BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç ve Kapsam, Yasal Dayanak, Tanımlar ve Kısaltmalar

Madde 7- (1) Danışma ve Değerlendirme Kurulu, kazı ve yüzey araştırması yapılan alanlarla ilgili, farklı anabilim dallarından dört bilim insanı ile aynı sayıda Genel Müdürlük çalışanlarıyla, kazı/yüzey araştırması başvurusu ve iptalini birlikte değerlendirmek amacıyla, her yıl Bakanlık Makamı’nca oluşturulur. Kurul’un görüşü tavsiye niteliğinde olup nihai karar Bakanlık Makamı’nca verilir.

 (2) Kurul değerlendirmelerinde, ilk başvuruların yeterliliği, devam eden çalışmaların durumları, İnceleme Komisyonu Raporu’yla iptali istenen çalışmalar ve Genel Müdürlüğün görüşülmesini gerekli gördüğü konular hakkında;

a) Çalışma alanının Genel Müdürlüğün öncelikli alanlarından olması,

b) Çalışmaların bilimsel etik, ilke, yöntem ve kıstaslara uygunluğu,

c) Başvuru dosyasının bütünlüğü,

ç) Kazı/Yüzey Araştırma programının yeterliliği,

d) Kazı Alanı’ndaki güvenlik sorunlarının çözümü,

e) Kazı Alanı’nda kamulaştırma ihtiyacının karşılanması, sürecin işleyişi,

f) Kazı evi ve kazı deposu ihtiyacının karşılanması, yapım süreci,

g) Projenin bütçe analizi,

ğ) Mali giderlerin karşılanmasında yaratılan kaynaklar, buna ilişkin güvence/belgeler,

h) Çevredeki mevcut diğer çalışmalarla ilişkisi, sağlayacağı katkı,

ı) Alanda daha önce yapılan çalışmalara ilişkin bilgi ve belgelerin hazırlanması ve başvuru dosyasıyla ilişkilendirilmesi,

i) Kazı Alanı’ndaki kültür varlıklarının korunması ve koruma amacıyla yapılan uygulamalar,

j) Ortaya çıkan sorunlara ilişkin Kazı Başkanı’nca çözüm yollarının üretilmesi

gibi kıstasları göz önüne alır.

Başvuru değerlendirme takvimi

Madde 8- (1) Başvurular; 31 Aralık’a kadar Genel Müdürlük’te olacak biçimde yapılır ve Ocak-Şubat aylarında değerlendirilir, Mart ayında Danışma ve Değerlendirme Kurulu’nda görüşülür. Genel Müdürlükçe yapılan değerlendirme sonrasında gerekli işlemler tamamlanarak, Nisan ayından itibaren yeni izinler Bakanlık Makamı’nın onayına sunulur, devam eden çalışmalara ilişkin ruhsatnameler yenilenir, bunun dışındaki istisnalar Genel Müdürlükçe değerlendirilir.

Yüzey araştırmaları ile kazı çalışmalarına ilişkin genel kurallar

a) Arkeolojik miras ögelerinin korunması, saklanması ve sınıflandırılması için uygun önlemler alınmadan bunların kazı yerinden çıkartılmaması, kazı sırasında ve sonrasında korumasız bırakılmaması esastır.

b) Kazı alanlarındaki maddi izlerin gelecek kuşaklar tarafından incelenmek üzere korunması amacıyla, toprak üstünde ya da su altında görünür bir kalıntı olmasa bile, arkeolojik rezerv alanları oluşturulur.

c) Kazıların ve tahribata neden olabilecek tekniklerin yalnızca nitelikli ve bu amaçla yetiştirilmiş kişiler tarafından yürütülmesine dikkat edilir.

ç) Yüzey araştırması veya kazı her yıl Bakanlık izniyle yapılır, çalışmalarda 2 nci maddedeki mevzuatın yanı sıra izin yazısı ekindeki, kazı için “Ruhsatname”, yüzey araştırması için “İzin Belgesi” hükümlerine uyulması zorunludur.

d) 02/07/1964tarih 492 sayılı Harçlar Kanunu ve bu Kanun’a bağlı olarak Harçlar Kanunu Genel Tebliğ’le belirlenen harcın herhangi bir Mal Müdürlüğü veya Mal Sandığı’na yatırılarak Ruhsatname hazırlanmadan önce ödemeye ilişkin belgenin Genel Müdürlüğe iletilmesi gerekmektedir.

e) Kazı Başkanı’nın çalışmada fiilen bulunması gerektiğinden, sezon içerisinde kendisi çalışmada hiç bulunmayacaksa, çalışmaya o yıl izin verilmez.

f) Kazı Başkanı’nın arazi sezonu sırasında, çalışmalardan ayrılması gerektiği durumlarda, makul bir mazeretiyle birlikte kazıdan ayrılmadan önce Bakanlığa yazılı olarak başvurması gerekmektedir. Bildirilen mazeretin Bakanlıkça kabul edilmesi hâlinde Kazı’dan ayrılabilir. Bu süre, yıllık arazi programında belirtilen sürenin % 8’ini (kamu görevlilerinde olduğu gibi) geçemez.

g) Yıllık kazı programında yer alan çalışmaların (kazı, konservasyon, yayın, depo ve büro çalışmalarının) eş zamanlı gerçekleştirilmesi esastır. Kazı devam ederken programda bir değişiklik yapılmasının zorunlu olduğu durumlarda, Genel Müdürlüğün görüşüne göre hareket edilir.

ğ) Fiilî kazılar, yılda iki (2) aydan az olmamak üzere programlanır. Programda öngörülmeyen veya farklı zamanda yapılmasının daha uygun olacağı kararlaştırılan fiilî kazı işlemi dışındaki restorasyon ve çevre düzenleme gibi çalışmalar, ilgili Müze’nin olumlu görüşü, gerekçenin uygun bulunması hâlinde Genel Müdürlüğün izni ile ilgili Müze Müdürlüğü denetiminde kazı sezonu dışında yapılabilir.

h) Çağdaş restorasyon ilkelerine uygun hazırlanan koruma projelerinin, ilgili Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü’nce incelenmesinden ve ilgili Koruma Bölge Kurulu’nun kararından sonra, 05/11/1999 tarih ve 660 sayılı Taşınmaz Kültür Varlıklarının Gruplandırılması, Bakım ve Onarımlarına İlişkin İlke Kararı kapsamındaki uygulamalarının mevzuata uygun olmasından, Kazı Başkanı sorumludur. Çalışma, heyet üyesi mimar ile Bakanlığın görevlendireceği personel gözetiminde gerçekleştirilir. Özel durumlarda Restorasyon ve Konservasyon Merkez Laboratuvarı Müdürlüğü ile irtibata geçilerek, uygulamalar görüş birliğine varılarak yapılır. 

ı) Kazı Başkan Yardımcısı, gerek çalışmaların uzun vadeli stratejik planının hazırlanmasında gerekse Kazı Başkanı, kazı heyet üyeleri ve Bakanlık Temsilcisi ile birlikte kazı sezonu süresince çalışmaların eşgüdümlü gerçekleştirilmesi konularında, Kazı Başkanı’na yardımcı olur. Sezon süresince arazide bulunur. Gereği hâlinde veya Kazı Başkanı’nın bulunmadığı durumlarda Kazı Başkanı’nı temsil eder. 

i)Ören Yerindeki taşınmaz kültür varlıklarının parçalarının, bulundukları yerlerde korunmaları esastır. Bunların tespit edilmesi, fotoğraflı envanter fişlerinin hazırlanması, güncellenmesi, bu fişlere göre kültür varlıklarının kazı bekçisine teslim edilmesi ve Müze Müdürlüğü’nce düzenli kontrollerinin yapılması gerekmektedir. Kazı Başkanı ve Müze Müdürlüğü tarafından taşınmaz ve parçalarının güvenliği amacıyla kazı deposu veya Müze’ye taşınması için Koruma Bölge Kurulu’ndan derhâl izin alınır. İzin alınıncaya kadar taşınmaz ve parçalarının güvenliğinden Kazı Başkanı, fiilî kazı sezonu dışında Kazı Başkanı’yla birlikte Müze Müdürlüğü de sorumludur.

j) Kazılarda ortaya çıkan taşınır kültür varlıklarının konservasyon ve restorasyonu, kazı sezonu içinde tamamlandıktan sonra Müze'ye teslim edilir. 

k) Bakanlık Makamı'nın 23/11/2007 gün ve 196639 sayılı Onay’ı ile yürürlüğe giren "Müze ve Ören Yerleri Giriş, Bilgilendirme ve Yönlendirme Tabelalarına İlişkin Yönerge" hükümleri, Kazı Başkanı tarafından ilgili Müze Müdürlüğü ile eşgüdüm kurularak gerçekleştirilir. Bu konuda yıl içinde sürdürülen, geliştirilen veya güncellenen çalışmalar, kazı dönemi sonunda Kazı Başkanı ve Bakanlık Temsilcisi tarafından hazırlanan Kazı/Yüzey Araştırma Başkanı Sonuç Raporu ve Bakanlık Temsilcisi Sonuç Raporu’nda yer alır. İlgili Müze Müdürlüğü, çalışmalara ilişkin görüşlerini Bakanlığa ayrıca bildirir.

l) Kazı alanlarında koruma ve güvenlik önlemleri Kazı Başkanı tarafından sağlanır. Türk bilim insanlarınca gerçekleştirilen kazıda, fiilî olarak kazı çalışmalarının yürütülmediği sürelerde kazı alanının güvenliğini sağlamak amacıyla Bakanlık tarafından gönderilen kazı ödeneğini kullanarak, Kazı Başkanı dışında Müze Müdürlüğü de bekçi görevlendirebilir. Koruma ve güvenlik önlemleri ilgili Müze Müdürlüğü tarafından denetlenir.

m) Kazı sırasında ortaya çıkarılan korunması gerekli taşınır veya taşınmaz kültür varlıklarının korunmasına yönelik çalışmalar kapsamında, arazide yapılacak ilk müdahaleler bir konservatör gözetiminde pasif koruma niteliğinde olmalıdır. Gerçekleştirilen çalışmalara ilişkin heyet uzmanınca çalışma sonucunda Konservasyon Raporu hazırlanarak Kazı Başkanı ile Bakanlık Temsilcisi’ne verilir. Bakanlık Temsilcisi raporun bir nüshasını Bakanlığa ve ilgili Müze Müdürlüğü’ne iletir.

n) Kazı sırasında ortaya çıkarılan taşınır kültür varlıklarının, açığa çıktığı gün belgelenerek araziden alınması ve kazı deposuna naklî zorunludur. Aynı gün taşınması mümkün olmayan durumlarda, gerekli güvenlik önlemlerinin alınmasından Kazı Başkanı sorumludur.

o) 28/09/2008 tarih ve 27011 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun 8 inci Maddesinin Yedinci Fıkrasının Uygulanması Hakkında Tebliğ” in 13 üncü maddesinin (f) bendi uyarınca Genel Müdürlük tarafından kazılara izin verilmesinde, Kazı Başkanı’nın “işyeri unvanı ve adres” bilgileri ile Genel Müdürlükçe görevlendirilen temsilci veya uzman tarafından belli periyotlarda kazı faaliyetleri ile ilgili olarak hazırlanan raporlarda, kazıda ücretle çalışanlara ait kimlik bilgilerine yer verilir ve bu bilgiler Ek-10’a uygun olarak Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilir, Kazı Başkanı ve Bakanlık Temsilcisi bu işlemlerin gerçekleştirilmesinden birlikte sorumludur.

ö) Kazı Başkanı, çalışma alanlarında Hazine’ye ait arkeolojik sit alanlarının tapu kaydı bilgilerini (pafta, ada, parsel) belirleyerek Bakanlığa tahsisinin sağlanması amacıyla, Genel Müdürlüğe bildirir.

p) Bakanlık Temsilcisi’nin görevinden ayrılması gerektiği hâllerde, durum Genel Müdürlüğe bildirilir, yeni Bakanlık Temsilcisi görevi alana kadar, Kazı/Yüzey Araştırması ilgili Müze Müdürlüğü denetiminde ve görev devir-teslimi yapılarak sürdürülebilir.

r) Heyet listesinde adları yer almamakla birlikte, TC. uyruklu lisans öğrencileri Kazı/Yüzey Araştırma Başkanı’nın uygun görüşüyle çalışmalara katılabilirler. Bu öğrencilerin dolduracağı Ek-9’daki form, Bakanlık Temsilcisi’nin Genel Müdürlüğe göndereceği raporlara eklenir.

s) Yüzey araştırmasında tespit edilen buluntuların yerinde bırakılması veya Müze’ye götürülmesine ilişkin kararı Yüzey Araştırma Başkanı’nın önerisi üzerine Bakanlık Temsilcisi ile Müze Müdürlüğü birlikte verir.

ş) Sezon sonunda yüzey araştırması ve kazıya ilişkin plan, rölöve, çizim, fotoğraf, CD kaydı belge, vb. belgeler, en geç üç (3) ay içinde ve 31 Aralık tarihini aşmamak üzere, Türkçe bilimsel rapor ekinde Genel Müdürlüğe verilir. Müze Müdürlüğü’nce yürütülen kurtarma kazılarında çalışan bilim insanları, gerçekleştirilen çalışmalara ilişkin tüm belgelerin birer örneğini ilgili Müze Müdürlüğü’ne verir.

t) Kazı/Yüzey Araştırma Başkanı, heyetlerindeki üyelerin yayın haklarına ve yayın çalışmalarına ilişkin bilgileri, Kazı/Yüzey Araştırması Başkanı Sonuç Raporu ile birlikte Genel Müdürlüğe bildirir.

u) Kazı ve yüzey araştırmasına ilişkin yayınlar Kazı/Yüzey Araştırma Başkanı tarafından Genel Müdürlükle birlikte ilgili Müze’ye iletilir.

ü) Yabancı bilim insanlarının yayınlarının Türkçe de basılması gerekir.

v) Kazı/Yüzey Araştırması alan sınırları, Genel Müdürlükçe değiştirilebilir.

y) Yüzey Araştırması heyetlerinin öngördüğü çalışma takvimi, bazı zorunlu sebeplerle Genel Müdürlük tarafından değiştirilebilir.

z) Yüksek Lisans ve Doktora öğrencisinin arazi araştırması, ilgili Müze Müdürlüğü denetiminde gerçekleştirilir ve bu çalışmaya ilişkin hazırlanan Öğrenci Çalışması Müze Raporu ve Öğrenci Çalışması Raporu, Genel Müdürlüğe gönderilir.

aa) Aynı alanda ve konuda birden fazla yüzey araştırması izni verilebilir, heyetlerin çalışma programı ve tarihleri Genel Müdürlük tarafından düzenlenebilir.

bb) Misafirler, kazı ve yüzey araştırmasında fiilen çalıştırılmamaları koşulu ile kazı ve araştırma alanında sezon içinde toplam bir haftayı geçmemek üzere konuk edi­lebilirler.

cc) Bakanlık Temsilcisi’ne, sorumluluk alanına giren konularda gerek duyulan bilgilerin verilmesi, görevini tam yerine getirmesi için gerekli kolaylığın sağlanması, öneri ve uyarılarının dikkate alınması hususlarında Kazı/Yüzey Araştırması Başkan ve heyet üyeleri yardımcı olur.

Kazı çalışmalarında kaynak ve bunların kullanımları

Madde 10- (1) Kazı çalışmalarında kaynak ve bunların kullanımları ile ilgili aşağıdaki hükümler geçerlidir.

a) Genel Müdürlük yatırım bütçesinden İl Özel İdareleri’ne gönderilen ve Kazı Başkanı’nca kullanılan ödeneklerin harcama belgeleri, kazının bitiş tarihinden itibaren 1 ay içinde mahallinde incelenmesi amacıyla ilgili İl Özel İdareleri’ne/İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’ne yazıyla teslim edilir. Ödeneklerin amacına uygun kullanılıp kullanılmadığının tespiti, Genel Müdürlük bütçesinden gönderilen ve harcanan ödenek miktarları ile harcanmaması nedeniyle ertesi yıla devreden ödenek miktarları, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü ve Kazı Başkanı’nca Genel Müdürlüğe bildirilir.

b) DÖSİMM tarafından gönderilen ve doğrudan Kazı Başkanı’nca kullanılan ödeneklerin harcama belgelerinin, ilgili İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nde muhafazası, incelenmesi, gönderilen ve harcanan ödenek miktarları ile harcanmaması nedeniyle DÖSİMM hesabına iade edilen ödenek miktarlarının bir çizelgede gösterilmek suretiyle düzenlenecek hesap mutabakatı, Kazı Başkanı’nca gereği için DÖSİMM'e, bilgi için Genel Müdürlüğe gönderilir.

c) Genel Müdürlük ve DÖSİMM ile sponsorlar tarafından sağlanan ödeneklerle kazı/yüzey araştırmasında işe başlamak üzere veya çalışmaların devamında alınan taşınır malların kayıtları, Yönetmeliğin 9 uncu maddesinin (m) bendi ile 18/01/2007 tarih ve 26407 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Taşınır Mal Yönetmeliği'ne uygun olarak tutulur ve kazının süresiz durdurulması hâlinde mevcut taşınır mallar ilgili Müze Müdürlüğü tarafından teslim alınır.

ç) Her yıl kazıya başlanırken Bakanlık Temsilcisi, ilgili Müze Müdürlüğü ve bir kazı heyet üyesi tarafından Taşınır Mal Yönetmeliği’ne uygun olarak, önceki yıllarda kaydı yapılan taşınırların sayımı yapılarak bir tutanağa bağlanır, bir örneği Kazı Başkanı’nda bir örneği de ilgili Müze’de muhafaza edilir.

d) Genel Müdürlük ve DÖSİMM'den sağlanan ödeneklerin kullanılmasında harcama belgelerinin arkasına; alınan mal veya hizmetin gerçekleştiğini kontrol etmek amacıyla Bakanlık Temsilcisi tarafından "hizmet veya malın alındığı görülmüştür" ifadesi belirtilerek imzalanır.

e) Sponsorlarla yapılacak protokol örnekleri, imzalanmadan önce görüş alınmak üzere Genel Müdürlüğe gönderilir.

f) Yönetmeliğin 9 uncu maddesi gereğince, Bakanlık dışındaki diğer kaynaklardan temin edilen ödenek miktarları, kazının bitiş tarihinden itibaren en geç 1 ay içinde Kazı Başkanı tarafından Genel Müdürlüğe gönderilir.

g) Kazı çalışmalarına Bakanlıkça ayrılan finans kaynağı, öncelikle koruma çalışmaları için kullanılır.

ğ) Bakanlık izniyle gerçekleştirilecek arkeolojik projeler kapsamındaki işçi alım ilanları, Ek-11’de yer alan “Kurum Dışı Geçici İşçi Talep Formu”na göre doldurularak Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü (İŞKUR) İl/Şube Müdürlükleri’ne yapılır.

h) Türkiye’de mevcut olması hâlinde kazı ve yüzey araştırmalarında kullanılmak üzere yurtdışından malzeme ithal talepleri uygun değerlendirilmez.

Kazı sonucu Kazı Başkanı’nca yapılacak işlemler

Madde 11- (1) Kazı sonucu Kazı Başkanı’nca yapılacak işlemler aşağıda belirtilmiştir.

a) Kazıda ortaya çıkarılan müzelik değerdeki kültür varlıkları, envanter fişleri ile birlikte ilgili Müze Müdürlüğü’ne teslim edilir, sezon sonunda hiçbir surette kazı evinde müzelik değerde kültür varlığı bırakılmaz.

b) Etütlük mahiyetteki kültür varlıkları, etütlük buluntu listesi ile birlikte ilgili Müze Müdürlüğü’ne teslim edilir. Bakanlık Temsilcisi, Müze Müdürlüğü ve Kazı Başkanı’nın uygun bulduğu etütlük buluntular, güvenlik önlemleri alınması kaydıyla kazı deposunda bırakılabilir. Bu etütlük buluntular, ayrı bir liste hâlinde ilgili Müze Müdürlüğü’ne verilir ve önceki yıllara ait liste ile birleştirilir.

c) Kazıda ortaya çıkarılan müzelik değerdeki kültür varlıkları ile etütlük eserler, ilgili Müze Müdürlüğü’ne teslimi dışında, Genel Müdürlük izni olmadan herhangi bir nedenle başka bir yere nakledilmez.

ç) Kazının süresiz durdurulması hâlinde mevcut kazı deposu, lojman, kazı evi ve benzeri tesisler ile taşınır mallar, ilgili Müze Müdürlüğü tarafından teslim alınır.

d) Kazıda, korunması gerekli taşınır ve taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarından yurtiçinde ve yurtdışında analiz yapılmak üzere örnek alınırken, buluntunun nitelik ve görünümüne zarar verilmemesi esastır. Kazıda ortaya çıkarılan ve laboratuvarlarda analiz yapılmak ama­cıyla bu kapsamda alınacak buluntu örnekleri, ilgili Müze Müdürlüğü’nce oluşturulacak Müze Komisyonu tarafından Kanun çerçevesinde, Müze Müdürlüğü’nün uygun gördüğü yer ve tarihte incelenir. Analiz amacıyla buluntu örneklerinin alınması talebinin uygun bulunması hâlinde, üç nüsha olmak üzere hazırlanan tutanak ve rapor, Müze Müdürlüğü’nün resmî üst yazısı ile bir nüshası ilgililere, bir nüshası Genel Müdürlüğe iletilir. Bir nüshası da Müze’de kalır. Diğer kurumların görev alanına giren örnekler, ilgili kurumların değerlendirme ve iznine tabidir. 

e) Kazıda ortaya çıkarılan ve bilimsel araştırma amacıyla yurt içindeki bilimsel kuruluş ve üniversitelere götürülmek istenen envanterlik nitelikte olmayan ör­nekler, ilgili Müze Müdürlüğü’nce oluşturulacak Müze Komisyonu tarafından Kanun çerçevesinde incelenir. Bilimsel araştırma amacıyla götürülme talebinin uygun bulunması hâlinde üç nüsha olmak üzere, belirtilen buluntuların çalışmalar sonucunda iade edileceği tarihin de yer aldığı bir tutanak ve rapor, Müze Müdürlüğü’nün resmî üst yazısı ile verilir. Bunlardan bir nüshası ilgili Müze’de kalır, bir nüshası il­gililere teslim edilir, bir nüshası da Genel Müdürlüğe iletilir.

f) Kazı Başkanı, Ek-12’ye uygun olarak hazırlayacağı Kazı/Yüzey Araştırma Başkanı Sonuç Raporu’nu Genel Müdürlüğe gönderir. Bu raporla birlikte Ek-13’deki Kazı İzleme Formu ve Ek-14’deki Kazı Mali Bilgiler Formu iletilir.

g) Bakanlıkça tahsis edilen ödenekle ve sponsorlarca sağlanan destekle alınan kazı malzemesinin, Bakanlık Temsilcisi’nin katılımıyla Taşınır Mal Yönetmeliği'ne uygun olarak düzenlenecek tasdikli bir listesi, ilgili Müze Müdürlüğü’ne ve Kazı Başkanı Sonuç Raporu’yla birlikte Genel Müdürlüğe ulaştırılır.

Ruhsatname ve İzin Belgesi’nin yenilenmeyeceği ve iptal edileceği haller

Madde 12- (1) Kanun hükümlerine aykırı hareket eden Kazı Yüzey Araştırma Başkanı ve heyet üyelerine çalışma izni verilmez. Heyet üyelerinin Kanun, Yönetmelik, Ruhsatname ve İzin Belgesi ile bu Yönerge hükümlerine uygun olarak hareket edip etmemelerinden Kazı/Yüzey Araştırma Başkanı da sorumludur. Mevzuata aykırı hareket edenler hakkında adli, idari, mali ve disiplin işlemleri yapılması amacıyla, konu ilgili mercilere bildirilir.

a) Ayrıca;

1- Kanun, Yönetmelik, Ruhsatname ve İzin Belgesi ile bu Yönerge hükümlerine uygun olarak hareket edilmemesi,

2- Genel Müdürlükçe yerine getirilmesi istenen çalışmaların yerine getirilmediğinin tespiti,

3- İnceleme Komisyonu’nun önerisinin uygun bulunması,

4- Kazı alanı için kazı evi ve bekçi sağlanmaması,

5- Koruma önlemlerinin yerine getirilmemesi, kazı alanlarının güvenliğinin sağlanmaması,

6- Kazı alanlarında yapılacak kazı, düzenleme, restorasyon, konservasyon, proje ve uygulamalarına ilişkin Genel Müdürlükçe yapılan inceleme ve değerlendirme sonrası tespit edilen eksikliklerin giderilmemesi

hâlinde, Ruhsatname ve İzin Belgesi yenilenmez ve/veya Bakanlar Kurulu Kararı iptal edilir.

b) Kazı Başkanı’nın kazı alanını izinsiz terk etmesi durumunda, Kazı Başkanı yazılı olarak uyarılır. Bu durumun tekrarı hâlinde bu maddeye uygun olarak işlem yapılır.

c) Kazı raporunu süresi içinde göndermeyen veya ekindeki belgeleri eksik gönderenler yazıyla uyarılır. Bu durumun tekrarı hâlinde bu maddeye uygun olarak işlem yapılır.

Yüzey araştırması ve kazıda görevlendirilen Bakanlık Temsilcisi’nin görev ve yetkileri

Madde 13- (1) Kanun’un 48 inci maddesi ve Yönetmeliğin 17 nci maddesi gereğince yüzey araştırması ve kazıda Bakanlık adına “Bakanlık Temsilcisi” görevlendirilir. Bakanlık Temsilcisi’nin görev ve yetkileri aşağıda belirtilmiştir.

a) Bakanlığın izin verdiği kazı ve yüzey araştırmasının mevzuata uygun gerçekleştirilmesini sağlamakla, mevzuata aykırı durumları ise Genel Müdürlüğe bildirmekle sorumludur. Ayrıca, bu Yönerge kapsamında yapılmasına gerek gördüğü hususları Yüzey Araştırması/Kazı Başkanı’ndan ister.

b) Birden fazla Bakanlık Temsilcisi görevlendirildiği hâllerde, kıdem sırası önde gelen Bakanlık Temsilcisi’nin belirleyeceği iş bölümüne göre çalışılır. Bu şekilde görevlendirilen Bakanlık Temsilcileri’nin sorumlulukları eşittir.

c) Bakanlık Temsilcisi’nin Yüzey Araştırması/Kazı Başkanı ve mevcut heyet üyeleriyle buluşmasının ardından ve çalışmalara başlamadan önce, ilgili yerel idari kurum ve yetkililer ziyaret edilerek öngörülen çalışmalar hakkında bilgilendirmeleri esastır.

Ayrıca;

1-İlgili Müze Müdürlüğü’ne planlanan çalışmaların kapsamı açıklanır, varsa görüş ve önerileri alınır, gereği hâlinde işbirliği kurulur.

2- Güvenlik Makamları’na çalışma programı ve takvimi hakkında bilgi verilir, talep edilen belgeler paylaşılır ve/veya düzenlenir.

3- Yüzey araştırması ve kazıda ücreti karşılığında çalışanlarla ilgili işlemlerin, ilgili mevzuata uygunluğu izlenir.

4- Çalışma alanında hak sahibi bulunan yerel sakinlerin, çalışmalara ilişkin görüş ve beklentileri hakkında bilgi edinilir ve ihtilaf çıkmaması sağlanır.

ç) Genel Müdürlükçe uygun görülen yıllık çalışma programına ve tarihlerine arazi sezonunda uyulmasını takip eder, çalışmanın program kapsamında gerçekleştirilip tamamlanmasına çalışır.

d) Çalışma sürecinde, çalışmaların gerektirdiği diğer kamu kurumlarının mevzuatları hakkında bilgi edinir ve çalışmaların yasalara uygunluğunu sağlar.

e) Genel Müdürlük bütçesinden ve DÖSİMM'den sağlanan ödeneklerin kullanılmasında harcama belgelerinin arkasına; alınan mal veya hizmetin gerçekleştiğini kontrol etmek amacıyla Bakanlık Temsilcisi tarafından "hizmet veya malın alındığı görülmüştür" ifadesi belirtilerek imzalanır.

f) Bakanlık Temsilcisi her yıl kazıya başlanırken, ilgili Müze Müdürlüğü ve bir heyet üyesi ile birlikte Taşınır Mal Yönetmeliği’ne uygun kaydedilen taşınırların sayımı yapılarak bir tutanağa bağlanır, bir örneği Kazı Başkanı’nda bir örneği de ilgili Müze’de muhafaza edilir.

g) Kazı sezonu başlangıcında ve sonunda etütlük eserlerin muhafaza edildiği mekân, Kazı Başkanı, Bakanlık Temsilcisi ve Müze Müdürü veya görevlendireceği bir uzman tarafından tutanak dü­zenlenmek suretiyle açılır ve mühürlenerek yine tutanakla kapatılır. Anahtarlar Müze’de muhafaza edi­lir. Açma ve kapatma tutanaklarının birer örneği Bakanlık Temsilcisi tarafından Bakanlık Temsilcisi Sonuç Raporu ekinde Genel Müdürlüğe gönderilir.

ğ) Kazı ve yüzey araştırmasının başlangıcında ve ondan sonra gelen her 15 günde bir hazırlayacağı raporu Genel Müdürlüğe gönderir. Rapor ve düzenlenecek belgeler, öncelikle faks ve elektronik posta iletisi olarak da Genel Müdürlüğe gönderilebilir.

h) Bakanlık Temsilcisi Başlangıç Raporu’nda, kazı yeri ile yüzey araştırma alanının bağlı olduğu il, ilçe, bucak ve köy, kazı yerinin ve araştırma heyetinin kaldığı yerin açık posta adresi, iletişim bilgileri, çalışma heyetlerine ve çalışma alanlarına ulaşım bilgileri, Bakanlık Temsilcisi’nin çalıştığı birimden ayrılış, heyetle buluşma ve çalışmanın başlama tarihleri, heyet üyeleri ve işçi sayısı belirtilir. Heyetin çalışma ve tatiline, gün ve saatlerine ilişkin belirlenen program bildirilir.

ı) Bakanlık Temsilcisi Başlangıç Raporu’nda, fiilî arazi çalışmaları öncesinde ilgili yerel idari kurum ve yetkililer ile ilgili kişilerle kurulan temas ve sonuçları hakkında bilgi yer alır.

i) Kazı alanının, eski kazı açmalarının, kazı evinin ve kazı deposunun mevcut durumu, genel güvenlik koşulları, öngörülen çalışmalara uygunluğu gözlemlenerek ifade edilir. Planlanan çalışmalara elverişliliği veya olası risk ve sorunlar belirtilir. Gerçekleştirilecek çalışmaların hazırlıkları konusunda bilgi verilir.

j) Kazı alanlarındaki koruma ve güvenlik önlemleri ile ilgili bilgileri Genel Müdürlüğe iletir. Raporlarda mevcut bekçi durumu ve ihtiyacı ile diğer koruma önlemlerinin yerine getirilmesi konusundaki değerlendirmeler yer alır.

k) Raporlarda kazıda elde edilen bilimsel so­nuçlar, kazı heyetine yeni katılan veya heyetten ayrılan üyeler ile değişen işçi sayıları bildirilir. Raporlarda, çalışmalarda ele geçen özgün kültür varlıkları ve ortaya çıkan sonuçlar özellikle vurgulanır.

l) Bakanlık Temsilcisi Başlangıç Raporu ve Bakanlık Temsilcisi Sonuç Raporu, ilgili İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü'ne de verilir. İl Kültür ve Turizm Mü­dürlüğü’nce kazının başlangıç ve bitiş tarihleri birer yazı ile güvenlik teşkilatına bildirilir.

m) Bu Yönerge’nin 9 uncu maddesinin (m) bendinde belirtilen çalışmalara ilişkin heyet uzmanınca çalışma sonucunda hazırlanan ve kendisine teslim edilen raporu inceler ve bir nüshasını Bakanlığa bir nüshasını ilgili Müze Müdürlüğü’ne iletir.

n) Kazıdan çıkarılan veya yüzey araştırmasında elde edilen taşınır müzelik değerdeki varlıkları Genel Mü­dürlükçe verilen envanter fişlerine günü gününe iki nüsha olarak kayıt eder.

o) Bakanlık Temsilcisi Sonuç Raporu’nda, o mevsim yapılan kazıların sonuçları, elde edilen gelişmeler, gelinen aşamayla birlikte ortaya çıkan ihtiyaçlar, envantere geçen eserlerin ve etütlük eserlerin sayısı, kazının kapanış tarihi, kazı yerinde çıkan mimari kalıntılar hakkında ayrıntılı bilgi verilir. Hazırlanan Bakanlık Temsilcisi Sonuç Raporu’na eserlerin ilgili müzeye teslim tutanağının bir örneği ile bir nüsha eser en­vanteri ve etütlük eser listesi eklenir.

ö)Kazıdan çıkarılan veya yüzey araştırmasında elde edilen taşınır kültür varlıklarının ilgili Müze’ye tesliminde, kazı veya yüzey araştırması envanter kayıtları esas alınır. En­vanter teslim tutanağı Kazı/Yüzey Araştırma Başkanı, Bakanlık Temsilcisi ve Müze Yetkilileri’nce birlikte imzalanır. İki nüsha olarak düzenlenen envanter ve etütlük eser listelerinin bir nüshası ilgili Müze’ye teslim edilir.

p) Kazı Başkanı Sonuç Raporu’yla birlikte Genel Müdürlüğe ulaştırılacak ve Bakanlıkça tahsis edilen ödenekle alınan kazı malzemesine ilişkin düzenlenecek listeyi tasdik eder.

r)Genel Müdürlüğün izni olmadan kazı alanından ayrılamaz. Kazı heyeti bi­limsel bir geziye çıktığı zaman bu geziye Bakanlık Temsilcisi gerekli güvenlik önlemlerinin alınması koşulu ile katılabilir. Yüzey araştırmalarında da varsa toplanan buluntularla ilgili gerekli güvenlik önlemleri alınır.

s) Bu Yönerge’nin 9 uncu maddesinin (o) bendinde yer alan işlemleri Kazı Başkanı ile birlikte yapar.

ş) Gerekli gördüğü ve sakıncalı bulduğu hâllerde bazı işçilerin çalışmamasını Kazı Başkanı’ndan isteyebilir. Bakanlık Temsilcisi ve Kazı Başkanı’nın ihtilafı hâlinde Genel Müdürlüğün görüşüne göre hareket edilir.

t)Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu Kapsamındaki Kültür Varlıklarının Rölöve, Restorasyon, Restitüsyon Projeleri, Sokak Sağlıklaştırma, Çevre Düzenleme Projeleri ve Bunların Uygulamaları ile Değerlendirme, Muhafaza, Nakil İşleri ve Kazı Çalışmalarına İlişkin Mal ve Hizmet Alımlarına Dair Yönetmeliğin 40 ıncı maddesi kapsamında “Satınalma Komisyonları”nda görev alırlar.

u) Bu Yönerge’de belirtilen görev ve sorumlulukları çerçevesinde çalışır. Genel Müdürlükçe uygun görülen çalışma programının etkin biçimde gerçekleştirilmesine gayret gösterir, bu amaçla ekip üyelerine yardımcı olur. Çalışma dönemi boyunca toplu yaşam düzenini ihlal edebilecek temas ve davranışlardan kaçınır, kişisel taleplerde bulunmaz. Gözlem, öneri ve uyarılarını Kazı/Yüzey Araştırma Başkanı’yla paylaşır.

ü) Genel Müdürlükçe verilecek diğer görevleri de yerine getirir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Müze Kazıları

Madde 14- (1) Yapılanma çalışmalarındaki artıştan olduğu kadar doğal tehlikelerden, yasadışı veya bilimsel nitelikten yoksun kazılardan yahut halkın yeterli bilgilendirilmemesinden dolayı ciddî bir şekilde tahribata açık veya tahribata uğramış taşınır ve taşınmaz kültür varlıklarının bulunduğu yerlerde, Müze Müdürlüğü’nün sorumluluğunda aşağıdaki hükümlere uygun olarak kurtarma kazısı yapılır.

a) İnşaat çalışmaları, kamu kurum ve kuruluşları tarafından yürütülen alt yapı, imar ve yatırım çalışmaları (Barajlar, yol açma ve yapım çalışmaları, kömür ve maden ocağı çalışmaları, TOKİ uygulama alanları, orman alanlarındaki ağaçlandırma çalışmaları, sulama kanalları yapımı, vb), doğal afetler, kaçak kazılar vb. sonucunda ortaya çıkan kültür varlıklarının kurtarılması amacıyla kısa süreli ve acil müdahale gerektiren kazı çalışmaları kurtarma kazısı kapsamında değerlendirilir.

c) Kurtarma kazısı izni, verildiği yıl için geçerlidir. Genel Müdürlükçe gönderilen 2 (iki) adet İzin Belgesi, Müze Müdürlüğü’nce imzalanır, bir nüshası Müze’de alıkonur, diğer nüshası Genel Müdürlüğe iade edilir.

ç) Kurtarma kazısı başvurusunda;

1- Konunun aciliyeti,

2- Müze Müdürlüğü’nün personel durumu,

3- Müze Müdürlüğü’nün diğer müze içi ve arazi görevleri kapsamında yıllık çalışma programının uygunluğu,

4- Yaz döneminde kazı ve araştırmaların yoğun bir şekilde sürdürülmesi, bu çalışmalar için Genel Müdürlükçe, Bakanlık merkez ve taşra teşkilatından uzman elemanların görevlendirileceği

hususları göz önünde tutulur.

d) Başvuruya ayrıca;

1- Kurtarma kazısı yapılacak alana ilişkin en az 2 (iki) uzman tarafından hazırlanan imzalı ve fotoğraflı rapor,

2- Alanın üzerinde işaretlendiği imar planı veya harita,

3- Ek-15’e uygun olarak hazırlanan imzalı ve mühürlü talep formu,

4- Varsa, alana ilişkin olarak alınmış Koruma Bölge Kurulu Kararı

eklenerek Genel Müdürlük’ten İzin Belgesi talep edilir.

e) Kaçak kazılara maruz kalan veya ivedi müdahale gereken durumlarda, Müze Müdürlüğü tarafından hemen güvenlik önlemleri sağlanarak Genel Müdürlük’ten İzin Belgesi talep edilmesi ve İzin Belgesi beklenilmeksizin çalışmalara, işgünü ve mesai saatleri dışında da en kısa sürede başlanması gerekmektedir.

f) Müze Müdürlüğü’nce yapılacak kazılarda aşağıdaki hususlar dikkate alınır;

1- Olası ve mevcut tahribatı önlemek veya en aza indirmek üzere, belirli bir alanda ve eldeki olanaklarla, olabildiğince hızlı ve çok veri toplanması amaçlanır.

2- Kazı çalışmaları bilimsel esaslara uygun olarak yürütülür.

3- Çalışmanın gerçekleştirileceği alanın önceden tespit ve tescili yapılmamış ise rapor hazırlanarak ilgili Koruma Bölge Kurulu’na bildirilir.

4- Özel mülkiyetteki alanlarda kazı çalışmalarına başlanmadan önce gerekli izinler alınır.

5- Alanda, taşınmazların kaldırılması (mozaik, lahit vb.) ve restorasyon gibi çalışmalar gerçekleştirilecek ise projelerinin hazırlanarak ilgili Koruma Bölge Kurulu’ndan karar alınması ve sonucunun Genel Müdürlüğe iletilmesinden sonra uygulamaya geçilir.

6- Kazı raporları, envanterlik ve etütlük eser listeleri ile teslim tutanakları, kazı bitiş tarihinden itibaren 3 ay içinde Genel Müdürlüğe gönderilir. Çalışma yapılmamışsa gerekçeleri bildirilir.

7- Yayın hakkı çalışmayı fiilen idare edenlere aittir, Müze Müdürlüğü’nce heyet üyeleri arasında konularına göre paylaştırılabilir. Bu yapılırken kazıda fiilen çalışmış olmak ve uzmanlık alanları göz önünde bulundurulur.

8- Genel Müdürlükçe verilen İzin Belgesi ekinde yer alan ekip üye listesi dışında, kazıda izin alınmadan üye veya danışman çalıştırılmaz.

9- Kazı alanındaki çalışmaların gerektirdiği program ve bütçenin Müze Müdürlüğü olanaklarını aşması hâlinde, konuyla ilgili uzman bilim insanları Genel Müdürlük izniyle çalışmalara katılabilir.

10- Müze Müdürlüğü tarafından heyet oluşturularak gerçekleştirilmesine Bakanlıkça karar verilen kazıların işlemleri de bu madde hükmüne uygun olarak yürütülür.

I. ve II. Derece Arkeolojik Sit Alanları ile Kentsel Arkeolojik Sit Alanlarında Gerçekleştirilecek Sondaj Kazıları

Madde 15- (1) I. ve II. Derece Arkeolojik Sit Alanları ile Kentsel Arkeolojik Sit Alanlarında Koruma Bölge Kurulu Kararı uyarınca yapılacak sondaj ve temel kazısı, Müze Müdürlüğü’nce gerçekleştirilir. Takvim yılı içerisinde yapılacak sondaj ve temel kazısına ilişkin uygulamalarda;

a) Kanun, Yönetmelik, bu Yönerge ve İzin Belgesi hükümlerine uygun olarak hareket edilmesi,

b) Koruma Bölge Kurulu Kararı kapsamında Müze Müdürlüğü’nce yapılacak olan sondaj ve temel kazısı için Genel Müdürlük’ten “İzin Belgesi” talebinde bulunulması,

c) Genel Müdürlük’ten Müze Müdürlüğü’ne gönderilen “İzin Belgesi”nin, Müze Müdürlüğü’nce imzalanıp bir örneğinin Müze’de alıkonularak diğer örneğinin Genel Müdürlüğe gönderilmesi,

ç)Müze Müdürlüğü’ne verilecek “İzin Belgesi” çerçevesinde sondaj ve temel kazısı çalışmalarının gerçekleştirilmesi,

d)Sondaj ve temel kazısı sırasında herhangi bir kültür varlığına rastlanmaması durumunda, hazırlanacak rapor, fotoğraf, çizim vb. belgelerin bir örneğinin ilgili Koruma Bölge Kurulu’na bir örneğinin de Genel Müdürlüğe gönderilmesi,

e)Sondaj ve temel kazısı sırasında herhangi bir kültür varlığına rastlanması durumunda, çalışmalara devam edilmekle birlikte, konunun Genel Müdürlüğe bildirilmesi, 

f)Çalışmaların tamamlanmasından sonra hazırlanacak raporun ve diğer belgelerin bir örneğinin Genel Müdürlüğe, diğer örneğinin de ilgili Koruma Bölge Kurulu’na iletilmesi,

a) Kanun, Yönetmelik, bu Yönerge ile İzin Belgesi hükümlerine uygun olarak hareket edilmesi,

b) Her yılın başında Genel Müdürlük’ten Müze Müdürlüğü’ne gönderilen genel nitelikteki “İzin Belgesi”nin, Müze Müdürlüğü’nce imzalanıp bir örneğinin Müze’de alıkonularak diğer örneğinin Genel Müdürlüğe gönderilmesi,

c) Sondaj ve temel kazısı çalışmaları sırasında herhangi bir kültür varlığına rastlanmaması durumunda, hazırlanacak rapor, fotoğraf, çizim vb. belgelerin bir örneğinin ilgili Koruma Bölge Kurulu’na, bir örneğinin de Genel Müdürlüğe gönderilmesi,

ç) Sondaj ve temel kazısı çalışmaları sırasında herhangi bir kültür varlığına rastlanması durumunda, çalışmalara devam edilmekle birlikte, konunun Genel Müdürlüğe ve ilgili Koruma Bölge Kurulu’na bildirilmesi,

d) Sondaj ve temel kazısı çalışmalarının tamamlanmasından sonra hazırlanacak raporun ve diğer belgelerin bir örneğinin Genel Müdürlüğe, diğer örneğinin de ilgili Koruma Bölge Kurulu’na iletilmesi,

e) Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu’nun 05/11/1999 tarih ve 658 sayılı ilke kararı 3 üncü maddesinin (ç) bendi gereğince, III. Derece Arkeolojik Sit Alanlarında, Belediyesince veya Valilikçe inşaat izni verilmeden önce, İlgili Müze Müdürlüğü uzmanları tarafından sondaj kazısı gerçekleştirilerek, sondaj sonuçlarının bu alanlarla ilgili, varsa Kazı Başkanı’nın görüşleriyle birlikte Müze Müdürlüğünce Koruma Bölge Kurulu’na iletilip kurul kararı alındıktan sonra uygulamaya geçilmesi, 

f) Gerçekleştirilecek sondaj ve temel kazısına ilişkin Ek-16’daki listelerin düzenlenerek her ay Genel Müdürlüğe gönderilmesi

hususlarında gerekli işlemler Müze Müdürlüğünce sürdürülür.

Tescilsiz Alanlarda Yapılacak Sondajlar

Madde 17- (1) Tescilsiz alanlarda yapılacak sondajlar “Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıklarının Tespit ve Tescili Hakkında Yönetmelik” in 4/h maddesinde belirtilen niteliklerin dışında kalması ve Müze Müdürlüğü’nün gerekli görmesi hâlinde, Müze Müdürlüğü tarafından, Genel Müdürlük’ten izin talep edilmeksizin sondaj yapılır. Yapılan sondaj sonrasında hazırlanacak rapor Genel Müdürlük ile birlikte ilgili Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’na da gönderilir. 

Tescilli Tek Yapılarda Yapılacak Kazılar

Madde 18- (1) Tescilli ve tek yapı ölçekli korunması gerekli taşınmaz kültür varlıklarının restorasyon, rölöve ve restitüsyon projelerine yönelik olarak Koruma Bölge Kurulu Kararı uyarınca yapılması istenilen ve onaylanmış projelerin uygulama aşamalarında yapılması gerekli görülen sondaj, temel kazısı, drenaj v.b. çalışmalar Genel Müdürlük’ten izin talep edilmeksizin ilgili Müze Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Diğer Hükümler

Madde 19- (1) Bu Yönerge, Madde 2’de belirtilen Kanun ve Yönetmelikle birlikte yürütülür.

Madde 20- (1) Bu Yönergede yer almayan konularda herhangi bir tereddüde düşüldüğünde Genel Müdürlük’ten görüş alınarak çalışmalara yön verilir.

Madde 21- (1) Bu Yönerge, onaylandığı tarihte yürürlüğe girer.

Madde 22- (1) Bu Yönergenin yürürlüğe girmesiyle daha önce yürürlükte olan Makam Onayları ve Genelgeler işlemden kalkar.

Madde 23- (1) Bu Yönerge’yi Kültür ve Turizm Bakanı yürütür.