından mahsup dönemine aktarılan ön ödemeler için saklı tutulan ödenekler; bunlardan mahsup dönemi sonuna kadar kullanılanlar veya tenkis edilenlerin izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 347-Mahsup dönemine aktarılan ödenekler hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

Mahsup dönemine devreden ön ödemeler karşılığı saklı tutulacak ödenek tutarı, bir taraftan bu hesaba alacak, 904-Ödenekler Hesabına borç; diğer taraftan 906-Mahsup Dönemine Aktarılan Kullanılacak Ödenekler Hesabına borç, 903-Kullanılacak Ödenekler Hesabına alacak kaydedilir.

b) Borç

1-Mahsup dönemine aktarılan ön ödemelerden, mahsup dönemi sonuna kadar belgelerine dayanılarak mahsubu yapılan tutarlara ait ödenekler, bir taraftan bu hesaba borç, 906-Mahsup Dönemine Aktarılan Kullanılacak Ödenekler Hesabına alacak; diğer taraftan 834-Geçen Yıl Bütçe Mahsupları Hesabına borç, 165-Mahsup Dönemine Aktarılan Avans ve Krediler Hesabına alacak kaydedilir.

2-Mahsup dönemine aktarılan ön ödemelerden, mahsup dönemi içerisinde mahsubu yapılmayarak nakden iade edilenlere ait saklı tutulan ödenekler, bir taraftan bu hesaba borç, 906-Mahsup Dönemine Aktarılan Kullanılacak Ödenekler Hesabına alacak; diğer taraftan yapılan tahsilat 100-Kasa Hesabı veya 102-Banka Hesabına borç, 165-Mahsup Dönemine Aktarılan Avans ve Krediler Hesabına alacak kaydedilir.

3-Mahsup dönemine aktarılan avans ve kredilerden, mahsup dönemi sonuna kadar mahsup edilmemesi nedeniyle sorumlusu adına kişilerden alacaklar hesabına alınan tutarlara ait saklı tutulan ödenekler bu hesaba borç, 906-Mahsup Dönemine Aktarılan Kullanılacak Ödenekler Hesabına alacak kaydedilir.

91 Nakit dışı teminat ve kişilere ait menkul kıymet hesapları

Madde 348-Bu hesap grubu; teminat ve depozito olarak alınan teminat ve garanti mektuplarıyla şahsi kefalete ilişkin belgeler ve kişi malı olarak muhasebe birimlerine teslim edilen menkul kıymet ve varlıkların izlenmesi için kullanılır.

Nakit dışı teminat ve kişilere ait menkul kıymet hesapları, niteliklerine göre bu grup içinde açılacak aşağıdaki hesaplardan oluşur:

910 Teminat Mektupları Hesabı

911 Teminat Mektupları Emanetleri Hesabı

912 Kişilere Ait Menkul Kıymetler Hesabı

913 Kişilere Ait Menkul Kıymet Emanetleri Hesabı

910 Teminat mektupları hesabı

Hesabın niteliği

Madde349-Bu hesap, muhasebe birimlerine teminat ve depozito olarak teslim edilen teminat ve garanti mektuplarıyla şahsi kefalete ilişkin belgeler ve bunlardan ilgililerine geri verilenler veya paraya çevrilenlerin izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 350-Teminat mektupları hesabına ilişkin işlemler aşağıda gösterilmiştir:

a) Muhasebe birimlerine teminat olarak teslim edilen teminat ve garanti mektupları ile şahsi kefalete ilişkin belgelerin alınıp verilmesinde düzenlenecek belgeler

Muhasebe birimleri veznelerine ihale kanunları, vergi kanunları, gümrük kanunları ve diğer mevzuat hükümleri gereğince teminat ve depozito olarak teslim edilen teminat ve garanti mektupları ile şahsi kefalete ilişkin belgeler karşılığında ilgilisine alındı belgesi verilir. Veznedarca teslim alınan teminat ve garanti mektupları ile şahsi kefalete ilişkin belgeler; alınış sırasına göre klasörler içinde veznede saklanır. Bu değerler teslim alındığında, ilgilisine geri verilmesi veya paraya çevrilmesi gerektiğinde muhasebe işlem fişi düzenlenerek hesaplara kaydedilir. Değerin ilgilisine geri verilmesi gerektiğinde teslimi sırasında verilen alındı belgesi geri alınarak muhasebe işlem fişine bağlanır. Alındı belgesi geri alınamadığı takdirde durum, alındının dip koçanı ile yardımcı hesap defterine şerh edilir. Teminat mektubu, yazılı olarak talep edilmesi halinde muhatap veya ilgili bankaya, garanti mektubu ile şahsi kefalete ilişkin belge ise yazılı olarak talep edilmesi halinde muhatabına posta ile gönderilir ve talep yazısı muhasebe işlem fişine bağlanır.

Teminat mektubunun bir kısmının serbest bırakılması gerektiği takdirde, durum muhasebe birimince bir yazı ile ilgili banka şubesine bildirilir ve serbest bırakılan tutar hesaplardan çıkartılmakla birlikte, yardımcı hesap defterinde de bu durum ayrıca belirtilir.

Teminat ve garanti mektupları ile şahsi kefalete ilişkin belgelerin muhasebe birimlerinde gereksiz olarak bekletilmesini önlemek için; alınan teminata ait işin sonuçlandırılıp sonuçlandırılmadığı, mevzuatındaki süreler de dikkate alınarak muhasebe birimlerince takip edilir ve her mali yıl sonunda teminat ve garanti mektupları ile şahsi kefalete ilişkin belgeler hakkında ilgili idareden bilgi alınır ve alınan bilgi doğrultusunda söz konusu mektup ve belgeler ilgilisine veya ilgili bankaya iade edilir ya da ertesi mali yıla devredilir.

Banka teminat mektupları, isteklinin sözleşme yapmaya yanaşmaması ya da yüklenicinin sözleşmeden doğan yükümlülüklerini yerine getirmemesi gibi ilgili mevzuatında belirtilen hallerin, idaresince, muhasebe birimine bildirilmesinden sonra paraya çevrilebilir. Banka teminat mektupları yukarıda belirtilen paraya çevrilme hallerinin dışında, teminat konusu iş devam ettiği sürece muhafaza edilir.

Yapım işlerinde kesin hesap ve kesin kabul tutanağının onaylanmasından, diğer işlerde ise işin kabul tarihinden veya varsa garanti süresinin bitim tarihinden itibaren iki yıl içinde idarenin yazılı uyarısına rağmen talep edilmemesi nedeniyle iade edilemeyen kesin teminat mektupları hükümsüz kalır ve bankasına iade edilir.

b) Teminat ve garanti mektupları ile şahsi kefalete ilişkin belgeler üzerinde muhasebe birimlerince yapılacak incelemeler

Muhasebe birimlerine teslim edilen teminat ve garanti mektupları ile şahsi kefalete ilişkin belgeler ilgili kanun hükümleri ve getirilen düzenlemeler çerçevesinde incelendikten sonra kabul edilir.

1- 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu uyarınca alınan teminat mektupları

Muhasebe birimlerine geçici, kesin, ek kesin ve avans teminat mektubu olarak verilen teminat mektupları, kamu ihale mevzuatında yer alan düzenlemeler doğrultusunda incelendikten sonra kabul edilir.

Yabancı banka ve benzeri kredi kuruluşlarının kontrgarantilerine dayanarak Türkiye’deki bankalarca verilen teminat mektupları “işin kesin kabulü yapılıncaya kadar sürenin muayyen devrelerle herhangi bir bildirime gerek kalmadan uzatılacağı” kaydı konularak otomatik temditli hale getirildiği takdirde teminat olarak kabul edilir.

Belirlenen yabancı bankalar ile yerli bankalarca yabancı para cinsinden verilen teminat mektupları, alındığı günkü T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden ulusal para birimine çevrilerek hesaplara kaydedilmekle birlikte, yardımcı hesap defteri kayıtlarında ve verilen alındı belgesinde yabancı para cinsinden tutarı da gösterilir. Bu tür teminat mektupları iade edilirken, alınışındaki kayıtlı değerleri üzerinden hesaplardan çıkarılır. Herhangi bir nedenle paraya çevrilenler kayıtlı değerleri üzerinden hesaplardan çıkarılır, paraya çevriliş tutarı ise döviz hesabı ve ilgili hesap veya hesaplara kaydedilir.

Teminat mektupları ilgili muhasebe birimine teslim edilmeden önce idarelerce, teminat mektuplarını düzenleyen şubelerden, teminat mektuplarının şubelerince düzenlendiğinin teyidi yazı ile istenir. Teyit istem yazısının bir sureti ile ilgili banka şubesinden alınan teyit yazısı ve teminat mektubu idarece bir yazı ekinde muhasebe birimine intikal ettirilir. Kamu idareleri tarafından yazı ekinde gönderilen kesin teminat ve avans teminat mektupları ile bunlara ilişkin teyit istem ve banka teyit yazılarının birer örneği muhasebe birimlerince teslim alınarak birlikte saklanır. Teslim alındığında düzenlenen alındı belgesi ilgilisine verilemediği takdirde teminat mektubuyla birlikte muhafaza edilir.

2- Vergi kanunları uyarınca alınan teminat mektupları ve şahsi kefalete ilişkin belgeler

Vergi kanunları uyarınca alınan teminat mektupları ve şahsi kefalete ilişkin belgelerin Bakanlıkça (Gelir İdaresi Başkanlığı) belirlenen şartları taşıması gerekir.

3- Gümrük mevzuatı uyarınca alınan teminat mektupları ve garanti mektupları ile şahsi kefalete ilişkin belgeler

Gümrük mevzuatı uyarınca alınan teminat ve garanti mektupları ile şahsi kefalete ilişkin belgelerin Gümrük Yönetmeliği hükümlerine ve yapılan diğer düzenlemelere uygun olması gerekir.

6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 11 inci maddesi ve Gümrük Yönetmeliğinin ilgili maddeleri hükümleri gereğince düzenlenen noter tasdikli şahsi kefalete ilişkin belgeler ve garanti mektuplarının, gümrük muhasebe birimlerince teminat olarak alınması sırasında, teminata ilişkin bu belgelerin alacaklı tahsil dairesince kabul edildiğine ilişkin yazılı belge de ilgili muhasebe birimine teslim edilir. Söz konusu yazılı belge, muhasebe birimlerince şahsi kefalet belgesi ve garanti mektubuna ekli olarak muhafaza edilir.

Hesabın işleyişi

Madde 351-Teminat mektupları hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Borç

1-Teminat ve depozito olarak muhasebe birimlerine teslim edilen teminat ve garanti mektupları ile şahsi kefalete ilişkin belgeler bu hesaba borç, 911-Teminat Mektupları Emanetleri Hesabına alacak kaydedilir.

2-Teminat ve depozito olarak muhasebe birimlerine teslim edilen teminat ve garanti mektuplarından paraya çevrilmek üzere bankaya gönderilenler bu hesaba borç ve alacak kaydedilir.

b) Alacak